Director of Legal Services

Addis Ababa Science and Technology University (AASTU)

Position: Director of Legal Services

Job Time: Full-Time

Job Type: Permanent

Place of Work: Addis Ababa, Ethiopia

Salary: 10,906.00

Application Deadline: Jun, 17/2021 (11 days left)

Addis Ababa Science and Technology University (AASTU) is looking to hire qualified applicants who fulfill the following requirements 

Level XVI

Requirement First Degree in Law
Experince  9 years of work experience.
Salary 10,906.00
Required number 1
How to apply

Qualified applicants who fulfill the above requirements should submit all their necessary credentials such as Educational Background, work experience along with an unreturnable photocopy to the following address:

Akaki Subcity Kilinto Woreda 
Down the road from Tirunesh Bejing Hospital,
At the University's Human Resource Management Directorate office number 101
@lawsocieties
@lawsocieties https://t.me/lawsocieties

@lawsocieties
@lawsocieties https://t.me/lawsocieties

ጋብቻ በንብረት በኩል ስለሚኖረው ውጤት
♨️🛑♨️♨️♨️♨️♨️🛑🛑🛑👇
ጋብቻ ከሚያስከትላቸው ሕጋዊ ውጤቶች አንደኛው በንብረት ወይም በሀብት ላይ የሚያስከትለው ውጤት ነው፡፡ ማንኛውም ሰው የፈለገው ስራ ላይ ተሰማርቶ ሀብትና ንብረት ማፍራት መብት እንዳለው በህገ መንግስታችን አንቀጽ 41(1)ና(2) ላይ በግልጽ ተቀምጧል፡፡ በመሆኑም ማንኛውም ሰው የፍላጎቱ በሆነ ስራ ላይ ተሰማርቶ ሀብትና ንብረት ማፍራት ይችላል፡፡በዚሁ መሠረት አንድ ሰው ወደ ጋብቻ ከመግባቱ በፊት በላቡና በወዙ ሰርቶ ያገኘው ወይም በስጦታ ወይም በውርስ ያገኘው ሀብትና ንብረት ሊኖረው ይችላል፡፡ይህን ከትዳሩ በፊት ያገኘውን ሀብትና ንብረት ወደ ትዳር ሲገባ የግል ንብረቱ ሆነው ይቀጥላል፡፡በትዳሩ ውስጥ ከገባ በኋላም ለግሉ በስጦታም ወይም በውርስ ያገኘው ንብረት የግል ንብረት ሆኖ ይቀጥላል፡፡ነገር ግን ተጋቢዎች የግል ንብረታቸው የሆነውን የጋራ ንብረት ነው በማለት ሊስማሙ ይችላሉ፡፡
ተጋቢዎች ትዳር የሚፈጽሙ እስከ መጨረሻው አብሮ ለመኖር መሆኑ እሙን ነው፡፡ በዚህ በትዳር ባሉበት ጊዚያት በግል ንብረትነት ይዘዋቸው ያሉ ንብረቶችን መሸጥ መለወጥ አይቀሬ ጉዳይ ነው፡፡ እነዚህ የግል ንብረቶችና ሀብቶችን በመሸጥ ወይም በመለወጥ የሚገኘው አዲስ ንብረትና ሀብት የግል ንብረት ይሆናል፡፡ ነገር ግን እነዚህ በግል ሀብት የተገዙ ወይም የተለወጡ ንብረቶች የግል ሀብትና ንብርት እንደሆኑ የግል ንብረቱ ባለቤት ለፍ/ቤት የግል ይባልልኝ በማለት ጥያቄ ማቅረብ እና ማፅደቅ አለበት፡፡ የተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀጽ 58(1)ና(2) ይህን ይገልፃሉ፡፡ ይህ ካልሆነ ግን በአንቀጽ 62/2/ መሠረት የጋራ ንብረት ተደርጎ ይቆጠራል፡፡ የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመዝገብ ቁጥር 37275 ላይ ነአመልካች ሻ/ባሻ ገዛኸኝ ድልነሳው እና ተጠሪ ወ/ሮ ተዋበች ደመቀ መካከል በነበረው ክርክር የአመልካች የግል ንብረት የነበረ ቤት በትዳር ባሉበት ጊዜ ሽጠው በተሸጠው ገንዘብ ሌላ አዲስ ቤት ገዝተዋላል ነገር ግን አመልካች አዲስ የገዙትን ቤት የግል ይባልልኝ በማለት ጥያቄ ለፍርድ ቤት ያላቀረቡ እና ያላጸደቁ በመሆነ የጋራ ንብረት ነው በማለት ወስኖል፡፡
ኑሮ በትዳር ውሰጥ የጋራ ቢሆንም ከላይ በተገለጸው መልኩ ተገቢያዎቹ የግል ንብረቶቻቸውን ይዘው በትዳር በመቀጠል ይችላሉ፡፡ በዚህ ጊዜ እነዚህ ንብረቶችም የሚተዳደሩት በግል የንብረቱ ባለቤት በሆነው ሰው ነው፡፡ በተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀጽ 59 ላይ እያንዳንዱ ተገቢ የግል ሀብቱን እራሱን ለማስተዳደርና ገቢውንም ለመቀበል ይችላል፡፡ እንዲሁም የግል ሀብቱን ራሱ ሊያዝበት ነፃነት አለው በማለት ይገልፃል፡፡ ነገር ግን የግል ንብረቱ ባለቤት የሆነው አንደኛው ተገቢ የግል ንብረቱን በሙሉ ወይም በከፊል ሌላኛው ተጋቢ እንዲያስተዳድርለት እና እንዲያዝበት በጋብቻ ውላቸው ሊወሰን ይችላል፡፡ ይህ በሚሆንበት ጊዜ የግል ንብረቱ ባለቤት የሆነው ተጋቢ ሌላኛውን ተጋቢ ስለንብረቱ አስተዳደር ዓመታዊ የሂሳብ መግለጫ መጠየቅ ይችላል፡፡ ይህ ሲሆን ሌላኛው ተጋቢ ሲጠይቅ የይህንኑ የመስጠት ግዴታ አለበት (የተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀጽ 60(2) )፡፡ እንዲሁም ከተጋቢዎቹ አንዱ የግል ንብረቱንና ሀብቱን በሙሉ ወይም በከፊል እንዲያስተዳድርለት ለሌላኛው ተጋቢ ውክልና መስጠት እንደሚችል በቤተሰብ ሕጉ አንቀጽ 61 ላይ ተቀምጧል፡፡
ከላይ ለመግለጽ እንደተሞከረው በጋብቻ ውስጥ ተጋቢዎች የግል ንብረት ሊኖራቸው ይችላል፡፡ይህን ንብረት በዋንኛነት የንብረቱ ባለቤት የሚያዝበትና የሚስተዳድረው መሆኑን እንዲሁም የግል ንብረቱ ባለቤት የሆነው አንደኛው ተጋቢ ሌላኛው ተጋቢ እንዲያስተዳድርለት በጋብቻ ውል ወይም በውክልና መስጠት እንደሚችል ተረድተናል፡፡(በተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ ከአንቀጽ57-61)
ተጋቢዎች በትዳር ከተሳሰሩበት እለት ጀምሮ ህይወታቸውን በጋራ ሲመሩ የጋራ ንብረት ማፍራታቸው አይቀሬ ነው፡፡በጋብቻ ውላቸው ተጋቢዎች ከትዳር በፊት የነበራቸውን የግል ንብረት የጋራ ንብረት ማድረግም ይችላሉ፡፡በጥቅሉ በትዳር ዘመናቸው ተጋቢዎች የግል ንብረትና ሀብት እንደሚኖራቸው ሁሉ የጋራ ንብረትና ሀብት ሊኖራቸው ይችላል፡፡ከተሻሻለው የቤተሰብ ህጋችን አንቀጽ 57 እና 58 ለመገንዘብ የምንችለው ነገር በትዳር ውስጥ የተፈሩ ሀብቶችና ንብረቶች ፣ ለተጋቢዎቹ በጥቅሉ በውርስ ወይም በስጦታ የተሰጡአቸው ሀብትና ንብረቶች በተጨማሪም የግል ሀብትና ንብረት ተሸጦ ወይም ተለውጦ የተገኘ ንብረት ሆኖ የግል ንብረቱ ባለቤት በፍርድ ቤት ቀርቦ የግል ንብረት መሆኑን ያላጸደቃቸው ንብረቶችና ሀብቶች ሁሉ የጋራ ንብረት እንደሆኑ ይቆጠራል፡፡ከዚህ በተጨማሪ በአንቀጽ 62(1) ላይ ባልና ሚስት ከግል ጥረታቸውና ከግል ወይም ከጋራ ንብረታቸው የሚያገኟቸው ገቢዎች ሁሉ የጋራ ሀብቶቻቸው እንደሚሆኑ ይገልፃል፡፡የግል ንብረት የግል ቢሆንም ከንብረቱ የሚገኝ ገቢ ግን የጋራ ነው፡፡
የንብረት ባለቤትነት የሚገለጹባቸው መንገዶች የተለያዩ ናቸው፡፡ በሀገራቸን የማይንቀሳቀሱ ንብረቶች እንደ ቤቶችና መኪና የመሳሰሉት ባለቤትነታቸው የሚረጋገጠው በባለቤትነት የምስክር ወረቀት ነው፡፡ በጋብቻ ውስጥ የተጋቢዎች የጋራ ንብረት በአንደኛው ተጋቢ ስም ብቻ ተመዝግቦ ሊገኝ ይችላል፡፡ በዚህ ጊዜ አንደኛው ተጋቢ የግል ሀብቱ መሆኑን ካላስረዳ በስተቀር ማንኛውም ንብረት በአንደኛው ተጋቢ ስም ብቻ የተመዘገበ ቢሆንም እንኳን የጋራ ሀብት እንደሆነ ይቆጠራል፡፡(የተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀፅ 63(1))
ባልና ሚስት በትዳር ዘመናቸው ወቅት የሚገኘውን ገቢ እያንዳንዳቸው በየራሳቸው ይቀበላሉ፡፡ገቢ ማለት በዚህ አነጋገር ደመወዝ ፣ ከግል ንብረት የሚመነጭ እንዲሁም ከጋራ ንብረት የሚመነጭ ማለት ነው፡፡ በግል የመነጨውን ገቢ የሚቀበለው የገቢው ምንጭ የሆነው ተጋቢ ነው፡፡ ነገር ግን ሌላኛው ተጋቢ ሲጠይቅ ገቢውን የተቀበለው ተጋቢ ያገኘውን የገቢ መጠን ማሳወቅ ግዴታ እንዳለበት በቤተሰብ ሕጉ አንቀፅ 64(3) ላይ ተገልፃል፡፡ የገቢው ምንጭ አንደኛው ተጋቢ ቢሆንም የጋራ ሀብት ስለሆነ ሌላኛው ተጋቢ የማወቅ መብት ይኖረዋል ማለት ነው፡፡ተጋቢዎቹ ከፈለጉ በየግላቸው የሚገኙትን ገቢ የጋራ የባንክ ሂሳብ በመክፈትማስቀመጥ ይችላሉ፡፡እዚህ ጋር መታወቅ ያለበት በመርህ ደረጃ የገቢው አመንጪ ገቢውን ቢቀበልም በልዩ ሁኔታ (exceptionally) ግን ሌላኛው ተጋቢ ገቢውን ሊቀበል ይችላል፡፡ይህ የሚሆነው በሁለት መልኩ ነው፡፡አንደኛው የገቢው አመንጪ የሆነው ተጋቢ ለሌላኛው ተጋቢ በውል ገቢውን እንዲቀበል ሲፈቅድለት ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ በፍ/ቤት ትዕዛዝ ነው ፡፡ይህ በፍ/ቤት የሚሰጠው ትዕዛዝ ከባልና ከሚስት አንደኛው ስጠይቅ ነው፡፡በሌላ በኩል ደግሞ ገቢው በሙሉ ወይም በከፊል እንዲከበር በፍ/ቤት ሊታዘዝ ይችላል ፡፡ እዚህ ላይ ልብ ልንል የሚገባው ነገር በሌላ ህጎች መከበር የሌለባቸው ገቢዎችና ንብረቶች የማይከበሩ መሆኑን ነው፡፡ለምሳሌ የጡረታ አበል ሊከበር እንደማይቸል የጡረታና በሌሎች ህጎች የተመለከተ ነው፡፡እንዲሁም በፍታብሄር ስነስርዓት ሕጉም ውስጥ ሊከበሩ የማይችሉ የንብረት ዓይነቶችና የደመወዝ መጠን በአንቀፅ 404 ላይ ተገልፆል ይገኛል፡፡

