«تحليل تاريخی ايدئولوژی بنی اميه در دين و قدرت» (۱۰ جلسه)
حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

چکیده:
در اين سلسله جلسات مبانی ايدئولوژی دينی امويان در ارتباط با خلافت و تصويری که خود آنان و همچنين مخالفانشان از نسبت ميان دين و قدرت سياسی در دستگاه اموی داشتند بحث شد. بدين منظور تعدادی از مؤثق ترين متون دوره اموی را در همين ارتباط خوانديم و تحليل کرديم؛ همراه با بحث درباره چگونگی شکلگيری قدرت معاويه پس از جنگ صفين تا دوران مروان حمار، آخرين خليفه اموی. شماری از متون اباضی و خارجی را هم خوانديم و تحليل کرديم. بدين ترتيب نشان داديم که امويان چه ديدگاهی درباره جايگاه دينی خلافت و مبانی دينی مشروعيت خود قائل بودند و چگونه ديدگاه آنان توسط مخالفان در همان دوره به چالش کشيده شد. ارتباط خلافت با مفهوم "جماعت"و "طاعت" را در نظر خلفای اموی و در ايدئولوژی حکومتی آنان به بحث گذاشتيم و اينکه چه زمينه های سياسی و اعتقادی موجب شد آنان خلافت خود را نه خلافت از پيامبر بلکه "خلافت از ناحيه خدا" قلمداد کنند و "سنت" را "سنت" خليفه قلم ببرند. از پيشينه خلافت در عصر سقيفه گفتيم و تحولات مفهومی خلافت را در دوره سه خلیفه نخست و در عصر معاویه و یزید به بحث گذاشتیم. همچنین تأثير فتوحات بر انديشه سياسی خلافت و بر مناسبات دین و دولت در اسلام به بحث گذاشته شد. دیدگاه عثمان را درباره خلافت و قدرت قريش مورد مطالعه قرار داديم و تحول مناسبات دين و سياست در عصر پسا قتل او و در واقعه تحکيم و ظهور خوارج و برآمدن معاويه و "عام الجماعة" را به بحث گذاشتيم. در يک جلسه تفصيلا به بحث صلح امام مجتبی (ع) با معاويه پرداخته شد و سپس تبیین سیاست دینی معاویه در ارتباط با نهاد خلافت که در نهایت به تعبير مخالفان امويان به "ملوکيت" انجاميد را مورد توجه قرار دادیم. در همه جا سعی شده متون اصلی که در اصالت آنها کمتر ترديد شده را بازخوانی کنيم. در اين جلسات، تصويری که در سده سوم از مناسبات دين و دولت در عصر اموی وجود داشته را بر اساس مهمترین اسناد و متون مورد مداقه قرار داده ایم.


۲۱ تا ۳۰ آگست ۲۰۲۳
انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

#درسگفتار_تحليل_تاريخی_ايدئولوژی_بنی_اميه

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

«پروژه های نقد عقل در روشنفکری معاصر عرب (نقد آرای محمد عابد جابری)»

دکتر حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

۸ درسگفتار، ۱۲ نوامبر تا ۵ دسامبر
- یکشنبه ها، ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب
- سه شنبه ها، ۸:۰۰ تا ۹:۳۰ شب
(زمانها به وقت شرق آمریکا)

چکیده:
در اين مجموعه درسگفتار در طی هشت جلسه خلاصه ای از آرای محمد عابد جابری در تاريخنگاری فکر و نقد عقل اسلامی در تمدن اسلامی را ارائه و نقادی خواهيم کرد.

لینک شرکت در وبینار:

Zoom Participation,
https://mit.zoom.us/j/93933325521


#نقد_عقل_روشنفکری_معاصر_عرب_جابری

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

Special Topic, Birth Anniversary of Lady Zaynab (sa)

Speaker: Hamzeh Hadad
Lecture: "Activism in the Spirit of Lady Zaynab"

Date
Friday November 17th, 2023
7:30 pm to 9:30 pm (Eastern Time)

Location
MIT Tang Center, E51-376, 2 Amherst St, Cambridge, MA 02142

Schedule
7:30-7:45 Ziyarat Ale-Yasin
7:45-8:45 Lecture, in English
8:45-9:00 Question and Answer
9:00-9:30 Dinner

@zekrMIT

درس گفتار «پروژه های نقد عقل در روشنفکری معاصر عرب (نقد آرای محمد عابد جابری)»

توسط دکتر حسن انصاری

جلسات اول و دوم:
یکشنبه و سه شنبه ۱۲ و ۱۴ نوامبر، ۸:۰۰ تا ۹:۳۰ شب به وقت شرق آمریکا

لینک شرکت در وبینار:
Zoom Participation:
https://mit.zoom.us/j/93933325521


#نقد_عقل_روشنفکری_معاصر_عرب_جابری

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

The Crescent Moon of the Month of Jumada al-Ula, 1445 A.H. From the Crescent Committee of The Council of Shia Muslim Scholars of North America - Read more here:
https://ow.ly/veBZ50Q7Hwm

Special Topic, Birth Anniversary of Lady Zaynab (sa)

Speaker: Hamzeh Hadad
Lecture: "Activism in the Spirit of Lady Zaynab"

Date
Friday November 17th, 2023
7:30 pm to 9:30 pm (Eastern Time)

Location
MIT Tang Center, E51-376, 2 Amherst St, Cambridge, MA 02142

Schedule
7:30-7:45 Ziyarat Ale-Yasin
7:45-8:45 Lecture, in English
8:45-9:00 Question and Answer
9:00-9:30 Dinner

@zekrMIT

About Speaker
Hamzeh Hadad is a researcher and political analyst. He is a visiting fellow with the European Council on Foreign Relations and an adjunct fellow with the Center for a New American Security. In 2021, Hadad was an advisor to the president of the Trade Bank of Iraq. He holds an MA in international affairs specializing in international development policy from the Norman Paterson School of International Affairs, Carleton University, and double majored in political science and history of science & technology at the University of King’s College, Canada.

Abstract
In this talk the life of lady Zaynab (sa), her sermon at Yazid’s court, what this teaches us about activism today which includes: reaching sensitive areas in our society to be able to lead and influence policy, giving Muslims in these positions the benefit of the doubt, and how we can reach such heights will be discussed.

@zekrMIT

درس گفتار «پروژه های نقد عقل در روشنفکری معاصر عرب (نقد آرای محمد عابد جابری)»

توسط دکتر حسن انصاری

جلسات سوم و چهارم:
یکشنبه و سه شنبه ۱۹ و ۲۱ نوامبر، ۸:۰۰ تا ۹:۳۰ شب به وقت شرق آمریکا

لینک شرکت در وبینار:
Zoom Participation:
https://mit.zoom.us/j/93933325521


#نقد_عقل_روشنفکری_معاصر_عرب_جابری

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

Salamon Alaikum, If you would like to donate to @zekrMIT events,

🔸You can use tax deductible account, please use the link given below, click on Give Now, and search for/select "MIT Shia Muslim Community Fund". Giving link: https://giving.mit.edu/

🔸You can also use Zelle Transfer, connected to our email address: eventszekrmit@gmail.com

We thank everyone for continued support of the programs. Any question please contact us at: eventszekrmit@gmail.com

Our website: http://zekr-ma.org/

@zekrMIT

Salamon Alaikum, We will not have a program this Thursday Nov. 23. Our next event will be on Friday Dec. 1, inshallah.

@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=vg_n-7DmRJM&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام حصرت محمد (ص)_۱۵، منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام (بخش اول)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

https://www.youtube.com/watch?v=IvdAsq7GhGY&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=5s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام حصرت محمد (ص)_۱۶، منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام (بخش دوم)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

https://www.youtube.com/watch?v=TlXNALXxQQA&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام حصرت محمد (ص)_۱۷، منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام (بخش سوم)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):

قسمت ۱/۵:
🔸در جلسات پانزدهم تا هفدهم از مجموعه جلسات "مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام" به  موضوع منابع غیر اسلامی و تاریخ صدر اسلام پرداخته شد.‌

🔹در دوازده متن غیر اسلامی متعلق به قرن‌ اول هجری که همگی متونی مسیحی هستند نام پیامبر ذکر شده است. از این ۱۲ متن، ۸ متن به زبان سریانی، ۲ متن به زبان قبطی و یک متن‌ به زبان یونانی و یک‌ متن به زبان ارمنی هستند. در این جلسات به برسی مختصر این ۱۲ متن و چند متن دیگری که نام پیامبر در آنها نیامده ولی مرتبط با تاریخ صدر اسلام هستند پرداخته شد.

🔹این متون الزاما متون تاریخی نیستند و به ژانرهای مختلف دینی، کلامی، تاریخی و ادبی تعلق دارند. همچنین نویسندگان آنها متعلق به فِرَق مختلف مسیحی و با پیشینه های بسیار متفاوتی هستند که دانستن‌ این‌ پیشینه ها برای درک صحیحتر از این‌ متون ضروری است.

🔹در دوره ظهور اسلام و آغاز فتوحات در نیمه اول قرن هفتم‌ میلادی در نواحی عراق و سوریه و مصر، مسیحیت به ۳ کلیسا (شاخه) عمده تقسیم شده بود. ۱) کلیسای یونانی زبان خلقیدونیان (Melkite, Chalcedonian) که کلیسای رسمی و سلطنتی امپراطوری بیزانس بود. ۲) کلیسای سریانی زبان یعقوبی
(Jacobite, Monophysite)
که بیشتر در ناحیه شامات (سوریه، اردن، فلسطین، لبنان، ...) رایج بود و شاخه آن در مصر کلیسای قبطی خوانده می شد.‌ ۳) کلیسای سریانی زبان شرقی نسطوری (Nestorian) که در نواحی بین النهرین در عراق و شرق ان رایج و تحت الحمایه امپراطوری ساسانی بود.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):

قسمت ۲/۵:
🔸در جلسه پانزدهم به برسی ۳ نمونه از نتایج موفقیت آمیز استفاده توامان منابع اسلامی و غیر اسلامی در مشخص و روشن کردن زوایای مبهم و پنهان تاریخ صدر اسلام‌ پرداخته شد.

🔹 دو مثال اول و دوم به ترتیب در مورد ضرب سکه دینار طلا در زمان‌ معاویه و تنش و اختلاف ایجاد شده بین‌حکومت‌ اموی و حکومت بیزانس بعد از ضرب سکه دینار طلای بدون تصویر در زمان عبدالملک بن‌ مروان خلیه اموی در جلسه یازدهم ضمن برسی سکه ها مفصلا مورد برسی قرار گرفته بودند و بنابراین در این‌ جلسه مختصرا مورد یادآوری قرار گرفتند.

🔹 مثال سوم که مبتنی بر مقالها آقای ناثانیئل میلر Nathaniel Miller (عصور الوسطی، ۲۰۲۳) است مثال بسیار خوبی از نتایج مثبت استفاده همزمان از منابع تاریخی اسلامی (تاریخ طبری و تاریخ خلیفه بن الخیاط)، منابع غیر اسلامی(تاریخ ارمنی منسوب به سبئوس) و اشعار عربی باقیمانده از ابو العیال الهذلی متعلق به نیمه اول دهه چهارم‌ هجری، است.‌ ابوالعیال الهذلی از سپاهیان‌ مسلمان حاضر در مصر در دوران خلافت عمر و عثمان بود.

🔹معمولا تاریخ اولین تلاش اعراب در فتح قسطنطنیه در زمان خلافت معاویه فرض میشود منتهی در سال آن‌ اختلاف نظر است. آن را سال۴۴، ۴۸، ۵۴ و ۵۹ هجری دانسته اند. مشهور شده است که یزید بن‌ معاویه در این غزوه حاضر بوده است.‌

🔹ولی نتایج تحقیق آقای ناثانیئل میلر نشان‌ میدهد اولین اقدام به جهت فتح بیزانس و پایتخت آن قسطنطنیه در سال ۳۳/۳۴ هجری در دوران خلافت عثمان وقتی که معاویه فرماندار نواحی شام بوده انجام شده. این لشکرکشی بزرگ که هم از طریق زمین‌ و هم دریا انجام شده بوده شکست میخورد و آنگونه که نامه سرگشاده ابوالعیال الهذلی به شعر خطاب به معاویه بن ابی سفیان‌، عمر بن عاص و عبدالله بن سعد بن ابی سرح (حاکم‌ مصر بعد از عمر بن عاص) حکایت‌ میکند، سپاهیان مسلمان حاضر در مصر مقصر شکست را معاویه و ابن ابی سرح میدانستند. این شکست از جمله عوامل مهم نارضایتی مصریان از عثمان بود. سپاهیان مسلمان‌ حاضر در مصر نقش برجسته ای در محاصره خانه عثمان در مدینه که در نهایت‌ منجر به قتل او شد داشتند.

🔹این شکست اولین شکست و پس زده شدن مسلمانان در دوران بیست ساله فتوحات تا آنزمان است و محتملا این شکست عامل اصلی بقای امپراطوری بیزانس بر خلاف امپراطوری ساسانی میشود.

🔹 امری که با توجه به نتایج مهم کلامی و تاریخی آن و اینکه بنی امیه و در راس آن معاویه عامل اصلی این شکست دانسته میشدند، باعث نسبتا مسکوت گذاشتن وقوع شکست و ابهام در زمان اقدام‌ نظامی علیه بیزانس در منابع تاریخی اسلامی شده است.

🔹این‌ تحقیق نتیجه مهمی هم در مورد مباحث کلامی درون دینی و بین فرقه ای هم دارد. بنا بر حدیثی (تفسیر آن) در کتاب صحیح بخاری (حدیث ۲۹۲۴، کتاب ۵۶ الجهاد و السیر، حدیث ۱۳۷) پیامبر وعده میدهند که اولین گروهی که اقدام به غزوه ای دریایی بکنند بهشت بر آنان واجب و اولین گروهی که اقدام به غزوه ای زمینی علیه شهر قیصر (قسطنطنیه؟!) بکنند گناهانشان بخشوده میشود. بعضی از علمای اهل سنت با توجه به گناهان سنگین یزید بن معاویه در دوران خلافتش سعی کرده اند که او را جزء دسته دوم قلمداد کنند. مستقل از وثاقت و صحت تعبیر این حدیث و وجود مطالب معارض، این تحقیق نشان‌ میدهد که اولین لشکرکشی علیه قسطنطنیه در زمان عثمان اتفاق افتاده و یزید در آن شرکت نداشته است.‌

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):

قسمت ۳/۵:
🔸در جلسات شانزدهم و هفدهم به برسی  مختصر ولی مستقیم مطالب نقل شده در منابع غیر اسلامی در ارتباط با زندگانی پیامبر اسلام و تاریخ صدر اسلام‌ پرداخته شد. بیشتر تمرکز بر منابع قرن اول هجری قرار گرفت ولی بعضی از منابع متاخرتر هم مورد برسی قرار گرفتند خصوصا منابعی که در جلسات قبلی این‌ مجموعه اشاراتی به انها شده بود.

در ادامه این‌ خلاصه معرفی مختصری از هر یک از این‌ منابع و نویسنده آن با همان ترتیبی که در جلسات مورد برسی قرار گرفتند، انجام می شود.

مدرک‌ متعلق به سال ۶۳۶/۶۳۷ میلادی، گاه نامه ۶۴۰ نوشته توماس پرسبیتر و کتاب تعلیمات یعقوب قدیمیترین منابع بعد از قرآن هستند که در دو تای اولی نام‌ پیامبر تمده و در سومی به شخصیت او اشاره شده است‌ .

🔹مدرکی متعلق به سال ۶۳۶/۶۳۷میلادی:
یادداشتی رنگ‌ و رو رفته به زبان سریانی که در صفحه سفید برگه اول نسخه خطی (BL Add. 14,461) از انجیل متی و مرقس نوشته شده، تاکنون قدیمترین مدرکی است که نام‌ پیامبر اسلام محمد (ص) در آن ذکر شده است. نسخه خطی انجیل متعلق به قرن ۶ میلادی و بر روی پوست نوشته شده است. نویسنده که خود شاهد وقایع بوده به نظر می آید که این یادداشت را در فاصله زمانی کوتاهی بعد از جنگ یرموک در سوریه در ماه اوت سال ۶۳۶ میلادی که سپاهیان‌ مسلمان شکست قاطعی به سپاهیان امپراطوری بیزانس وارد کردند، نوشته است.

🔹کتاب تعلیمات یعقوب :
کتاب تعلیمات یعقوب ( The Doctorine of Iacobi) که نویسنده آن‌ ناشناس است کتاب جدلی مسیحی به زبان یونانی است که در ظاهر در کارتاژ (تونس کنونی) در سال ۶۳۴ میلادی و بواقع در فلسطین در حد فاصل بین ۶۳۴ تا ۶۴۰ میلادی نوشته شده است.‌ در ظاهر ثبت بحث هایی است که در چند هفته در تابستان ۶۳۴ میلادی بین یهودیانی که بدستور امپراطور هراکلیوس مسیحی شدند اتفاق افتاده است. این متن یکی از اولین اشارات به پیامبر اسلام و مسلمانان و فتوحات اعراب توسط غیر مسلمانان است.

🔹خطبه های صُفرُنیوس سر اسقف بیت المقدس:
صُفرینیوس(Sophronius) (۵۶۰ تا ۶۳۸ میلادی) از سال ۶۳۴ تا زمان‌ مرگش سر اسقف شهر بیت المقدس (اورشلیم) بود. او قبل از رسیدن به مقامات عالیه در کلیسا راهب و الهی دان بود. اهتمام‌ اصلی او دفاع از باورهای کلیسای خلقیدونیان و تشویق مردم‌ به زندگی منطبق بر این‌باورها بود. گفته میشود که او در مذاکرات مربوط به تسلیم اورشلیم به سپاهیان مسلمان حاضر بود و مدتی بعد از آن در گذشت.

🔹نامه های ماکسیموس اقرارگیرنده:
ماکسیموس اقرارگیرنده (Maximus the Confessor) (۵۸۰ تا ۶۶۲ میلادی) راهب عالم و متکلم‌ مسیحی بود‌. او در ابتدا کارمند دولت و و کمک کار هراکلیوس امپراطور بیزانس بود. بعد از مدتی سیاست و خدمت عمومی را رها کرد و وارد یک صومعه شد.‌ او درگیر اختلافات فرقه ای و بحثهای کلامی مرتبط با تثلیث شد و در نتیجه چند باری متهم و محاکمه شد. در یکی از این‌ محاکمه ها او متهم‌ به همکاری با مسلمانان‌ و اعراب فاتح مصر شد که او اکیدا این اتهام را تکذیب کرد. نامه های باقیمانده از او توصیفگر نحوه عملکرد اعراب فاتح در سرزمینهای فتح شده است.

🔹نامه های ایشوعیَب سوم:
ایشوعیب سوم (Ishoyahb III) در ناحیه شمال بین النهرین موسوم‌به جزیره در خانوادهای متمول از مسیحیان ایرانی بدنیا امد. ابتدا اسقف شهر نینوا شد و جزء هیئت ایرانی بود که به جهت‌ مذاکرات صلح در سال ۶۳۰ میلادی به ملاقات هراکلیوس قیصر بیزانس در شهر حلب سوریه رفتند. او از سال ۶۴۹ تا ۶۵۹ میلادی ریاست کلیسای شرقی نسطوری را بر عهده داشت. نامه های او در دوران ریاستش بر کلیسای شرقی چشم‌انداز خوبی نسبت به دوره خطیری در تاریخ کلیسای شرقی و همچنین رابطه این‌کلیسا با مسلمانان و اعراب فاتح در دوران خلیفه سوم عثمان و امام علی (ع) هستند.

🔹گاه نامه ۶۴۰ نوشته توماس پرسبیتر:
توماس پرسبیتر (Thomas the Presbyter) یک راهب مسیحی سریانی متعلق به ناحیه شمال ببن النهرین‌ موسوم به جزیره بود که گاه نامه ای موسوم به "گاه نامه ۶۴۰" را نوشته است. گاه نامه ۶۴۰ گاه نامه‌ منحصر به فردی است که به تاریخ عمومی جهان از آغاز تا سال ۶۴۰ میلادی می پردازد.‌ این گاه نامه یکی از قدیمی‌ترین اسنادی است (۶۴۰ م.) که به نام‌ پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) اشاره می‌کند. این سند خبر از جنگی می‌دهد که «در روز جمعه ۷ فوریه در ساعت ۹  (۶۳۴ م.) بین اعرابِ محمد (طایی محمت) و بیزانس در  فلسطین، ۱۲ مایلی شرق غزه، اتفاق افتاد.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):

قسمت ۴/۵:
🔹کتاب تاریخ سبئوس:
سبئوس (Sebeos) اسقف مسیحی و تاریخ نگار ارمنی سدهٔ هفتم پس از میلاد بود. تاریخی که او نگاشت از دورهٔ مرزبانی ارمنستان که در آن ارمنستان زیر نظر ایران ساسانی اداره می‌شد، تا چیرگی عربها بر ارمنستان در ۶۶۱ میلادی را دربر می‌گیرد. تاریخ سبئوس شامل اطلاعات ویژه ای دربارهٔ جنگ‌های ایران و روم، لشکرکشی هراکلیوس به ایران و نیز دورهٔ پایانی فرمانروایی ساسانیان و آغاز روزگار چیرگی عرب‌ها بر ایران است. این کتاب از کهن‌ترین متون غیراسلامی است که در آن نام پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) آمده‌ است. اعتبار این اثر به این است که وی از نزدیک شاهد رویدادها بوده و مطالب آن نقل از منابع دیگر نیست و یک‌منبع دست اول محسوب میشود.

🔹گاهنامه مارونی:
گاهنامه مارونی ( The Maronite Chronicle) که نویسنده آن‌ ناشناس ولی به احتمال زیاد مسیحی مارونی بوده به زبان سریانی نوشته شده است و تنها یک‌ نسخه آسيب دیده متعلق به قرن هشتم و یا نهم‌ میلادی از آن باقی مانده است.‌ گاهنامه دربرگیرنده تاریخ از خلقت تا سال ۶۶۴ میلادی و باید در حد فاصل سالهای ۶۶۴ تا ۶۸۰ میلادی نوشته شده باشد. این گاهنامه شامل اطلاعات منحصربفردی در مورد تاریخ آغازین بنی امیه وحکومت معاویه است.

🔹گاه نامه خوزستان:
گاه نامه خوزستان ( The Chronicle of Khuzistan) یک گاه نامه مسیحی نسطوری (کلیسای شرقی) از نویسنده‌ای ناشناس است. این رویدادنامه به سریانی نوشته‌ شده و دوره حکومت شاهان ساسانی از هرمز چهارم (۵۷۹ تا ۵۹۰ میلادی) تا زمان حمله اعراب به ایران ( ۶۵۲ میلادی) را در بر می‌گیرد. از آنجایی که برخی جزئیات جغرافیایی نشان می‌دهند که این گاه نامه در خوزستان نوشته‌ شده، نام گاه نامه خوزستان به آن اطلاق شده‌ است.

🔹آناستاسیوس سینایی:
آناستاسیوس سینایی (Anastasios of Sina) (درگذشته بعد از سال ۷۰۰ میلادی) راهب و بعد سرپرست صومعه سنت کاترین در شبه جزیره سینا بود. کتابهای او بزبان یونانی و عمدتا در دفاع در باورهای کلیسای خلقیدونیان نوشته شده اند. از جمله این‌ کتابها کتاب "پرسشها و پاسخها" است که با لحنی شخصی و خودمانی دریچه ای به زندگانی مردم عادی می گشاید و اهمیت آن خصوصا در این است که به عنوان شاهدی عینی به توصیف گسترش اسلام به مصر و شبه جزیره سینا که ساکنان عمدتا مسیحی بودند و تاثیر این امر بر زندگی و باورهای انان‌ می پردازد.

🔹گاهنامه ۱۲۳۴:
گاهنامه ۱۲۳۴ (The Chronicle of 1234) که نویسنده آن ناشناس است دربرگیرنده تاریخ جهان از آغاز تا سال ۱۲۳۴ میلادی است و بزبان سریانی غربی نوشته شده است.‌ نویسنده ناشناس تن محتملا از اِدِسا (ترکیه) بوده است. تنها قطعاتی از این گاهنامه باقی مانده است که نشان‌ میدهند که کتاب در دو قسمت بوده قسمتی از آن به تاریخ کلیسا میپرداخته و قسمت دیگر به تاریخ عرفی و سکولار.

🔹کتاب تاریخ عالم یوحنا بار پنکایه:
یوحنا ابن فِنکی (یوحنا بار پنکایه) (John bar Penkaye) یکی از روحانیان کلیسای نسطوری (کلیسای شرقی) در قرن هفتم میلادی معاصر با خلیفه اموی عبدالملک بن‌ مروان بود. او خود شاهد سقوط ساسانیان، حمله اعراب به بیزانس و ساسانیان، تعامل مسیحیان با اعراب، شیوع طاعون و قحطی مشهور اواخر سدۀ هفتم میلادی سوریه بود. او اعتقاد داشت از طرفی خدا اعراب را فرستاد تا از ساسانیان انتقام بگیرد زیرا از آنها بدی زیادی به مسیحیان رسیده بود. از طرف دیگر از همان ابتدا در میان مسلمانان دو دستگی ایجاد کرد (اشاره به جنگهای داخلی بین‌مسلمانان موسوم به فتنه های اول و دوم) تا مسیحیان را عزت بخشد. آثار مکتوب مختلفی به او منسوب شده اند. کتاب تاریخ عالم، تنها کتاب کامل ابن فِنکی است که به دست ما رسیده است. این کتاب به زبان سریانی نوشته شده و دارای پانزده فصل است که با خلقت انسان شروع و با فتح جهان توسط اعراب به اتمام می رسد.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):

قسمت ۵/۵:
🔹گاه شمار یعقوب اِدِسایی:
یعقوبِ اِدِسایی (Jacob of Edessa ) (حدود ۶۴۰–۷۰۸ میلادی) الهی‌دان برجستهٔ مسیحی، مورّخ، فیلسوف، شارح، و متخصصِ دستور زبان بود که در سال ۶۸۴ میلادی اُسقُف کلیسای ادسا شد. سختگیری‌های انضباطی‌اش توسط برخی توهین‌آمیز تلقی شده و باعث شد که او استعفا داده و خود را به مطالعه و تدریس مشغول کند. یعقوبِ اِدِسایی گاهنامه خود را در ادامه گاهشمار یوزبیوس مورخ شهیر مسیحی قرن چهارم میلادی نوشت. از این گاهنامه تتها ۲۳ برگه باقی مانده است که در کتابخانه بریتانیا نگه داری می شوند.

🔹انجیل دوازده حواری:
انجیل دوازده حواری (The Gospel of the Twelve Apostles) کتابی در ژانر انجیل ها به زبان سریانی است که تنها یک‌ نسخه از آن باقی مانده است.‌ این‌کتاب مشتمل بر خلاصه ای از ۴ انجیل و کتاب اعمال رسولان است. و در ادامه ۳ مکاشفه آخرالزمانی (apocalypses) قرار داده شده اند. این کتاب منعکس کننده رهیافت مسیحیان سریانی در نیمه دوم قرن هفتم‌ میلادی در چگونگی تعامل با حکومت‌ مسلمانان است که دیگر تصور نمی شده که این‌حکومت موقتی خواهد بود، است. این‌ کتاب نوعی اقدام‌ به جهت جلوگیری از تغییر دین اعضای جامعه او به اسلام و همزمان طرفداری از قطع ارتباط با یهودیان و مسیحیان متعلق به کلیساهایی غیر از کلیسای یعقوبی سریانی (مونوفیزیت) است.

🔹گاهنامه یوحنای نیکویی:
یوحنای نیکویی (John of Nikiu) اسقف مصری قبطی شهر نیکیو در دلتای رودخانه نیل و مدیر صومعه های مسیحی مصر علیا در اواخر قرن هفتم‌ میلادی بود. گاهنامه او که به زبان قبطی نوشته شده است دربرگیرنده وقایع از زمان آغاز خلقت تا فتوحات اسلامی در مصر است. بعضی از نکات مندرج در آن در مورد فرهنگ و تاریخ محلی مصر و تاریخ فتوحات منحصر به فرد هستند.‌

🔹 لیست فرمانروایان عرب تا سال ۷۰۵ میلادی:
در یک نسخه خطی متعلق به اواخر قرن‌ نهم لیست فرمانروایان عرب (مسلمان) تا سال ۷۰۵ میلادی سال به تخت نشستن خلیفه اموی ولید اول ذکر شده است. این نوشته بین سال های ۷۰۵ تا ۷۱۵ در دوران‌ حکومت ولید اول تاریخی گذاری شده است.‌ نام‌ پیامبر و خلیفه اول ابوبکر در لیست امده است. تاریخ ها بر مبنای تقویم مقدونی لیست شده اند و با آنچه که در جدول یعقوب ادسایی آمده کمابیش همخوانی دارند.

🔹کتاب درباره بدعت ها نوشته یوحنای دمشقی:
یوحنای دمشقی (John of Damascus) (۶۷۵-۷۴۹ میلادی) (منصور (یوحنا) بن سرجون‌ بن منصور بن سرجون) روحانی و متکلم مسیحی در دوران معاویه در دمشق متولد شد و ابتدا به مانند پدرش سرجون در دربار اموی مشغول به کار شد ولی بعد به سلک رهبانیت در آمد. او کتابی دارد تحت عنوان "درباره بدعت ها (کژ اندیشی ها)" که در فصل آخر آن به اسلام تحت عنوان بدعت اسماعیلیون‌ میپردازد. او اولین کسی از مسیحیان شرقی است که رساله جدلی (ردیه) علیه اسلام مینویسد. دیدگاههای جدلی جان دمشقی که متاثر از دهه ها زندگی او و پدرش در دربار اموی بود در میان اروپای قرون وسطی رواج فراوان یافت و همین‌ امروزه از بعضی از مسیحیان شنیده میشوند.

🔹گاه نامه تئوفانس:
تئوفانس اقرارگیرنده (Theophanes the Confessor)، در سال758/760 میلادی متولد و در سال 827/828 میلادی درگذشت.‌ او از طبقه اشراف بیزانس بود و  در ابتدا در دربار خدمت‌ می کرد و بعد تاریخنگار و راهب شد. گاهنامه‌ی تئوفانس که به زبان یونانی نوشته شده است اخبار سال‌های ۲۸۴ تا ۸۱۳ میلادی  را در بر می گیرد.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT