"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):

قسمت ۵/۵:
🔹گاه شمار یعقوب اِدِسایی:
یعقوبِ اِدِسایی (Jacob of Edessa ) (حدود ۶۴۰–۷۰۸ میلادی) الهی‌دان برجستهٔ مسیحی، مورّخ، فیلسوف، شارح، و متخصصِ دستور زبان بود که در سال ۶۸۴ میلادی اُسقُف کلیسای ادسا شد. سختگیری‌های انضباطی‌اش توسط برخی توهین‌آمیز تلقی شده و باعث شد که او استعفا داده و خود را به مطالعه و تدریس مشغول کند. یعقوبِ اِدِسایی گاهنامه خود را در ادامه گاهشمار یوزبیوس مورخ شهیر مسیحی قرن چهارم میلادی نوشت. از این گاهنامه تتها ۲۳ برگه باقی مانده است که در کتابخانه بریتانیا نگه داری می شوند.

🔹انجیل دوازده حواری:
انجیل دوازده حواری (The Gospel of the Twelve Apostles) کتابی در ژانر انجیل ها به زبان سریانی است که تنها یک‌ نسخه از آن باقی مانده است.‌ این‌کتاب مشتمل بر خلاصه ای از ۴ انجیل و کتاب اعمال رسولان است. و در ادامه ۳ مکاشفه آخرالزمانی (apocalypses) قرار داده شده اند. این کتاب منعکس کننده رهیافت مسیحیان سریانی در نیمه دوم قرن هفتم‌ میلادی در چگونگی تعامل با حکومت‌ مسلمانان است که دیگر تصور نمی شده که این‌حکومت موقتی خواهد بود، است. این‌ کتاب نوعی اقدام‌ به جهت جلوگیری از تغییر دین اعضای جامعه او به اسلام و همزمان طرفداری از قطع ارتباط با یهودیان و مسیحیان متعلق به کلیساهایی غیر از کلیسای یعقوبی سریانی (مونوفیزیت) است.

🔹گاهنامه یوحنای نیکویی:
یوحنای نیکویی (John of Nikiu) اسقف مصری قبطی شهر نیکیو در دلتای رودخانه نیل و مدیر صومعه های مسیحی مصر علیا در اواخر قرن هفتم‌ میلادی بود. گاهنامه او که به زبان قبطی نوشته شده است دربرگیرنده وقایع از زمان آغاز خلقت تا فتوحات اسلامی در مصر است. بعضی از نکات مندرج در آن در مورد فرهنگ و تاریخ محلی مصر و تاریخ فتوحات منحصر به فرد هستند.‌

🔹 لیست فرمانروایان عرب تا سال ۷۰۵ میلادی:
در یک نسخه خطی متعلق به اواخر قرن‌ نهم لیست فرمانروایان عرب (مسلمان) تا سال ۷۰۵ میلادی سال به تخت نشستن خلیفه اموی ولید اول ذکر شده است. این نوشته بین سال های ۷۰۵ تا ۷۱۵ در دوران‌ حکومت ولید اول تاریخی گذاری شده است.‌ نام‌ پیامبر و خلیفه اول ابوبکر در لیست امده است. تاریخ ها بر مبنای تقویم مقدونی لیست شده اند و با آنچه که در جدول یعقوب ادسایی آمده کمابیش همخوانی دارند.

🔹کتاب درباره بدعت ها نوشته یوحنای دمشقی:
یوحنای دمشقی (John of Damascus) (۶۷۵-۷۴۹ میلادی) (منصور (یوحنا) بن سرجون‌ بن منصور بن سرجون) روحانی و متکلم مسیحی در دوران معاویه در دمشق متولد شد و ابتدا به مانند پدرش سرجون در دربار اموی مشغول به کار شد ولی بعد به سلک رهبانیت در آمد. او کتابی دارد تحت عنوان "درباره بدعت ها (کژ اندیشی ها)" که در فصل آخر آن به اسلام تحت عنوان بدعت اسماعیلیون‌ میپردازد. او اولین کسی از مسیحیان شرقی است که رساله جدلی (ردیه) علیه اسلام مینویسد. دیدگاههای جدلی جان دمشقی که متاثر از دهه ها زندگی او و پدرش در دربار اموی بود در میان اروپای قرون وسطی رواج فراوان یافت و همین‌ امروزه از بعضی از مسیحیان شنیده میشوند.

🔹گاه نامه تئوفانس:
تئوفانس اقرارگیرنده (Theophanes the Confessor)، در سال758/760 میلادی متولد و در سال 827/828 میلادی درگذشت.‌ او از طبقه اشراف بیزانس بود و  در ابتدا در دربار خدمت‌ می کرد و بعد تاریخنگار و راهب شد. گاهنامه‌ی تئوفانس که به زبان یونانی نوشته شده است اخبار سال‌های ۲۸۴ تا ۸۱۳ میلادی  را در بر می گیرد.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=MNvd6py5dIk&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=35s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام حصرت محمد (ص)_۱۸، تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) (بخش اول)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

https://www.youtube.com/watch?v=t_iFRux9Zjk&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=5s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام حصرت محمد (ص)_۱۹، تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) (بخش دوم)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

https://www.youtube.com/watch?v=Um5wNJbnzKs&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام حصرت محمد (ص)_۲۰، تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) (بخش سوم)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۸ تا ۲۰ (در ۶ فرسته):

قسمت ۱/۶:
🔸در سه جلسه آخر  از مجموعه جلسات "مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام"  یعنی جلسات ۱۸، ۱۹ و ۲۰ به  موضوع تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) پرداخته شد.‌

🔹همانجور که در چکیده این‌مجموعه جلسات در جلسه اول مطرح شد مسلمانان از همان آغاز اسلام توجه و اهتمام فراوانی نسبت به حفظ و ثبت زندگانی و سیره‌ پیامبر اسلام داشتند.  به عنوان‌ مثال در  کتاب الجامع لاخلاق الراوی و آداب السامع نوشته خطیب البغدادی(۳۹۲-۴۶۳ق) از علمای اهل سنت روایتی به این‌مضمون از امام زین العابدین (ع) نقل شده است که "به ما در [کودکی] مغازی و سرایای پیامبر آموزش داده می شد، همانگونه که سوره هایی از قرآن آموزش داده می شد."