በኢፌዲሪ ህገመንግስት አንቀፅ 34(1) ላይ ተጋቢዎች በትዳር ዘመናቸው በሁሉ ነገር ላይ እኩል መብት እንዳላቸው ይገልፃል፡፡ እንዲሁም በአንቀፅ 35(7) ላይ ሴቶች ንብረት በማስተዳደር ከወንዶች ጋር እኩል መብት አላቸው በማለት ደንግጎአል፡፡ እነኚህ የህገ መንግስቱ መርሆች በተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀፅ 66(1)ላይ በማካተት ባልና ሚስቱ የጋራ ሀብታቸውን በጋራ ያስተዳድራሉ በማለት ገልጾታል፡፡ ስለዚህም በመርህ ደረጃ ባልና ሚስት የጋራ ንብረታቸውን በጋራ ያስተዳድራሉ፡፡ነገር ግን ባልና ሚስቱ በስምምነት የጋራ ንብረታቸውን አንዳቸው እንዲያስተዳድሩ ማድረግ ይችላሉ፡፡ይህም በውል ለአንደኛው ወገን እንዲያስተዳድር ሲሰጥ ነው፡፡ በተለያየ አጋጣሚ (ምክነያት) ከተጋቢዎች አንዱ ችሎታ ሲያጣ ወይም ንብረት የማስተዳደር መብቱ በፍ/ቤት ሊገፈፍ ይችላል፡፡ይህ በሚሆንበት ጊዜ ሌላኛው ተጋቢ ንብረቱን የማስተዳደር ተግባር ያከናውናል፡፡ በውልም ሆነ ንብረት የማስተዳደር መብቱ በመገፈፉ ወይም ችሎታ በማጣቱ አንደኛው ተጋቢ ንብረቱን በሚያስተዳድርበት ጊዜ ሌላኛው ንብረቱን የሚያስተዳድረው ተጋቢ የንብረቱን አስተዳደር በተመለከተ ለሌላኛው ተጋቢ መረጃ የመስጠት ግዴታ እንዳለበት በተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀፅ 67 ላይ ተቀምጧል፡፡
ተጋቢዎች በትዳር ተሳስረው የጋራ ንብረት አፍርተው ሲኖሩ ይህን የጋራ ንብረት በጋራ ማስተዳደር እንዳለባቸው ከላይ በተገለጸው መልኩ ለመረዳት ችለናል፡፡ እነዚህን የጋራ ንብረቶች ተጋቢዎቹ በጋራ በሚያስተዳድሩበት ወቅት ንብረቱን መሸጥ መለወጥ ያስፈልጋቸው ይሆናል፡፡ ይህ ጋራ ንብረት መሸጥ መለወጥ ከፈለጉ በሌላ የሕግ የተለየ ሁኔታ ካልተደነገገ በስተቀር የተጋቢዎቹ የጋራ ስምምነት አስፈላጊ ነው፡፡ በአንቀጽ 68 የተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ ላይ በግልጽ እንደተቀመጠው የጋራ ንብረትና ሀብት ወደሌላ ሶስተኛ ወገን በሽያጭ ሆነ በስጦታ የሚቀየረው በተጋቢዎቹ የጋራ ስምምነት ብቻ መሆኑን ይገልፃል፡፡ እዚህ ላይ በጋራ ንብረት የሆነውን አንደኛው ተጋቢ ሌላኛውን ተጋቢ ፈቃድ ወይም ስምምነት ሳያገኝ ብቻውን ለሌላ 3ኛ ወገን በሽያጭም ሆነ በሌላ መንገድ ቢያስተላልፍ ሌላኛው ተጋቢ ለፍርድ ቤት በሚያቀርበው ጥያቄ ግዴታው እንዲፈርስ መጠየቅ ይችላል፡፡ ይህ ግዴታ እንደፈረሰ የሚጠይቀው ተጋቢ ለፍ/ቤት ጥያቄውን የሚያቀርበው ግዴታው መገባቱን ካወቀበት ቀን ጀምሮ በ6 ወር ጊዜ ውስጥ ወይም በሌላ በማንኛውም ሁኔታ በ2 አመት ጊዜ ውስጥ ብቻ ነው፡፡ ይህ የተባለው ጊዜ ካለፈ ይህን ጥያቄ ማቅረብ እንደማይቻል በተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀጽ 69(2) ላይ ተገልፆል፡፡ የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመዝገብ ቁጥር 38126 በአመልካች ዲያቆን ኃ/ጊዮርጊስ ወንድም እና ተጠሪዎች እነ የሺ ተፈሪ መካከል በነበረው ክርክር የአሁኑ 2ኛ ተጠሪ ከ1ኛ ተጠሪ ባለቤት ከሆኑት የጋራ ንብረታቸው የሆነውን ቤት ለአሁኑ አመልካች በ01/03/1995 ዓ.ም ያለ 1ኛ ተጠሪ ፍቃድ ይሸጥለታል፡፡ 1ኛ ተጠሪም በስር ፍርድ ቤት ውሉ ያለ እሳቸው ፍቃድ የተፈጸመ በመሆኑ እነዲፈርስ በማለት በ09/08/1999 ዓ.ም ክስ ታቀርባለች፡፡ በዚህ ጉዳይ ላይ የሰበር ችሎት የአሁን 1ኛ ተጠሪ የሆነችው ክስ ያቀረበችው በተሻሻለው የቤተሰብ ሕግ አንቀጽ 69/2/ በተቀመጠው የጊዜ ገደብ ማለትም ሽያጩን ካወቀችበት ጊዜ ጀምሮ በ6 ወር ጊዜ ውስጥ ወይም በማንኛውም ሁኔታ በ2 አመት ጊዜ ውስጥ ክሶን ያላቀረበች ስለሆነ (ክሶን ያቀረበችው ከ4 አመት በሆላ ነው) ውሉ እንዲፈርስ ክስ የማቅረያ ጊዜ አልፎል፡፡ ስለሆነም ውሉ አይፈርስም በማለት ውሳኔ ሰጥቶላ፡፡
የሰው ልጅ በዚህ ምድር ላይ ሲኖር እለት በለት ኑሮውን ለመደጎም ወጪዎችን ያወጣል፡፡ በትዳር ውስጥም ተጋቢዎ ትዳራቸውን ለማቃናትና ዘላቂነቱን ለማስቀጠል የተለያዩ ወጪዎች ማውጣታቸው የማይቀር ሀቅ ነው፡፡ በመሆኑም ተጋቢዎች የትዳራቸውን ወጪ ለመሸፈን እያንዳንዳቸው እንዳቅማቸውና ችሎታቸው አስተዋፅኦ የማድረግ ግዴታ አለባቸው፡፡ የህይወት መንገድ ሁልጊዜም አልጋ በአልጋ አይሆንም ውጣ ውረድ በህይወት ውስጥ ማጋጠሙ አይቀርም፡፡ በዚህ ጊዜ ወደ ብድር እና እዳ መገባት ሊያጋጥም ይችላል፡፡ በትዳር ውስጥም ተጋቢዎቹ ለግላቸው ወይም ለትዳራቸው ሲሉ እዳ ውስጥ ሊገቡ ይችላሉ፡፡ ይህ በሆነበት ጊዜ እዳውን ለመክፈል እዳው ለግል የተወሰደ ከሆነ ከባለእዳው ተጋቢ የግል ሀብት ይሸፈናል፡፡ ነገር ግን የግል ሀብቱ ይህን ለመሸፈን የማይችል ከሆነ ተጋቢዎች የመረዳዳትና የመተጋገዝ ግዴታ ስላለባቸው ይህ እዳ ከጋራ ሀብታቸው ይከፈላል፡፡ እዳው ግን ለትዳራቸው ጥቅም ከሆነ ከጋራ ሀብታቸው የሚከፈል ይሆናል፡፡ ነገር ግን የጋራ ሀብቱ በቂ ካልሆነ ከተጋቢወቹ የግል ሀብት ይከፈላል፡፡
#legalconsulting limited
@lawsocieties
@lawsocieties https://t.me/lawsocieties

የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ችሎት ጉዲፈቻን አስመልክቶ የህግ ትርጉም ሰጠ

የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት 1ኛ ሰበር ችሎት መጋቢት 02 ቀን 2012 ዓ.ም በዋለው ችሎት የውጭ ሃገር ጉዲፈቻን በተመለከተ የቀድሞ የቤተሰብ ህግ ደንጋጌን ያሻሻለው አዋጅ ቁጥር 1070/2010 ላይ በመዝገብ ቁጥር 189201 አስገዳጅ የህግ ትርጉም ሰጥቷል፡፡ ታሪኩ በአጭሩ እንዲህ ቀርቧል፡፡

