"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسه هشتم (در ۴ فرسته):

قسمت ۳/۴:
🔹بر اساس تنها منابع فیزیکی اولیه کشف شده تا بحال مثل پاپیروس ها، سکه ها و سنگ نبشته ها نمی توان تردید داشت که نظام تقویمی که مسلمانان اولیه اتخاذ کرده بودند، به هر عنوانی که در این‌منابع مورد خطاب قرا گرفته باشد، در سال 622 میلادی (یعنی سال اول هجری) آغاز شده است. بدون احتساب پاپیروس‌های فقط عربی با تقویم هجری، همانجور که ذکر شد ده‌ها پاپیروس عمدتا مرتبط،با امور مالی به یونانی، قبطی، یونانی-قبطی و یونانی-عربی و قبطی- عربی وجود دارند که همزمان واجد دو تقویم هجری و غیر ان هستند.‌ به همین ترتیب، نمونه‌های مشابهی را می‌توان در نسخه‌های خطی سریانی مسیحی یافت که تاریخ هجری را در کنار دوران سلوکی نشان می‌دهد. زمانی که تاریخ همه اسناد فوق به طور مستقل محاسبه و نسبت به همدیگر شوند، تقریباً همیشه سال اول تقویم‌ مسلمانان با سال 622 میلادی / 1 هجری قمری مطابقت دارد.

🔹یکی دیگر از ویژگیهای این قدیمیترین پاپیروس به زبان عربی وجود نقطه در رسم الخط عربی در دو جا برای حرف " یاء" در دو لغت الرحیم و عمیس است. نشان میدهد که نقطه گذاری از ان اغاز خصوصل برای متون مالی، حقوقی، اداری مرسوم بوده است.‌

🔹 این امر در پاپیروسی دو زبانه عربی یونانی
متعلق به سال ۲۲ هجری (سال ۶۴۳) میلادی مشهود تر است. این‌ پاپیروس که به تاریخ جمادی اول ۲۲ هجری قمری (25 آوریل 643 میلادی) نوشته شده قبض رسید وصول ۶۵ راس گوسفند توسط "امیر عبدالله" فرمانده مسلمانان است که توسط دو نفر از فرمانداران محلی مسیحی مصری برای او فرستاده شده بودند. نامه دو کاتب مسیحی قبطی برای قست یونانی و عرب مسلمان برای قسمت عربی دارد.

🔹مقصود از امیر عبدالله، عبدالله بن جابر فرمانده سپاه اعزامی به مصر علیا در حد فاصل سالهای 641-643 میلادی است. نام عبدالله بن جابر در دو پاپیروس تک زبانه یونانی دیگر هر دو متعلق به سال ۲۲ هجری (643 میلادی) نیز ذکر شده است.

🔹این پاپیروس سطح گسترده تری از نقطه گذاری بر روی رسم عربی را نشان میدهد. در حروف ج، خ، ذ، ز، ش و ن نقاط به وضوح قابل مشاهده هستند. فاء با یک نقطه در بالا و قاف با یک نقطه در پایین، به جای دو نقطه در بالا نوشته شده اند. نشان‌میدهد نقطه گذاری از همان سالهای آغازین قبل از تدوین نهایی مصحف قران عثمان دانسته بوده و در اسناد مالی و حقوقی و اداری استفاده میشده و به دلایل خاصی در نسخه های قرانی کمتر مورد استفاده قرار گرفته بوده است.

🔹 از نکات جال توجه دیگر این‌ پاپیروس شمایل نگاری مسیحی در متن یونانی به شکل علامت صلیب است. در ۵ جای متن در رو و پشت پاپیروس از علامت صلیب به عنوان‌ نشانگر اغاز و پایان متن یونانی استفاده شده است. این امر در قسمت یونانی چندین متن پاپیروس «رسمی» قدیمی دیگر که توسط فرماندهان نظامی اولیه مسلمان صادر شده بوده هم دیده میشود. قسمت یونانی این متن توسط یک کاتب مسیحی نوشته شده است. بنابراین منطقی است که فرض کنیم که در وهله اول او با علامت گذاری متن با علامت صلیب و با در نظر گرفتن هویت مسیحی گیرنده گان نامه (قبض وصول) صرفا از رویه معمول کاتبان مسیحی قبل از فتوحات پیروی می کرده است. محتملا در وهله دوم این همچنین راهی برای کاتب بود تا با توجه به دین‌ متفاوت (اسلام) ارتش فاتح، ایمان خود را مجدداً تأیید کند. قسمت عربی متن که به احتمال زیاد توسط یک عرب مسلمان (ابن حدید)نوشته شده است فاقد هرگونه شمایل نگاری مسیحی است.

🔹 بنا بر نظر خانم پترا سایجپستاین با ورود اعراب به مصر در اواسط قرن هفتم میلادی، عربی بعد از یونانی و قبطی به سومین زبان اداری مصر تبدیل شد. از پاپیروس های بجا مانده مشخص است که پاپیروس های عربی صادر شده توسط حکومت مسلمانان از فرمول های اداری استانداردی که در سرتاسر امپراتوری اسلامی مشترک و رایج بودند ولی به طور مشخصی با سنت های اداری رایج محلی متفاوت بودند، استفاده میکردند.‌ مثل ثبت دیون در دفاتر رسمی. این امور موید این امر هستند که این فرمول ها و سنت های اداری منشأ مشترکی خارج از مصر داشتند (مدینه) و فاتحان عرب آنها را با خود اوردند و انها را در مصر معرفی و رایج کردند.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسه هشتم (در ۴ فرسته):

قسمت‌۴/۴:
🔹درجمع بندی باید گفت که  بسیاری از مطالب و جزئیات مطرح شده در پاپیروس ها با جزییات مطرح شده در منابع تاریخنگاری سنتی اسلامی مثل نام فرماندهان و سال و مکان‌ ماموریت آنها در مصر همخوانی خیلی خوبی دارد که مؤيد وثاقت نسبی آنها در جزئیات و قابل اتکا پذیری بالا در کلیات است‌.

🔹 استفاده  از زبان عربی در همان آغاز به جهت مکاتبات و مدارک اداری، مالی، حقوقی و نظامی بعضا در موارد پیش و پا افتاده و روزمره ای  مثل قبض وصول احشام، استفاده از عبارت "بسم الله الرحمن الرحیم" در قسمت عربی نامه ها در تمایز از استفاده از "بسم‌الله" تنها در قسمت یونانی قبطی نامه ها، استفاده از تقویم هجری در قسمت عربی نامه ها (نوشته مسلمانان) و استفاده از تقویم های ۱۵ ساله مالیاتی امپراطوری روم(Indiction) و تقویم مذهبی "دوران شهداء"(دوران دیوکلتیان) در قسمت یونانی و قبطی پاپیروس ها (نوشته‌ کاتبان‌ مسیحی)، استفاده از فرمولهایی یکنواخت و متفاوت با فرمولهای محلی در فرم ها و مکاتبات اداری، حقوقی، مالی،...همه مؤيد هویت شکل گرفته و متمایز مسلمانان فاتح از مسیحیان تحت سلطه آنان در مصر است. این امر در تناقض با دیدگاهای تجدید نظر طلبانه اقای ونزبرو (کتابهای مطالعات قرآنی و محیط فرقه ای)، خانم‌پاتریشیا کرون (کتاب هاجریسم) و حتی آقای فرد دانر (کتاب محمد و مومنان) که معتقد است مومنان دنبالرو پیامبر در ابتدا جبهه واحدی از یهودیان و مسیحیان و مسلمانان  بدون هویت خاص و متمایزی برای مسلمانان را تشکیل میدادند و این هویت متمایز برای مسلمانان بعدها در دوران عبدالملک‌ مروان شکل گرفت، است.

🔹شواهد پاپیروس ها نشان‌میدهد که هویت مسلمانان خیلی زودتر و قبل از آغاز فتوحات و آمدن به مصر و در خارج از آن، در شبه جزیره عربستان در دوران حکومت دهساله پیامبر در مدینه بعد از هجرت (مبداء آغاز تاریخ مسلمانان)، شکل گرفته بوده است.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

Special Topics: Imam Husayn’s Movement, 8 Lecture Series, (in English)
Dr. Farhad Ghoddoussi
Wayne State University, Michigan

Aug 12 - Nov 18, 2022

Videos of the Lecture Series in YouTube and Aparat

Lecture Series (click on each session for more details)

Session 1:
Arabia's tribal society

Session 2:
Rise of Muawiyah in Syria

Session 3:
City of Kufa

Session 4:
Caliphate of Uthman

Session 5:
Umayyad Theory of Caliphate & Prophethood

Session 6:
Religion in the Age of Umayyads

Session 7:
Pro-Umayyad Religious Scholars and Their Legacy

Session 8:
Umayyad Ideology

@zekrMIT

بازخوانی چند سند و متن کهن برای شناخت تشیع در سه قرن نخست قمری، دکتر حسن انصاری

جلسه هفتم: در اين جلسه درباره چند موضوع صحبت شد: ۱) حق بنی هاشم در امر جانشينی چگونه در سده اول قمری فهميده می شد؟ ۲) عباسيان چگونه به تدريج خود را شايسته تر از شاخه علوی در بنی هاشم در امر خلافت ديدند؟ ۳) شيعه عباسی چه عقايدی داشت و تحولات فکری و اعتقادی آنها تا عصر مأمون چه بود؟ ۴) چرا بنی عباس به تدريج عنصر ايرانی و شيعی نهضت خود را حذف کردند و چگونه؟ ۵) آيا اجتماع ابواء اتفاق افتاد و علويان و عباسیان چه موضعی نسبت به حق جانشينی بنی هاشم ابراز می کردند؟ (۱۶ جولای، ۲۰۲۳)

#امامت_و_نظریه_علمای_ابرار_تکمله

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

Dua Kumayl & Lecture, Muharram Event

Date
Thursday August 3rd, 2023
7:15 pm to 10:00 pm (Eastern Time)

Location
MIT SidneyPacific, MP room, 70 Pacific St, Cambridge, MA 02139

Schedule
7:15-7:25 Quran Recitation
7:25-8:15 Lecture, in English, Dr. Sadik Kassim
Title: "The Brotherhood of John the Baptist and Imam Husayn"
8:15-8:25 Question and Answer
8:25-8:45 Prayer
8:45-9:10 Dua Kumayl
9:10-9:15 Ziyarat Warith
9:15-10:00 Dinner

- About Speaker (Bio)

@zekrMIT

سلسله بحث های آشنایی با زمينه ها و پيامدهای قيام حسينی
(صفر ۱۴۴۵)

«تحليل تاريخی ايدئولوژی بنی اميه در دين و قدرت»
حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

دوشنبه ۲۱ آگست تا چهارشنبه ۳۰ آگست، ۲۰۲۳ (۱۰ درسگفتار)
۸:۱۵ تا ۱۰:۰۰ شب به وقت شرق آمریکا

در این سلسله درسگفتار برای نخستين بار به لطف و توفیق الهی بررسی همه جانبه ای درباره دین و سلطه سیاسی در عصر اموی بر اساس اسناد موافقان و مخالفان در دوره اموی ارائه خواهد شد. در اين چارچوب به تاریخ تقابل دو گفتمان امت محور علوی/ حسینی با گفتمان قدرت محور امویان خواهیم پرداخت.

لینک شرکت در وبینار:
Zoom Participation:
https://mit.zoom.us/j/93933325521

YouTube Live:
https://www.youtube.com/@AhlulbaytIslamicSociety

Aparat Live:
https://www.aparat.com/AhlulbaytIslamicSociety


#درسگفتار_تحليل_تاريخی_ايدئولوژی_بنی_اميه

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

مجموعه درس‌گفتار «امامت و نظريه موسوم به "علمای ابرار"» (۲۰ جلسه)
حسن انصاری
موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

▪️فایل های صوتی ۲۰ جلسه برگزار شده در پادکست گروه ذکر

▪️مجموعه یوتیوب

انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی (مؤسسه فناوری ماساچوست)

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=etWmOC9Iec4&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)_۹، سکه ها و تاریخ اولیه اسلام (بخش اول)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسه نهم (در ۲ فرسته):

قسمت ۱/۲:
در جلسه نهم از مجموعه جلسات "مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام" به برسی سکه ها به عنوان منبعی مادی برای تاریخ صدر اسلام‌ پرداخته شد. به مناسبت عید غدیر این جلسه معطوف به برسی تاریخ سکه هایی که در ۴ قرن اولیه  اسلامی به نوعی حاوی محتوایی شیعی بودند، شد.

در سال  ۹۴۵ میلادی(۳۳۳ق)  آل بویه شیعی بغداد را فتخ کردند و فاصله ۱۱۰ ساله تا سال ۱۰۵۵ میلادی ( ۴۴۷ ق) که بغداد توسط سلجوقیان سنی فتح شد را قرن شیعه و یا قرن طلایی تمدن اسلامی می نامند.  در این قرن به غیر از دولت شیعه بویه که بر نواحی از ایران و عراق حکومت میکردند دولتهای شیعی فاطمیون در مصر و شمال آفریقا،  بنی الحمدان در سوریه و شمال عراق و دولت زیدیان در یمن حکومت میکردند.

گفته میشود در این قرن نام امام علی (ع)  بر روی سکه هایی که از مغرب تا مصر تا ایران  در چرخش بودند ضرب شده بود.

ما با دو گونه سکه  با محتوی و  پیام شیعی روبرو هستیم. گونه اول  تنها شامل آیات قرانی هستند. گونه دوم  به غیر از آیات قرانی شامل عباراتی غیر قرانی  با محتوی و پیام شیعی چه به صورت مستقیم و چه در لفافه هستند‌.

گونه اول سکه‌ها عمدتا توسط اعضای خاندان پیامبر (آل بیت، بنی هاشم) که علیه حکومت مرکزی قیام‌کرده بودند از قرن هفتم تا یازدهم میلادی (یعنی در چهار قرن اول بعد از هجرت) ضرب شده اند. شواهد نشان می‌دهد که حکامی که این آیات قرآنی را بر روی سکه‌هایشان قرار می‌دادند، هم متن صریح قرآن را استفاده می‌کردند و هم به طور مکرر از معنای ضمنی مندرج در آیات قرآنی اطراف آیه ضرب شده  استفاده می‌کردند، تا مراتب ویژه و فضایل خاندان پیامبر و حق آن‌ها به رهبری جامعه مسلمانان را تأکید کنند.

در برخی موارد، به نظر می‌آید که این آیات به مانند بخشی از یک بیانیه سیاسی عمل می کنند که این حکام آن‌ها را به صورت علنی در بیش از یک رسانه، از جمله سکه‌های خود، منتشر می کردند.

به نظر می‌رسد که استفاده خلاقانه از آیات قرآنی توسط آل بیت بیشتر در قرون دوم و سوم  هجری تمرکز داشته‌است. آیات استفاده شده آیاتی از قران بودند که در آنها بر فضایل اهل بیت و حب نسبت به آنها تاکید میشود، آیاتی که در بحثهای کلامی مورد تاکید و استفاده شیعیان بوده و هستند. در مواردی هم آیاتی که در‌ آنها تاکید بر جهاد و مقاتله در راه خداوند و مقابله با ظالمان ( مقصود حکومتهای مرکزی) میشود بر روی این سکه ها دیده میشوند.‌    

از آنجمله میتوان  به  ۸ ایه زیر اشاره کرد:
۱)قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ(Q42:23)
۲)إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ ‎(Q5:55)‏
۳)وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ  إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا ‎(Q17:81)
۴)إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُم بُنْيَانٌ مَّرْصُوصٌ ‎(Q61:4)
۵)أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا  وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ ‎(Q22:39)
۶) إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا(Q33:33)
۷)الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ  وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ ‎(Q22:41)
۸)أَفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لَّا يَهِدِّي إِلَّا أَن يُهْدَىٰ  فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ(Q10:35)

از کسانی که  در قیام‌ علیه حکومت مرکزی چنین آیاتی را بر روی سکه های خود ضرب کردند میتوان از عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن  جعفر بن ابیطالب(م. ۱۲۹ق)؛ابومسلم خراسانی (م.۱۳۷ق.)؛ ابراهیم (م.۱۴۵ق)، ادریس (م.۱۷۴ق) و یحیی(م.۱۷۵ق) برادران‌ محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن (ع)(موسوم به نفس زکیه، م.۱۴۵ق)؛ سری بن منصور شیبانی معروف به ابوالسرایا (م. ۲۰۰ق)، ابراهیم بن موسی الجزّار(م. ۲۰۹ق) برادر امام رضا (ع) و امامان سلسله های زیدی ناحیه دریای خزر و امامان زیدی سلسله الرسی های یمن را نام‌ برد‌.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسه نهم (در ۲ فرسته):

قسمت ۲/۲:
گونه دوم سکه ها که نوشته هایی غیر قرآنی با محتوی و پیام شیعی بر روی آنها دیده میشوند از قرن‌چهارم هجری (قرن شیعه) رایج شدند. این نوشته های غیر قرآنی ضرب شده  بر روی سکه ها را  به دو دسته  می‌توان  تقسیم کرد: اولین دسته، آن‌هایی که به طور مشخص نام امام علی(ع) با استفاده از عباراتی مانند  (علی‌ولی‌الله؛ علی خلیفة الله ؛ الامام علی؛ علی خیرالناس بعد النبی؛ در آنها ذکر شده است و دسته دوم، آن‌هایی که به اهل البیت به صورت تصلیّه (صلی الله علیه و [على] آله)  اشاره دارند.‌

عبارت "علی‌ ولی‌الله" از اهمیت ویژه ای برخوردار است، هم به خاطر این که بیشتر از هر عبارت دیگری که شامل نام‌ امام‌علی (ع) باشد بر روی سکه ها ضرب شده است و هم  اینکه جزء شهادات سه گانه شیعیان است. این عبارت تنها بیان فضیلتی برای داماد پیامبر نیست، بلکه برای مسلمانان شیعه معنای سیاسی هم‌ دارد و تاکید بر این‌ امر است که علی(ع) از حق خود در جانشینی پیامبر محروم شد.

از جمله سلسله ها و حکومتهایی که این جملات غیر قرآنی را بر روی سکه های خود ضرب کردند میتوان از سلسله ادریسیان (788-985 میلادی) در غرب آفریقای شمالی (تونس و مراکش)، باوندیان  طبرستان،  سالاریان اسماعیلی دیلمان، عقیلی‌های عرب منطقه جزیره در شمال عراق،  حمدانیان، ال بویه‌،  فرمانروایان اخشیدی مصر؛ و در نهایت  فاطمیان  اسماعیلی را نام‌ برد.‌

اولین سکه ای که بر روی ان عبارت "علی ولی الله" نقش بسته  سکه درهم‌ نقره ای است که توسط حاکم سلسله ادریسیان مغرب علی دوم  در سال ۲۵۲ ق (قبل از آغاز غیبت صغری) ضرب شده است.‌ دومین سکه  از لحاظ قدمت تاریخی با چنین عبارتی بر روی آن صد سال بعد در سال ۳۵۳ ق توسط رستم‌ بن شروان حاکم سلسله باوندیان در شهر فریم (پریم، جنوب ساری)  طبرستان ضرب شده است.‌

بعد از به حکومت رسیدن الحاکم خلیفه فاطمی (دوران‌حکومت (۳۸۶ -۴۱۲ق) عبارت "علی ولی الله" به عنوان یک عنصر اصلی در تمامی سکه های ضرب شده توسط خلفای فاطمی دیده میشود.

در قرن یازدهم، "علی‌ولی‌الله" به عنوان بخشی از فرمول‌های رسمی سلسله صفویان انتخاب شد و در اذان، اسناد، سکه‌ها و سنگ‌نوشته ها بر روی  ساختمانها جای گرفت و بدین ترتیب به نمادی از پایبندی دولت صفوی به تشیع تبدیل شد.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

سکه دینار طلای فاطمی، ضرب شده توسط الْمُسْتَنْصِر بِالله (427-487 هجری). دینار، مدینة رَسُولِ الله 450 هجری، ماه ذوالحجه.

روی سکه:
حاشیه: بسم الله الرحمن الرحیم، این دینار در مدینة رسول‌الله در ماه ذوالحجه سال پنجاه و چهارصد به ضرب آمده است؛

درون میدان: الامام | معدّ ابوتمیم | المستنصر بالله | امیرالمؤمنین.

پشت سکه:
حاشیه: محمد رسول الله هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ (قرآن 9:33)؛

درون میدان: علی | لا اله الا الله | وحده لا شریک له | محمد رسول الله | ولی الله.

وزن: 3.28 گرم.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

upcoming events, August 6-11, 2023

▫️Sunday Aug 6, 10:30 am-12:30 pm (virtual, in Farsi)
Lecture Series, "Shiism in the First Three Centuries" (additional sessions to Imamate and Olamaye Abrar), Hassan Ansari

▫️Sunday Aug 6, 7:00-9:00 pm (virtual, in Farsi)
Lecture Series, "Prophet of Islam (pbuh) Biography (Sirah)", Farhad Ghoddoussi

▫️Friday Aug 11, 7:00-9:30 pm (hybrid, in English)
Muharram event, Special Topic presentation

@zekrMIT

درس گفتار «بازخوانی چند سند و متن کهن برای شناخت تشیع در سه قرن نخست قمری»

توسط دکتر حسن انصاری

جلسه هشتم، یکشنبه ۶ آگست، ۱۰:۳۰ صبح تا ۱۲:۳۰ بعد از ظهر (به وقت شرق آمریکا)

موضوع:
- الرضا من آل محمد چه معنایی داشت و عباسيان از آن چه منظوری داشتند؟
- پردازش شخصيت جديدی از عباس و عبد الله بن عباس به منظور مشروعيت بخشی به عباسيان
- نهضت عباسی به مثابه نهضت "اهل بيت"؟
- نقش عباسيان در ساختن شخصيت عبد الله بن سبا

لینک شرکت در وبینار:
Zoom Participation:
https://mit.zoom.us/j/93933325521

YouTube Live:
https://www.youtube.com/@AhlulbaytIslamicSociety


#امامت_و_نظریه_علمای_ابرار_تکمله

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

https://www.youtube.com/watch?v=cx35E8Vi75k&list=PLRagz8v-1fF72iSs_wSEZXRwW9teNQTuY&t=1s

مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)_۱۰، سکه ها و تاریخ اولیه اسلام (بخش دوم)

(ویدیوی جلسه در آپارات)

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسه دهم (در ۲ فرسته):

قسمت ۱/۲:
در جلسه دهم از مجموعه جلسات "مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام" به ادامه بررسی سکه ها به عنوان منبعی مادی برای تاریخ صدر اسلام‌ پرداخته شد.

سکه‌ها شاید تنها منبع اولیه معاصر و مستقلی هستند که به طور نسبتا پیوسته داده هایی از دوران پیدایش اسلام‌ و حکومت تاسیس شده بر مبنای ان از آسیای مرکزی تا اسپانیا را برای مطالعه گر تاریخ‌ فراهم‌ میکنند.‌

در این‌ جلسه ما به برسی سکه های در حال جریان و تحول سکه های ضرب شده از آغاز دوران فتوحات مسلمانان تا دوران عبدالملک بن مروان که تغییرات کیفی و ماندگاری در ضرب سکه ها ایجاد شد (۷۶ تا۷۸ق.) پرداختیم.‌

مسلمانان‌ در دهه های اولیه بعد از فتوحات از سکه های طلای دینار( امپراطوری بیزانس) و سکه های نقره درهم (امپراطوری ساسانیان) استفاده میکردند. منتهی از همان آغاز بعضا مطالبی در حاشیه آن سکه ها، خصوصا در سکه های نقره درهم‌ طرح ساسانی ضرب میکردند. از آنجمله میتوان عبارت "بسم الله" و سال هجری ضرب سکه را نام‌ برد.

در تمامی سکه های ضرب شده تا پایان دوران سفیانیان وضعیت به اینگونه است کلماتی مثل "بسم الله در حاشیه سکه ضرب شده ولی نامی از پیامبر و یا اشاراتی قرآنی و اسلامی خاص در آنها دیده نمیشود.

در سکه ضرب شده در سال اول حکومت یزید بن‌ معاویه (سال ۶۱ هجری) حتی عبارت بسم‌الله هم‌ دیده نمیشود. بر خلاف سکه های ماقبل ان لقب خسرو (شاه ساسانی) حفظ شده که معنای آن محتملا این است که یزید میخواسته آنرا برای خود استفاده کند و عبارت سال اول حکمرانی یزید اضافه شده. یعنی تاریخ‌گذاری به مانند شاهان ساسانی با آغاز سلطنت او بوده و بر خلاف سکه های ضرب شده قبلی تاریخ هجری دیده نمیشود.

بعد از شهادت امام‌حسین (ع) در سال ۶۱ ق. و آغاز جنگهای داخلی موسوم به فتنه دوم (۶۴ تا ۷۲ق.) بین مختاریان و زبیریان و مروانیان تغییراتی در مطالب ضرب شده بر روی سکه ها دیده میشود.

نام پیامبر اول بار بر روی سکه های نقره توسط زبیریان ضرب شد و بعد مروانیان در رقابت با آنها و اینکه ردای اسلامیت بدست زبیریان نیافتد با تاخیر بدنبال روی از انان‌ پرداختند.

بوضوح تفاوت سیاستی بین سفیانیان و مروانیان نسبت به ذکر نام مبارک پیامبر در فضای عمومی و بر روی مدارک رسمی و سنگه نوشته ها و سکه ها دیده می‌شود. در زمان سفیانیان (تا آنجا که میدانیم) در هیچ منبع و سند رسمی نام‌ پیامبر نیامده است. در زمان‌ مروانیان در اواسط جنگهای داخلی تغییر سیاستها آغاز شد.

این‌ تغییر سیاست تنها محدود به ضرب نام پیامبر بر روی سکه ها نیست بلکه مثلا بناسازیهای باشکوه اسلامی مثل مسجد الاقصی انجام‌ میشود و آیات قرآن‌ نوشته و نام پیامبر بر این‌ بناها نوشته میشود.‌

قیامهایی که بعد از شهادت امام حسین(ع) و با الهام و یا در نتیجه قیام‌ ایشان انجام شد، مثل توابین، مختار، خوارج و زبیریان که امویان را تا نزدیکی سقوط پیش برد، هزینه حکومت داری را برای امویان بسیار سنگین کرد.

مروانیان به این‌ نتیجه رسیدند که سیاستی دیگر باید اتخاذ کنند و بجای سعی در حذف نام پیامبر و مظاهر اسلامی رو به مالاخود کردن و استفاده کردن از این مظاهر کردند.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسه دهم (در ۲ فرسته):

قسمت ۲/۲:
تاریخچه مختصر ضرب سکه ها با نام پیامبر روی آنها از قرار زیر است:

در سال ۶۶ هجری  عبدالملک بن‌ عبدالله  فرماندار عبدالله بن زبیر در بیشاپور اولین سکه (درهم‌ نقره) که در حاشیه آن شهادتین‌ نوشته شده را ضرب میکند. این اولین سکه ای است که نام مبارک پیامبر "محمد" بر روی آن نقش بسته است.

دومین سکه با نام پیامبر بر روی آن در سال ۷۰ ق. در کرمان به زبان فارسی میانه (پهلوی) در حاشیه سکه ضرب میشود. 

در سال ۷۲ ق. در سیستان سکه ای ضرب میشود که در حاشیه سکه ساسانی متن شهادتین (شامل نام پیامبر) باز به فارسی میانه ضرب شده است‌.

اولین سکه درهم‌ نقره طرح ساسانی با نام‌ پیامبر بر روی آن توسط مروانیان در سال ۷۲ ق. ضرب میشود.

دربین سال۷۲ تا ۷۴ ق. اولین سکه های طلا به تقلید از سکه های دینار بیزانس ضرب میشوند که در حاشیه آنها شهادتین به عربی آمده اگر چه تصویر سه شخص دارای شمشیر (عبدالملک‌ و برادرانش؟!) در وسط سکه دیده میشود.‌

در سال ۷۶ ق. دیناری ضرب میشود که در وسط آن عکس خلیفه اموی عبدالملک‌مروان ضرب شده و در حاشیه شهادتین‌ نوشته شده است.

در سال ۷۷ ق. اولین سکه دینار طلا و در سال ۷۸ ق. اولین سکه نقره بدون هیچ عکسی (چه خسرو و چه امپراطور و چه خلیفه)، به همراه شهادتین و سوره توحید (اخلاص) بر روی انها ضرب میشود.

از زمان‌ اولین ضرب سکه توسط یونانیان در اسیای صغیر در حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد در تمامی نواحی سکه ها واجد تصاویر حاکمان وقت و یا گذشته بودند. منتهی بعد از ضرب سکه بدون‌ تصویر در سال ۷۷ ق. تا زمان‌جمله مغولان در حدود ۶۰۰ سال بعد در سکه های ضرب شده  در تمدن اسلامی بر خلاف نواحی مجاور عکس شاهان و حاکمان بر روی سکه ها دیده نمیشود.

#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT

سکه طلای دینار بدون‌ شمایل(سکه اصلاح شده) ضرب شده توسط عبدالملک‌ بن مروان در سال ۷۷ ق. (۶۹۶ م.)

روی سکه:
در وسط: لا اله الا الله وحده لا شریک له
در حاشیه: محمد رسول الله أَرْسَلَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ

@zekrMIT

سکه طلای دینار بدون‌ شمایل(سکه اصلاح شده) ضرب شده توسط عبدالملک‌ بن مروان در سال ۷۷ ق. (۶۹۶ م.)

پشت سکه:
در وسط: الله احد الله الصمد لم یلد و لم یولد
در حاشیه: بسم الله ضرب هذا الدینار سنة سبعه و السبعين

@zekrMIT

موضوعات ویژه، «مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)»

توسط دکتر فرهاد قدوسی

جلسه یازدهم، یکشنبه ۶ آگست، ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب (به وقت شرق آمریکا)

موضوع:
سکه ها و تاریخ اولیه اسلام (بخش سوم)

لینک شرکت در جلسه:
Zoom Participation:
https://mit.zoom.us/j/92377466698


#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی

@zekrMIT