کَت و گُلوَنی

زنان #لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که " کَت " را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده ومهارشوند.

اصل پوشش زنان لُر" کَت " بود و گُلوَنی به‌عنوان یک زینت و مکمل بر روی آن بسته می‌شد.
گُلوَنی" نقوش رنگی‌تری نسبت به کَت دارد وزنان لُر برای زیبایی همیشه آن را بلندتر از کَت می‌پوشیدند.
درگذشته مدل پوشیدن کَت ثابت بود و همه یک‌طور می‌بستند اما بستنگُلوَنی بر روی سر با توجه به مراسمات خاص متفاوت بود.

گُلوَنی آداب ویژه خودش را داشته و مدل بستن آن با توجه به نوع مراسمی بوده که زن لُر به آن وارد می‌شده است.
بستن گُلوَنی زنان لرستان در مراسماتی مانند عروسی، عزاداری، کار و کدخدا منشی فرق داشته و هرکدام یک مدل روی سربسته می‌شد.
متفاوت بودن بستن گُلوَنی در مراسمت مختلف به خاطر نوع گره، نقوش، قاب کمتر یا بیشتر، کوتاه وبلندی سربند یا همان گُلوَنی در پشت سر بود.
در مراسمت شادی رنگ گُلوَنی شادبود و از پشت سربلندتر اما در مراسمت عزاداری گُلوَنی کوتاه، جمع‌تر و رنگ آن تیره‌تر بود.
در نوع شهری گُلوَنی جمع‌تر و کوتاه‌تر از زنان روستایی پوشیده می‌شد.
بستن همین #گُلوَنی در بین طوایف مختلف لرستان فرق می‌کرد
مردم لرستان درگذشته ارتباط زیادی با نقوش هندسی داشتند؛ لرها با شکل ستاره سروکار زیادی داشتند چون نعمت و برکت را از آسمان می‌دیدند و این نقوش هندسی برای آن‌ها پر از رمز و راز بود به همین خاطر در طرح‌های قالی، گلیم و گُلوَنی از شکل اشکال هندسی استفاده می‌کردند.

با آمدن صنعت پارچه‌بافی سازندگان پارچه به طبع از نقش‌های هنری و هنر زمان صفوی که نقوش لچک، ترنج، اسلیمی بود برای نقش‌های گُلوَنی استفاده کردند و از آن تاریخ تاکنون آن نقش‌ها بر روی سربند لری ماندگار شد.
بی‌شک گُلوَنی تاریخ چند هزارساله‌ای دارد اما سربند بستن زنان لرستانی امروز شبیه #گُلوَنی بستن زمان گذشته نیست.
#گُلوَنی نشانه عزت و ایستادگی قوم لربوده و حتی زمانی که #پهلوی می خواست انقلاب سفید اجرا کند در #لرستان نتوانست دست به این کار بزند.

کانال متخصصین گردشگری ایران
https://t.me/itriir

‍ گلونی نشان هویت زن لُر

#گُلوَنی (به فارسی #گلبندی) به گونه‌ای سربند و روسریِ زنان #لر گفته می‌شود.
#گلونی با همین شکل در میان مردم #لک به نام #لَچِک خوانده می‌شود و مردم کرد جنوبی نیز به همین سبک از آن استفاده می‌کنند . این روسری حدود ۳٬۰۰۰ سال قدمت دارد و ریشه آن به زنان #کاسیت (اجداد قوم لر) می‌رسد.و در زبان فارسی به صورت #گُلبَندی تلفظ می‌شود که بر گرفته از واژه گُل بَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف، است. گلونی در واقع نوعی تَرهٔ (tarā)[با کدام معنی؟ رنگین است که زنان لر در مراسم جشن و سرور آن را روی تره معمولی می‌بندند. این روسری امروزه به نماد قوم لر بدل شده‌است.

کاربرد :

#گلونی را بیشتر زنان #لر و #لک(با نام لَچِک) در هنگام مراسم شادی استفاده می‌کنند. اما از دوره #قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان #گُلوَنی را دور #شوکلاو یا همان #کلاه_لری مرسوم در منطقه #لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند. زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که #کَت را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده و مهارشوند.

ریشه ی نام :

#گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه #گلبندی
با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده‌است و به نوعی پارچه ابریشمی رنگین اطلاق می‌شود. در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم #گل_بدن که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلاً زعفرانی و سیاه) بوده، از #هندوستان به #ایران وارد می‌شده‌است. واژه #گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچه‌های زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.

#دهخدا در وصف #گلبندی می‌نویسد:

نوعی از جامه‌های رنگین که به #هندی #باندهنو گویند.

#نظام_دست_غیب در بیت زیر به زیبایی این پارچه اشاره می‌کند:

همچو گلبندی که تا افتد گلی بندد بجا
داغ دیگر می‌نهم یک داغ چون بهتر کنم

#ملامفیدبلخی در بیت زیر به این پارچه اشاره کرده‌است:

اگرترا سر آرایش است چون طاووس
لباس گلبدن داغ می‌توان پوشید

#میریحیی_شیرازی نیز در بیت زیر نام این پارچه را برده‌است:

هوایش کار پوشش مختصر کرد
چو گلبن #گلبدن باید به برکرد

کانال متخصصین گردشگری ایران
https://t.me/itriir