የውሳኔ ግልባጩን በቴሌግራም ገጻችን

በትዉልድ ኢትዮጵያዊ በዜግነት አሜሪካዊ የሆኑት ወ/ሪት ጥሩነሽ በቀለ ስዩም የወይዘሮ ወይንሸት ደስታ እህት ናቸው፡፡ ወ/ሪት ወይነሽነት በሚኖሩበት ሃገር ሆነው የእህታቸውን የወ/ሮ ወይንሸት ደስታ እና የአቶ ወንድወሰን ታደሰ ልጅ የሆነችዉን ተማሪ ኤፍራታ ወንድወሰንን ወላጆቿ ሊያደርጉላት የሚችሉትን ሁሉ በማድረግ አሳድገዋል፡፡ በአሜሪካን ሃገር ኤፍራታ ልጃቸው መሆኗን የሚያረጋግጡ ፎርማሊቲዎችን አሟልተው በህጋዊ መንገድ ለመውሰድ እና ለማሳደግ ወደ ተውልድ ሃገራቸው ኢትዮጵያ ይመጣሉ፡፡ ከወላጅ እናትና አባቷ ጋርም የጉዲፈቻ ውል ይገቡና ውሉን የፌዴራል መጀመሪያ ደረጃ ፍ/ቤት እንዲያጸድቅላቸው ጥያቄ ያቀርባሉ፡፡ ፍርድ ቤቱም የቀረበውን የጉዲፈቻ ውል ይጽደቅልኝ ጥያቄን የተሻሻለዉ የቤተሰብ ህግና የዉጪ አገር የጉዲፈቻን የሚከለክለውን አዋጅ ቁጥር 1070/2010 በመጥቀስ ወሉን ባለማጽደቅ መዝገቡን ይዘጋል፡፡

አመልካች ወ/ሪት ጥሩነሽ በቀለ ጉዳዩን የፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት በይግባኝ እንዲመለከትላቸው አቤቱታቸዉን ያቀረቡ ቢሆንም ፍርድ ቤቱ ቀደም ሲል የፌዴራል መጀመሪያ ፍርድ ቤት የሰጠውን ውሳኔ በማጽደቅ በተመሳሳይ ውሳኔ አሰናብቷቸዋል፡፡ ሆኖም ግን ወ/ሪት ጥሩነሽ ሁለቱ ፍርድ ቤቶች የጉዲፈቻ ዉሉን ላለመቀበል መሰረት ያደረጉት አዋጅ 1070/2010 የውጭ ሃገር ጉዲፈቻን ሲከለክል የውጭ ሃገር ተውልድ እና ዜግነት ያላቸውን እንጂ ትውልደ ኢትዮጵያንን አያካትትም፡፡

የህጉ ዓላማ ትውልደ ኢትዮጵያንን (ዳያስፖራን) ታሳቢ ያደረገ አይደለም፡፡ ይህንን መከራከሪያቸውንም ለመደገፍ መንግስት ትውልደ ኢትዮጵያውያን በሃገራቸው ልማትና ኢኮኖሚ፤ በንግድና ኢንዱስትሪ እና በሌሎች ጉዳዮች እንዲሳተፉ በርካታ ፖሊሲዎችን፤ ደንቦችን አውጥቷል፡፡ ከቤተሰብ ህጉ የጉዲፈቻ ጉዳይን የሚመለከቱ አንቀጾችን ያሻሻለው አዲሱ አዋጅ የውጪ ሃገር ጉዲፈቻን ሲከለክል ለህጻናቱ ደህንነትና ጥቅም፤ ህፃናት በማያዉቁት ቋንቋና ባህል እንዲያድጉ በመደረጋቸዉ ለማንነት ቀዉስ፣ ለስነ-ልቦና እና ማህበራዊ ችግር እንዳይጋለጡ ለማድረግ ነው፡፡

የህጉ መንፈስ ይህ ሆኖ ሳለ ወ/ሮ ጥሩነሽ በጉዲፋቻ ከሚወስዷት ታዳጊ ጋር ተመሳሳይ ቋንቋ እና ባህል ያላት እንዲሁም በሚኖሩበት ሃገር ቁጥሩ ብዙ የሆነ ኢትዮጵያዊና ትውልደ ኢትዮጵያው ያሉበት በመሆኑ ታዳጊዋ ለተጠቀሰው ችግር ተጋላጭ አትሆንም በማለት የስር ፍርድ ቤቶች የሰጡት የህግ ትርጉም ስህተት ያለው በመሆኑ እንዲታረምላቸው ለጠቅላይ ፍርድ ቤቱ ሰበር ችሎት አቤቱታቸውን አቅርበዋል፡፡

ሰበር ችሎቱም የተሸሻላው አዋጅ ቁጥር 1070/2010 ዓ.ም የውጭ ሃገር ጉዲፈቻን ሲከለክል ዓላማው ምን ነበር? ትውልደ ኢትዮጵያውያንን ያካትታል ወይስ አያካትትም? የሚለውም ጭብጥ ይዞ ጉዳዩን መርምሯል፡፡ ችሎቱ ከዳያስፖራ ጋር የተያያዙ ድንጋጌዎችን ይዘትና ዓላማ ጎን ለጎን ተመልክቷል፡፡ በምርመራ ሂደቱ አዋጁ የውጭ አገር ጉዲፈቻን ሲከለክል ትውልደ ኢትዮጵያዊያንን አያካትትም በማለት በግልጽ አላስቀመጠም፡፡ ይሁን እንጂ የህግ አውጪው መሰረታዊ ሃሳብ የህጻናቱን ደህንነትና ጥቅም ማስጠበቅ እና በጊዲፈቻ በመሰጠታቸው ምክንያት ሊደርስባቸው ከሚችል የማንነት ቀዉስ፣ የስነ-ልቦና እና የማህበራዊ ችግር መከላከል ነው፡፡ መንግስት ትውልደ ኢትዮጵያውያን በብዙ መልኩ እንዲሳተፉ ጥረት እያደረ መሆኑ እየታወቀ ጉዲፈቻን አስመልከቶ አነሱን ለማግለል ታሳቢ አድርጎ የወጣ ድንጋጌ ነው ለማለት አይቻልም፡፡ በዚህ አግባብ ድንጋጌው ትውልደ ኢትዮጵያንን የሚያካትት አይደለም፡፡

በተጨማሪም ታዳዲዋ ኢትዮጵያዊ ማንነቷን ይዛ በመልካም ስብዕና ለማደግ ምቹ ሁኔታ መኖሩ መልካም አጋጣሚ ሆኖ እያለ የኢትዮጵያዊያን ዳያስፖራዎች በሃገር እድገትና ብልጽግና እንዲሁም ለወገኖቻቸው ኑሮ መሻሻል ያላቸውን ሚና ባለመገንዘብ የህጻኗን የደህንነት ቀደምትነት መብት በመንፈግ በስር ፍርድ ቤቶች የተሰጠው ውሳኔ መሰረታዊ የህግ ስህተት የተፈጸመበት ነው በማለት ሰበር ችሎቱ ወስኗል፡፡ የስር ፍርድ በቶች የሰጡትን ውሳኔ ሽሯል፡፡ የመጀመሪያ ደረጃ ፍ/ቤትም መዝገቡን እንደገና ከፍቶ መስፈርቱ መሟላት አለመሟላቱን በማጣራት ተገቢ ነው የሚለውን ውሳኔ እንዲሰጥ ትዕዛዝ ሰጥቷል፡፡

የፌ/ጠ/ፍ/ቤት ኮሚዩኒኬሽን ጉዳዮች ዳይሬክቶሬትn
The Federal Supreme Court of Ethiopia
@lawsocieties
@lawsocieties https://t.me/lawsocieties

የፌዴራል ፍርድ ቤቶች አዋጅ ቁጥር 1234/2013 በነጋሪት ጋዜጣ የታተመ ዋናው ቅጂ

Associate Legal Expert

Date: Jun 8, 2021

Location: Ethiopia, Ethiopia

Organization: African Union Commission - AUC

AU Values

• Respect for Diversity and Team Work • Think Africa Above all

• Transparency and Accountability • Integrity and Impartiality

• Efficiency and Professionalism • Information and Knowledge Shari
Organization Information

Reports to: Project Coordinator – HCSS
Directorate: Office of the Legal counsel
Division: Hybrid Court for South Sudan (HCSS)
Number of Direct Reports: 0
Number of Indirect Reports: 0
Job Grade: P2
Location: Addis Ababa, Ethiopia (with frequent travel to South Sudan)
Purpose of Job

Under the direct supervision of the Project Coordinator, the incumbent will be responsible to properly translate documents, ensure the highest standard of accuracy, and maintain the spirit, context, quality, technical language and nuances of the original version, using precise, clear and proper terminology. He/She will also be responsible to draft regulations, delegations, agreements and other instruments necessary to fulfil the vision and support the implementation of the Hybrid Court for South Sudan.
Main Functions

Assist in the following up on the activities of the HCSS, including monitoring and evaluating progress made in line with a predefined strategic plan.
Suggest new and expand on existing policy areas for planned research.
Contribute in conducting analysis and generate accurate reports in a timely manner for the HCSS internal use.
Assist in setting the overall research direction of a relevant policy area.
Responsible for the delegation and execution of defined research areas.
Participate in the organisation of relevant meetings, congresses and conferences with stakeholders.
Engage with relevant mid-level stakeholders and develop working relationships.
Support the promotion of the activities of the HCSS.
Assist in drafting reports and participate in the preparation of budget and work programmes related to the functioning of the HCSS
Provide technical support to internal and external stakeholders.

Specific Responsibilities

Under the direct supervision of the Project Coordinator, the Associate Legal Expert will be responsible for the following duties:
Assist in drafting internal procedures, protocols and directions for the Court;
Prepare or work on draft Rules of Procedure and Evidence, if necessary, under the guidance of the Senior Legal Expert;
Prepare, in co-ordination with and under the guidance of the Senior Legal Expert, draft Practice Directions on court procedures, including court filings, as may be required;
Provide input and assistance to the Project Coordinator and Senior Legal Experts in developing and drafting other directives, policies, codes and procedures as necessary;
The selected staff member should be willing to be located either in Juba or in Addis Ababa; and
Undertake any other related tasks as requested by the Legal Counsel or Project Coordinator.


Academic Requirements and Relevant Experience

University Bachelor Degree in International Criminal Law/Public International Law with 5 years’ experience as practicing lawyer, legal or special advisor in the fields of justice, rule of law, criminal or international law.
Candidates with a Masters Degree in in International Criminal Law/Public International Law from a recognized institution must have 2 years’ experience as practicing lawyer, legal or special advisor in the fields of justice, rule of law, criminal or international law.
Experience as a legal/special advisor in an international or hybrid criminal tribunal or court is an added advantage;

Required Skills

Proven knowledge of international criminal substantive, criminal procedural case law at international or hybrid criminal tribunals or courts;
In-depth theoretical knowledge of criminal law (both substantive and procedural), including knowledge of international legal procedures and instruments;
Demonstrated ability to find creative and pragmatic solutions in a demanding, dead-line driven environment and to establish and maintain effective, constructive working relationships with people from different national and cultural backgrounds.
Previous experience as a legal advisor during the planning or start-up phase of a court;
Previous experience drafting or amending Rules of Procedure or internal court administration or process documents;
Experience in applying expertise to analysing a diverse range of complex and unusual legal issues and problems, and in developing innovative and creative solutions;
International experience, particularly in crisis areas with multi-national and international organisations;
Good understanding of the political, cultural and security situation of the Horn of Africa, in particular South Sudan;
Ability to perform under hardship and strenuous environment; and
Very good interpersonal and communication skills, both written and oral, in Arabic and English;
Knowledge of other working language of the AU or of the local languages of South Sudan.


Leadership Competencies
Change Management .
Managing Risk.
Core Competencies
Teamwork and Collaboration.
Accountability awareness and Compliance.
Learning Orientation.
Communicating with Influence.
Functional Competencies
Analytical thinking and problem solving.
Job Knowledge and information sharing.
Drive for result.
Continuous improvement focus.

TENURE OF APPOINTMENT:

The Appointment will be made on a fixed term contract for a period of one (1) year, of which the first three (3) months will be considered as a probationary period. Thereafter, the contract may be renewed for a similar period subject to funding availability, satisfactory performance and agreed deliverables.

GENDER MAINSTREAMING:

The AU Commission is an equal opportunity employer and qualified women are strongly encouraged to apply.

REMUNERATION:

The salary attached to the position is an annual lump-sum of US$ 85,212.07 (P2 Step 5) inclusive of all allowances for internationally recruited staff, and US$ 66,751.81 inclusive of all allowances for locally recruited staff of the African Union Commission.

Applications must be made not later than 9 July 2021.

ምክር ቤቱ የፌደራል የጥብቅና አገልግሎት ፍቃድ አሰጣጥና አስተዳደር ረቂቅ አዋጅን አፀደቀ - Fana Broadcasting Corporate S.C አዲስ አበባ፣ ሰኔ 3፣ 2013 (ኤፍ ቢ ሲ) የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ዛሬ ባካሄደው 14ኛ መደበኛ ጉባኤው የፌደራል የጥብቅና አገልግሎት ፍቃድ አሰጣጥና አስተዳደር ረቂቅ አዋጅን መርምሮ አፅድቋል፡፡

ሪፖርትና የውሳኔ ሀሳቡን ለምክር ቤቱ ያቀረቡት የህግ፣ ፍትህና ዴሞክራሲ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ሰብሳቢ አቶ አቡ ብርኪ÷ ምክር ቤቱ ረቂቅ አዋጁን ለዝርዝር እይታ ወደ ቋሚ ኮሚቴው በተለያዩ ጊዜያት ከአስረጂዎችና ከባለድርሻ አካላት ጋር በረቂቅ አዋጁ ላይ ሰፊ ውይይት የተደረገበትና በቂ ግብዓትም የተገኘበት መሆኑን ለምክር ቤት አስረድተዋል፡፡

በውይይቱም የጥብቅና ፍቃድ አሰጣጥና አስተዳደር አገልግሎት ላይ ሰፊ የህግ፣ የአሰራር፣ በአንዳንድ ጠበቆች ላይ የብቃትና የስነ-ምግባር ችግሮች እየተስተዋሉ መምጣቱን በጭብጥነት መለየታቸውን አብራርተዋል፡፡

አያይዘውም የጥብቅና ፍቃዱ ሙሉ በሙሉ በመንግስት ቁጥጥር ስር መሆኑ አገልግሎቱ በሚጠበቅበት ደረጃ እንዳያድግና የሙያ ነጻነቱን በጠበቀ መልኩ አገልግሎቱ እንዳይሰጥ ማድረጉን ገልጸዋል።

በተጨማሪም የጥብቅና ህጎች ሀገሪቱ ካለችበት አጠቃላይ ኢኮኖሚዊ፣ ማህበራዊና ፓለቲካዊ እንቅስቃሴዎች አንጻር ሊኖሯት የሚያስፈልጉ የጥብቅና ድርጅቶችን በተደራጀ ሁኔታ የሚመሩ ጠበቆች አለመሆናቸውን በሪፖርታቸው አመላክተዋል፡፡

በረቂቅ አዋጁም አንዳንድ አንቀጾችን ሙሉ በሙሉ በሌሎች አንቀጾች ከመተካት ጀምሮ በርካታ ማሻሻያዎች መደረጋቸውንም ነው ባቀረቡት ሪፖርት የጠቆሙት፡፡

በመጨረሻም የፌደራል የጥብቅና አገልግሎት ፍቃድ አሰጣጥና አስተዳዳር ረቂቅ አዋጅ የሀገሪቱን ዜጎች ፍትህ የማግኘት እና የህግ የበላይነት በማረጋገጡ ሂደት ጠበቆችና የጥብቅና ድርጅቶች የሚኖራቸው ድርሻ የጎላ እንዲሆን እንዲሁም የጠበቆችን ብቃትና የስነ ምግባር ችግር የሚፈታ፣ መብትና ነጻነት የሚስጠብቅ፣ የተገልጋዮችን መብት የሚስከብር በመሆኑ ምክር ቤቱ ረቂቅ አዋጁን እንዲያፀድቀው የውሳኔ ሀሳብ አቅርበዋል፡፡

ምክር ቤቱም በረቂቅ አዋጁ ላይ በስፋት ከተወያየ በኋላ የፌደራል የጥብቅና አገልግሎት ፍቃድ አሰጣጥና አስተዳዳር ረቂቅ አዋጅ ቁጥር 1249/2013 ዓ.ም አድርጎ በሙሉ ድምጽ ማጽደቁን ከምክር ቤቱ ያገኘነው መረጃ ያመላክታል።

ይርጋ በኢትዮጵያ የፍትሐብሔር ሕግ
-----------------------
ይርጋ ህግ ምንነት፣ አስፈላጊነት እና ዓላማ
ይርጋ ማለት አንድ መብቱ ወይም ጥቅሙ የተነካበት ሰው በሌላ ሰው ላይ ክስ፣ አቤቱታ ወይም የይገባኛል ጥያቄ እንዲያቀርብ በሕግ ተለይቶ የተቀመጠ የክስ ማቅረቢያ ጊዜ ነው፡፡ የይርጋ ፅንሰ ሃሳብ እንዲኖር ያስፈለገበት ሶስት መሠረታዊ ምክንያቶች አሉ፡፡ እነርሱም፡- ከሳሽ በተገቢ ትጋትና በቂ ምክንያት መብቱን እንዲጠይቅ ለማስቻል፤ ተከሳሽ በጣም ዘግይተው የሚመጡ ክሶችን ለመከላከል ማስረጃዎች እንዳያጣ ለማድረግ እና እጅግ ዘግይተው የሚቀርቡ ክሶችና አቤቱታዎች ፍትህ ከማስገኘት ይልቅ በጭካኔ ለማጥቂያ መሳሪያነት ስለሚውሉ ይህንኑ ለመከላከል ስለመሆኑ እና የይርጋ ፅንሰ ሀሳብ በሕግ ስርዓት ውስጥ መካተቱ ጠቀሜታው ለተከሳሽ ወገን ነው፡፡
የይርጋ ህግ ዓላማ ማንኛዉም በህግ በግልጽ የተደነገገን መብትና ወይም ግዴታ በህጉ በተወሰነዉ ወይም በተገደበዉ ጊዜ ዉስጥ እንዲፈጸም ለፍርድ ቤት ወይም ስልጣን ላለዉ አካል ጥያቄ ካልቀረበ ያ መብትና ወይም ግዴታ ቀሪ የሚሆንበትን ጊዜ መወሰን ነዉ፡፡ ማናቸዉም ባለገንዘብ መብቱን በጊዜ መጠየቅ ይኖርበታል፡፡ ባለዕዳዉም ቢሆን ዕድሜ ልኩን ባለዕዳነቱን እያሰበ ሊኖር አይገባም፡፡ በሕግ በተወሰነዉ ጊዜ ዉስጥ መብትን በመጠየቅ ክስ ካላቀረበ የባለሀብቱ መብት በይርጋ ይታገዳል፡፡ ስለሆነም ንቁ ባለእዳ ክሱ በሕግ በተወሰነዉ የጊዜ ገደብ ዉስጥ ባለመቀረቡ የተነሳ በይርጋ መታገዱን ገልጾ ሊከራከር ይችላል፡፡
የክስ መነሻ የሆኑ ጉዳዮች የይርጋ ጊዜ
አብዛኛዎቹ ጉዳዮች ላይ ክስ ለማቅረብ ወይም መብትን ለመጠየቅ የሚቻልባቸው ሁኔታዎች በጊዜ ገደብ ተለክቶ ክስ የማቅረቢያ ጊዜ የተቀመጠላቸዉ ሲሆን ከነዚህ ዉስጥ የተወሰኑትን እንደሚከተለዉ እንመለከታለን፡-

1. የዉል ህግ ይርጋ

የይረጋ ጊዜን የሚመለከት የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1845 ህግ በሌላ አኳኋን ካልወሰነ በቀር ዉሉ እንዲፈፀም ወይም ካለመፈፀሙ የተነሳ ስለሚደረስ ጉዳት ወይም ዉሉ እንዲፈርስ የመጠየቅ መብት በ10 ዓመት ይርጋ ይቀራል ሲል ደንግጎ ይገኛል፡፡
2. ከዉል ዉጪ ኃላፊነት ይርጋ
ከዉል ዉጪ ኃላፊነት የዉል ግንኙነት ሳይኖር ወይም ዉል ላይ ባለተመሰረተ ግንኙነት በአንድ ሰዉ ጥቅም ወይም መብት ጉዳት ሲደርስ ለዚህ ጉዳት ኃላፊነት የሚደርስበትን አካል የሚለይና ጉዳት በካሳ መልክ እንዲስተካከል የሚያደርግ ሕግ ነዉ፡ እንዲሁም ጥፋት ሳይኖር የሚመጣ ኃላፊነትን ፣በሌላ ሰዉ ተግባር ኃላፊነትን እና በጥፋት ላይ የተመሰረተ ኃላፈነትን የሚያጠቃልል ሲሆን የኃላፊነቱ ምንጮች ተብለዉ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2027 ተደንግገዋል፡፡
የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2143 ተበዳዩ ክስ ማቅረብ የሚችለዉ ካሳ የሚጠየቅበት ጉዳቱ ከደረሰበት ጊዜ ጀምሮ እስከ 2 ዓመት ድረስ ሲሆን ጉዳቱ በወንጀል የሚያስቀጣ ሆኖ የይርጋ ዘመኑ ርዝመት የበለጠ እንደሆነ የካሳዉ ጉዳይ ክስ የይርጋ ዘመን ልክ በዚሁ መሰረት ይሆናል፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2065 መሰረት አንድ ሰዉ በባለይዞታነቴ ወይም በይርጋ ደንብ መከሰስ ቀርቶልኛል ብሎ ቢከራከር ጥፋተኛ አይደለም በሚል ተደንግጎ ይገኛል፡፡
3. የቤተሰብ ህግ ይርጋ
ባል ወይም ሚስት በመሞታቸዉ ጋብቻ በሚፈርስበት ጊዜ ተጋቢዎች የግል ሀብታቸዉን በማስረዳት የራስን ድርሻ የመዉሰድ መብት አለዉ በማለት የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 884 ይደነግጋል፡፡ ይህ ድንጋጌ ጥያቁዉ በምን ያህል ጊዜ መቀረብ እንዳለበት ባይደነግም በጋብቻ ወቅት የተፈራ የግልም ሆነ የጋራ ንብረት ሳይከፈል ለረጅም ጊዜ ቆይቶ ጥያቄዉን ከረጅም ጊዜ በኋላ ማቅረብ የህግ ዓላማ ሊሆን አይችልም፡፡ ስለዚህ የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1677(1) የጠቅላላ የዉል ሕግ ድንጋጌዎች ተፈፃሚነት እንዳላቸዉ ስለሚደነግግ በጠቅላላ የዉል ህጉ ደግሞ ዋናዉ የይርጋ ጊዜ በ1845 መሰረት 10 ዓመት ጊዜ ዉስጥ ካልተጠየቀ በይርጋ ይታገዳል፡፡የተሻሻለዉ የፌዴራል የቤተሰብ ህግ አንቀጽ 69. የተገባዉን የዉል ግዴታ እንዲፈርስ ለመጠየቅ ግዴታዉ መግባቱን ካወቀበት ቀን ጀምሮ 6 ወር፣ ጋብቻዉ ከተፈጸመ ጀምሮ 2 ዓመት የይርጋ ጊዜ እንዳለዉ ያስቀምጣል፡፡
4. የዉርስ ይርጋ
በኢትዮጵያ የፍትሐብሔር ሕግ 5ኛ አንቀጽ የሀገሪቱ የዉርስ ሕግ ተደንግጎ ይገኛል፡፡ ዉርስ በአብዛኛዉ ያለ ኑዘዜ የሟች ዉርስ ለሟች ዘመዶች የሚፈጸምበት እና የሟች ዉረስ በሟች ኑዘዜ መሰረት የሚፈፀመበት ሥርዓት ነዉ፡፡
ኑዛዜ አይጸናም በማለት የሚቀርብ ክስ ወይም በሂሳብ.አጣሪዉ የቀረበዉን የድልድልን አመዳደብ ሀሳብ ለመቃወም ኑዘዜዉ ከተነበበት አንስገቶ የሚቆጠር የ15 ቀናት ጊዜ፤ ለዉርስ አጣሪዉ ከገለጹ በኋላ ባሉት ቀጣይ 3 ወራት ዉስጥእንደሆነ እና በማናቸዉም ምክንያት ቢሆን ግን ከ5 ዓመት ባልበለጠ ጊዜ ዉስጥ ጥያቄዉን ማቅረብ እንዳለባቸዉ የፍትሐብሔር ህጉ ቁጥሮች 973 እና 974 ያስገነዝባሉ፡፡
ያለአግባብ የዉርሱን ንብረት በእጁ ካደረገዉ ሰዉ ላይ ንብረቱን ለማስመለስ የሚቀርበዉ ጥያቄም እንደዚሁ የሚቀርብበት የጊዜ ገደብ ያለዉ ሲሆን ከሳሹ የዉርሱ ንብረቶች በተከሳሹ መያዛቸዉን ባወቀ በ3 ዓመት ጊዜ ዉስጥ እንደሆነ በቁጥር 1000(1) ተገልጿል፡፡ ከሳሹ ይህን ጉዳይ አወቀም አላወቀም ሟቹ ከሞተ ወይም ከሳሹ በመብቱ ለመስራት ከቻለበት ቀን አንስቶ 15 ዓመት ካለፈ በኋላ የዉርስ ንብረት ለማስመለስ ጥያቄ ለማቅረብ እንደማይቻል ቁጥር 1000(2) ይናገራል፡፡ ከዚህ አነፃር የሰበር ዉሰኔ በሰ/መ/ቁ 59539 አንዱ ማሳያ ነዉ፡፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ወራሽ ካልሆነ ሰው ላይ የውርስ ንብረት ለማስመለስ የሚቀርብ ጥያቄ በ1845 መሰረት በአስር አመት ውስጥ መቅረብ አለበት፡፡
5. የንብረት ሕግ ይርጋ
ይዞታዉ የተወሰደበት ወይም በይዞታዉ ላይ ሁከት የተነሳበት ሰዉ የያዘዉ ነገር ከተነጠቀበት ወይም በይዚታዉ ላይ ሁከት ከተነሳበት ቀን አንስቶ እስከ 2 ዓመት ድረስ ካልጠየቀ እጅ ይዛወርልኝ የማለት ክስ መብቱ ይቀርበታል፡፡
6. የስጦታ ዉል ይርጋ
አንድ ስጦታ ከተደረገ ከ2 ዓመት በኋላ ይፍረስልኝ የሚል ጥያቄ ተቀባይነት የለዉም፤የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2441 ስጦታ እንዲቀነስ ወይም እንዲሻር ለመጠየቅ 2 ዓመት ይርጋ እና የስጦታዉ ዉል የተደረገዉ በመንፈስ መጫን ሳይሆን የዉሉ አጠቃላይ ይዘት ለሞራልና ለህግ ተቃራኒ ስለሆነ ይፍረስልኝ የሚል ጥያቄ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2441 (1) መሰረት 2 ዓመት ሳይሆን በፍትሐብሄር ሕግ ቁጥር 1845 የተመለከተዉ የ10 ዓመት ይርጋ ነዉ፡፡ እንዲሁም የስጦታ ዉል ይፈጸምልኝ ጥያቄ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1676(1) እና 1845 መሰረት በ10 ዓመት ይርጋ ቀሪ ሊሆን ይገባል፡፡
7. የአሰሪና ሰራተኛ ህግ ይርጋ
በአሠሪና ሠራተኛ አዋጅ 1156/2011 ቁጥር 163 መሰረት በቅጥር ላይ ከተመሰረተ ግንኙነት የመነጨ ማንኛዉም ክስ የመብቱን ጥያቄ ለማቅረብ ከሚቻልበት ቀን ጀምሮ እስከ 1 ዓመት ድረስ፣ ወደ ሥራ ልመለስ በሚል የሚቀርብ ክስ ዉሉ በተቋረጠ በ3 ወር ጊዜ ዉስጥ፤ የደመወዝ፣የትርፍ ሰዓትና የሌሎች ክፍያዎች ጥያቄ መጠየቅ ከሚገባዉ ጊዜ ጀምሮ እስከ 6 ወር ባለዉ ጊዜ እና የሥራ ዉል በመቋረጡ ምክንያት በሰራተኛዉም ሆነ በአሠሪዉ የሚቀርብ ጥያቄ ሥራ ዉሉ በተቋረጠ በ6 ወር ጊዜ ዉስጥ ካልቀረበ በይርጋ ይታገዳል፡፡

