መቀሌ ፈተናው ይሰጣል በአከባቢው የምትኖሩ መውሰድ ትችላላችሁ

መቀሌ ዩንቨርሲቲ‼️

የመቀሌ ዩንቨርስቲ የህግ ተማሪወች የመውጫ ፈተናን(exit exam) በታቀደው ጊዜ ከ ታህሳስ 13-16 ቀን 2013 አ.ም ይወስዳሉ::

የአክሱም እና አዲግራት ዩንቨርስቲ ተማሪወች ለሆናችሁ:-

♦️ትግራይ አካባቢ ለምትኖሩ ተማሪወች ፈተናውን ለመውሰድ ባስቸኳይ መቀሌ ዩንቨርስቲ በመሄድ ሪፖርት እንድታደርጉ::

♦️ ከትግራይ ውጭ ለምትኖሩ ተማሪወች በምትኖሩበት ከተማ ባለው ዩንቨርስቲ: ከሌለ ባቅራቢያችሁ በሚገኘው ዩንቨርስቲ ባስቸኳይ በመሄድ ለመፈተን ሪፖርት እንድታደርጉ::

ማሳሰቢያ- ሪፖርት ለማድረግ ስትሄዱ የዩንቨርስቲ መታወቂያ እና የአካባቢው ኗሪነት መታወቂያ መያዝ ያስፈልጋል::

በመረጃ ክፍተት ምክንያት ሪፖርት ሳያደርጉ ፈተና ያለፋቸው ተማሪወች የሚቀጥለው መውጫ ፈተናን ይወስዳሉ:: አዲስ መረጃ ካለ እናሳውቃለን::

Hiii selam new ene 5th year law temari negn kehumera Tigray neger gn beahunu seat ketornetu bemeshesh sudan negn yalehut kene ga abrew yemimaru 5th year ye law temariwochim ke ene ga ygegnalu egna ahun mn enadrg? Sidet lay yemngegnew ye University temariwoch guday mn yetebale neger ale? Lemimeleketw akal astawukachu melsu btasawukun elalehu? Amesegnalehu

Job title:- Regional Legal Manager


ethiotelecom

Nekemte

Apply on Ethio Telecom

❤️🔴Full–time

Ethio telecom is looking for qualified applicants who meet the under mentioned requirements. Hence, if you are willing to Join this fast-growing company, please apply before closing date of the vacancy. • Vacancy Detail Vacant position: Regional Legal Manager Vacancy Code: EVA-LEG-HQ-10-2020 Term of Employment: - Permanent Place of Work: - West Region- Nekemte Salary: - As per company`s salary scale • General Mission • Protect the legal interest of the company by handling legal disputes...
https://t.me/lawsocieties

Opening date: December 14, 2020 Closing date: December 23, 2020 • Application Tips • Interested applicants shall apply online through website address;
https://www.ethiotelecom.et // and other way of application is not acceptable. • Applicants must have the required educational qualification and experience. • Applicants are required to print the application confirmation page for successful registration. Any complaints regarding registration will not be entertained otherwise. • Applicants who submit false or forged documents will be disqualified at any time confirmed. • Only short-listed applicants will be contacted. • Female applicants are strongly encouraged to apply

Ethio telecom is looking for qualified applicants who meet the under mentioned requirements. Hence, if you are willing to Join this fast-growing company, please apply before closing date of the vacancy. • Vacancy Detail Vacant position: Regional Legal Manager Vacancy Code: EVA-LEG-HQ-10-2020 Term of Employment: - Permanent Place of Work: - West Region- Nekemte Salary: - As per company`s salary scale • General Mission • Protect the legal interest of the company by handling legal disputes assist the decision making process by providing accurate legal advice and manages bad debt cases in the hands of the legal units. Main duties and tasks: • Protects the interests of the company by instituting legal actions against individuals/organizations who infringed upon the company's interests and ensures that the damages to the company are adequately redressed. • Represents the company in suits instituted against it and ensures the adequacy of the defense submitted to the judiciary, • Lodges criminal accusations to the competent public authorities on crimes committed against the interest of the company. • Assists the authorities handling such criminal cases in the gathering of evidence and information available to the company and makes a follow-up on the cases until closure. • Provides legal opinion and advice on any legal related issues to the management and work units. • Conduct problem solving researches. • Studies, organizes, files and diffuses legal or jurisprudence documents and any other legal analysis documents. • Disseminates legal information to all staffs of the company through communication kit or by conducting workshops. • Participates in the development and implementation of legal and other company policy, processes and procedures. • Participates in development and improvement of KPls. • Manage overall activity of regional and zonal legal operations. Management • Responsible for professional and personal development of his/her employees. • Implement the strategy of the department in line with the strategy of the company. • Structures, Organizes and manages the section. • Comment and distribute KPIs results of the department. • Organize and chairs weekly meetings for top-down and bottom-up information and coordination, and reports to department. • Key Responsibilities Ensures: • Optimal resolution of legal disputes through alternative dispute settlement mechanisms. • The quality and consistency of arguments on litigation process; assesses the chances of success and makes recommendations to the management on the optimum settlement of the dispute; and forward possible lessons to be taken before or after the case is disposed. Does: • Work closely with administrative bodies (Kebele, Wereda, etc) in order to Collect bad debt through pre-litigation process, and gather information/evidence about debtors for further action. • Gather necessary evidence from administrative bodies in order to bring unrecoverable debts for write-off. • Appraise the performance of his direct subordinates /reports. • Delegate the mutually agreed objectives to his/her direct reportee's. • Responsible for the implementation of processes, procedures and policies with in the department. • Develop and yearly update his/her direct reporteet s job description in collaboration with HRD. • Provide support for cross functional units. • Provide all required information to department for decision making or reporting. • Protect company interest in any circumstance. Competencies: Transversal Competency: • Ability to convince • Being open-minded • Ability to develop and improve • Integrity • Ability to communicate Professional Competency: • Labor law • Contract law • Penal law • Telecom law • Legal techniques • Minimum Qualification Master’s Degree in Law (L.L.M) with at least 5 years of experience in Legal Contract or Legal Dispute Management or Legal Advisory or Regulatory Issues activities. Degree in Law (L.L.B) with at least 7 years of experience in Legal Contract or Legal Dispute Management or Legal Advisory or Regulatory Issues activities. Date of Application

