«پروژه های نقد عقل در روشنفکری معاصر عرب (نقد آرای محمد عابد جابری)» (۸ جلسه)
دکتر حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

چکیده:
دیدگاه های محمد عابد الجابری در خصوص تاریخنگاری انواع گفتمان های فکری و فلسفی اسلامی بی هیچ سخن نه تنها علمی نیست بلکه یکسره در بهترین تفسیر ناشی از بد خوانی و نا آشنایی با تفکر فلسفی و تاریخ ملل و نحل و کلام اسلامی است. اصل سخنانش را قبل از او کسانی مانند علی سامی النشار گفته اند و او آنچه بدان اضافه کرده ناشی از یک بد فهمی تمام عیار است از تاریخنگاری اندیشه. جابری جدی ترین گفتمان فلسفی در اسلام يعنی نظام تفکر فلسفی فارابی و ابن سینا را به باطنی و هرمسی بودن متهم می کند و در مقابل ابن رشد را که تنها مفسر ظاهرگرای ارسطو است اوج تفکر فلسفی اسلامی می پندارد. تازه تفسیرش از ابن رشد هم سر تا پا ایدئولوژیک و زمان پریشانه است. او به فرهنگ ایرانی پیشا و پسا اسلامی (و شیعی) که از آن هیچ نمی داند با نگاهی ایدئولوژیک حمله می کند و آن را منبع بی خردی در جهان اسلام و انحطاط می داند.

در درسگفتار حاضر زمينه های بروز انديشه جابری را بررسی کرده ايم و با ارائه مهمترين محورهای آثارش آنها را به نقد کشيده ايم.

۱۲ نوامبر تا ۵ دسامبر، ۲۰۲۳
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#نقد_عقل_روشنفکری_معاصر_عرب_جابری

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

«چالش عقل گرايی و نقل گرایی در اسلام» (۹ جلسه)
دکتر حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

چکیده:
در اين سلسله درسگفتارها تاريخ الهيات و انديشه اسلامی را در قرون ميانه از چشم انداز چالش عقل و نقل و دو جريان عقل گرا و سنت گرا مورد بحث قرار داده ايم. از دوران محنه و عصر احمد بن حنبل سخن گفتيم و از نزاع ميان معتزله و اهل حديث از يک سو و معتزله با اشاعره از ديگر سو. همچنين از اختلاف سنيان اشعری با اصحاب حديث اهل سنت بحث کرديم و از اختلافاتی که در ميان خود اهل حديث و حنبليان در چالش عقل و نقل در طی قرن ها در جريان بوده. مدافعان علم کلام و مخالفان آن و دفاعيه های هر کدام را مورد مطالعه قرار داديم. در اين سلسله درسگفتارها چالش عقل و نقل در موضوعات الهيات تنزيهی و سلبی، تشبيه گرایی و تصوير خدا در نزد مکاتب مختلف کلامی و مذهبی و همچنين درباره موضوع خلق قرآن را بحث کرديم. نظر مذاهب مختلف کلامی را درباره به کارگيری شيوه های عقلی و فلسفی و استدلالی به بحث گذاشتيم و سرشت و سرنوشت انديشه اسلامی را در نزاع عقل و سنت با بازخوانی مهمترين متن ها در اين زمينه مورد مطالعه قرار داديم. شنيدن اين درسگفتارها برای دانشجويان فلسفه اسلامی و کلام و الهيات و تاريخ می تواند مفيد باشد.

۲۱ نوامبر تا ۱۴ دسامبر، ۲۰۲۱
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#درسگفتار_چالش_عقلگرایی_و_نقلگرایی_در_اسلام

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

«زمينه های شکل گيری اختلافات کلامی و فرقه های مذهبی در دو قرن نخست» (۳ جلسه)
دکتر حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

چکیده:
در اين سلسله درسگفتار سه قسمتی به بررسی زمینه های سياسی و دينی شکلگيری اختلافات مذهبی و فرقه های کلامی در قرن دوم قمری پرداخته ايم. در اين راستا به مطالعه و بازخوانی قسمتی از آثار عبد الله بن يزيد فزاري، عالم و متکلم اباضی مذهب کوفه و بغداد در نيمه دوم سده دوم قمری پرداختيم و متن او را در يک بافتار تاريخی مورد تحليل قرار داديم. اين درسگفتارها برای رد نظريات تجديد نظر طلبان در ميان اسلام شناسان غربی به کار می آيد و در عين حال تصوير روشنتری از صحنه اختلافات مذهبی در نيمه سده دوم قمری به دست می دهد.

۳۱ اکتبر تا ۲ نوامبر، ۲۰۲۱
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#درسگفتار_اختلافات_کلامی_فرقه_های_مذهبی_فزاری

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

مباحث ویژه، «دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)»

بخش اول، ۱۰ درسگفتار

دکتر فرهاد قدوسی
دانشگاه ایالتی وین، میشیگان

▪️ویدیوی مجموعه در یوتیوب و آپارات

▪️درسگفتارهای برگزار شده (با کلیک روی هر جلسه می توانید جزئیات بیشتر را ملاحظه بفرمایید):

جلسه اول:
تصویر حضرت مریم (ع) در قرآن و اندیشه اسلامی

جلسه دوم:
تصویر حضرت مریم (ع) درعهد جدید (انجیل مرقس) و نگاهی به اختلاف بین پولس و خانواده حضرت عیسی (ع) و بحث جانشینی او

جلسه سوم:
تصویر حضرت مریم (ع) در عهد جدید (انجیل یوحنا) و کتاب آپوکریفایی پیشا انجیل جیمز (ProtoGospel of James)، بحثی در کفالت دوگانه حضرت مریم (ع) در آیات ۳۷ و ۴۴ سوره آل عمران

جلسه چهارم:
تصویر حضرت مریم (ع) در کتب عهد جدید و کتب آپوکریفا، اناجیل متّی و لوقا، بحثی در مورد زندگانی، شخصیت و کتاب منسوب به یعقوب (جیمز) عادل موسوم به برادر و جانشین عیسی (ع)

جلسه پنجم:
تصویر حضرت مریم (ع) در اناجیل متّی و لوقا و نوشته های آباء سریانی کلیسا

جلسه ششم:
تصویر حضرت مریم (ع) در نوشته های آباء کلیسا و مسیحیت معاصر، مبحث وظایف خویشاوندی و خانواده های پیامبران در قرآن

جلسه هفتم:
تصویر حضرت مریم (ع) در نوشته های آباء کلیسا و مسیحیت معاصر

جلسه هشتم:
تصویر حضرت مریم (ع) در منابع حدیثی شیعه (بخش اول)

جلسه نهم:
تصویر حضرت مریم (ع) در منابع حدیثی شیعه (بخش دوم)، نکاتی در باب محل و شرایط ولادت حضرت‌ عیسی (ع) و اکتشافات باستانشناسی مرتبط با کلیسای Kathisma

جلسه دهم:
تصویر حضرت مریم (ع) در منابع حدیثی شیعه (بخش سوم)

۲۵ دسامبر ۲۰۲۲ - ۵ مارچ ۲۰۲۳
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=AATOViHyEnQ&list=PLRagz8v-1fF5AOikECcciPgQKWzH_i9UA&t=1s

دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)_۱۱، نگاهی به ابعاد تاریخی و فرا تاریخی حضرت فاطمه (س) در پرتو احادیث شیعه_شخصیت تاریخی حضرت فاطمه (س) نمود یافته در خطبه فدکیه

در آغاز این‌ جلسه به عنوان مقدمه ای بر این مجموعه جلسات بحثی در مورد چگونگی تعامل و ایجاد تعادل بین‌ تاکید بر جنبه های تاریخی و فراتاریخی (فرابشری، متافیزیکی،...) معصومین (ع) منجمله حضرت فاطمه زهرا (س) به جهت اینکه ویژگی الگوپذیری آنها مورد خدشه قرار نگیرد، انجام شد.

در ادامه این درس گفتار مختصرا پیش زمینه تاریخی ای که منجر به ایراد خطبه فدکیه توسط حضرت زهرا(س) شد، از آنجمله املاکی که در هنگام رحلت در اختیار پیامبر خدا حضرت محمد (ص) بود، برسی شد.

وثاقت تاریخی خطبه فدکیه که قدیمترین نقل موجود از این خطبه در دو گونه در کتاب بلاغات النسا ابن طیفور (م. ۲۸۰ق) امده و همچنین کهن ترین دستنوشته آن که در متنی عربی/عبری متعلق به قرن پنچم هجری در اخیرا مجموعه نسخ موسوم به جنیزه کنیسه قاهره کشف شده است مورد برسی مختصر قرار گرفت.

در خاتمه بخشهایی از خطبه فدکی با تاکید برجنبه های ادبی و خطابی آن مثل مسجع بودن، آکنده بودن از نقل آیات قرآن، استعارات فراوان، ... خوانده شد‌.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۱۸ دسامبر، ۲۰۲۳

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

https://youtu.be/djQK6GdqMoA?list=PLRagz8v-1fF5AOikECcciPgQKWzH_i9UA&t=165

دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)_۱۲، نگاهی به ابعاد تاریخی و فرا تاریخی حضرت فاطمه (س) در پرتو احادیث شیعه_ویژگیهای فوق طبیعی در اعلان و تولد فاطمه (س) در احادیث شیعه

در این درس گفتار با مبنی قرار دادن قسمت‌ اول فصل دوم کتاب
Fatima, Daughter of Muhammad
نوشته آقای Christopher Paul Clohessy کشیش کاتولیک‌ مسیحی که مهمترین و تنها کتاب آکادمیک غربی در مورد حضرت فاطمه زهرا (س) را نوشته است به برسی احادیثی عمدتا از منابع شیعی و بعضا سنی مرتبط با وجود پیشینی (نورانی)، اعلان (بشارت) لقاح، بارداری و تولد حضرت فاطمه زهرا (س)، معنی و مسمی و علت نامگذاری ایشان به فاطمه و همچنین لقب ایشان به "زهرا" پرداخته شد‌.

بحث مختصری هم در مورد زمان تولد ایشان‌ انجام شد. احادیث شیعی با توجه به اینکه تاکید بر بسته شدن نطفه ایشان بعد از خوردن میوه بهشتی ای که حضرت جبرئیل (ع) از بهشت آورده بود توسط پیامبر (ص) می کنند، تولد ایشان را در بعد از بعثت قرار می دهند.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۱۹ دسامبر، ۲۰۲۳

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

https://www.youtube.com/watch?v=1r2UURa5ke8&list=PLRagz8v-1fF5AOikECcciPgQKWzH_i9UA&t=1s

دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)_۱۳، نگاهی به ابعاد تاریخی و فرا تاریخی حضرت فاطمه (س) در پرتو احادیث شیعه_احادیث و آموزه ها پیرامون لقاح و تولد امام‌ حسین (ع)

در این درس گفتار با مبنی قرار دادن قسمت‌ دوم فصل دوم کتاب
Fatima, Daughter of Muhammad
نوشته آقای Christopher Paul Clohessy کشیش کاتولیک‌ مسیحی به برسی احادیثی عمدتا از منابع شیعی و بعضا سنی در مورد معنی، علت انتخاب و مسمی القاب "بتول" و "عذراء" برای حضرت فاطمه زهرا (س) علیرغم ازدواج و مادر شدنشان پرداخته شد.

در ادامه به برسی احادیث مرتبط با وجود پیشینی، اعلان، بسته شدن‌ نطفه، بارداری و طول آن،  تولد و پیشگویهای مرتبط با شهادت امام‌حسین (ع) از همان بدو تولد پرداخته شد.

از جمله مواردی که مورد بحث قرار گرفت  شباهتهای مطرح شده در بعضی احادیث شیعی بین امام‌حسین (ع) و پیامبران‌ پیشین خصوصا حضرت یحیی (ع) بود.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۲۰ دسامبر، ۲۰۲۳

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

https://www.youtube.com/watch?v=Z61keZQWq08&list=PLRagz8v-1fF5AOikECcciPgQKWzH_i9UA&t=2s

دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)_۱۴، نگاهی به ابعاد تاریخی و فرا تاریخی حضرت فاطمه (س) در پرتو احادیث شیعه_مضمون اندوه و رنج در زندگی حضرت فاطمه (س)

در این درس گفتار با مبنی قرار دادن قسمت‌ اول فصل سوم کتاب
Fatima, Daughter of Muhammad
نوشته آقای Christopher Paul Clohessy کشیش کاتولیک‌ مسیحی به برسی موضوع حزن و اندوه در زندگانی حضرت فاطمه (ع) با توجه به سختیها و رنجهایی که ایشان در دوران زندگی خود و حتی پس از آن (شهادت امام‌حسین(ع)) متحمل شدند، پرداخته شد.

در ابتدای جلسه مختصرا به موضوع حزن و اندوه در باور شیعی و فلسفه رنج و سختی در زندگی پرداخته شد.

تار و‌ پود دینداری و آئین و مراسم شیعی به خاطر سختیها و مصائبی و مظالمی که اهل بیت (ع) در دوران زندگی خود متحمل شدند که اوجش در واقعه کربلا و شهادت امام‌حسین (ع) و یارانش بود، صبغه ای از حزن و اندوه و سوگواری در خود دارد.

