پیام‌ ما آنلاین
1.86K subscribers
23.5K photos
3.3K videos
157 files
11.9K links
«پیام ما»؛ رسانه توسعه پایدار ایران

اولویت ما در روزنامه محیط زیست، میراث فرهنگی و مسائل اجتماعی است.

www.payamema.ir
IG: www.instagram.com/payamema
Twitter: www.twitter.com/payamema
Download Telegram
🔹۱۰ نکته درباره #بیابان‌_زایی

✔️بیابان به اکوسیستم‌های زوال یافته‌ای گفته می‌شود که به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی پتانسیل تولید بیولوژیک خود را از دست داده است یا در حال از دست دادن است با توجه به این عوامل ایران در هر دهه ۶۵ میلیمتر به سمت خشک و بیابانی شدن پیش رفته است.

✔️بیابان به مناطق دارای اقلیم‌های خشک و فراخشک گفته می‌شود که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۱۵۰ میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چندساله آن کمتر از ۱۰ درصد باشد. با توجه به این توضیح در کشور ما حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی در معرض بیابانی شدن قرار دارند. در ادامه به ۱۰ نکته درباره بیابان‌ها اشاره شده است:

1️⃣یک سوم جمعیت جهان و ۴۴ درصد از اراضی زراعی دنیا در مناطق خشک قرار دارند.

2️⃣کشور ما نیز روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و میزان بارش‌ها در آن یک سوم متوسط بارش‌های دنیا است همچنین میزان تبخیر در ایران حدود دو تا سه برابر میزان تبخیر در دنیا است.

3️⃣در مجموع حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی کشور ما بر اثر فرسایش بادی، آبی، شوری‌زایی و تخریب فیزیکی، شیمیایی خاک در معرض بیابانی شدن قرار دارند.

4️⃣بر اساس مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در حال حاضر ۳۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور تبدیل به بیابان شده‌اند و در قالب کویر، تپه‌های ماسه‌ای، اراضی شور و نمکزارها شناخته می‌شوند.

5️⃣بیش از ۲۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در ۲۲ استان تحت فرسایش بادی قرار دارند و از این مقدار ۷.۷ میلیون هکتار جزو کانون‌های بحرانی فرسایش بادی هستند. این مناطق در استان‌های سیستان و بلوچستان، سمنان، کرمان، اصفهان، مرکزی، ایلام، خوزستان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و… قرار دارند.

6️⃣دو عامل انسانی و طبیعی در تبدیل عرصه‌های خشک کشور به بیابان نقش دارند.

7️⃣نبود تعادل بین ظرفیت مراتع و دام یکی از عوامل انسانی بیابان‌زایی است. در حال حاضر دو برابر ظرفیت مراتع در کشور دام وجود دارد. از طرف دیگر نابودی جنگل‌ها، تغییر کاربری اراضی و تخریب ناشی از برداشت معادن در بیابان‌زایی مؤثر هستند.

8️⃣بر اساس پژوهش‌های پژوهشکده هوا اقلیم طی ۴۹ سال اخیر، در هر دهه حدود ۱۱ میلیمتر از میزان بارش‌ها در کشور کاهش یافته است همچنین در هر دهه تبخیر نیز ۵۴ میلیمتر افزایش یافته و درجه حرارت در کشور در هر ۱۰ سال نیز ۰.۴ درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرده است.

9️⃣در مجموع ایران در هر دهه ۶۵ میلیمتر به سمت خشک و بیابانی شدن پیش رفته است.

🔟سفره‌های آب زیرزمینی در ۳۳۵ دشت کشور بیلان منفی دارند و در هشت دشت کشور در حالت فوق بحرانی است.
@payamema
✔️#فرسایش_بادی همچنان یکی از پدیده‌های مهم #محیط_زیستی در کشور است. چنان که ۱۴ میلیون هکتار از #عرصه‌های_کشور در شرایط بحرانی #فرسایش بادی قرار دارد. فرسایش بادی موضوعی جدید نیست و سال‌هاست که مسئولان در کشور درباره آن هشدار می‌دهند. سال 98، معاون وقت دفتر #بیابان سازمان #جنگل‌ها، #مراتع و #آبخیزداری کشور گفته بود که فرسایش بادی در کشور سالانه حدود پنج هزار میلیارد ریال #خسارت_اقتصادی و محیط زیستی به بارمی‌آورد. بنا به اعلام سازمان جنگل‌ها فرسایش بادی از سال ۸۹ تا ۹۶ در حدود ۲۷ هزار میلیارد ریال به بخش‌های مختلف مانند #اراضی_کشاورزی و #زراعی، خطوط #ریل #راه‌آهن، #فرودگاه و #جاده‌ای و #زیرساخت‌های_شهری_و_روستایی خسارت وارد کرده است. عددی که حالا در سال 1400 حتما بیشتر هم شده است.

برای مطالعه کامل گزارش به صفحه ۳ روزنامه سراسری #پیام_ما در تاریخ ۱۴۰۰/۰۴/۱۹ مراجعه کنید.

https://payamema.ir/payam/articlerelation/56932

@payamema
#سرمقاله

🔻روز جهانی مقابله با بیابان و وظایف ما

✍️محمد درویش
عضو بازنشسته هیأت علمی مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور

🔹از نخستین سالی که این روز گرامی داشته شد، یعنی ۱۷ ژوئن ۱۹۹۴، تا امروز دست‌کم ۶۰۰ میلیون هکتار از وسعت رویشگاه‌های جنگلی جهان کاسته شده و بر قلمروی مناطق متأثر از بیابان‌زایی، بیش از یک میلیارد هکتار افزوده شده است.

🔹در ایران هم به نسبت سال ۱۳۷۳، به نظر می‌رسد از شرایطی رویایی به جهنمی واقعی قدم نهاده‌ایم.

🔹راست آن است که در نخستین سال گرامیداشت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی، شرایط دریاچه ارومیه آنقدر خوب بود که در دانشگاه تبریز همایشی را تدارک دیدند با هدف مهار بزرگتر شدن وسعت دریاچه ارومیه! گاوخونی، بختگان، مهارلو، پریشان، کافتر، شادگان، آلماگل، آلاگل، آجی‌گل، هامون، جازموریان، هورالعظیم و مهارلو هم روزگاری بسیار مطلوب را می‌‌گذراندند.

🔹درحالی‌که امروز جز خاطره‌ای غبارآلود و نمکی چیزی از اغلب آنها باقی نمانده است. افزون بر آن، در آن زمان، میزان تراز منفی آبخوان در کل کشور کمتر از بیست میلیارد مترمکعب بود، اما امروز از ۱۴۳ میلیارد مترمکعب هم گذشته است؛ یعنی ایرانیان در طول ۲۹ سال که از عمر روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی می‌گذرد، دست‌کم ۱۲۳ میلیارد مترمکعب بر وخامت بدهکاری آبی خود افزوده و دو بار رکورد فرونشست زمین را در کل کره زمین به‌نام خود جابه‌جا کرده‌اند.

🔹همچنین، بیش از پنج هزار روستا متروکه و دومیلیون هکتار از وسعت رویشگاه‌های جنگلی کشور کاسته شده است.

🔹چه اسناد و شواهد دلپذیری که نشان می‌دهد جهانیان و ایرانیان تا چه اندازه ابعاد خطر بیابان‌زایی را جدی گرفته و برای مهار این خطر، یعنی کنترل جریان‌های کاهندۀ کارایی سرزمین هم‌قسم شده‌اند.

🔹اینک پرسش مهم این است که تا چه زمان می‌توان به برگزاری این مناسبت‌های نمادین و بی‌اثر ادامه داد و دلخوش به تغییراتی مثبت داشت که ظاهراً در هر خردادماه از آن دورتر هم می‌شویم؟

🔹کافی است به مقایسۀ این دو نقشه که وضعیت رویشگاه‌های جنگلی جهان را از آغاز تمدن روم تا سال ۲۰۰۵ با هم سنجیده است، یپردازیم و در مفاهیم برآمده از آن دقت کنیم.

🔹اینکه بیش از ۹۰ درصد از وسعت جنگل‌های طبیعی اروپا از دست رفته است و از مجموع یک و نیم میلیارد هکتار، جنگل طبیعی، فقط ۷۰۰ میلیون هکتار باقی مانده است.

🔹به‌ویژه به وضعیت ایران توجه کنید که در روزگارانی نه چندان دور، تمامی اطرافش به‌وسیلۀ رویشگاه‌های جنگلی شاداب احاطه شده بود!

🔹خبر هولناک‌تر آنکه از ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۱، متجاوز از ۴۳۷ میلیون هکتار دیگر از وسعت جنگل‌های جهان دچار پاکتراشی شده است!

🔹آنهایی که نگارنده را در طول ۳۶ سال حضورش در صحنۀ طبیعت ایران می‌شناسند، می‌دانند که او همواره کوشیده مثبت بیندیشد و ضمن زنهار از عقوبت نابخردی‌ها با امید از درایت‌ها و راهکارها سخن گوید.

🔹الان هم در تلاشم که از این رویه عدول نکنم، هرچند هر سال که می‌گذرد، کار دشوارتر می‌شود!

🔹به‌هرحال، اگر می‌خواهیم بیابان‌زایی را واقعاً مهار کنیم، باید جامعه جهانی به تعهدات خود در توافقنامه پاریس و شرم‌الشیخ گردن بنهیم و در ایران، برنامۀ اقدام ملی مقابله با بیابان‌زایی واقعاً اجرایی شود.

🔷باید حقابۀ محیط‌ زیست به میزان دست‌کم ۴۰درصد آب قابل استحصال سالانۀ کشور در اختیار تالاب‌ها و رودخانه‌ها قرار گیرد و وسعت رویشگاه‌های جنگلی ایران دوباره به ۲۰ میلیون هکتار در آغاز قرن گذشته بازگردد. شرط تحقق این اهداف هم رفتن به‌سمت اقتصادی است که آب‌محور نباشد./#پیام_ما

#بیابان

@payamema
◻️مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور هشدار داد:

🔻سبقت بیابان‌زایی از بیابان‌زدایی

🔹به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی در گفت‌وگو با «وحید جعفریان»، مدیرکل دفتر امور بیابان، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، از او دربارۀ برنامۀ ملی اقدام مبارزه با بیا‌بازایی، سابقۀ این برنامه و ارزیابی فعالیت‌‌های انجام‌شده پرسیدیم./#پیام_ما

#بیابان

@payamema
🔻 «قَرَه‌قوم» کانون رها‌شده ریزگرد

✍️ ستاره حجتی

🔹صحرای «قره‌قوم» ترکمنستان یکی از منشأهای اصلی ریزگرد در استان‌های شمال شرقی کشور به‌حساب می‌آید.

🔹با وجود این، برنامۀ مشخصی میان دو کشور ایران و ترکمنستان برای کنترل این کانون ریزگرد وجود ندارد.

🔹هیچ مذاکره‌ای میان ایران و ترکمنستان برای مقابله با افزایش بیابان در این منطقۀ مرزی انجام نشده‌است./#پیام_ما

#بیابان

@payamema
▫️به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابا‌ن‌زایی مطرح شد

🔻احیای تالاب‌ها، راه کاهش بیابان‌زایی
| فروغ فکری |

◇«هرچه مطالعه کنیم، بیابان‌زایی پنج‌برابر سریع‌تر از مطالعات حرکت می‌کند» این جمله را ماه قبل، یک استاد دانشگاه گفت. او به وضعیت وخیم سرعت بیابان‌زایی در خراسان اشاره کرده بود، اما نکتۀ اصلی صحبت‌هایش سرعت تشکیل بیابان بود. این‌که بیابان با قدرت می‌تازد و بی‌آبی و خشکی امان بریده. آمارها در سال‌های اخیر این وضعیت را وخیم گزارش می‌کنند و یکی‌از دلایل این امر هم خشکی تالاب‌ها و اختصاص‌نیافتن حقابۀ آن‌هاست. هرچند به‌گفتۀ «علی ارواحی» پژوهشگر حوزۀ تالاب‌ها، «تاکنون تحقیق کمی در این زمینه انجام نگرفته»؛ اما شواهد می‌گویند که با خشکی هر تالاب، تا کیلومترها دورتر از آن تحت‌تأثیر این وضعیت قرار می‌گیرد و با نابودی هر تکه از تالاب، تکه‌های بسیاری از کشور بیابان می‌شوند.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.

#محیط_زیست #بیابان_زایی

@payamema
▫️ضرورت برنامه‌ریزی جهانی برای مقاوم‌سازی در برابر بیابان‌زایی و خشکسالی

🔻بسیج بین‌المللی برای احیای زمین
| شبنم شکوریان |

◇«زندگی انسان‌ها به زمین وابسته است. بااین‌حال، در سراسر جهان، مخلوطی سمی از آلودگی‌ها، تغییر شدید اقلیمی و نابودی تنوع‌زیستی موجب شده تا زمین‌های سالم به بیابان و اکوسیستم‌های پر رونق به مناطق مرده تبدیل شوند. این روند باعث نابودی جنگل‌ها و علف‌زارها می‌شود و قدرت زمین را برای حمایت از اکوسیستم‌ها، کشاورزی و جوامع تضعیف می‌کند. این به معنای ازبین‌رفتن محصولات زراعی، ناپدیدشدن منابع آب و تضعیف اقتصاد کشورها است و درنهایت موجب خواهد شد تا جوامع بشری در معرض خطر نابودی قرار گیرند.» آن‌چه خواندید، بخشی از بیانیۀ «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل است که چندی پیش به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست منتشر شد.

◇او در این بیانیه بارها دربارۀ بیابان‌زایی و خشکسالی هشدار داده است. با شنیدن کلمۀ بیابان، ممکن است مناطقی مانند خاورمیانه، شمال آفریقا یا آسیا مرکزی به ذهن‌مان خطور کند. اما بیابان‌زایی فرآیندی است که در سال‌های اخیر درپی تغییر اقلیمی، به‌طور گسترده در سراسر جهان شکل گرفته و به‌طور پیوسته در حال افزایش است. گزارش کنوانسیون مبارزه با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تخریب زمین با سرعت شگفت‌انگیزی در همۀ مناطق جهان در جریان است.

◇این گزارش که براساس بررسی ۱۲۶ کشور جهان از شرایط داخلی خود به‌ دست‌ آمده، بیانگر این واقعیت است که در فاصلۀ سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، جهان هرسال، حداقل ۱۰۰ میلیون هکتار زمین سالم و مولد را از دست‌ داده است. خشکسالی در حال رایج‌تر شدن است و انتظار می‌رود سه‌چهارم ساکنان زمین تا سال ۲۰۵۰ با کمبود جدی آب مواجه شوند.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.

#محیط_زیست #بیابان_زایی

@payamema
خشکی ۹۹ درصدی تالاب گاوخونی؛ چرا محیط‌زیست هنوز در اولویت نیست؟

فلزات سنگین در گردوغبار گاوخونی

🔺|پیام ما| سطح تالاب گاوخونی به‌جز بخش کوچکی از دهانه آن خشک است، یعنی ۹۹ درصد تالاب بی‌آب رها شده و آن یک درصد رطوبت در دهانه ورودی تالاب هم به‌دلیل وجود اندک زهاب کشاورزی است. درحالی‌که تالاب تشنه آب است و تمام تنش به خشکی نشسته، سهم‌آبه‌ای از رهاسازی اخیر زاینده‌رود که آذر امسال صورت گرفت، عاید تالاب گاوخونی نشد. این وضعیت طی دو دهه اخیر بر همین منوال بوده است و تنها سال گذشته میزان اندکی آب به تالاب رسید، اما نجات‌بخش نبود و خشکی راهش را گسترده کرد.

🔺حالا «علی ارواحی»، متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی می‌گوید همین یک درصد آبی که در ورودی تالاب قرار گرفته، شامل فلزات سنگین ناشی از فعالیت کشاورزی است. این مواد به تالاب می‌ریزند و بعد در قالب غبار راهشان به هوا باز می‌شود و غباری با فلزات سنگین هوای اصفهان و شهرهای اطراف و حتی پایتخت را می‌پوشاند. این است سرنوشتی که دو دهه تالاب گاوخونی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. سرنوشتی ناشی از توسعه نامتوازن و ندادن حقابه محیط‌زیست.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.
https://payamema.ir/payam/121875

#محیط_زیست #بیابان_زایی #تالاب_گاوخونی #پیام_ما
@payamema
جایگاه بیابان‌ها در اکوسیستم پایدار
| مهدی خاکی فیروز |

🔺بیابان‌ها بخش مهمی از اکوسیستم جهانی محسوب می‌شوند که با ویژگی‌های ویژه اقلیمی و زیستی، نقش کلیدی در تعادل زمین‌شناختی و چرخه آب دارند. براساس اسناد UNDRR، گسترش فرایند بیابان‌زایی به‌معنای تخریب زمین‌های خشک، کاهش باروری خاک و نقصان تنوع‌زیستی است. اصطلاح «مهار بیابان‌زایی» بر کنترل روند تخریب تأکید دارد و از برداشت نادرست «زدودن بیابان» جلوگیری می‌کند.

🔺بیابان‌ها مناطقی هستند که کمتر از ۲۵ سانتی‌متر بارش سالانه دارند و نسبت تبخیر به بارش در آنها بسیار بالاست. خاک‌های بیابانی به‌دلیل محتوای بالای کربن معدنی، ذخیره قابل‌توجه دی‌اکسیدکربن را امکانپذیر می‌سازند. سطوح وسیع بیابان‌ها به‌عنوان منبع زیست‌محیطی برای گونه‌های سازگار با خشکی عمل می‌کنند و از جمله زیستگاه بسیاری از گونه‌های در معرض خطر به‌شمار می‌آیند.

یادداشت کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.
https://payamema.ir/payam/130747

#بیابان #اکوسیستم #منابع_طبیعی #پیام_ما
@payamema