Opening date: December 14, 2020 Closing date: December 23, 2020 • Application Tips • Interested applicants shall apply online through website address; https://www.ethiotelecom.et // and other way of application is not acceptable. • Applicants must have the required educational qualification and experience. • Applicants are required to print the application confirmation page for successful registration. Any complaints regarding registration will not be entertained otherwise. • Applicants who submit false or forged documents will be disqualified at any time confirmed. • Only short-listed applicants will be contacted. • Female applicants are strongly encouraged to apply

pls can i get land proclamatins and regulations on lease and compensation .

በንግድ ሕግ ረቂቅ አዋጅ ላይ በህዝብ ተወካዮች በምክር ቤት ህዝባዊ ውይይት ተካሄደ
________________________
ታህሳስ 7 ቀን 2013 ዓ.ም የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የሕግ፣ የንግድ ኢንዱስትሪ ቋሚ ኮሚቴ አባላት፣ የንግድ ማህበራት ዘርፍ ባለድርሻ አካላት እና የተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎች በተገኙበት በንግድ ሕግ ረቂቅ አዋጅ ላይ በህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት መስብሰቢያ አዳራሽ ውይይት ተካሄዷል፡፡
በውይይት መድረኩ የኢፌዴሪ ጠቅላይ ሕግ የሕግ ጥናት፣ ማርቀቅና ማጠቃለል ዳይሬክተር ጄኔራል አቶ በላይሁን ይርጋ የአዋጁን መነሻ እና አስፈላጊነት በማስመልከት ገላጻ ባደረጉበት ወቅት እንደተናገሩት የኢትዮጵያ የንግድ ሕጉ በ1952 ከወጣ በኃላ ከ60 አመታት በላይ ሳይሻሻል የቆየ በመሆኑን ጠቁመው አዋጁ አለም ከደረሰበት ዘመናዊ የኢኮኖሚ እና የንግድ አኳያ ተመጣጣኝ ያልሆነ፣ በወቅቱ ሕጉ ሲረቀቅ አገሪቱ ከነበረችበት ሁኔታ ላይ የተመሰረተ፣ በሕጉ ውስጥ በተግባር ያልተፈተሸ ድንጋጌዎች መኖራቸው እና ጉድለቶች የታዩበት መሆኑን አብራርተዋል፡፡
አቶ በላይሁን አክለውም ኢትዮጵያ አሁን ለደረሰችበት የኢኮኖሚ እንቅንስቃሴ እና ደረጃ ሕጉ የተሟላ እና በቂ ሆኖ ባለመገኘቱ፤ አገሪቱን ዓለም አቀፍ ተወዳዳሪነት ለማረጋገጥ የኢኮኖሚ እንቅስቃሴን ለማስፋፋት፣ የዜጎችን የኑሮ ደረጃ ለማሳደግ በሚያስችል ደረጃ የንግድ ሕጉን ወቅቱን በሚመጥን ደረጃ ዘመናዊ ማድረግ አስፈላጊ መሆኑን ተናግረው ነባሩ የንግድ ህግ ጥራዝ በአምስት መጽሐፍት የተደራጀ ሲሆን፣አዲሱ የንግድ ህግ በይዘትም ሆነ በቅርፅ መሰረታዊ የሚባሉ ለውጦችን የያዘ ሰነድ መሆኑን ገልጸዋል፡፡
የውይይት መድረኩ ተሳታፉ ባለድረሻ አካላትም በረቂቅ የንግድ ሕጉ በተመለከተ የሽርክና ማህበርን፣ ሂሳብ አያያዝ ስርዓት፣ አክስዮን ማኅበርን ፣ በንግድ ድርጅቶች መካከል የሚፈጠርን ዝምድና እና ከቼክ ጋር በተያያዘ ሊሻሻሊ፣ ሊታዩ፣ ሊካተቱ ይገባል ያላቸውን ጉዳዮች ላይ በቀጥታ ያነሱ ሲሆን በውይይቱ በአካል ያልተገኙ ተሳታፊዎች ለቋሚ ምክር ቤቱ የተለያዩ ጥያቄቸውን እና አስተያየቶችን በላኩት መስረት ቀርቦ ውይይት ተደርጎበታል፡፡
አቶ በላይሁን እና የንግድ ሕጉን በማረቀቅ ከፍተኛ ሚና የነበራቸው የአዲስ አባባ ዩኒቨርስቲ ሙህራን በተሳታፊዎች ለተነሱት ዝርዝር ጥያቄዎች ምላሽ የሰጡ ሲሆን ለሻሻሉ ይገባል የተባሉትን ጉዳዮች በመለየት በግብአትነት እንደሚካተቱ ተናግረዋል፡፡
በመጨረሻም የምክር ቤቱ ቋሚ ኮሚቴ ሰብሳቢዎችም የንግድ ሕጉ 20 እና 30 ዓመታት በላይ እንዲያገለግል ሁሉምን አካል አሳታፊ በሆነ መልኩ እየተሰራ ሲሆን በቀጣይም በ150 በላይ የዘርፉ ባለድርሻ አካላት፣ ሙህራን፣ የክልል ርዕሰ መስተዳደሮች፣ የከፍትኛ ትምህርት ተቋመት አመራሮች በተገኘበት ውይይት እንደሚደረገ ፕሮገራም የተያዘ መሆኑ በመድረኩ ስብሳቢወች ተጠቁሟል፡፡የኢፌዲሪ ጠቅላይ ዐቃቤ ሕግ
https://t.me/lawsocieties