8. የእንደራሴነትና የዉክልና ህግ ይርጋ
በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር. 2187 (2) መሰረት ሿሚዉ (ወካዩ) ካወቀበት ጊዜ ጀምሮ ማለትም በተሰጠ ዉክልና ላይ የጥቅም ግጭት ተከስቶ ከሆነ ይህ ጥቅም ግጭት ያስነሳዉ ዉል መደረጉን ካወቁ ከ 2 ዓመት በኋላ እንዲፈረስ መጠየቅ በይርጋ የሚታገድ ነዉ፣ ወካይ የሆነ ወገን በተወካይ አማካኝነት የተደረገን ህገ ወጥ ዉል እንዲፈረስ በሚል የሚቀርበዉ አቤቱታ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1845 መሰረት በ10 ዓመት ይርጋ እንጂ በ 2 ዓመት የሚታገድ አለመሆኑን የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት በሰ/መ/ቁ 67376 ዉሳኔ ሰጥቷል፡፡
9. የሽያጭ ዉል ይርጋ
በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2298 መሰረት ገዢዉ እንደዉሉ ትክክል አለመሆኑን (ጉድለት ያለበት መሆኑን) ካወቀ ዉሉ እንዲፈርስ ለመጠየቅ 1 ዓመት ይርጋ፣ ቁጥር. 2391 ሻጭ የሸጠዉን መልሶ ለመግዛት 2 ዓመት ይርጋ እና ቁጥር 2692 የማይንቀሳቀስ ንብረት የሸጠ ሰዉ እንደዉሉ ይፈጽምልኝ ብሎ ለመጠየቅ የሚችለዉ 1 ዓመት ጊዜ ዉስጥ ነዉ፡፡
10. የመያዣ ዉል
በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 3058 የማይንቀሳቀስ ንብረት መያዣን በፍርድ ቤት ለመጠየቅ ከተጻፈበት ቀን አንስቶ 10 ዓመትይርጋ እና ቁጥር 3086 በማይንቀሳቀስ ንብረት መያዣ ላይ የተደረገዉን ንብረት የመሸጥ ፣ የመለወጥ ስምምነት መግለጫ ለገንዘብ ጠያቂዉ ለማሳወቅ 1 ዓመት ይርጋ ተፈፃሚ ናቸዉ፡፡
11. የፍትሐብሔር ሥነ ሥርዓት ህግ ይርጋ
ይግባኝ
የይግባኝ አቤቱታ ለይግባኝ ሰሚዉ ፍርድ ቤት መቅረብ የሚገባዉ ይግባኝ በሚባልበት ጉዳይ ላይ በተፈረደ በ60 ቀን ዉስጥ ነዉ፡፡
የአፈፃፀም ይርጋ
በፍትሐብሔር ሥነ-ሥርዓት ሕግ ቁጥር 384 ስር እንደተመለከተዉ የፍርድ ባለመብት ፍርዱን ለማስፈጸም ምንም ዓይነት ህጋዊ እንቅስቃሴ ሳያደርግ ከቆየ በ10 ዓመት የጊዜ ገደብ ይታገዳል፡፡
የይርጋ ጊዜ አቆጣጠር
የይርጋ ቀን መቆጠር የሚጀምረዉ ግዴታዉን ለመጠየቅ ተገቢ ከሆነዉ ወይም ዉሉ የሚሰጠዉ መብት ከተሰራበት ቀን ጀምሮ ነዉ (የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1848 ይመለከቷል)፡፡ ለምሳሌበንግድሕግቁጥር 674 (1) ላይ በኢንሹራንስ ውል ምክንያት የሚቀርብ ክስ መቅረብ ያለበት በሁለት ዓመት ጊዜ ውስጥ መሆኑን ያመለክትና የይርጋ ጊዜው መቆጠር የሚጀምረው ለክሱ ምክንያት የሆነው ጉዳት ከደረሰበት ቀን ጀምሮ ወይም በጉዳዩ ጥቅም ያላቸው ወገኖች ጉዳቱን ካወቁበት ቀን ጀምሮ መሆን እንዳለበት መገለፁ እንደ ጥሩ ምሳሌ ሊወሰድ ይችላል፡፡የይርጋ ቀን ሲቆጥር ግምት ዉስጥ መግባት ያለባቸዉ ነገሮች፡- ,
- የይርጋዉ መጀመሪያ ቀን ከይርጋዉ ዘመን ሂሳብ ዉስጥ ገብቶ አይታሰብም፡፡
- የይርጋ ቀን የሚሞላዉ ለይርጋዉ የተወሰነ መጨረሻ ቀን ካለፈ በኋላ ነዉ፡፡ነገርግን ምንአልባት ይህ ቀን ገንዘቡ በሚከፈሉበት ቦታ በህግ የታወቀ የበዓል ቀን የሆነ እንደሆነ ይርጋዉ የሚሞላዉ ከበአሉ ተከታይ በሆነዉ በአል ባልሆነዉ ቀን ነዉ፡፡
ይርጋ ሊቋረጥ የሚችልባቸዉ ሁኔታዎች
1. ባለዕዳዉ ዕዳዉን ሲያምን ይልቁንም ወለድ ወይም ከዕዳዉ ላይ በከፊል ሰጥቶ ሲገኝ ወይም መያዣ የሰጠ እንደሆነ፣
2. ባለገንዘቡ መብቱ እንዲታወቅለት በፍርድ ቤት ክስ አቅርቦ ለባለዕዳዉ አስታዉቆ የተገኘ እንደሆነ ነዉ፡፡
የይርጋዉ መቋረጥ ዉጤት ደግሞ፡
 ይርጋዉ ከተቋረጠበት ጀምሮ እንደገና አዲስ የይርጋ ዘመን መቆጠር ይጀምራል፡፡(የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1852 ይመለከቷል)፡፡
 እዳዉ በአንድ ማስረጃ ወይም በአንድ ፍርድ የተረጋገጠ እንደሆነ አዲሱ የይርጋ አቆጣጠር ዘመን ሁልጊዜ 10 ዓመት ነዉ፡፡
የይርጋ ሕግን አለማክበር የሚያስከትለዉ ዉጤት
የይርጋ በሕግ ስርዓት ውስጥ መካተቱ ተከሳሹን የሚጠቅመዉን ያህል በአንፃሩ የፅንሰ ሃሳቡ መኖር ከሳሹን በእጅጉ የሚጎዳ ነው፡፡ በይርጋ ጊዜያት መለያየት፣ ትክክለኛ የይርጋ ጊዜን ባለማወቅ፣ ሕግን ባለማወቅ እንዲሁም በቸልተኝነት የሕግ ድጋፍና በቂ ማስረጃ እያላቸው በርካቶች መብታቸውን አጥተዋል፡፡ በተለያዩ ጊዜያት በፍርድቤት ይረጋን አስመልክቶ በተደረጉ ክርክሮች ምክንያት ጥቂት የማይባሉ መዝገቦች ተዘግተዋል፡፡ ይሁን እንጂ ይርጋ በመላው ዓለም በስፋት ተቀባይነት ያገኘ የሕግ ፅንሰ ሀሳብ ነዉ፡፡
በይርጋ የማይታገዱ ጉዳዮች
ጥቂት በሆኑ ጉዳዮች ላይ ክስ የማቅረቢያ ወይም መብት የመጠየቂያ ጊዜ ገደብ እንደሌለውና ክስ ለማቅረብ ምክንያት የሆነው ድርጊት ከተፈፀመበት ጊዜ ጀምሮ ያለምንም ጊዜ ገደብ በማንኛውም ጊዜ ክስ ለማቅረብ ወይም መብት ለመጠየቅ የሚቻልባቸው ጉዳዮች እንዳሉ በተለያዩ ሕጎች ውስጥ ተመልክቷል፡፡ እነርሱም፡- የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት በቅጽ 10 የሰበር መዝገብ ቁጥር 43600 ላይ በሰጠው አስገዳጅ ውሳኔ መሰረት የማይንቀሳቀስ ንብረትን አስመልክቶ ባለመብት የሆነው ሰው መብት ሳይኖረው በእጁ ካደረገው ሰው ወይም ከያዘው ሰው ላይ ሀብቱ ይገባኛል ሲል የሚያቀርበው የመፋለም ክስ በይርጋ ቀሪ ሊሆን አይችልም፡፡
በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1678፣ 1716 እና 1718 እንዲሁም የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በቅፅ 14 የሰበር መዝገብ ቁጥር 79394 እናቅፅ 12 የሰበር መዝገብ ቁጥር 43226 መሠረት የውል መሠረታዊ ዓላማ በሕግ ያልተፈቀደና የተከለከለ ሆኖ ሲገኝ ፍርድ ቤቶች ሕገ ወጥ የሆነው ውል በቀረበላቸው ማንኛውም ጊዜ ሕጋዊ ውጤትና ተፈፃሚነት የለውም በማለት ለመወሰን የሚችሉና ሕገ ወጥ የሆነውን ውል ውድቅ ለማድረግ በሕጉ የተደነገገው የይርጋ ጊዜ ገደብ መቃወሚያ ሊሆን አይችልም፡፡
በአጠቃለይ ይርጋ ተከራካሪ ወገኖች በጥንቃቄ ሊያጤኑት የሚገባ ለክርክር የቀረበን ጉዳይ እጣፈንታ ሊወስን የሚችል ጉዳይ በመሆኑ ማናቸዉም ሰዉ በሀግ በተቀመጠዉ የጊዜ ገደብ ዉስጥ ክሱን ለፍርድ ሰጭ አካላት አቀርቦ መፍትሔ ማግኘት ይጠበቅበታል፡፡


ይርጋ በኢትዮጵያ የፍትሐብሔር ሕግ
-----------------------

ይርጋ ህግ ምንነት፣ አስፈላጊነት እና ዓላማ

ይርጋ ማለት አንድ መብቱ ወይም ጥቅሙ የተነካበት ሰው በሌላ ሰው ላይ ክስ፣ አቤቱታ ወይም የይገባኛል ጥያቄ እንዲያቀርብ በሕግ ተለይቶ የተቀመጠ የክስ ማቅረቢያ ጊዜ ነው፡፡ የይርጋ ፅንሰ ሃሳብ እንዲኖር ያስፈለገበት ሶስት መሠረታዊ ምክንያቶች አሉ፡፡ እነርሱም፡- ከሳሽ በተገቢ ትጋትና በቂ ምክንያት መብቱን እንዲጠይቅ ለማስቻል፤ ተከሳሽ በጣም ዘግይተው የሚመጡ ክሶችን ለመከላከል ማስረጃዎች እንዳያጣ ለማድረግ እና እጅግ ዘግይተው የሚቀርቡ ክሶችና አቤቱታዎች ፍትህ ከማስገኘት ይልቅ በጭካኔ ለማጥቂያ መሳሪያነት ስለሚውሉ ይህንኑ ለመከላከል ስለመሆኑ እና የይርጋ ፅንሰ ሀሳብ በሕግ ስርዓት ውስጥ መካተቱ ጠቀሜታው ለተከሳሽ ወገን ነው፡፡

የይርጋ ህግ ዓላማ ማንኛዉም በህግ በግልጽ የተደነገገን መብትና ወይም ግዴታ በህጉ በተወሰነዉ ወይም በተገደበዉ ጊዜ ዉስጥ እንዲፈጸም ለፍርድ ቤት ወይም ስልጣን ላለዉ አካል ጥያቄ ካልቀረበ ያ መብትና ወይም ግዴታ ቀሪ የሚሆንበትን ጊዜ መወሰን ነዉ፡፡ ማናቸዉም ባለገንዘብ መብቱን በጊዜ መጠየቅ ይኖርበታል፡፡ ባለዕዳዉም ቢሆን ዕድሜ ልኩን ባለዕዳነቱን እያሰበ ሊኖር አይገባም፡፡ በሕግ በተወሰነዉ ጊዜ ዉስጥ መብትን በመጠየቅ ክስ ካላቀረበ የባለሀብቱ መብት በይርጋ ይታገዳል፡፡ ስለሆነም ንቁ ባለእዳ ክሱ በሕግ በተወሰነዉ የጊዜ ገደብ ዉስጥ ባለመቀረቡ የተነሳ በይርጋ መታገዱን ገልጾ ሊከራከር ይችላል፡፡

የክስ መነሻ የሆኑ ጉዳዮች የይርጋ ጊዜ

አብዛኛዎቹ ጉዳዮች ላይ ክስ ለማቅረብ ወይም መብትን ለመጠየቅ የሚቻልባቸው ሁኔታዎች በጊዜ ገደብ ተለክቶ ክስ የማቅረቢያ ጊዜ የተቀመጠላቸዉ ሲሆን ከነዚህ ዉስጥ የተወሰኑትን እንደሚከተለዉ እንመለከታለን፡-

1. የዉል ህግ ይርጋ

የይረጋ ጊዜን የሚመለከት የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1845 ህግ በሌላ አኳኋን ካልወሰነ በቀር ዉሉ እንዲፈፀም ወይም ካለመፈፀሙ የተነሳ ስለሚደረስ ጉዳት ወይም ዉሉ እንዲፈርስ የመጠየቅ መብት በ10 ዓመት ይርጋ ይቀራል ሲል ደንግጎ ይገኛል፡፡

2. ከዉል ዉጪ ኃላፊነት ይርጋ

ከዉል ዉጪ ኃላፊነት የዉል ግንኙነት ሳይኖር ወይም ዉል ላይ ባለተመሰረተ ግንኙነት በአንድ ሰዉ ጥቅም ወይም መብት ጉዳት ሲደርስ ለዚህ ጉዳት ኃላፊነት የሚደርስበትን አካል የሚለይና ጉዳት በካሳ መልክ እንዲስተካከል የሚያደርግ ሕግ ነዉ፡ እንዲሁም ጥፋት ሳይኖር የሚመጣ ኃላፊነትን ፣በሌላ ሰዉ ተግባር ኃላፊነትን እና በጥፋት ላይ የተመሰረተ ኃላፈነትን የሚያጠቃልል ሲሆን የኃላፊነቱ ምንጮች ተብለዉ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2027 ተደንግገዋል፡፡

የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2143 ተበዳዩ ክስ ማቅረብ የሚችለዉ ካሳ የሚጠየቅበት ጉዳቱ ከደረሰበት ጊዜ ጀምሮ እስከ 2 ዓመት ድረስ ሲሆን ጉዳቱ በወንጀል የሚያስቀጣ ሆኖ የይርጋ ዘመኑ ርዝመት የበለጠ እንደሆነ የካሳዉ ጉዳይ ክስ የይርጋ ዘመን ልክ በዚሁ መሰረት ይሆናል፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2065 መሰረት አንድ ሰዉ በባለይዞታነቴ ወይም በይርጋ ደንብ መከሰስ ቀርቶልኛል ብሎ ቢከራከር ጥፋተኛ አይደለም በሚል ተደንግጎ ይገኛል፡፡

3. የቤተሰብ ህግ ይርጋ

ባል ወይም ሚስት በመሞታቸዉ ጋብቻ በሚፈርስበት ጊዜ ተጋቢዎች የግል ሀብታቸዉን በማስረዳት የራስን ድርሻ የመዉሰድ መብት አለዉ በማለት የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 884 ይደነግጋል፡፡ ይህ ድንጋጌ ጥያቁዉ በምን ያህል ጊዜ መቀረብ እንዳለበት ባይደነግም በጋብቻ ወቅት የተፈራ የግልም ሆነ የጋራ ንብረት ሳይከፈል ለረጅም ጊዜ ቆይቶ ጥያቄዉን ከረጅም ጊዜ በኋላ ማቅረብ የህግ ዓላማ ሊሆን አይችልም፡፡ ስለዚህ የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1677(1) የጠቅላላ የዉል ሕግ ድንጋጌዎች ተፈፃሚነት እንዳላቸዉ ስለሚደነግግ በጠቅላላ የዉል ህጉ ደግሞ ዋናዉ የይርጋ ጊዜ በ1845 መሰረት 10 ዓመት ጊዜ ዉስጥ ካልተጠየቀ በይርጋ ይታገዳል፡፡የተሻሻለዉ የፌዴራል የቤተሰብ ህግ አንቀጽ 69. የተገባዉን የዉል ግዴታ እንዲፈርስ ለመጠየቅ ግዴታዉ መግባቱን ካወቀበት ቀን ጀምሮ 6 ወር፣ ጋብቻዉ ከተፈጸመ ጀምሮ 2 ዓመት የይርጋ ጊዜ እንዳለዉ ያስቀምጣል፡፡

4. የዉርስ ይርጋ

በኢትዮጵያ የፍትሐብሔር ሕግ 5ኛ አንቀጽ የሀገሪቱ የዉርስ ሕግ ተደንግጎ ይገኛል፡፡ ዉርስ በአብዛኛዉ ያለ ኑዘዜ የሟች ዉርስ ለሟች ዘመዶች የሚፈጸምበት እና የሟች ዉረስ በሟች ኑዘዜ መሰረት የሚፈፀመበት ሥርዓት ነዉ፡፡

ኑዛዜ አይጸናም በማለት የሚቀርብ ክስ ወይም በሂሳብ.አጣሪዉ የቀረበዉን የድልድልን አመዳደብ ሀሳብ ለመቃወም ኑዘዜዉ ከተነበበት አንስገቶ የሚቆጠር የ15 ቀናት ጊዜ፤ ለዉርስ አጣሪዉ ከገለጹ በኋላ ባሉት ቀጣይ 3 ወራት ዉስጥእንደሆነ እና በማናቸዉም ምክንያት ቢሆን ግን ከ5 ዓመት ባልበለጠ ጊዜ ዉስጥ ጥያቄዉን ማቅረብ እንዳለባቸዉ የፍትሐብሔር ህጉ ቁጥሮች 973 እና 974 ያስገነዝባሉ፡፡

ያለአግባብ የዉርሱን ንብረት በእጁ ካደረገዉ ሰዉ ላይ ንብረቱን ለማስመለስ የሚቀርበዉ ጥያቄም እንደዚሁ የሚቀርብበት የጊዜ ገደብ ያለዉ ሲሆን ከሳሹ የዉርሱ ንብረቶች በተከሳሹ መያዛቸዉን ባወቀ በ3 ዓመት ጊዜ ዉስጥ እንደሆነ በቁጥር 1000(1) ተገልጿል፡፡ ከሳሹ ይህን ጉዳይ አወቀም አላወቀም ሟቹ ከሞተ ወይም ከሳሹ በመብቱ ለመስራት ከቻለበት ቀን አንስቶ 15 ዓመት ካለፈ በኋላ የዉርስ ንብረት ለማስመለስ ጥያቄ ለማቅረብ እንደማይቻል ቁጥር 1000(2) ይናገራል፡፡ ከዚህ አነፃር የሰበር ዉሰኔ በሰ/መ/ቁ 59539 አንዱ ማሳያ ነዉ፡፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ወራሽ ካልሆነ ሰው ላይ የውርስ ንብረት ለማስመለስ የሚቀርብ ጥያቄ በ1845 መሰረት በአስር አመት ውስጥ መቅረብ አለበት፡፡

5. የንብረት ሕግ ይርጋ

ይዞታዉ የተወሰደበት ወይም በይዞታዉ ላይ ሁከት የተነሳበት ሰዉ የያዘዉ ነገር ከተነጠቀበት ወይም በይዚታዉ ላይ ሁከት ከተነሳበት ቀን አንስቶ እስከ 2 ዓመት ድረስ ካልጠየቀ እጅ ይዛወርልኝ የማለት ክስ መብቱ ይቀርበታል፡፡

6. የስጦታ ዉል ይርጋ

አንድ ስጦታ ከተደረገ ከ2 ዓመት በኋላ ይፍረስልኝ የሚል ጥያቄ ተቀባይነት የለዉም፤የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2441 ስጦታ እንዲቀነስ ወይም እንዲሻር ለመጠየቅ 2 ዓመት ይርጋ እና የስጦታዉ ዉል የተደረገዉ በመንፈስ መጫን ሳይሆን የዉሉ አጠቃላይ ይዘት ለሞራልና ለህግ ተቃራኒ ስለሆነ ይፍረስልኝ የሚል ጥያቄ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2441 (1) መሰረት 2 ዓመት ሳይሆን በፍትሐብሄር ሕግ ቁጥር 1845 የተመለከተዉ የ10 ዓመት ይርጋ ነዉ፡፡ እንዲሁም የስጦታ ዉል ይፈጸምልኝ ጥያቄ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1676(1) እና 1845 መሰረት በ10 ዓመት ይርጋ ቀሪ ሊሆን ይገባል፡፡

7. የአሰሪና ሰራተኛ ህግ ይርጋ

በአሠሪና ሠራተኛ አዋጅ 1156/2011 ቁጥር 163 መሰረት በቅጥር ላይ ከተመሰረተ ግንኙነት የመነጨ ማንኛዉም ክስ የመብቱን ጥያቄ ለማቅረብ ከሚቻልበት ቀን ጀምሮ እስከ 1 ዓመት ድረስ፣ ወደ ሥራ ልመለስ በሚል የሚቀርብ ክስ ዉሉ በተቋረጠ በ3 ወር ጊዜ ዉስጥ፤ የደመወዝ፣የትርፍ ሰዓትና የሌሎች ክፍያዎች ጥያቄ መጠየቅ ከሚገባዉ ጊዜ ጀምሮ እስከ 6 ወር ባለዉ ጊዜ እና የሥራ ዉል በመቋረጡ ምክንያት በሰራተኛዉም ሆነ በአሠሪዉ የሚቀርብ ጥያቄ ሥራ ዉሉ በተቋረጠ በ6 ወር ጊዜ ዉስጥ ካልቀረበ በይርጋ ይታገዳል፡፡

8. የእንደራሴነትና የዉክልና ህግ ይርጋ

በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር. 2187 (2) መሰረት ሿሚዉ (ወካዩ) ካወቀበት ጊዜ ጀምሮ ማለትም በተሰጠ ዉክልና ላይ የጥቅም ግጭት ተከስቶ ከሆነ ይህ ጥቅም ግጭት ያስነሳዉ ዉል መደረጉን ካወቁ ከ 2 ዓመት በኋላ እንዲፈረስ መጠየቅ በይርጋ የሚታገድ ነዉ፣ ወካይ የሆነ ወገን በተወካይ አማካኝነት የተደረገን ህገ ወጥ ዉል እንዲፈረስ በሚል የሚቀርበዉ አቤቱታ በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1845 መሰረት በ10 ዓመት ይርጋ እንጂ በ 2 ዓመት የሚታገድ አለመሆኑን የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት በሰ/መ/ቁ 67376 ዉሳኔ ሰጥቷል፡፡

9. የሽያጭ ዉል ይርጋ

በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 2298 መሰረት ገዢዉ እንደዉሉ ትክክል አለመሆኑን (ጉድለት ያለበት መሆኑን) ካወቀ ዉሉ እንዲፈርስ ለመጠየቅ 1 ዓመት ይርጋ፣ ቁጥር. 2391 ሻጭ የሸጠዉን መልሶ ለመግዛት 2 ዓመት ይርጋ እና ቁጥር 2692 የማይንቀሳቀስ ንብረት የሸጠ ሰዉ እንደዉሉ ይፈጽምልኝ ብሎ ለመጠየቅ የሚችለዉ 1 ዓመት ጊዜ ዉስጥ ነዉ፡፡

