#የአዋጁ_አስፈላጊነትና_የሕግ_ከለላ_ስጋቶች፣
የፍትህ ሚኒስቴር የአዋጅ ቁጥር 1387/2017ን በተመለከተ ማብራሪያ ቢሰጥም፣ የሕጉ አተገባበር በዜጎች መሠረታዊ ሰብዓዊ መብቶች እና የሕግ የበላይነት ላይ ሊያስከትል የሚችለው ተጽእኖ አሁንም አሳሳቢ ሆኖ ቀጥሏል። "አላምንም" የሚለው ምላሽዎም፣ በዚህ አዋጅ ዙሪያ ያለውን ሰፊ አለመተማመን የሚያንፀባርቅ ነው።

#እስቲ_ይህንን_ስጋት በዝርዝር እንመልከት።

#የአዋጁ_አስፈላጊነትና_የሕግ_ከለላ_ስጋቶች
አዋጅ ቁጥር 1387/2017 የወንጀል ድርጊት ማትረፍ እንደማይቻል ለማረጋገጥ፣ የገንዘብ ሕገወጥነትንና ሽብርተኝነትን በገንዘብ መርዳትን ለመከላከል ያለመ መሆኑን የፍትህ ሚኒስቴር ያብራራል። አዋጁ ከቀድሞው አዋጅ ቁጥር 780/2005 በተሻለ መልኩ 21 አመንጪ ወንጀሎችን በዝርዝር ማካተቱ፣ ጠንካራ የአሰራር ስርዓት ማበጀቱ እና የዋና ተጠቃሚዎችን ማንነት የመለየት ሥርዓት መዘርጋቱ፣ ድንበር ተሻጋሪ ወንጀሎችን ለመከላከል ከዓለም አቀፍ መስፈርቶች ጋር ለመጣጣም ጠቃሚ እርምጃዎች ናቸው።
ሆኖም፣ የአዋጁ ዋነኛ አወዛጋቢ ነጥብ "በሽፋን ስር ምርመራ" ለሚያካሂዱ መርማሪዎች የሚሰጠው የሕግ ከለላ (Immunity) ነው። ሚኒስቴሩ ይህ ከለላ የሚሰጠው መርማሪው "በራሱ ፈቃድ አስቦና ፈቅዶ ሳይሆን ያለፈቃዱ፣ ተገዶ፣ በተጽእኖ፣ ወይም ከአቅሙ በላይ በሆነ ማንኛውንም ምክንያት ሌላ ከባድ ጉዳትን ለማስቀረት ወይም የተሰጠውን ሕጋዊ ተልእኮ ለማሳካት ሲል" ለሚፈጽመው ወንጀል መሆኑን ቢያብራራም፣ ይህ ትርጓሜ በተግባር አደገኛ ስጋቶችን ይዞ ይመጣል።

#የግዳጅ" ትርጓሜ ብዥታ እና የተጠያቂነት ክፍተቶች
የ"ግዳጅ" የሚለው ቃል አተረጓጎም እና አተገባበር አሁንም ግልጽ አይደለም። መርማሪው በእርግጥ ተገዶ ነው ወይስ በፈቃደኝነት ወንጀል የፈጸመው? ይህንን ለመወሰን የሚያስችል ግልጽ፣ ተጨባጭ እና ገለልተኛ የክትትልና የቁጥጥር ሥርዓት ከሌለ፣ የሕግ ከለላው ለሥልጣን አላግባብ መጠቀም ምቹ ሽፋን ሊሆን ይችላል። ሕግን አስከባሪ አካላት ራሳቸው ለሕግ ተገዢ መሆናቸውን ማረጋገጥ እጅግ አስፈላጊ ነው።

በተጨማሪም፣ አዋጁ "ከግድያ ውጪ" የሚል ገደብ ቢያስቀምጥም፣ እንደ ማሰቃየት፣ ሕገወጥ እስር፣ ከሕግ ውጪ የሆነ የገንዘብ ዝውውር እና ሌሎች የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች በመርማሪዎች ቢፈጸሙ፣ ተጠያቂነትን የሚያረጋግጥበት መንገድ ምን ያህል ጠንካራ ነው የሚለው ጥያቄ መልስ አላገኘም። የኢትዮጵያ ሕገ-መንግስት (አንቀጽ 18) ከጭካኔ የተሞላበት፣ ኢ-ሰብዓዊ ወይም አዋራጅ ቅጣት የመጠበቅ መብትን ይደነግጋል። ኢትዮጵያ የፈረመቻቸው ዓለም አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች ሕጎች፣ በተለይም የማሰቃየትን የሚከለክል ኮንቬንሽን (CAT)፣ ማሰቃየትን ጨምሮ ማንኛውንም ጭካኔ የተሞላበት ድርጊት ይከለክላሉ።
"በግዳጅ ተደረገ" በሚል ሽፋን እነዚህ ወንጀሎች ያለ ቅጣት እንዲያልፉ ከተደረገ፣ የአገር ውስጥም ሆነ ዓለም አቀፍ የሕግ ግዴታዎች ይጣሳሉ። ይህ ደግሞ እርስዎ የገለጹትን "ሕጋዊ ህገወጥ" ተግባራት መራባት ያስከትላል።

#ዲሞክራሲያዊ ምህዳር እና #የሕግ_የበላይነት_ስጋት
አዋጁ ሽብርተኝነትን ለመዋጋት ያለመ ቢሆንም፣ የፖለቲካ ተቃዋሚዎችን፣ ጋዜጠኞችን እና የሰብዓዊ መብት ተሟጋቾችን ኢላማ ለማድረግ የሚያስችል ክፍተት እንዳለው የሚሰነዘረው ስጋት ተገቢ ነው። የኢትዮጵያ ሕገ-መንግስት (አንቀጽ 29 እና 30) የመናገር፣ የመሰብሰብና የመደራጀት መብቶችን በግልጽ ያረጋግጣል። ማንኛውም ሕግ እነዚህን መብቶች ምክንያታዊ በሆነ መልኩ ብቻ ሊገድብ ይገባል እንጂ ሊያጠፋ አይገባም። የመንግስት ተቃዋሚዎችን ወይም ሕጋዊ በሆነ መንገድ የፖሊሲ ትችት የሚያቀርቡ አካላትን "ሽብርተኝነትን መርዳት" በሚል ሰበብ ኢላማ ለማድረግ የሚያስችል ክፍተት እንዳለው የሚሰጋ ከሆነ፣ የሀገሪቱ ዲሞክራሲያዊ ሥርዓት በእጅጉ ይጎዳል።

#የሕግ_የበላይነት ማለት ሁሉም ሰው፣ መንግስትንና ባለሥልጣናትን ጨምሮ፣ ለሕግ ተገዢ ነው ማለት ነው።

አዋጁ ለመርማሪዎች የሚሰጠው ልዩ የሕግ ከለላ፣ ይህንን መርህ የሚሸረሽር እና ከመደበኛ የፍትህ ሥርዓት በላይ የሆነ "ልዩ ሥርዓት" የሚፈጥር ሆኖ ከታየ፣ አለመተማመን መፈጠሩ አይቀሬ ነው። ባለፉት ዓመታት በኢትዮጵያ የመብቶች ጥሰት እና ተጠያቂነት አለመኖር ሲነሱ የቆዩ ስጋቶች እንደነበሩ ግምት ውስጥ ሲገባ፣ አዲሱ አዋጅ እነዚህን ስጋቶች ይበልጥ የሚያባብስ ነው የሚል ስሜት መፍጠሩ ተፈጥሯዊ ነው።

#የሕግ_ማዕቀፎች የሀገርን ደህንነት ማስጠበቅ ሲገባቸው፣ በተመሳሳይ መልኩ የዜጎችን መብት ዋስትና መስጠት እና የሕግ የበላይነትን ማክበር አለባቸው። አንዱን ለማስጠበቅ ሌላውን መስዋዕት ማድረግ ዘላቂ ሰላምንና መረጋጋትን አያመጣም። የአዋጅ ቁጥር 1387/2017 ተግባራዊነት፣ የመሠረታዊ መብቶችን እና የሕግ የበላይነትን ዋጋ እንዳይቀንስ ከፍተኛ ጥንቃቄ እና ቁርጠኝነት ይጠይቃል። ያለበለዚያ፣ አደገኛ ሁኔታዎችን በመፍጠር ወደ #"ሕጋዊ_ህገወጥ" ድርጊቶች ሊያመራ የሚችልበት ስጋት #አለ።
በማናቸውም ፍርድ ቤት ጠበቃ እና የሕግ አማካሪ
ሚኪያስ መላክ ተዘጋጅቶ በአለሕግ አማራጭ የሕግ እውቀት እና አገልግሎት ቀረበ ነው።
Alternative legal enlightenment & Service
https://linktr.ee/alehig
WhatsApp👉 #+251920666595
Telegram👉 @MikiasMelak
#የሕግ_መረጃ https://t.me/AleHig
#የሕግ_እውቀት alehig.com
#AleHig #አለሕግ #አለሕግ #ህግ