🔹چیس اف رابینسون در کتاب "تاریخنگاری اسلامی"، تاریخنگاری اسلامی را به دو دوره شکل گیری و کلاسیک تقسیم میکند. بنا بر تقسیم بندی او دوره شکل گیری از اواخر قرن ۷ میلادی با عروه بن زبیر شروع میشود و با محمد بن جریر طبری مورخ شهیر در اوایل قرن ۱۰ میلادی به پایان‌ میرسد. 

🔹در این‌ جلسات بر آغاز دوره شکل گیری تاریخ نگاری اسلامی و مشخصا  تدوینگران و مورخان اولیه عروة بن الزبیر(۶۴۳ تا ۷۱۳ م.)، ابن شهاب زهری(۶۷۰ تا ۷۴۳م.)، موسی بن عقبه(۶۷۵ تا ۷۵۸م.)، معمر بن راشد(۶۸۷ تا ۷۷۰ م.)، و محمد ابن اسحاق(۷۰۴ تا ۷۶۷م.) تمرکز شد.

🔹نامه های عروة بن زبیر به عبدالملک بن‌ مروان و جانشین او ولید قدیمترین متونی هستند که از سیره باقی مانده اند بنابراین عروة بن زبیر را به نوعی آغازگر سیره نگاری اسلامی دانسته اند. عروة بن زبیر پسر صحابی معروف زبیر بن عوام‌ (م.۶۵۶ میلادی) و خواهر زاده عایشه دختر ابوبکر و همسر پیامبر (ص) (م. ۶۷۸ میلادی) بود که این نسبت او را در موقعیتی قرار میداد که اطلاعات دست اولی را از دو شاهد عینی وقایع دوران زندگی پیامبر (ص) اخذ کند. 

🔹سوالی که طبیعتا مطرح است که آیا به غیر از و قبل از نامه های عروة بن زبیر متن‌ دیگری در مورد سیره و تاریخ زندگانی پیامبر نوشته شده بوده است؟

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۸ تا ۲۰ (در ۶ فرسته):

قسمت ۲/۶:
🔹 در جلسه هجدهم به دو نمونه جالب از این گونه پرداخته شد.
🔺 مورخ دوره عباسی زبیر بن بَکّار نقل میکند که در سال ۸۲ هجری/۷۰۲ میلادی سلیمان بن عبدالملک (ولیعهد در آنزمان و خلیفه آینده) سفری به حجاز میرود و در حین بازدید از مکانهای تاریخی و توضیحاتی که فرماندار وقت مدینه اَبان بن عثمان (فرزند خلیفه سوم) در مورد این مکانهای تاریخی خصوصا محل جنگ احد به او میدهد درخواست میکند که این‌ مطالب و خصوصا سیره نحوه هدایت جنگها (مغازی) توسط پیامبر نوشته شوند. اَبان بن عثمان‌ پاسخ میدهد که من چنین کاری را برای استفاده شخصی خودم‌ انجام داده ام و مطالبی را که وثاقت انها را با توجه به اعتماد داشتن به شاهدان و ناقلان انها میتوانستم تایید کنم را  نوشته و تدوین کرده ام. سلیمان بلافاصله دستور میدهد که کار اَبان در ده نسخه توسط کاتبان استنساخ شود. منتها بعد از خواندن با دقت کار اَبان بن عثمان و بعد از مشورت با پدرش  عبدالملک بن‌ مروان خلیفه وقت به دلیل وجود تصویر منفی از عملکرد بنی اُمیه در دوران‌ پیامبر از نشر کتاب اَبان بن عثمان‌ منصرف میشوند.‌

🔺موسی بن عقبه از عالمان شهر مدینه و نویسنده کتاب المغازی نقل میکند که "موالی آزاد شده ابن عباس کُریب  یک‌ بارِ شُتُر از نوشته های ابن عباس را در نزد ما به امانت گذاشت. علی بن عبدالله بن عباس هر وقت به مطلبی از نوشته های پدرش احتیاج داشت به کُریب می نوشت که فلان صحیفه در فلان‌ موضوع را برایم بفرست و کریب ان صحیفه را استنساخ میکرد و یک نسخه را برای علی بن عبدالله بن عباس میفرستاد‌."

🔹 در ابتدای جلسه ۱۸ در ادامه جلسات ۱۵ تا ۱۷، خلاصه ای از تصویر ترسیم شده در کتاب هاجریسم‌ توسط خانم‌ پاتریشیا کرون و آقای مایکل کوک از وقایع اتفاق افتاده در ربع دوم قرن‌اول هجری، بعد از کنار گذاشتن‌ تمامی منابع عربی و اسلامی و تنها با اتکا منابع غیر اسلامی ارائه شد. این خلاصه مبتنی بر فصل سوم کتاب آقای نیل رابینسون اکتشاف قرآن‌ است. آقای رابینسون بعد از ارائه خلاصه ای از مدعیات کتاب هاجریسم به نقد مفصل آن‌ می پردازد که به علت ضیق وقت به جزییات نقد او پرداخته نشد. منتهی دو نقد اصلی به رهیافت خانم کرون و آقای کوک در کتاب هاجریسم عدم اعمال کردن همان سطح از نقد منابع که در مورد منابع اسلامی اعمال شده اند به منابع غیر اسلامی و دوم حجم اندک مطالب تاریخی در منابع غیر اسلامی مرتبط به قرن اول است که در نتیجه برای پر کردن نقاط خالی و بوجود اوردن یک داستان‌ پیوسته نویسندگان به گمانه زنی و تخیلگری روی آورده اند و توافق و وحدتی هم‌ بین تجدید نظرطلبان دراین موارد گمانی زده شده وجود ندارد و در واقع هر یک از ظن خود یار منابع شده است.
به علاوه تحقیقات و دستاوردهای دهه های اخیر که به قسمتهایی از آنها در جلسات این‌ مجموعه اشاره شد، بطلان کننده قسمت اعظم این تخیلات حدسیات بوده است.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۸ تا ۲۰ (در ۶ فرسته):