10. የመያዣ ዉል

በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 3058 የማይንቀሳቀስ ንብረት መያዣን በፍርድ ቤት ለመጠየቅ ከተጻፈበት ቀን አንስቶ 10 ዓመትይርጋ እና ቁጥር 3086 በማይንቀሳቀስ ንብረት መያዣ ላይ የተደረገዉን ንብረት የመሸጥ ፣ የመለወጥ ስምምነት መግለጫ ለገንዘብ ጠያቂዉ ለማሳወቅ 1 ዓመት ይርጋ ተፈፃሚ ናቸዉ፡፡

11. የፍትሐብሔር ሥነ ሥርዓት ህግ ይርጋ

ይግባኝ
የይግባኝ አቤቱታ ለይግባኝ ሰሚዉ ፍርድ ቤት መቅረብ የሚገባዉ ይግባኝ በሚባልበት ጉዳይ ላይ በተፈረደ በ60 ቀን ዉስጥ ነዉ፡፡
የአፈፃፀም ይርጋ
በፍትሐብሔር ሥነ-ሥርዓት ሕግ ቁጥር 384 ስር እንደተመለከተዉ የፍርድ ባለመብት ፍርዱን ለማስፈጸም ምንም ዓይነት ህጋዊ እንቅስቃሴ ሳያደርግ ከቆየ በ10 ዓመት የጊዜ ገደብ ይታገዳል፡፡

የይርጋ ጊዜ አቆጣጠር

የይርጋ ቀን መቆጠር የሚጀምረዉ ግዴታዉን ለመጠየቅ ተገቢ ከሆነዉ ወይም ዉሉ የሚሰጠዉ መብት ከተሰራበት ቀን ጀምሮ ነዉ (የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1848 ይመለከቷል)፡፡ ለምሳሌበንግድሕግቁጥር 674 (1) ላይ በኢንሹራንስ ውል ምክንያት የሚቀርብ ክስ መቅረብ ያለበት በሁለት ዓመት ጊዜ ውስጥ መሆኑን ያመለክትና የይርጋ ጊዜው መቆጠር የሚጀምረው ለክሱ ምክንያት የሆነው ጉዳት ከደረሰበት ቀን ጀምሮ ወይም በጉዳዩ ጥቅም ያላቸው ወገኖች ጉዳቱን ካወቁበት ቀን ጀምሮ መሆን እንዳለበት መገለፁ እንደ ጥሩ ምሳሌ ሊወሰድ ይችላል፡፡የይርጋ ቀን ሲቆጥር ግምት ዉስጥ መግባት ያለባቸዉ ነገሮች፡-

- የይርጋዉ መጀመሪያ ቀን ከይርጋዉ ዘመን ሂሳብ ዉስጥ ገብቶ አይታሰብም፡፡
- የይርጋ ቀን የሚሞላዉ ለይርጋዉ የተወሰነ መጨረሻ ቀን ካለፈ በኋላ ነዉ፡፡ነገርግን ምንአልባት ይህ ቀን ገንዘቡ በሚከፈሉበት ቦታ በህግ የታወቀ የበዓል ቀን የሆነ እንደሆነ ይርጋዉ የሚሞላዉ ከበአሉ ተከታይ በሆነዉ በአል ባልሆነዉ ቀን ነዉ፡፡

ይርጋ ሊቋረጥ የሚችልባቸዉ ሁኔታዎች

1. ባለዕዳዉ ዕዳዉን ሲያምን ይልቁንም ወለድ ወይም ከዕዳዉ ላይ በከፊል ሰጥቶ ሲገኝ ወይም መያዣ የሰጠ እንደሆነ፣
2. ባለገንዘቡ መብቱ እንዲታወቅለት በፍርድ ቤት ክስ አቅርቦ ለባለዕዳዉ አስታዉቆ የተገኘ እንደሆነ ነዉ፡፡

የይርጋዉ መቋረጥ ዉጤት ደግሞ፡

 ይርጋዉ ከተቋረጠበት ጀምሮ እንደገና አዲስ የይርጋ ዘመን መቆጠር ይጀምራል፡፡(የፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1852 ይመለከቷል)፡፡

 እዳዉ በአንድ ማስረጃ ወይም በአንድ ፍርድ የተረጋገጠ እንደሆነ አዲሱ የይርጋ አቆጣጠር ዘመን ሁልጊዜ 10 ዓመት ነዉ፡፡

የይርጋ ሕግን አለማክበር የሚያስከትለዉ ዉጤት

የይርጋ በሕግ ስርዓት ውስጥ መካተቱ ተከሳሹን የሚጠቅመዉን ያህል በአንፃሩ የፅንሰ ሃሳቡ መኖር ከሳሹን በእጅጉ የሚጎዳ ነው፡፡ በይርጋ ጊዜያት መለያየት፣ ትክክለኛ የይርጋ ጊዜን ባለማወቅ፣ ሕግን ባለማወቅ እንዲሁም በቸልተኝነት የሕግ ድጋፍና በቂ ማስረጃ እያላቸው በርካቶች መብታቸውን አጥተዋል፡፡ በተለያዩ ጊዜያት በፍርድቤት ይረጋን አስመልክቶ በተደረጉ ክርክሮች ምክንያት ጥቂት የማይባሉ መዝገቦች ተዘግተዋል፡፡ ይሁን እንጂ ይርጋ በመላው ዓለም በስፋት ተቀባይነት ያገኘ የሕግ ፅንሰ ሀሳብ ነዉ፡፡

በይርጋ የማይታገዱ ጉዳዮች

ጥቂት በሆኑ ጉዳዮች ላይ ክስ የማቅረቢያ ወይም መብት የመጠየቂያ ጊዜ ገደብ እንደሌለውና ክስ ለማቅረብ ምክንያት የሆነው ድርጊት ከተፈፀመበት ጊዜ ጀምሮ ያለምንም ጊዜ ገደብ በማንኛውም ጊዜ ክስ ለማቅረብ ወይም መብት ለመጠየቅ የሚቻልባቸው ጉዳዮች እንዳሉ በተለያዩ ሕጎች ውስጥ ተመልክቷል፡፡ እነርሱም፡- የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት በቅጽ 10 የሰበር መዝገብ ቁጥር 43600 ላይ በሰጠው አስገዳጅ ውሳኔ መሰረት የማይንቀሳቀስ ንብረትን አስመልክቶ ባለመብት የሆነው ሰው መብት ሳይኖረው በእጁ ካደረገው ሰው ወይም ከያዘው ሰው ላይ ሀብቱ ይገባኛል ሲል የሚያቀርበው የመፋለም ክስ በይርጋ ቀሪ ሊሆን አይችልም፡፡

በፍትሐብሔር ሕግ ቁጥር 1678፣ 1716 እና 1718 እንዲሁም የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በቅፅ 14 የሰበር መዝገብ ቁጥር 79394 እናቅፅ 12 የሰበር መዝገብ ቁጥር 43226 መሠረት የውል መሠረታዊ ዓላማ በሕግ ያልተፈቀደና የተከለከለ ሆኖ ሲገኝ ፍርድ ቤቶች ሕገ ወጥ የሆነው ውል በቀረበላቸው ማንኛውም ጊዜ ሕጋዊ ውጤትና ተፈፃሚነት የለውም በማለት ለመወሰን የሚችሉና ሕገ ወጥ የሆነውን ውል ውድቅ ለማድረግ በሕጉ የተደነገገው የይርጋ ጊዜ ገደብ መቃወሚያ ሊሆን አይችልም፡፡

በአጠቃለይ ይርጋ ተከራካሪ ወገኖች በጥንቃቄ ሊያጤኑት የሚገባ ለክርክር የቀረበን ጉዳይ እጣፈንታ ሊወስን የሚችል ጉዳይ በመሆኑ ማናቸዉም ሰዉ በሀግ በተቀመጠዉ የጊዜ ገደብ ዉስጥ ክሱን ለፍርድ ሰጭ አካላት አቀርቦ መፍትሔ ማግኘት ይጠበቅበታል፡፡
https://t.me/lawsocieties

ሰኔ/2013 ዓ.ም. የወጣ

📌 Ethio telecom
————————————————
————————————————
Position 3 : Law

Location: Addis Ababa
Deadline: June 14, 2021

———————————————
————————————————

ሌሎችም ኢትዮ ቴለኮም የሚያወጣቸውን ስራዎች ለማየትና ለመመዝገብ
👇 👇
https://www.ethiotelecom.et/vacancy/


#Share and Join‼️



https://t.me/lawsocieties

Lawyer III

Ministry of Urban Development and Construction


Position: Lawyer III

Job Time: Full-Time

Job Type: Permanent

Place of Work: Addis Ababa, Ethiopia

Salary: 7,071.00

Posted date: 4 days ago

Application Deadline: Jun, 11/2021 (0 days left)

Ministry of Urban Development and construction is looking to hire qualified applicants who fulfill the following requirement 

Level XII

Requirement

First Degree in Law

Experience 4 years 

Salary 7,071.00

Required Number 2

How to apply

Qualified applicants who fulfill the above requirements should submit all their necessary credentials such as educational background, work experience along with an unreturnable photocopy to the following address:

Ministry of Urban Development and construction Human Resource Development Management Directorate 

Tel 0115531031

Female Applicants are highly encouraged.
https://t.me/lawsocieties

LEGAL OFFICER

Berhan Insurance S.C

Ethiopia

Job Requirement LLB Degree from a recognized University or College, Minimum 2 years of relevant work experience.

Place of work: Addis Ababa

How to Apply


Deadline: June 14, 2021 Interested and qualified applicants may submit their application letter, curriculum vitae and other credentials in person or through the following addresses within 7 (seven) working days from the date of this announcement.
https://t.me/lawsocieties

LEGAL AID

Nib International Bank

Ethiopia

Job Requirement Diploma in Law, 2 years of relevant Work experience. Place of Work: Addis Ababa
How to Apply
Deadline: June 14, 2021

Interested applicants should submit their CVs and non-returnable supporting documents in person to NIB International Bank HRM Department (Nib International Bank Head Quarter Building located around Senga Tera in front of A.A School of Commerce) or Mail to: HRM Departmen P.O. Box 2439 Tel. 011-5520619 NIB International Bank Addis Ababa Ethiopia
https://t.me/lawsocieties