‍‍ ‍‍ برآی ای صبح مشتاقان اگر هنگام روز آمد / که بگرفت این شب یلدا ملال از ماه و پروینم

شب یلدا که از غروب سی آذر آغاز می شود و با طلوع آفتاب اول دی پایان می یابد، طولانی ترین شب سال است. همان شبی که از ایران باستان تاکنون شب زایش خورشید، شب زایش مهر و دوستی بوده است.
طبق روایت و افسانه های کهن، اول دی ماه آغاز چله بزرگ زمستان هم هست. به همین دلیل از قدیم شب یلدا را شب چله هم نامیده اند.
شب یلدا در ایران رسم و رسومی دارد که از دیرباز بر حسب شرایط تاریخی و اقتصادی مردم بر آن افزوده یا کاسته شده است. در این تغییرات آنچه به جا مانده و هنوز از مهم ترین آن هاست، دورهمی اعضای خانواده در کنار بزرگان فامیل است.
تهیه و تدارک برای شب یلدا در برخی از نقاط ایران گاه از اواسط تابستان آغاز می شده، همچون ترشی انداختن در پایان تابستان. در پاره ای دیگر از نواحی ایران، بسته به کارهایی که می خواستند انجام دهند، از پیش تدارک می دیدند: خشک کردن میوه ها، تهیه کشمش و شیره انگور و جمع آوری و نگهداری انواع مغزها مانند گردو، بادام، پسته. همچنین رسم خانه تکانی، شبیه خانه تکانی سال نو در آغاز بهار نیز در برخی از نقاط متداول بوده است.
سفره شب یلدا با خوراکی های الوانی مانند هندوانه و انار تزیین می شود و با میوه های خشک و آجیل و شیرینی طعم می گیرد. همه این ها به بهانه آماده شدن و تدارک توشه ای برای طی کردن زمستان و رسیدن به روشنایی خورشید بهار بوده است.

#شب_یلدا #یلدا #زمستان

http://fahameh.com

http://www.instagram.com/fahameh.co

@fahameh_co

‍‍ ‍‍ تصویر شب یلدا در ذهن من و شما، بسیار بهم شبیه است, یک کرسی که افراد خانواده از پدر بزرگ و مادر بزرگ تا نوه ها دور آن نشسته اند. روی کرسی هم پر است از خوردنی های جور و واجور.
کرسی یکی از ویژگی های شب یلدا در بیش تر نقاط ایران به ویژه در بخش های سردسیر بوده است. ایرانیان با گذاردن منقلی که داخل آن ذغال بود در زیر چهارپایه ی ویژه چوبی که کرسی نامیده می شد و رفتن به زیر آن، گرم می شدند. یکی از پژوهشگران نوشته است استفاده از کرسی برای گرمایش خانه و دور کرسی نشینی، معمولا از شب یلدا، نخستین شب زمستان شروع می شد و تا پایان چله بزرگ و در برخی مناطق تا پایان چله کوچک ادامه می یافت.
اما این تصویر کم کم رنگ باخته و امروزه در کمتر جایی از ایران شب یلدا به چنین شکلی برگزار می شود.
تفال به حافظ، از دیگر مراسمی به شمار می آید که در شب یلدا انجام می شده است و به ویژه در شیراز آداب ویژه ای داشته است.
هندوانه خوری شب یلدا هم پدیده ای است که دست کم از دوره قاجار می توان حضور آن را در میان خانواده های ایرانی دید. هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است. باور عامیانه بر این بوده، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید، در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد.
در اعصار قدیم بومیان ایران معتقد بودند که روح باروری و برکت در درختان گوناگون منجمله درخت انار زندگی می کند و دانه های زیاد انار و هندوانه را مظهر باروری و زایندگی می دانستند.

#شب_یلدا #یلدا #زمستان

http://fahameh.com

http://www.instagram.com/fahameh.co

@fahameh_co