قسمت ۳/۶:
🔹در جلسه نوزدهم در ادامه بحث جلسه  هجدهم  بر مبنای مقاله آقای اَمیکَم ایلاد با عنوان " آغاز  نوشته های تاریخی توسط اعراب: اولین نویسندگان سوری در موضوع فتوحات اعراب" به برسی نمونه های دیگری از تاریخ نویسی در قرن اول هجری قبل و همزمان با نامه های عروة بن زبیر پرداخته شد.

🔹آقای ایلاد در مقدمه مقاله خود اشاره میکند که هدف او از انجام دادن این‌ مطالعه این است که نشان دهد که نوشتن تاریخ فتوحات اعراب بلافاصله بعد از فتوحات در همان‌ نیمه قرن اول هجری (ربع سوم قرن هفتم‌ میلادی)  آغاز شد. به نظر آقای ایلاد این امر نتایج مستقیم و غیر مستقیمی در ارتباط با بحث تاریخی ای که از قرن نوزدهم میلادی در ارتباط با این سوال که مسلمانان از کی  آغاز به نوشتن روایتها واخبار کردند و اولین‌ کتاب [تاریخ] کی نوشته شد دارد؟

🔹در اینجا این سوال پیش میاید که به چه نوع نوشته ای "کتاب" گفته میشود؟  
🔺گرگوری شولر محقق آلمانی میگوید که  در شاخه های مختلف علوم اسلامی مثل حدیث، فقه، تفسیر قرآن، قرائات قرآن و تاریخ و لغت شناسی،... ما با سه دسته از نوشته ها روبرو هستیم. ۱) یادداشت هایی که به جهت کمک به حافظه تهیه میشدند.‌  ۲) مجموعه هایی که به طور سیستمایک تنظیم شده بودند منتهی به جهت استفاده خصوصی نویسنده و شاگردان و نزدیکان او واحیانا تقدیم شده به حاکمان عصر و نه به قصد نشر عمومی به مانند نوشته ای که توسط اَبان بن عثمان در مورد سیره و وقایع زمان‌ پیامبر برای خود تهیه کرده بود.۳) آنچه که به معنای دقیق کتاب خوانده میشود نوشته ای منظم و تدوین شده به قصد نشر عمومی.

🔺 آقای شولر اضافه میکند آنچه در دو قرن اول هجری در منابع اسلامی از طانها به عنوان‌ کتاب نام برده شده است دو دسته اول هستند و نه دسته سوم. در واقع مقصود از کتاب چیزی نوشته شده است و نه الزاما نوشته ای که تشر عمومی شده باشد، که معنای دقیق کتاب است. البته او تاکید میکند در مورد نوشته های دسته دوم قصد بر انتشار عمومی و تبدیل آنها به کتاب به معنای دقیق کلمه وجود داشته منتهی بدلیل اینکه در تمدن اسلامی در دو قرن اول راه ارجح نشر علم، راه شفاهی و از طریق نقل دانسته میشده، این‌مجموعه های تدوین شده جز در موارد استثنایی تا قرن سوم‌ هجری نشر عمومی نشده بودند.

🔺منتهی این نکته ای است که آقای ایلاد با آقای شولر اختلاف نظر دارد. آقای ایلاد ضمن نام بردن از نمونه های مختلفی در مقاله اش استدلال میکند که دسته دوم از نوشته جات یعنی مجموعه هایی که به طور سیستماتیک تنظیم و تدوین شده بودند، از همان دهه های میانی قرن اول هجری رایج و محبوب بودند. تمایزی هم که آقای شولر بین دسته دوم و سوم بر مبنای نشر عمومی این‌مجموعه ها می گذارد که از یادداشت های خصوصی به کتاب (دسته سوم) تبدیلشان میکند تا حدی مبهم‌ است. تا چه حد نشر بین شاگردان و اطرافیان و متخصصان یک رشته نوشته را خصوصی و از دسته دوم نگه می دارد و در چه حدی از نشر آنرا عمومی و از دسته سوم‌ و به اصطلاح آقای شولر کتاب می کند. در عصر ما بعضی از کتب تخصصی تعداد نشرشان‌ پایین و تنها مورد ارجاع گروه محدودی از متخصصان یک شاخه هستند.

🔺بنا به نظر آقای ایلاد بسیاری از آثار و تدوین های نسبتاً اولیه از انتهای قرن اول تا میانه و انتهای قرن دوم، به واقع آثار منتشر شده (از دسته سوم و به اصطلاح کتاب) بوده‌اند. به این معنا که در میان گروه نسبتا گسترده ای از عالمان یک‌ شاخه معرفتی در نواحی مختلف شناخته شده بودند و نشرشان تنها در حلقه محدود شاگردان‌ نویسنده محدود نبوده. این نوشته ها با یک موضوع خاص سر و کار داشتند بصورت سیستماتیک تدوین و تنظیم شده بودند بعضا مورد بازبینی و ویرایش قرار میگرفتند. در خیلی از موارد نویسنده خود نسخه ای از کتاب خود را به دانشجویان/علما می داد که مستقیما از آن استنساخ کنند. به این‌معنی که طریق نشر کتبی بوده و نه از طریق دیکته و نه انتقال شفاهی. این وضعیت برای انواع مختلفی از ادبیات عربی صدق می‌کرده.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۸ تا ۲۰ (در ۶ فرسته):

قسمت ۴/۶:
🔹آقای ایلاد در ادامه به ارائه نمونه هایی به جهت تایید مدعای خود می پردازد که این‌ نمونه ها در جلسه نوزدهم با جزئیات مورد بحث قرار گرفته اند. آقای ایلاد مثالهای ارائه شده را در دو دسته ۴ گانه و ۶ تایی تقسیم میکند.  دسته اول مثالهایی هستند که به طور مفصلتر  در جایی دیگر توسط ایشان و آقای فواد سزگین (محقق شهیر اهل ترکیه) مورد بحث قرار گرفته اند.  دسته دوم نمونه هایی هستند که در مقاله ذکر شده  مورد بحث قرار گرفته اند.
دسته اول شامل :
🔺 ۱) زیاد ابن ابیه (م. ۵۳ق) فرماندار عراق است که کتابی تحت عنوان "مثالب " به او نسبت داده شده است.
🔺۲) عَبید  بن عُبید بن شریه الجرهمی (م. ۶۷ق)، که معاویه  او را به دربار خود فراخواند تا در مورد پیشینیان و داستان‌های تاریخی گذشته شاهان عرب و غیر عرب از او سؤال کند و سپس دستور داد تا اخبار وی را نوشته و به او استناد دهند.
🔺۳) عبیدالله ابن ابی رافع (م. ۸۰ ق) او کاتب رسمی حضرت علی (ع) و امام‌ حسن(ع) در دوران شش ماهه حکومتشان بود. در منابع شیعی و سنی نوشته های متعددی به او نسبت داده میشود که از منظر تاریخی مهمترین آنها کتابی است که در آن نام اصحاب پیامبر(ص) که به همراه امام علی (ع) در جنگهای او شرکت داشتند، نوشته شده است. پدر عبیدالله ابن ابی رافع، ابو رافع که قبطی الاصل بود موالی و خادم پیامبر اسلام بود‌ و در دوران حکومت‌ امام علی (ع) ریاست خزانه داری بر عهده داشت. او و پسر او عبیدالله و فرزندان‌ آنها تا چند نسل به عنوان‌ منابعی معتبر در مورد زندگانی پیامبر(ص) محسوب می شدند و ارتباط نزدیک‌ خود را با خاندان پیامبر حفظ کرده بودند.‌ پدر و پسر نقش مهمی در تکوین و تدوین‌ کَتبی منابع شیعی داشتند. در ضمن‌جلسه نوزدهم بحث مبسوطتری در مورد ابورافع و پسرش با ارجاع به کتاب "سنت و بقا" آقای مدرسی طباطبایی انجام‌ شد.
🔺۴) آقای ایلاد مشابه با آقای سزگین‌ معتقد است که سه نفری که در دوران حکومت عمر بن خطاب برای دیوان عطا دفتری جهت ثبت عرب ها بر مبنای نسبشان‌ تهیه کردند، کتابی هم در موضوع انساب نوشتند. این سه نفر عبارت بودند از ابو صفوان، مخرمة بن نوفل اهيب زهری قریشی(م. ۵۴ق)، عقیل بن ابی طالب(م.۶۰ق) و ابو عدی جبیر بن مطعم بن عدی بن نوفل (م. ۵۶ تا ۵۹ ق).

🔹در ادامه جلسه نوزدهم مختصرا به دسته دوم از کتابهای مورد برسی آقای ایلاد پرداخته شد.‌
🔺۱) کتابی در مورد صالح بن‌ مسرح التمیمی که از خوارج بود و در سال ۷۶ ق قیام‌کرد، که توسط یکی از حامیانش نوشته شد و در میان طرفدارانش پخش شد.
🔺 ۲) عالم شناخته شده اهل شهر حمص عبدالرحمن عائذ الازدی الثمالی(م. ۸۳ق) که‌ کتب مختلفی به او در زمینه فقه و حدیث به او نسبت داده شده است.
🔺‌۳) اَبان بن عثمان که در مورد او در جلسه هجدهم مفصلا بحث شد.
🔺‌ ۴)اسماعیل بن عیاش الحمصی العنسی (م. ۱۰۲ تا ۱۰۵ق.) که نویسنده کتابی با عنوان "کتاب الفتن" بوده.‌
🔺‌ ۵) ابوالعباس الولید بن‌مسلم‌ الدمشقی (م. ۱۱۹ ق) که صاحب کتابی باز با عنوان "کتاب الفتن" بوده.‌
🔺۶) شعيب بن أبي حمزة الحمصی (م. ۱۶۲ق) که کتب متعددی عمدتا در حدیث داشته است.‌

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۸ تا ۲۰ (در ۶ فرسته):

قسمت ۵/۶:
🔹 در ابتدای جلسه ۲۰ به طور مختصر به زندگینامه عروة بن زبیر(۶۴۳ تا ۷۱۳ م.)، ابن شهاب زهری(۶۷۰ تا ۷۴۳م.)، موسی بن عقبه(۶۷۵ تا ۷۵۸م.)، معمر بن راشد (۶۸۷ تا ۷۷۰ م.)، و محمد ابن اسحاق (۷۰۴ تا ۷۶۷م.) از پیشگامان سیره نگاری پرداخته شد.

🔹در ادامه جلسه به طور گسترده تری به زندگینامه عروة بن زبیر و شاگرد اصلی او ابن شهاب زهری و نحوه ارتباط و همکاری آنها با دربار اموی با تمرکز بر ۹ نامه عروه بن زبیر که محتملا قدیمیترین منبع مکتوب باقی مانده در ارتباط با سیره و زندگانی پیامبر است پرداخته شد. متاسفانه نسخه‌های اصلی این نامه‌ها که خطاب به دو خلیفه اموی عبدالملک بن مروان‌ و پسر او ولید نوشته شده بودند باقی نمانده‌اند. آنچه از آنها باقی مانده نقل منتخباتی در آثار بعدی است. کاملترین ولی نه قدیمیترین نقل این نامه ها در آثار ابو جعفر محمد ابن جریر الطبری (درگذشته 310 هـ/923 میلادی) آمده است.