አማራጭ የግጭት መፍቻ ስርአትና ጠቀሜታው
-------------------------

በነባራዊው አለም ሰዎች በሚኖሩበት አካባቢ ሁሉ የተለያየ ፍላጎት ካላቸው ሌሎች ሰዎች ጋር አብረው ይኖራሉ፡፡ በየትኛውም የአለማችን ክፍል እና ዘመን ሁሉም ሰው ፍጹም የተመሳሳለ ወይም አንድ አይነት ፍላጎት ኖሮት ሲንቀሳቀስ ታይቶ አይታወቅም፡፡ ለዚህ ብዙ ምክኒያትን ማንሳት ቢቻልም ዋንኛው ግን የአለማችን ሀብት ከሚኖርባት የሰው ብዛት አንጻር ሲታይ ውስን በመሆኑ ነው፡፡ በዚህ ውስን ሀብት በአንድ ጊዜ የሁሉንም ሰው ፍላጎት ማርካት እጅግ አዳጋች ነው፡፡

ስለዚህ ባለው አቅም እና ሀብት የሁሉንም ፍላጎት በማጣጣም መጓዝ ለሁሉም ጠቃሚ ነው፡፡ ነገር ግን ነገሮች ሁሉ በሚጠበቀው መጠን ይከናወናሉ ማለት አይደለም፡፡ አልፎ አልፎም ቢሆን የሰዎች ፍላጎት ባለመጣጣሙ በመካከላቸው የጥቅም ግጭት ሲነሳ ማየት የተለመደ ነው፡፡

ሉላዊነት/Globalization/ አለምን ወደ አንድ መንደር ያመጣት ሲሆን በተለይ በንግዱ ዘርፍ ከተለያዩ የአለም ክፍል ሰዎች እና የንግድ ድርጅቶች የንግድ ልውውጥ በሚደርግበት ጊዜ እንዲሁም ባለሀብቶች ወደተለያዩ ሀገር በመሄድ ኢንቨስትመትን ለማስፋፋት ሀብታቸውን በሚያፉበት ወቅት የጥቅም ግጭት በነጋዴዎቹ መካከል፣በባለሀብት እና በመንግስታት መካከል ኢንዲሁም በቤተሰብ እና በጓደኛሞች መካከልም ጭምር የጥቅም ግጭት ሊነሳ ይችላል፡፡ በእለት ተእለት እንቅስቃሴያችን ይሄን እውነታ መጋፈጥ የተለመደ ተግባር ነው፡፡

ከላይ እንዳየነው ግጭት የሰው ልጆች አንዱ የህይወት ገጽታ ከሆነ ይህ ግጭት በአግባቡ ተይዞ መፍትሄ ሊበጅለት ይገባል፡፡በአግባቡ ያልተዘ ግጭት(unmanaged conflict) ውጤቱ ጎጂ ነው፡፡ጉዳቱም ከንብረት ውድመት እስከ ክቡሩ የሰው ህይወት መጥፋት ሊደርስ ይችላል፡፡በተግባርም አገራችንን ጨምሮ በአለም ላይ እየሆነ ያለው ይሄው ሀቅ ነው፡፡

ስለዚህ ግጭት መኖሩን ካመንን የግጭት መፍቻ መንገዶቹንም ቀድሞ ማበጀት ከምንም በላይ አስፈላጊ ነው፡፡ በዚሁም መሰረት በዋነኛነት ሁለት አይነት የግጭት መፍቻ መንገዶች ያሉ ሲሆን እነሱም መደበኛ እና ኢ-መደበና የግጭት መፍቻ መንገዶች ይባላሉ፡፡

መደበኛውን የግጭት መፍቻ መንገድ ካየን ከስሙ መረዳት እንደሚቻለው ግጭቶች ሲነሱ ቀድመው በህግ በቀቋቋመ ፍርድ ቤት ወይም ከፊል የዳኝነት ስልጣን ባላቸው አካላት እና በህግ በተዘረጋ ስርአት ውስጥ በማለፍ ግራቀኙን ወገኖች ቀርበው አቤቱታቸውን እና ምላሻቸውን አሰምተው በመንግሰት በተሰየሙ ዳኞች ግራቀኙን አከራክረው ተገቢ ነው ያሉትን ውሳኔ የሚወስኑበት እና ይሄንኑ ውሳኔ የሚያስፈጽሙበት የግጭት አፈታት ስርአት ነው፡፡

በሌላ በኩል ኢ-መደበኛውን የግጭት አፈታት ስርአትን ያየን እንደሆነ ከስያሜው መረዳት እንደሚቻለው እላይ ካነሳነው መደነኛ የግጭት አፈታት ውጭ ያሉትን ሁሉንም የግጭት አፈታት ዘዴዎች የሚያካትት የግጭት አፈታት ዘዴ ነው ማለት ይቻላል፡፡ በሌላ አገላለጽ አማራጭ የግጭት አፈታት ስርአትም ይባላል፡፡ ይህም ስያሜ የተሰጠው በነባራዊው ሁኔታ ብዙ ጊዜ ግጭቶች በዋነኛነት በመደበኛ ፍርድ ቤቶች በሚደረግ ክርክር የሚፈቱ በመሆናቸው ነው፡፡ ይህ መደበኛው የግጭት አፈታት ስርአት በብዙ ምክኒያቶች ተመራጭ የማይሆንባቸው አጋጣሞዎች አሉ፡፡ የዚህን ግዜ አማራጭ የግጭት መፍቻ መፈለጉ ምክኒያታዊ ነው፡፡ ለዚህም ነው አማራጭ የግጭት መፍቻ ስርአት የሚባለው፡፡

አማራጭ የግጭት መፍቻ ሲባል በዋነኛነት በሂደቱም ሆነ በውጤቱ ከመደበኛው የግጭት መፍቻ መንገዶች የሚለይባቸውን መሰረታዊ ነጥቦች ስናይ፡-
 የሚዳኛቸውን አካል እና የመዳኛ ሂደቶችን ተከራካሪዎች እራሳቸው ቀድመው በስምምነት የሚመርጡ በመሆኑ
 ወደ ግልግል ዳኝነቱ ለመምጣት የሁለቱም ወገን ተከራካሪዎች ነጻ ፈቃድ የሚያስፈልግ መሆኑ
 በሂደቱም ሆነ በውጤቱ አማራጭ የግጭት መፍቻ ዘዴ ሁለቱንም ተከራካሪ ወገን አሸናፊ የሚያደርግ መሆኑ
 መደበናውን የፍርድ ቤት ረጅም ክርክር በማስቀረት ፈጣን እና እንደ ጉዳዩ አይነት ሞያተኛ የሆኑ ገላጋይ ዳኞችን በመምረጥ ቀልጣፋ እና ጥራት ያለው መፍትሄ ለመስጠት ማስቻሉ እና የመሳሰሉትን መጥቀስ ይቻላል፡፡

አማራጭ የግጭት መፍቻ ዘዴ በመሰረታዊነት በአንድ አይነት ባህሪው የሚታወቅ ቢሆንም የተሳታፊዎቹን እና የአሸማጋዮቹን በሂደቱም ሆነ በሚሰጠው ውሳኔ ላይ ያላቸውን ሚና ማእከል በማድረ በጣም ጎልተው የሚታወቁ ሶስት አይነት አማራጭ የግጭት መፍቻ መንገዶች እንዳሉ የተለያዩ የመስኩ ባለሞዎች እና ጥናታዊ ጽሁፎች ይጠቁማሉ፡፡ቀጥለን እነዚህኑ አማራጭ የግጭት መፍቻ መንገዶች ባጭሩ እናያለን፡፡

የመጀመሪያውስ ስናይ ሽምግልና (mediation) ሲሆን በዚህ አይነቱ የግጭት መፍቻ ዘዴ የአሸማጋዮቹ ሚና ገለልተኛ ሶስተኛ ወገን ሆነው ሚናቸውም ግራቀኙ ተከራካሪዎች በራሳቸው ስምምነት ላይ ደርሰው አለመግባባቱን እንዲፈቱ ምቹ መደላድል መፍጠር ነው፡፡

ተከራካሪዎቹን በጋራም ሆነ በተናትል በማነጋግ ትክክለኛ ፍለጎታቸውን እንዲለዩ እና ግራቀኙ ሳይገደዱ አለመግባባቱን በቋሚነት ለመፍታት የሚስችላቸው መፍትሄ ላይ እንዲደርሱ በራሳቸው ነጻ ፍቃድ እንዲስማሙ እና መፍትሄውንም እንዲተገብሩት መርዳት ነው፡፡

ከመርዳት ባለፈ ግን የውሳኔ ሀሳብ አያቀርቡም እንዲሁም አይወስኑም፡፡
ሁለተኛው አማራች የግጭት መፍቻ ዘዴ የግልግል ዳኝነት (Arbitration) ሲሆን የዚህ አይነቱ የግጭት መፍቻ መንገድ ከመደበኛው የፍርድቤት ስርአት ጋር የተቀራረበ ነው፡፡ በዚሁም መሰረት ገለልተኛ የሆነ ሶስተኛ ወገን በዳኝነት ተሰይሞ አለመግባባቱንም ለመፍታት በሙሉ ስልጣን እና ሀላፊነት የሚሰራበት ስርአት ነው፡፡ ዳኛው የሁለቱንም ወገን መከራከሪያ ነጥብ እና ማስረጃ ሰምቶ በመመዘን አስገዳጅ ውሳኔ የመስጠት ሀላፊነት አለበት፡፡ከመደበኛው ፍርድ ቤት የሚለየው ገላጋይ ዳኛው በተከራካሪዎች በነጻ ፍቃዳቸው የሚመርጡት መሆኑ እና በሚወሰነው ውሳኔ ላይ ይግባኝ የማይጠየቅበት መሆኑ ነው፡፡በዚህም ጉልበት እና ሰአት ቆጣቢ የግጭት አፈታት ስርአት ተደርጎ ይወሰዳል፡፡

ሌለኛው የግጭት አፈታት ዘዴ መግባባት ወይም ተነጋግሮ መግባባት (Negotiation) ሲሆን የሄንኛው ዘዴ እላይ ካነሳነው ሽምግልና ጋር ተቀራራቢ ነው፡፡በዚህ ጊዜ ተከራካሪ ወገኖች በራሳቸው የግጭት መንስኤ የሆነው ጉዳይ ላይ በራሳቸው ተነጋግረው በመግባባት ግጭቱን የሚፈቱበት ዘዴ ነው፡፡በዚህኛው አይነት የግጭት አፈታት ዘዴ የሶስተኛ ወገን ተሳትፎ የለም፡፡

በአለማቀፍ ህግ ደረጃ አማራጭ የግጭት አፈታት ዘዴ በ1950 በጸደቀው የኒውዮርኩ ስምምነት እውቅና ያለው ሲሆን አገራችንም በቀርቡ ይሄንን አለማቀፍ ስምምነት በህገመንግሰቱ አንቀጽ 9 ንኡስ አንቀጽ 4 መሰረት ተቀብላ አጽድቃዋለች፡፡ በዚሁ ስምምነት መሰረት በሌላ ሀገር የተወሰነ የግልግል ዳኝነት ውሳኔ የኢትዮጵን ህዝብ ሞራል ወይም ግብረገብነት እሴትን ማይጎዳ ከሆነ እና የውሳኔ አሰጣጥ ሂደቱም በህጉ መሰረት ተከራካሪ ወገኖች በፈቃዳቸው በመረጡት ስርአት የተሰጠ ውሳኔ በኢትዮጵያ ውስጥ እንደተወሰነ ህጋዊ ውሳኔ ተቆጥሮ ተፈጻሚ ይሆናል ማለት ነው፡፡የእትዮጵያ ፍርድ ቤቶችም ውሳኔውን እውቅና ሰጥተው የማስፈጸም ስልጣን እና ሀላፊነት አለባቸው፡፡

ከኒውዮርኩ ስምምነት በተጨማሪ የተባበሩት መንግስታት አለማቀፍ የንግድ ህግ ኮሚሽን (United nations commission on international trade law) በ1986

የተዘጋጀ በንግዱ አለም የግልግል ዳኝነቱ የሚመራባቸውን መርሆች ያካተቱ አለማቀፍ መርህ በዝርዝር የያዘ ሰነድ ያለ ሲሆን እሱም UNCITRAL model law on International commercial arbitration በመባል ይታወቃል፡፡እነዚህ መርሆች አስገዳጅ ሳይሆኑ በተከራካሪ ወገኖች ነጻ ፈቃድ ላይ ተመስርተው በግልግል ጉባኤው ተግባር ላይ የሚውሉ መርሆች ናቸው፡፡ ኢንቨስትመንትን በተመለከ በተመሳሳይ የግልግል ዳኝነት ወይም የሽምግልና አሰራርን የሚዘረጋ አካል የተዋቀረ ሲሆን እሱም አለማቀፍ የኢንቨስትመንት ግጭት መፍቻ ማእከል (international center for settlement of investment dispute(ICSID) በመባል ይታወቃል፡፡ይህ ማእከልም በአለም አቀፍ ቃልኪዳን የተቋቋመ ነው፡፡

የሚቋቋሙት የግልግል ዳኝነት አካለት ቋሚ(Permanent Arbitaration Tribunal ) ወይም ጊዜአዊ የግልግል ጋኝነት(Adhoc Arbitaration Tribunal) ሆነው ለየግጭቶቹ መፍትሄ ለመስጠት በየግዜው የሚዋቀሩ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡አብዛኛውን ጊዜ የሚጠቀሙት ይሄንኑ ጊዜአዊ የግልግል ዳኝነት ሰጢ አካል ነው፡፡

በአገር አቀፍ ደረጃ የግልግል ዳኝነትን የሚመራበትን እና ውሉ የሚፈጸምበትን ህግ በ1952 የፍትሀ ብሄር ህግ ከአንቀጽ 3325 አና ቀጥሎ ባሉት አንቀጾች የደነገገ ሲሆን እና የግልግል ዳኝነቱ ስርአት የሚከተለውን ሂደት ደግሞ በ1957 በወጣው የፍ/ብ/ስ/ስ/ህ ተደንግጓል፡፡

በግልግል ዳኝነት የሚታዩ ጉዳዮች በተለያዩ አዋጆችም ተደንግገው የገኛሉ፡፡ለምሳሌም በኢንቨስትመንት አዋጅ ቁጥር 1186/2016፣የማእድን ልማት አዋጅ ቁጥር 678/2002 እና በኢነርጂ አዋጅ ቁጥር 810/2007 መጥቀስ ይቻላል፡፡ በኢንቨስትመንት አዋጅ ቁጥር 1186/2012 አንቀጽ 28 መሰረት ከላይ ያነሳናቸውን የሽምግልና ወይም የግልግል ዳኝነት እንደ አማራጭ የግጭት መፍቻ ተደርጎ የተደነገገ ሲሆን በባለሀብቱ እና በመንግሰት መካከል የሚነሱ የኢንቨስትመት አለመግባባቶች የሚፈታበት አማራጭ መንገድ ነው፡፡

እንደ ባለሀብቱ ወይም መንግስት ነጻ ፈቃድ ጉዳዩ ወደመደበኛው ፍርድ ቤት ካልቀረበ በዚሁ የግጭት መፍቻ ዘዴ መፍትሄ የሚያገኝ ጉዳይ ነው፡፡

በ1957 የወታው የፍ/ስ/ስ/ህግ አንቀጽ 461 መሰረት በሌሎች አገራት የተሰጡ የግልግል ዳኝነት ውሳኔዎች በኢትዮጵያ ውስጥ የሚፈጸሙበትን ሁኔታ በዝርዝር አስቀምጧል፡፡በዚሁም መሰረት በውጭ አገር በግልግል/ሽምግልና ዳኝነት የተሰጡ ውሳኔዎች ኢትዮጵያ ውስጥ ተፈጻሚ እንዲሆኑ የሚከተሉትን ቅድመሁኔታዎች ማሟላት አለባቸው፡-

 ብይኑ በተሰጠበት አገር በኢትዮጵያ ውስጥ የተሰጠ የግልግል ወይም ሽምግልና ብይን የሚፈጸም ከሆነ(reciprocity principle)
 ብይኑ የተሰጠው ተከራካሪ ወገኖች በስምምነት ለግልግል ዳኝት ጉባኤው ባቀረት ጥያቄ መሰረት ከሆነ
 ብይኑ የተሰጠው በተወሰነበት አገር ህግ መሰረት ብቻ ከሆነ
 የግልግል ዳኞች መረጣ ላይ እና በሂደቱ ሁለቱም ወገኖች እኩል ማስረጃ የማቅረብ እና የመደመጥ መብት የተሰጣቸው ከሆነ
 የግልግል ዳኝነት ጉባኤው በተቋቋመበት አገር ህግ አግባብ የተቋቋመ ከሆነ
 ዳኝነት የተሰጠበት ጉዳይ በኢትዮያም ህግ በግልግል ዳኝነት ሊታይ የሚችል ከሆነ እና
 የፍርዱ አፈጻጸም የኢትዮጵያ ህዝብን ሞራል እና ጸጥታ የማይቃወም ከሆነ እና
 የተሰጠው ብይን በኢትዮጵ ህግ መሰረት በተግባር ለፈጸም የሚችል ብይን ከሆነ
ባጠቃላይ በኢንቨስትመንት እና በንግዱ አለም ይህ የግልግል ዳኝነት የተለመደ አሰራር ቢሆንም አገራችን ይህን አማራጭ የግልግል ዳንነት የሚገዛ እራሱን የቻለ አገራዊ አዋጅ በማዘጋጀት ላይ ትገኛለች፡፡

ይህ አማራጭ የግጭት መፍቻ ስርአት ከባህላዊ የግጭት መፍቻ ስርአት አንጻር ምን አይነት አንድምታ እንደለው ስናይ በሀገራችን አማራጭ የግጭት መፍቻ ስርአት የነበረ ቢሆንም በዘመናዊ መልኩ በተቋም ተዋቅሮ መስራት የጀመረው በ1996 ዓ.ም.ሲሆን እሱም በእትየጵያ ግልግል ዳኝነት ማእከል መመስረት ተከትሎ የተፈጠረ አደረጃጀት ነው፡፡ይህ ተቋም እስካሁን ከተደራሽነት እንጻር ገና በጅምር ላይ ያለ እና በዙ መስራት የምጠበቅበት ዘርፍ ነው፡፡

በሌላ በኩል ሀገር በቀል የሆኑ ባህላዊ የግጭት መፍቻ መንገዶችን ያየን እንደሆነ በአገራችን ሰፊ ሽፋን አላቸው፡፡በእትዮጵያ በጣም በርካታ ቋንቋዎች እና ባህሎች ያሉ ሲሆን እያንዳንዱ የማህበረሰብ ክፍል የራሱ የሆነ አንጋፋ የግጭት አፈታት ስርአት አለው፡፡ከተደራሽነት አንጻር ካየነው ግጭት ሲነሳ መፍትሄ ለማግኘት ከሚኬድባቸው ተቋማት ውስጥ መደበኛው ፍርድ ቤት ወይም ከፊል ዳኝነት ስልጣን ያላቸው አካላት፣ዘመናዊ አማራጭ የግጭት መፍቻ ማእከላት፣እና ባህላዊ የግጭት መፍቻ ዘዴን መጠቀም ዋነኞቹ ናቸው፡፡

በመደበናው የዳኝነት ስርአትን ስናይ ተደራሽነቱ ብዙ ወጪ እና፣በመመላለስ ጊዜ እና ጉልበትን የሚፈጅ ሲሆን ለሰፊው ማህበረሰብ ተደራሽ ነው ለማለት አስቸጋሪ ነው፡፡በተመሳሳይ ሁኔታ ዘመናዊው አማራጭ የግጭት መፍቻ ዘዴንም ስናይ ከመደበኛው ፍርድ ቤት በባሰ መልኩ እጅግ ውስን በሆኑ ቦታዎች የሚሰጥ አገልግሎት ያለበት በመሆኑ በዚህ ስርአት ግጭትን ለመፍታት ለአብዛኛው ማህበረሰብ ክፍል በጣም አስቸጋሪ ያደርገዋል፡፡

ነገር ግን ባህላዊ አማራጭ የግጭት መፍቻ ስርአትን ካየን በማህበረሰብ እሴት ውስጥ በሁሉም የአገራችን አካባቢዎች ሁሉም የአገራችን ህዝብ እንደ በጎ እሴት የሚጠቀምባቸው እና ጎልበተው ለዘመናት የዘለቁ በመሆናቸው ከተደራሽነት አንጻር እጅግ ሰፊ ሽፋን ያላቸው ናቸው፡፡ ይህ ባህላዊ የግጭት አፈታት ስርአት እጅግ የተከበሩ የአገር ሽማግሌዎች፣የሀይማኖት አባቶች፣አባ ገዳዎች ፣የየአካባቢው የጎሳ መሪዎች እና እንዲሁም በነዘዚሁ ሰዎች በሚመረጡ ሌሎች ሰዎች አሻማጋይነት ወይም ገላጋይነት ሁሉንም ወገን አሸናፊ በማድረግ አጥፊዎችን በማህበራዊ ቅጣት ለምሳሌ ከማህበራዊ ግንኙነት በማግለል በመቅጣት የአካባቢው ህዝብን ሰላም እና አብሮነት በቋሚነት ለማስጠበቅ እጅግ አስፈላጊ የሆነውን ማህበራዊ ትስስር(social synergy) ለማጠናከር የጎላ ሚና አለው፡፡

አጥፊዎችም ሊደርስባቸው የሚችለውን ማህበራ ቅጣጥ በማሰብ ለስርአቱ ታማኝ በሆን ሰላም ያወርዳሉ፡፡የህ ስርአት በተለይ በአገራችን ሩቅ አካባቢ በሚኖሩ ጎሳዎች እና የህብረተሰብ ክፍሎች እጅግ አስፈላጊ የማህበረሰቡ እሴት ነው፡፡ከማእከላዊው እና ዘመናዊው የዳኝነት ስርአት እና የግጭት አፈታት በአንድም በሌላም ምክኒያት የራቁ ሆነው በመቆየታቸው በምትኩ ባህላዊውን የግጭት አፈታት ስርአት እንደ አማራጭ ሳይሆን እንደ ዋና የግጭት መፍቻ መንገድ ሲጠቀሙ ማየት የተለመደ ነው፡ከላይ እንዳነሳነው ዘመናዊው አማራጭ የግጭት አፈታት ስርአት የመንግስትን ሀይል የመጠቀም ስልጣን(monopoly use of force) በመጠቀም ውሳኔዎቹን የሚያስፈጽም ሲሆን ባህላዊው የግጭት አፈታት ስርአት ግን ማህበራዊ ቅጣትን በመጠቀም ማህበረሰቡ እዛው በራሱ ውሳኔዎቹን ያስፈጽማል፡፡

ከህግ አንጻር የግልግል ዳኝነት ታይቶ ውሳኔ ያገኘ ጉዳይ ዳግም በፍተሀብሄር ክስ ሊቀርብበት እንደማይችል ከቀረበም በፍ/ስ/ስ /ህ/አንቀጽ 144 (2)(ረ) እና 145(2) መሰረት እንደመጀመሪያ ክስ መቃወሚያ የሚቀርብ እና ክሱን የሚያዘጋ ሲሆን ይህም ያአገራችንን ህግ ለብዝሀነት(legal pluralism) የሰተውን ቦታ ያሳያል፡

፡ይህ የግጭት አፈታት ዘዴ በኢ.ፌ.ድ.ሪ ህገመንግስት አንቀጽ 34(5) መሰረት የጋብቻ እና የግል ጉዳዮችን በተመለከተ በተከራካሪ ወገኖች ስምምነት በባህላዊ ወይም በሃይማኖታዊ ህግጋት አለመግባበቶች ሊፈቱ እንደሚችሉ የተደነገገውን የህግ ብዝሀነት ይበልጥ ያጎለብታል፡፡

ሌላው በአማራጭ የግጭት አፈታት ስርአት የሚታዩ እና የማይታዩ ጉዳዮች ያሉ በመሆናቸው ከአገራችን ህግ እና ስርአት አንጻር ሲታይ ገና በአግባቡ ያልተለየ በመሆኑ አዲስ በሚወጣው አዋጅ የሚሸፈን ይሆናል ተብሎ ይጠበቃል፡፡ከወንጀል ህግ አንጻር ግን በግል አቤቱታ የሚቀርቡ ክሶች በዚሁ አማራጭ የግጭት መፍቻ ሊታዩ የሚችሉ ሲሆን ህጉ በዓቃቤ ህግ ክስ አቅራቢነት የሚያስከስሱ ናቸው ብሎ የደነገጋቸው ወንጀሎችን በተመለከተ በአማራጭ የግጭት መፍቻ ዘዴዎች ሊታዩ አይችሉም፡፡

ሆኖም በአገራችን እነዚህንም በአቃቤ ህግ ክስ አቅራቢነት የሚያስከስሱ ወንጀሎችን ጨምሮ በባህላዊ የግጭት አፈታት በመጨረስ የህግ አካላት የክስ መዛግብትን እንዲዘጉላቸው መጠየቅ የተለመደ ነው፡፡ነገር ግን ይህ አሰራር ከህወንጀል ህጉ መሰረታዊ አላማ እና ግብ አንጻር ሲታይ የህጉን ፍላጎት መሰረት ደረገ ስላልሆነ ሊበረታታ አይገባም፡፡
https://t.me/lawsocieties

ፀበፍ/ብ/ህ/ቁ 418 እና 358 ሳይከራከር የቀረ መብት አለኝ የምል ሰው በ 421 ክስ ማቅረብ ይችላል ወይ?

ሠላም ወንድሞች ፣ እባካችሁ አዲሡን የመውጫ ፈተና መመሪያ

ሠላም ወንድሞች ፣እባካችሁ አዲሱ exit guide line ካላችሁ attach አድርጉልን።

አዎ ይችላል! በፍ/ስ/ስ/ህ/ቁ 41 መጀመሪያ በክርክሩ መግባት የነበረበት ሰው ሳይገባ ከቀረ በ358 መሰረት ፍርዱን ለፈረደው ፍ/ቤት ተቃውሞ ሊያቀርብ ይችላል። ሁለቱንም ያላደረገ ሰው ደግሞ በአፈጻጸሙ ክስ ላይ በ418 መሰረት አፈጻጸሙን ሊቃወም ይችላል። ሆኖም ግን ከዚህ በላይ ባለው መሰረት ተቃውሞ ያላቀረበ ወይም አቅርቦ ውድቅ የተደረገበት ራሱን ችሎ በአዲስ ክስ ከማቅረብ አያግደውም(የመጨረሻ አማራጩ ሊሆን ይችላል) ብየ አስባለሁ።

New Doc 2020-12-18