چلکوفسکی اشاره می کند هیچ دین و آئینی بیشتر از تشیع تاکید بر سوگواری نکرده است. جامعه شیعی بر این باور است که رنج و سختی در زندگی فرد باورمند و همدلی و مشارکت در سختیها و مصائب اهل البیت با درونی کردن و شرکت در مراسم سوگواری بر آن‌ مصائب به عنوان کفاره گناهان و عامل مهمی برای رستگاری اخروی عمل میکند.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۲۱ دسامبر، ۲۰۲۳

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

https://www.youtube.com/watch?v=f6ZPCPI1f7E&list=PLRagz8v-1fF5AOikECcciPgQKWzH_i9UA&t=2s

دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)_۱۵، نگاهی به ابعاد تاریخی و فرا تاریخی حضرت فاطمه (س) در پرتو احادیث شیعه_اختیار ویژه حضرت فاطمه (س) در شفاعت در قیامت

در این درس گفتار با مبنی قرار دادن قسمت‌ دوم فصل سوم کتاب
Fatima, Daughter of Muhammad
نوشته آقای Christopher Paul Clohessy کشیش کاتولیک‌ مسیحی به برسی احادیث عمدتا شیعی و بعضا سنی مرتبط به حضور حضرت فاطمه زهرا (س) در روز محشر، ورود به بهشت و شفاعتگری (intercession) ایشان در عرصه قیامت پرداخته شد‌.

در بعضی موارد شفاعت به معنای وساطت (mediation) و یا جانبداری (advocacy) در نظر گرفته شده است.

آقای کلوهسی در یک تقسیم بندی شفاعت را به دو دسته مثبت و منفی به ترتیب معنای دخالت (intervention) در دفاع (له) و یا مخالفت (علیه) فرد و یا گروهی تقسیم‌ کرده اند. از مصادیق دسته دوم افرادی هستند که مرتکب ظلم‌ و ستم علیه اهل بیت و شیعیان شده اند و بر طبق احادیث حضرت فاطمه زهرا (س) در صحنه قیامت به شهادت و احیانا قضاوت علیه آنان میپردازند.

در تقسیم بندی دیگری آقای کلوهسی شفاعت را به دو دسته فعال (active) و غیر فعال (passive) تقسیم‌ میکنند. در شفاعت فعال معصومین (ع) منجمله حضرت فاطمه زهرا (س) فعالانه به شفاعت و وساطت برای فرد و یا گروه خاصی می پردازند در شفاعت غیر فعال فرد و یا گروه خاص با توسل و تمسک به نام و حقیقت معصومین منجمله حضرت فاطمه زهرا (س) خلاصی و یا تخفیف در مجازات اخروی می یابند. آنچه که در اذهان عموم معمولا از شفاعت مورد نظر است وساطت فعال و مثبت معصومین (ع) در صحنه آخرت است.

در ابتدای جلسه بحث آقای کلوهسی بر مبنای آیات قرآن و احادیث سنی و شیعی در مورد امکان و تحقق شفاعت در آخرت در دیدگاه اسلامی، مختصرا مورد برسی قرار گرفت.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۲۲ دسامبر، ۲۰۲۳

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

مباحث ویژه، «دو زن برگزیده: حضرت فاطمه (س) و حضرت مریم (ع)»

بخش دوم، ۵ درسگفتار

نگاهی به ابعاد تاریخی و فرا تاریخی حضرت فاطمه (س) در پرتو احادیث شیعه
به مناسبت ایام فاطمیه ۱۴۴۵ (ق)

دکتر فرهاد قدوسی
دانشگاه ایالتی وین، میشیگان

▪️ویدیوی مجموعه در یوتیوب و آپارات

▪️درسگفتارهای برگزار شده (با کلیک روی هر جلسه می توانید جزئیات بیشتر را ملاحظه بفرمایید):

جلسه یازدهم:
شخصیت تاریخی حضرت فاطمه (س) نمود یافته در خطبه فدکیه

جلسه دوازدهم:
ویژگیهای فوق طبیعی در اعلان و تولد فاطمه (س) در احادیث شیعه

جلسه سیزدهم:
احادیث و آموزه ها پیرامون لقاح و تولد امام‌حسین (ع)

جلسه چهاردهم:
مضمون اندوه و رنج در زندگی حضرت فاطمه (س)

جلسه پانزدهم:
اختیار ویژه حضرت فاطمه (س) در شفاعت در قیامت

۱۸ تا ۲۲ دسامبر، ۲۰۲۳
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#زنان_برگزیده_حضرت_فاطمه_حضرت_مریم

@zekrMIT