🔹این ۹ نامه که به طور مدون توسط آقای شان‌ انتونی به انگلیسی ترجمه شده اند از قرار زیر هستند:
🔺نامه ۱. از آزار و اذیت ها در مکه تا هجرت به یثرب
🔺نامه ۲. مرگ خدیجه (ع) و ازدواج پیامبر با عائشه
🔺نامه ۳. نبرد بدر
🔺نامه ۴. درباره صلح الحدیبیه، توضیحی درباره سوره ممتحنه (سوره ۶۰) آیات ۱۰-۱۲
🔺نامه ۵. فتح مکه و الطائف
🔺نامه ۶. درباره خمس
🔺نامه ۷. واقعه افک عائشه
🔺نامه ۸. درباره خویله، همسر اوس بن صامت، توضیحی درباره سوره مجادله (سوره ۵۸) آیات ۱-۴
🔺نامه ۹. درباره ازدواج پیامبر با یک خواهر الاشعث بن قیس

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۸ تا ۲۰ (در ۶ فرسته):

قسمت ۶/۶:
🔹آقایان آندریاس گرکه و گرگور شولر پس از برسی دقیق نقلهای متفاوت این نامه ها و همچنین سلسله اسناد آنها از وثاقت آنها به جد دفاع کردهاند و اظهار داشته‌اند که می‌توان با درجه قابل قبولی از اطمینان نقل رویدادهای زیر از زندگانی پیامبر را به عروة بن زبیر در قرن اول هجری نسبت داد:

🔺۱. ملاقات محمد (ص) و فرشته جبرائیل بر فراز کوه حرا و آغاز نزول قرآن
🔺۲. واکنش‌های اهالی مکه‌ای‌ها به وعظ های پیامبر، هجرت برخی از ایمان آورندگان به پیامبر از مکه به حبشه، دیدارهای محمد (ص) با نمابندگانی از قبایل اوس و خزرج یثرب در عقبه در نزدیکی مکه، و هجرت محمد به یثرب به همراه ابوبکر
🔺۳. نبرد بدر
🔺۴. نبرد احد
🔺۵. نبرد خندق و واقعه قبیله بنی قریظه
🔺۶. پیمان صلح الحدیبیه میان محمد (ص) و مشرکان قریش مکه
🔺۷. اتهام‌ علیه عایشه دختر ابی‌بکر همسر پیامبر فرستاده شدن وحی برای اثبات بی‌گناهی او.
🔺۸. فتح مکه توسط پیامبر(ص) و غزوه حنین در بعد از ان.

🔹آنچه در یک مجموعه از متون ذکر نمی شود میتواند به اندازه انچه که ذکر میشود مهم باشد. در نامه‌های عروة بن زبیر، هر اشاره‌ای به داماد پیامبر، علی بن ابی‌طالب، و طایفه او بنی هاشم حذف شده است. این غیبت بیشتر به چشم‌ می آید هنگامی که نقش برجسته ای که دیگر منابع در بعضی از رخدادهای مذکور در این‌ نامه ها مثلا هجرت.پیامبر به یثرب (مدینه) و یا فتح‌ مکه برای علی (ع) قائل شدهاند، مد نظر قرار گیرند.

🔹با توجه به دشمنی امویان و مخالفت زبیریان با علی (ع) و همچنین نسبت خانوادگی عروه با عایشه فقدان هرگونه ذکری از علی(ع) و بنی هاشم در این‌نامه ها از یکسو قابل درک و از طرف دیگر موید قوی وثاقت نامه ها است.

🔹 در ادامه جلسه دلایل وثاقت‌ این نامه ها، سه زنجیره اصلی راویان آنها و همچنین‌ متن نامه های دوم و هفتم به طور مبسوطتری مورد برسی قرار گرفتند.

🔹ابن شهاب زهری برجسته ترین شاگرد و یکی از مهمترین راویان از عروة بن زبیر بود. محمد بن اسحاق مولف مهمترین کتاب در مورد زندگانی پیامبر با عنوان "سیره نبوی" از شاگردان ابن شهاب زهری بود.

🔹هشام بن عبدالملک خلیفه اموی در آغاز حکومت خود در حوالی سال ۱۰۵ق از ابن شهاب زهری درخواست میکند که از مدینه به دمشق بیاید و تحت حمایت دربار اموی به تدوین مجموعه ای گسترده نوشتاری از احادیث منقول از و اخبار مرتبط به زندگانی پیامبر بپردازد. ابن شهاب زهری تا پایان‌ عمر به مدت ۲۰ سال ابتدا در دمشق و بعد در شهر رصافه در چهار صد کیلومتری شمال شرق دمشق به این‌ امر مشغول بود.

🔹«السیر و المغازی» معروف به «سیره ابن اسحاق»، قدیم‌ترین شرح حال و سیره پیامبر(ص) است که توسط محمد بن اسحاق (۱۵۱-۸۵ ق) تدوین شد و نام اصلى و نسخه کامل آن «کتاب المبتداء و المبعث و المغازى» بوده است. کتاب ابن اسحاق به صورتى که خود او تدوین کرده بود، امروزه در دست نیست، مفصل‌ترین روایت موجود از کتاب او، سیره ابن هشام است.

🔹در انتهای جلسه برسی مختصری از آغاز سیره نگاری پیامبر در میان شیعیان، با نگاهی به زندگانی اصحابی چون اَبان بن تَغلِب، ابو مخنف لوط بن یحیی الازدی، عبدالله بن‌میمون بن اَسود قداح، اَبان بن عثمان احمر و محمد بن ابی عمیر بغدادی با رجوع به مقاله " اصحاب امامان شیعه و سیره نگاری" نوشته آقای حسین‌ حسینیان‌ مقدم‌، انجام شد.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

«مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)، دکتر فرهاد قدوسی»

چکیده:
در میان‌ مسلمانان مطالعه زندگانی پیامبر اسلام (سیره) عمدتا با سه انگیزه انجام می شده است و می شود.
۱)  پیامبر اسلام تجسم عینی دین اسلام و چهره محبوب و اسوه حسنه و در نتیجه سنتشان الگوی اخلاقی و رفتاری برای همه مسلمانان‌ محسوب  می شود. 
۲)  قرآن مجید در طول ۲۳ سال بر پیامبر اسلام‌ نازل شد وشناخت بهتر از زندگانی پیامبر اسلام کمک به دانستن شأن نزول آیات قرآن و در نتیجه موجب فهم بهتر آنها می شود.
۳) با توجه به شخصیت محوری پیامبر اسلام زندگانی پیامبر (ص) نقشی برجسته چه در شناختن و چه در هر گونه تاریخنگاری وقایع  صدر اسلام دارد.

از اینرو مسلمانان از همان قرون اولیه توجه و اهتمام فراوان به زندگانی و نگارش سیره پیامبر کردند.

منتهی  این سیره نگاری کاملا سر راست و  آسان نبود و نبوده است. مشابه با احادیث در اخبار تاریخی هم از همان اوایل اختلافات میان فرقه ای در مورد وقوع، چیستی و اهمیت رخدادها ظهور پیدا کرد و هم بعضا روایتها از یک واقعه واجد تفاوتها و تناقضات جزیی و کلی هستند و هم تشکیک ها و تردیدهایی در راویان و منابع آنها انجام شده است که همگی در علوم مرتبط با تاریخنگاری اسلامی منعکس شده اند.

سیره پژوهی در غرب (غیر مسلمانان) امری پر فراز و نشیب بوده و سابقه اولیه آن به قرون وسطی باز می گردد. اگر از چند مورد  استثنایی صرفنظر کنیم مجموعه تمام سیره هایی که از زندگی پیامبر (ص) در قرون وسطی در میان غربیان نوشته شده اند همه در چارچوپ بحثهای جدلی مابین ادیانی بود که می خواستند اثبات کنند که حضرت محمد (ص)  بنا بر شهادت زندگی اعمال و اقوالش نمی توانسته پیامبری راستین باشد و بنابراین کتاب وی (قرآن) مجموعه ای از اعمال تراوشات ذهنی انسانی است و اسلام در خوش بینانه ترین حالت جعل ناقصی از یهودیت و یا  مسیحیت است.

بررسی های علمی آکادمیک در مورد سیره پیامبر اکرم (ص) در غرب از اواسط قرن نوزدهم آغاز شد.‌ این‌ پژوهشهای آکادمیک غربی دو دوره مهم را پشت سر گذاشته است. نخست دوره اعتماد کلی نسبت به منابع تاریخی و حدیثی اسلامی و دوره دوم، دوره تشکیک گسترده در اصالت تاریخی منابع تاریخی و حدیثی اسلامی‌. در این دوره دوم که اوج آن در ربع آخر قرن بیستم بود  توجه و تاکید مطالعات عمدتا بر بررسی منابع غیر اسلامی (سریانی، یونانی، ارمنی،...)  و منابع فیزیکی مثل کتیبه ها، سنگ‌ نبشته ها و شواهد سکه شناختی قرار گرفت.  به نظر می آید از دهه دوم قرن بیست و یکم ما وارد مرحله ای جدید از تحقیقات آکادمیک غربی در باب سیره شده ایم که رهیافت عمومی رهیافت میانه ای بین اعتماد و شکاکیت گسترده نسبت به منابع اسلامی و رجوع و استفاده همراه با نقد آنها، همزمان با استفاده و مقایسه با دیگر منابع غیر اسلامی و فیزیکی است.‌

در این مجموعه جلسات به تاریخ مطالعات و نوشته های مربوط به زندگانی و شخصیت پیامبر اسلام در غرب از قرون وسطی تا عصر حاصر، قرآن، منابع فیزیکی ( کتیبه ها، سکه ها، سنگ‌نوشته ها)، بررسی منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام، و کتب سیره- مغازی پرداخته شده است. جزئیات در پایین. 👇

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

موضوعات ویژه، «مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)» (۲۰ جلسه)
دکتر فرهاد قدوسی
دانشگاه ایالتی وین، میشیگان

▪️ویدیوی مجموعه در یوتیوب و آپارات

▪️درسگفتارهای برگزار شده (با کلیک روی هر جلسه می توانید جزئیات بیشتر را ملاحظه بفرمایید):

جلسه اول:
تاریخ‌ نگاری زندگانی پیامبر اسلام ‌(ص) در غرب، مقدمه

جلسه دوم:
نگاهی به مطالعات آکادمیک زندگانی پیامبر اسلام ‌(ص) در غرب (بخش اول)

جلسه سوم:
نگاهی به مطالعات آکادمیک زندگانی پیامبر اسلام ‌(ص) در غرب (بخش دوم)

جلسه چهارم:
بررسی و نقد رهیافت شکاکانه (تجدید نظر طلبانه) نسبت به تاریخ صدر اسلام و راه کارهای اتخاذ شده در مقابل آن در مطالعات آکادمیک غربی

جلسه پنجم:
بررسی شواهد و دلایل درون و برون متنی جمع آوری و رسمی سازی متن (رسم) قرآن تا قبل از اواسط قرن هفتم‌ میلادی (۶۵۰ میلادی) مورد استناد محققان آکادمیک غربی

جلسه ششم:
قرآن به عنوان منبعی برای تاریخ زندگانی پیامبر اسلام (ص) (بخش اول)

جلسه هفتم:
قرآن به عنوان منبعی برای تاریخ زندگانی پیامبر اسلام (ص) (بخش دوم‌)

جلسه هشتم:
پاپیروس ها و تاریخ اولیه اسلام

جلسه نهم:
سکه ها و تاریخ اولیه اسلام (بخش اول)

جلسه دهم:
سکه ها و تاریخ اولیه اسلام (بخش دوم)

جلسه یازدهم:
سکه ها و تاریخ اولیه اسلام (بخش سوم)

جلسه دوازدهم:
سنگ‌نوشته ها و تاریخ صدر اسلام (بخش اول)

جلسه سیزدهم:
سنگ‌نوشته ها و تاریخ صدر اسلام (بخش دوم)

جلسه چهاردهم:
سنگ‌نوشته ها و تاریخ صدر اسلام (بخش سوم)

جلسه پانزدهم:
منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام (بخش اول)

جلسه شانزدهم:
منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام (بخش دوم)

جلسه هفدهم:
منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام (بخش سوم)

جلسه هجدهم:
تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) (بخش اول)

جلسه نوزدهم:
تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) (بخش دوم)

جلسه بیستم:
تاریخ تدوین کتب سیره و مغازی پیامبر اسلام (ص) (بخش سوم)

۷ می تا ۱ اکتبر، ۲۰۲۳
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

مباحث ویژه، به مناسبت عید مبعث

🌐 بصورت مجازی، به فارسی

«نگاهی به روایت اقرأ: داستان نزول اولین آیات قرآن (سوره علق آیات ۱ تا ۵) به پیامبر (ص)»، ۴ بخش
توسط دکتر فرهاد قدوسی
(در باره سخنران)

جلسه اول، یکشنبه ۴ فوریه، ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب به وقت شرق آمریکا

لینک شرکت در جلسه:
Zoom Participation (virtual):
https://mit.zoom.us/j/92377466698
Meeting ID: 923 7746 6698
#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=FKS2Txj2tJo&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

نگاهی به روایت اقرأ: داستان نزول اولین آیات قرآن به پیامبر (ص)_۱

در اولین‌ جلسه از این مجموعه به برسی اقوال مختلف در ارتباط با آغاز نبوت پیامبر (بعثت) چگونگی و زمان نزول اولین آیات قرآن‌ بر پیامبر و اینکه این آیات کدامین آیات از قرآن هستند پرداخته شد.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۴ فوریه، ۲۰۲۴

#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

مباحث ویژه

🌐 بصورت مجازی، به فارسی

«نگاهی به روایت اقرأ»
توسط دکتر فرهاد قدوسی

جلسه دوم، یکشنبه ۱۱ فوریه، ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب به وقت شرق آمریکا

لینک شرکت در جلسه:
Zoom Participation (virtual):
https://mit.zoom.us/j/92377466698
Meeting ID: 923 7746 6698
#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=EJXp2QD58Wk&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=2s

نگاهی به روایت اقرأ: داستان نزول اولین آیات قرآن به پیامبر (ص)_۲

در دومین جلسه از این مجموعه به برسی آنچه که توسط محققان غربی معما و یا معضل تاریخی شباهت "روایت اقرأ" آنگونه که در کتاب سیره ابن اسحاق (متوفی ۷۶۸ میلادی) آمده با روایتی که در کتاب تاریخ دینی انگلستان نوشته کشیش وعالم برجسته انگلیسی بیدی (متوفی ۷۳۵ میلادی) در مورد فردی عامی و بیسواد به اسم‌ کادمون که فرشته ای در خواب به او شعری در ستایش خداوند و خالقیت او می آموزد (این شعر قدیمی ترین شعر باقیمانده به زبان انگلیسی است) پرداخته شد. در ادامه نظریات مختلفی که این شباهت چگونه حاصل شده و نتایج و اهمیت آنها برای تاریخ سیره نگاری اسلامی خصوصا وجود سنت شفاهی سیره پیش از تدوین کتب سیره پرداخته شد.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۱۱ فوریه، ۲۰۲۴

#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

مباحث ویژه

🌐 بصورت مجازی، به فارسی

«نگاهی به روایت اقرأ»
توسط دکتر فرهاد قدوسی

جلسه سوم، یکشنبه ۱۸ فوریه، ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب به وقت شرق آمریکا

لینک شرکت در جلسه:
Zoom Participation (virtual):
https://mit.zoom.us/j/92377466698
Meeting ID: 923 7746 6698
#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT

مباحث ویژه

🌐 بصورت مجازی، به فارسی

«نگاهی به روایت اقرأ»
توسط دکتر فرهاد قدوسی

جلسه چهارم (آخر)، یکشنبه ۲۵ فوریه، ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب به وقت شرق آمریکا

لینک شرکت در جلسه:
Zoom Participation (virtual):
https://mit.zoom.us/j/92377466698
Meeting ID: 923 7746 6698
#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=LtP6_dgzgc8&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

نگاهی به روایت اقرأ: داستان نزول اولین آیات قرآن به پیامبر (ص)_۳

در سومین جلسه از این مجموعه در ادامه برسی آنچه که توسط محققان غربی معما و یا معضل تاریخی شباهت "روایت اقرأ" آنگونه که در کتاب سیره ابن اسحاق (متوفی ۷۶۸ میلادی) آمده، با روایتی که در کتاب "تاریخ دینی انگلستان" نوشته کشیش و عالم برجسته انگلیسی بیدی (متوفی ۷۳۵ میلادی) در مورد فردی عامی و بیسواد به اسم‌ کادمون نقل شده به منابع احتمالی مشترک این دو روایت پرداخته شد.

با توجه به سالهای تالیف و درگذشت مولفان دو کتاب "سیره ابن اسحاق" و "تاریخ دینی انگلستان" روایت نقل شده در کتاب بیدی نمیتواند تحت تاثیر مستقیم روایت نقل شده در سیره ابن اسحاق باشد و در نتیجه شباهت بین ایندو باید ناشی از اخذ و یا تاثیرپذیری هر دو روایت از منبع سومی باشد.

از جمله کاندیداهای این‌ منبع سوم روایتهای شفاهی مرتبط با سیره رایج به مسلمانان (نظریه آقایان فون سی و شولر)، کتاب بایبل (شومیکر) و یا تذکره های (hagiography) زندگی قدیسان و بزرگان دوران باستان متاخر مطرح شده اند.

در این جلسه ضمن بررسی نزدیکتر و مفصلتر شباهت دو روایت، هم در جزئیات و هم در ساختار، به برسی و نقد کاندیداهای پیشنهاد شده به عنوان‌ منبع سوم تاثیرگذار بر دو روایت پرداخته شد.‌

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۱۸ فوریه، ۲۰۲۴

#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

https://www.youtube.com/watch?v=_G0oQ8rFz9E&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

نگاهی به روایت اقرأ: داستان نزول اولین آیات قرآن به پیامبر (ص)_۴

در چهارمین و آخرین جلسه از این مجموعه در ادامه برسی آنچه که توسط محققان غربی معما و یا معضل تاریخی شباهت "روایت اقرا " آنگونه که در کتاب سیره ابن اسحاق (متوفی ۷۶۸ میلادی) آمده، با روایتی که در کتاب "تاریخ دینی انگلستان" نوشته روحانی انگلیسی بیدی (متوفی ۷۳۵ میلادی) در مورد فردی عامی و بیسواد به اسم‌ کادمون نقل شده به مکانیسم های احتمالی ایجاد این شباهت پرداخته شد.

آقای شومیکر در نقدش بر تز آقایان فون سی و شولر که روایت های شفاهی رایج بین‌ مسلمانان در ارتباط با سیره را منبع و در نتیجه عامل موثر ایجاد شباهت بین دو روایت می دانند، مطرح می‌کند که چگونه داستان «اقرأ» می توانسته به چنین سرعت (یک قرن)، چنین مسافت طویلی بین‌ حجاز و انگلستان را با وجود موانع مذهبی و زبانی و فرهنگی متعدد طی کند تا بتواند بر روی داستان «کیدمون» تاثیر بگذارد؟

در وهله اول این امر غیر ممکن می‌آید، اما  مثالهای نزدیکی از لحاظ زمانی و مکانی وجود دارند که نشان می دهند این‌ امر غیر ممکن‌ نیست.

یک مثال خوب و جالب پخش شدن داستان اصحاب کهف در فاصله زمانی نسبتا کوتاه یک قرنه در پهنه ای وسیع  از اروپا تا آسیای مرکزی در قرن ششم میلادی است. نمونه جالب دیگر ضربه سکه های طلا توسط عُفّا Offa  پادشاه قلمرو مرسیا در انگلستان در ربع آخر قرن هشتم‌ میلادی به تقلید از دینار ضرب شده توسط منصور خلیفه دوم عباسی است. نقش هایی شبیه به لغات عربی به خط کوفی بوضوح بر روی این سکه دیده می شود. وجود این سکه ها حکایتگر مبادلات اقتصادی و تاثیرپذیری فرهنگی بین شبه جزیره انگلستان و سرزمینهای اسلامی است.

دینار عُفّا یک نمونه مثال زدنی از یک "تقلید اعتبار اور" است. با تقلید از اشکال سکه ضرب شده اسلامی سعی عُفّا در این بوده که خود و حکومتش را در افتخارات و شکوه نظام اسلامی رو به صعود شریک‌ کرده باشد.

استفاده بیدی از ساختار "روایت اقرأ" ابن اسحاق برای روایت کیدمون هم می‌تواند به عنوان یک نمونه دیگر از "تقلید اعتبار آور" آنگلو-سکسون ها از آثار فرهنگی شرق در نظر گرفته شود.

سفرنامه های مربوط به زائران مسیحی که در دوران اموی از انگلستان به زیارت اماکن مقدس در فلسطین و شامات می رفتند موید امکان‌ تبادلات فرهنگی بین این دو ناحیه است. بیدی در نوشته های خود مشخصا به سفر زایری مسیحی از فرانسه فعلی به بیت المقدس اشاره می کند.

آقای شولر و فون سی معتقدند که روایت اقرأ به توسط قُصّاصی که به همراه سپاهیان‌ مسلمان وارد شبه جزیره ایبریا شده بودند بین سالهای ۷۲۶ تا ۷۳۰ که عدم مخاصمه ای بین مسلمانان و مسیحیان برقرار بود به اروپا و انگلستان منتقل شده است. منتها زائران مسیحی و یا شبکه روحانیون مسیحی کاندیدای مناسبتری جهت این امر هستند. در نوشته های یوحنای دمشقی نشانه هایی از آگاهی به قصه اقرأ وجود دارد و نوشته های او از ناحیه سوریه به قسطنطنیه و بعد از آن به اروپای غربی منتقل شدند. محتملا روایت اقرأ که داستان آغاز وحی و نبوت در اسلام و بالطبع مورد توجه‌ روحانیون مسیحی بوده بطور شفاهی و دهان به دهان در میان شبکه علما و روحانیون‌ مسیحی پخش و منتقل شده است.

در خاتمه جلسه بعضی از احادیث سنی و شیعه که آغاز وحی را متفاوت از روایت اقرأ نقل می کنند، مختصرا مورد برسی قرار گرفتند.

(ویدیوی جلسه در آپارات)

۲۵ فوریه، ۲۰۲۴

#روایت_اقرأ_فرهاد_قدوسی
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی