چهارشنبه سوری را میتوان پیشوازانه ی جشن نوروز دانست که قبل از رسیدن آن برگزار مى شود و برپایی آن نشانه ی پذیرش و پیشواز از سال نو بوده و به پایان آمدن سال کهنه را خبر مى دهد.
برپایی این جشن در چند صد سال اخیر در گوشه و کنار این مرز و بوم اهورایی به همراهی آداب و رسومی ویژه که هرکدام نشان از باوری کهن دارد، آن را درخور تامل و توجه ساخته است، از این آداب و رسوم میتوان به فالگوش نشینی، کوزه شکنی، قاشق زنی، شال اندازی و بخت گشایی اشاره کرد.
از آنسوی زرتشتیان به ویژه در یزد و روستاهای اطراف آن از دیرباز در آخرین ساعات سال کهنه و پیش از دمیدن آفتاب در سحرگاه روز اورمزد و فرورین ماه(گاهشماری بدون کبیسه) به آتش افروزی بر بام خانه آن هم معمولا بلندترین جای آن میپردازند که به دیدگاه پژوهشگران این عرصه نشانگر پیشواز از فروهر نیاکان دارد و این آتش افروزی میتواند با برپایی آتش در شب چهارشنبه آخرسال، در پیوند باشد هرچند تغییراتی در باور و شیوه برگزاری آن رخ داده است.
اما چنانکه میدانیم چهارشنبه در تقویم ایرانی وجود نداشته و پس از چیرگی تازیان پدید آمده و این جشن نمى تواند تنها بر این پایه به وجود آمده باشد. دیدگاه دیگری که در این باره مطرح است و روانشاد دکتر بهار بدان اشاره داشته اند این است که چهارشنبه مرتبط به اعراب نیست و چهار مطرح شده در چهارشنبه مهم است و آن اشاره به چهار فصل سال دارد و اساس آن اسطورهای است و بر پایه ی آتش، نشان از پیشواز گرما و گرم شدن زمین و هوا دارد. و سرخی دلیل انرژی و حرکت بوده و پس از جشن سوری خواب زمستانی به کنار میرود و فصل کار و انرژی و حرکت فرا مى رسد.
بن مایه ی این جشن، یادآور پذیرایی و راهنمایی فروهر درگذشتگان است و با جابجایی، این آتش افروزی به شب چهارشنبه رسیده است. ولی آتش افروزی های بی سامان کنونی، پریدن از روی آن و سر دادن اشعاری با درون مایه ی ناسزاوار، به همراه مردم آزاری و آتش بازی های ویرانگر نمى تواند ربطی به فرهنگ ایرانی داشته باشد و در حقیقت خوارداشت یکی از چهار آخشیج پاک هستی آفرین در دیدگاه ایرانی است و نمیتوان جشنی این چنین را در معقوله ی باور و فرهنگ ایرانی گنجاند.
#چهارشنبه_سورى
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir
برپایی این جشن در چند صد سال اخیر در گوشه و کنار این مرز و بوم اهورایی به همراهی آداب و رسومی ویژه که هرکدام نشان از باوری کهن دارد، آن را درخور تامل و توجه ساخته است، از این آداب و رسوم میتوان به فالگوش نشینی، کوزه شکنی، قاشق زنی، شال اندازی و بخت گشایی اشاره کرد.
از آنسوی زرتشتیان به ویژه در یزد و روستاهای اطراف آن از دیرباز در آخرین ساعات سال کهنه و پیش از دمیدن آفتاب در سحرگاه روز اورمزد و فرورین ماه(گاهشماری بدون کبیسه) به آتش افروزی بر بام خانه آن هم معمولا بلندترین جای آن میپردازند که به دیدگاه پژوهشگران این عرصه نشانگر پیشواز از فروهر نیاکان دارد و این آتش افروزی میتواند با برپایی آتش در شب چهارشنبه آخرسال، در پیوند باشد هرچند تغییراتی در باور و شیوه برگزاری آن رخ داده است.
اما چنانکه میدانیم چهارشنبه در تقویم ایرانی وجود نداشته و پس از چیرگی تازیان پدید آمده و این جشن نمى تواند تنها بر این پایه به وجود آمده باشد. دیدگاه دیگری که در این باره مطرح است و روانشاد دکتر بهار بدان اشاره داشته اند این است که چهارشنبه مرتبط به اعراب نیست و چهار مطرح شده در چهارشنبه مهم است و آن اشاره به چهار فصل سال دارد و اساس آن اسطورهای است و بر پایه ی آتش، نشان از پیشواز گرما و گرم شدن زمین و هوا دارد. و سرخی دلیل انرژی و حرکت بوده و پس از جشن سوری خواب زمستانی به کنار میرود و فصل کار و انرژی و حرکت فرا مى رسد.
بن مایه ی این جشن، یادآور پذیرایی و راهنمایی فروهر درگذشتگان است و با جابجایی، این آتش افروزی به شب چهارشنبه رسیده است. ولی آتش افروزی های بی سامان کنونی، پریدن از روی آن و سر دادن اشعاری با درون مایه ی ناسزاوار، به همراه مردم آزاری و آتش بازی های ویرانگر نمى تواند ربطی به فرهنگ ایرانی داشته باشد و در حقیقت خوارداشت یکی از چهار آخشیج پاک هستی آفرین در دیدگاه ایرانی است و نمیتوان جشنی این چنین را در معقوله ی باور و فرهنگ ایرانی گنجاند.
#چهارشنبه_سورى
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir