روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان مهر بفزاى اى نگار مهرجوى مهربان
مُلك از تو با نشاط و تو زملكت با نشاط
دولت از تو شادمان و تو ز دولت شادمان
برگزارى جشن مهرگان در ٥روز(از روز مهر تا ورهرام روز مهرماه گاه شمارى قديم(بدون كبيسه)) با قربانى گوسفند، انجام مراسم درون و گهنبار، نيايش، مهمانى و گردهمايى همراه است. به شوند به شمار نياوردن(رعايت نشدن) كبيسه، انجام اين مراسم به جاى برگزارى در مهرماه به بهمن ماه كشيده شده است.
انجام قربانى در اين مراسم يادآور قربانى كردن گاو توسط مهر است و شايان نگرش اينكه پس از چند هزار سال هنوز اين رويداد اساطيرى بازآفرينى مى شود.
برگزارى گهنبار و نيايش در پير هاى شاه مهرايزد و شاه فريدون(پيروزى فريدون بر ضحاك در اين جشن)، درون و ميَزد و ياد درگذشتگان و تقسيم گوشت قربانى بريان شده بين مستمندان، در مهرگان سنتى ياد كردنى است.
اما جشن مهرگان سنتى در روستاهاى زرتشتى نشين تفت يزد چون زين آباد و چم و مباركه، نيز كم و بيش همسان با شريف آباد، با همان گاه شمارى در بهمن ماه برگزار مى شود. در اين روستاها، مراسم مهرايزد در روز مهر از ماه مهر آغاز و تا ورهرام روز مهرماه به مدت ٥روز ادامه دارد و قربانى گوسفند و مهمانى و پذيرايى و نيايش در اينجا به چشم ميخورد. در روز پنجم جشن، مراسم "گِشت" انجام مى پذيرد.
گِشت(گَشت- از مصدر گشتن و گرديدن) بدين شيوه است كه بامداد روز پنجم(ورهرام روز) اهالى روستا و فرزندان و خويشان كه از دور و نزديك گرد آمده اند با شادى و هلهله و نواختن دف و سُرنا به راه افتاده، به يكايك خانه هاى روستا سر مى زنند و چند دقيقه اى مهمان صاحب خانه مى شوند و جشن را به او شادباش گفته و براى درگذشتگان و نياكانش از اهورامزدا درخواست آمرزش كرده و براى خانواده اش خواهان تندرستى و شادكامى مى شوند و صاحب خانه نيز از مهمان پذيرايى كرده و مبلغى نيز در پايان به "درمهر"(آتشكده) دهش مى كند. اين مراسم تا شامگاه به درازا مى كشد و در پايان لُرك گردآورى شده در "درمهر" گهنبار و نيايش همگانى انجام و سپس شادى پايان بخش مراسم است.
✏
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
"امسال نيز كانون دانشجويان زرتشتى مفتخر است تا براى نخستين بار در بهمن ماه ٩٥، سفرى كوتاه به يزد را به مناسبت جشن مهرايزد برگزار كند."
@kdzir
مُلك از تو با نشاط و تو زملكت با نشاط
دولت از تو شادمان و تو ز دولت شادمان
برگزارى جشن مهرگان در ٥روز(از روز مهر تا ورهرام روز مهرماه گاه شمارى قديم(بدون كبيسه)) با قربانى گوسفند، انجام مراسم درون و گهنبار، نيايش، مهمانى و گردهمايى همراه است. به شوند به شمار نياوردن(رعايت نشدن) كبيسه، انجام اين مراسم به جاى برگزارى در مهرماه به بهمن ماه كشيده شده است.
انجام قربانى در اين مراسم يادآور قربانى كردن گاو توسط مهر است و شايان نگرش اينكه پس از چند هزار سال هنوز اين رويداد اساطيرى بازآفرينى مى شود.
برگزارى گهنبار و نيايش در پير هاى شاه مهرايزد و شاه فريدون(پيروزى فريدون بر ضحاك در اين جشن)، درون و ميَزد و ياد درگذشتگان و تقسيم گوشت قربانى بريان شده بين مستمندان، در مهرگان سنتى ياد كردنى است.
اما جشن مهرگان سنتى در روستاهاى زرتشتى نشين تفت يزد چون زين آباد و چم و مباركه، نيز كم و بيش همسان با شريف آباد، با همان گاه شمارى در بهمن ماه برگزار مى شود. در اين روستاها، مراسم مهرايزد در روز مهر از ماه مهر آغاز و تا ورهرام روز مهرماه به مدت ٥روز ادامه دارد و قربانى گوسفند و مهمانى و پذيرايى و نيايش در اينجا به چشم ميخورد. در روز پنجم جشن، مراسم "گِشت" انجام مى پذيرد.
گِشت(گَشت- از مصدر گشتن و گرديدن) بدين شيوه است كه بامداد روز پنجم(ورهرام روز) اهالى روستا و فرزندان و خويشان كه از دور و نزديك گرد آمده اند با شادى و هلهله و نواختن دف و سُرنا به راه افتاده، به يكايك خانه هاى روستا سر مى زنند و چند دقيقه اى مهمان صاحب خانه مى شوند و جشن را به او شادباش گفته و براى درگذشتگان و نياكانش از اهورامزدا درخواست آمرزش كرده و براى خانواده اش خواهان تندرستى و شادكامى مى شوند و صاحب خانه نيز از مهمان پذيرايى كرده و مبلغى نيز در پايان به "درمهر"(آتشكده) دهش مى كند. اين مراسم تا شامگاه به درازا مى كشد و در پايان لُرك گردآورى شده در "درمهر" گهنبار و نيايش همگانى انجام و سپس شادى پايان بخش مراسم است.
✏
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
"امسال نيز كانون دانشجويان زرتشتى مفتخر است تا براى نخستين بار در بهمن ماه ٩٥، سفرى كوتاه به يزد را به مناسبت جشن مهرايزد برگزار كند."
@kdzir
چهارشنبه سوری را میتوان پیشوازانه ی جشن نوروز دانست که قبل از رسیدن آن برگزار مى شود و برپایی آن نشانه ی پذیرش و پیشواز از سال نو بوده و به پایان آمدن سال کهنه را خبر مى دهد.
برپایی این جشن در چند صد سال اخیر در گوشه و کنار این مرز و بوم اهورایی به همراهی آداب و رسومی ویژه که هرکدام نشان از باوری کهن دارد، آن را درخور تامل و توجه ساخته است، از این آداب و رسوم میتوان به فالگوش نشینی، کوزه شکنی، قاشق زنی، شال اندازی و بخت گشایی اشاره کرد.
از آنسوی زرتشتیان به ویژه در یزد و روستاهای اطراف آن از دیرباز در آخرین ساعات سال کهنه و پیش از دمیدن آفتاب در سحرگاه روز اورمزد و فرورین ماه(گاهشماری بدون کبیسه) به آتش افروزی بر بام خانه آن هم معمولا بلندترین جای آن میپردازند که به دیدگاه پژوهشگران این عرصه نشانگر پیشواز از فروهر نیاکان دارد و این آتش افروزی میتواند با برپایی آتش در شب چهارشنبه آخرسال، در پیوند باشد هرچند تغییراتی در باور و شیوه برگزاری آن رخ داده است.
اما چنانکه میدانیم چهارشنبه در تقویم ایرانی وجود نداشته و پس از چیرگی تازیان پدید آمده و این جشن نمى تواند تنها بر این پایه به وجود آمده باشد. دیدگاه دیگری که در این باره مطرح است و روانشاد دکتر بهار بدان اشاره داشته اند این است که چهارشنبه مرتبط به اعراب نیست و چهار مطرح شده در چهارشنبه مهم است و آن اشاره به چهار فصل سال دارد و اساس آن اسطورهای است و بر پایه ی آتش، نشان از پیشواز گرما و گرم شدن زمین و هوا دارد. و سرخی دلیل انرژی و حرکت بوده و پس از جشن سوری خواب زمستانی به کنار میرود و فصل کار و انرژی و حرکت فرا مى رسد.
بن مایه ی این جشن، یادآور پذیرایی و راهنمایی فروهر درگذشتگان است و با جابجایی، این آتش افروزی به شب چهارشنبه رسیده است. ولی آتش افروزی های بی سامان کنونی، پریدن از روی آن و سر دادن اشعاری با درون مایه ی ناسزاوار، به همراه مردم آزاری و آتش بازی های ویرانگر نمى تواند ربطی به فرهنگ ایرانی داشته باشد و در حقیقت خوارداشت یکی از چهار آخشیج پاک هستی آفرین در دیدگاه ایرانی است و نمیتوان جشنی این چنین را در معقوله ی باور و فرهنگ ایرانی گنجاند.
#چهارشنبه_سورى
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir
برپایی این جشن در چند صد سال اخیر در گوشه و کنار این مرز و بوم اهورایی به همراهی آداب و رسومی ویژه که هرکدام نشان از باوری کهن دارد، آن را درخور تامل و توجه ساخته است، از این آداب و رسوم میتوان به فالگوش نشینی، کوزه شکنی، قاشق زنی، شال اندازی و بخت گشایی اشاره کرد.
از آنسوی زرتشتیان به ویژه در یزد و روستاهای اطراف آن از دیرباز در آخرین ساعات سال کهنه و پیش از دمیدن آفتاب در سحرگاه روز اورمزد و فرورین ماه(گاهشماری بدون کبیسه) به آتش افروزی بر بام خانه آن هم معمولا بلندترین جای آن میپردازند که به دیدگاه پژوهشگران این عرصه نشانگر پیشواز از فروهر نیاکان دارد و این آتش افروزی میتواند با برپایی آتش در شب چهارشنبه آخرسال، در پیوند باشد هرچند تغییراتی در باور و شیوه برگزاری آن رخ داده است.
اما چنانکه میدانیم چهارشنبه در تقویم ایرانی وجود نداشته و پس از چیرگی تازیان پدید آمده و این جشن نمى تواند تنها بر این پایه به وجود آمده باشد. دیدگاه دیگری که در این باره مطرح است و روانشاد دکتر بهار بدان اشاره داشته اند این است که چهارشنبه مرتبط به اعراب نیست و چهار مطرح شده در چهارشنبه مهم است و آن اشاره به چهار فصل سال دارد و اساس آن اسطورهای است و بر پایه ی آتش، نشان از پیشواز گرما و گرم شدن زمین و هوا دارد. و سرخی دلیل انرژی و حرکت بوده و پس از جشن سوری خواب زمستانی به کنار میرود و فصل کار و انرژی و حرکت فرا مى رسد.
بن مایه ی این جشن، یادآور پذیرایی و راهنمایی فروهر درگذشتگان است و با جابجایی، این آتش افروزی به شب چهارشنبه رسیده است. ولی آتش افروزی های بی سامان کنونی، پریدن از روی آن و سر دادن اشعاری با درون مایه ی ناسزاوار، به همراه مردم آزاری و آتش بازی های ویرانگر نمى تواند ربطی به فرهنگ ایرانی داشته باشد و در حقیقت خوارداشت یکی از چهار آخشیج پاک هستی آفرین در دیدگاه ایرانی است و نمیتوان جشنی این چنین را در معقوله ی باور و فرهنگ ایرانی گنجاند.
#چهارشنبه_سورى
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir
افراسياب چون به كشور ايران چيره شد و منوچهر را در طبرستان در ميان گرفت(محاصره كرد)، منوچهر از افراسياب خواهش كرد كه از كشور ايران به اندازه ى يك تير پرتاپ به ايرانيان واگذار كند و چنانكه در اوستا آمده يكى از فرشتگان كه نام او اسفندارمزد بود يارى رسان شد و آرش را كه مردى با خدا بود آگاه كردند، منوچهر به او گفت كه تو بايد تير و كمان بر گيرى و تيرى پرتاب كنى.
آرش برپا خاست و برهنه شد و گفت اى پادشاه و اى مردم، بدن مرا ببينيد كه از هر زخمى و بيمارى به دور است و من بر اين باورم كه چون با اين كمان اين تير را بيندازم پاره پاره خواهم شد و خود را فدا خواهم نمود، ولى من خود را فداى شما خواهم كرد.
سپس برهنه شد و با توان و نيرويى كه خداوند به او داده بود، كمان را تا بنا گوش خود كشيد و تير را بيانداخت و خود پاره پاره شد.
خداوند، باد را فرمان داد تا تير او را از كوه رويان به دور جاى خراسان كه ميان فرغانه و طبرستان است برساند و اين تير در زمان فرود آمدن به درخت گردوى بزرگى نشست كه در جهان از بزرگى مانند نداشت و برخى گفته اند از جاى پرتاب تير تا بدانجا، هزار فرسخ بوده است و منوچهر و افراسياب به همين مقدار زمين با هم سازش كردند و اين رويداد در چنين روزى(روز تير از ماه تير) بود و مردم آن را جشن گرفتند💧
#جشن_تيرگان #بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir
آرش برپا خاست و برهنه شد و گفت اى پادشاه و اى مردم، بدن مرا ببينيد كه از هر زخمى و بيمارى به دور است و من بر اين باورم كه چون با اين كمان اين تير را بيندازم پاره پاره خواهم شد و خود را فدا خواهم نمود، ولى من خود را فداى شما خواهم كرد.
سپس برهنه شد و با توان و نيرويى كه خداوند به او داده بود، كمان را تا بنا گوش خود كشيد و تير را بيانداخت و خود پاره پاره شد.
خداوند، باد را فرمان داد تا تير او را از كوه رويان به دور جاى خراسان كه ميان فرغانه و طبرستان است برساند و اين تير در زمان فرود آمدن به درخت گردوى بزرگى نشست كه در جهان از بزرگى مانند نداشت و برخى گفته اند از جاى پرتاب تير تا بدانجا، هزار فرسخ بوده است و منوچهر و افراسياب به همين مقدار زمين با هم سازش كردند و اين رويداد در چنين روزى(روز تير از ماه تير) بود و مردم آن را جشن گرفتند💧
#جشن_تيرگان #بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir
در مهریشت به هنگام برشماری توانمندی و کارایی مهر، روشن و آشکارا به گرد زمین اشاره میشود و این خود درخور اندیشه و نگرشی ویژه است. مهر با وجود تندی بی اندازه اش در برخورد با مهردروجان(پیمان شکنان)که کوچکترین لغزش آنان را به شوند تیزگوشی و تیزبینی میشنوند و میبینند و در نمیگذرد و با آن دلیری و برجستگی و بلند پایگاهی اش، ایزدی بسیار مهربان است و نیک کنش او نگهبان اشویی و راستی و سرسپرده اشه است و خویشکاری دارد که رانده شدگان به خانمان دروج(دروغ) را به راه اشه بازگرداند.
کارکرد مهر در برخورد با مهردروجان، به راستی بازخورد کردار و رفتار این مردمان و کارایی قانون اشه است و نکتهای که در مهریشت بی اندازه بر آن پافشاری میشود، پاسداشت پیمان یا قول و قرار و میثاق و قرارداد و هرآنچه در این گستره بگنجد، است.
اگر در مهریشت بزرگنمایی هم به چشم میخورد، شگفت انگیز نیست. چون دستاورد اندیشه شاعرانه، اما راست و درست آریایی است و به گفته ی «پاول تیمه»، هم آفریده ی اندیشه و تجرید خردمندانه است و هم آفریده تخیلی عاطفی.
تیمه همچنین یاداور میشود که شخصیت و چهره مهر نمودار این باور خردمندانه و سنجیده است که جهان انسانی ما با انواع پیوندها و مناسبات مشترک میان افراد، گروهها و کشورها، بدون اعتماد به رعایت تعهدات و پیمان ها نمیتواند دوام بیاورد. چون بدون آن نه امنیتی میتواند وجود داشته باشد و نه صلحی. افزون بر این نمودار امیدی پرشور، گرچه غیرمنطقی، به این باور است که قدرتی الهی برای حمایت از چنین وعدهها و پیمانهایی وجود دارد که درست پیمانان را پاداش میدهد و پیمان شکنان را مجازات میکند.
سرود مهریشت همچون بیان شیوای این باور و اعتقاد، سرود مذهبی بزرگی است که باید در ادبیات مذهبی کلاسیک جهان به آن ارج نهاد.
حال مهرگان جشنی است که با ایزد مهر در پیوند است هرچند روز مهر و ماه مهر به هم رسیده اند.
همچنین شادمانی و برپاداری جشن ترازمندی پاییزی(اعتدال خریفی) و نیز جشن برداشت محصول بدو باز بسته است.
مناسبت دیگری که برای مهرگان آورده اند، خیزش کاوه آهنگر و به پادشاهی رسیدن فریدون و براندازی ضحاک بیدادگر است.
#جشن_مهرگان
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir
کارکرد مهر در برخورد با مهردروجان، به راستی بازخورد کردار و رفتار این مردمان و کارایی قانون اشه است و نکتهای که در مهریشت بی اندازه بر آن پافشاری میشود، پاسداشت پیمان یا قول و قرار و میثاق و قرارداد و هرآنچه در این گستره بگنجد، است.
اگر در مهریشت بزرگنمایی هم به چشم میخورد، شگفت انگیز نیست. چون دستاورد اندیشه شاعرانه، اما راست و درست آریایی است و به گفته ی «پاول تیمه»، هم آفریده ی اندیشه و تجرید خردمندانه است و هم آفریده تخیلی عاطفی.
تیمه همچنین یاداور میشود که شخصیت و چهره مهر نمودار این باور خردمندانه و سنجیده است که جهان انسانی ما با انواع پیوندها و مناسبات مشترک میان افراد، گروهها و کشورها، بدون اعتماد به رعایت تعهدات و پیمان ها نمیتواند دوام بیاورد. چون بدون آن نه امنیتی میتواند وجود داشته باشد و نه صلحی. افزون بر این نمودار امیدی پرشور، گرچه غیرمنطقی، به این باور است که قدرتی الهی برای حمایت از چنین وعدهها و پیمانهایی وجود دارد که درست پیمانان را پاداش میدهد و پیمان شکنان را مجازات میکند.
سرود مهریشت همچون بیان شیوای این باور و اعتقاد، سرود مذهبی بزرگی است که باید در ادبیات مذهبی کلاسیک جهان به آن ارج نهاد.
حال مهرگان جشنی است که با ایزد مهر در پیوند است هرچند روز مهر و ماه مهر به هم رسیده اند.
همچنین شادمانی و برپاداری جشن ترازمندی پاییزی(اعتدال خریفی) و نیز جشن برداشت محصول بدو باز بسته است.
مناسبت دیگری که برای مهرگان آورده اند، خیزش کاوه آهنگر و به پادشاهی رسیدن فریدون و براندازی ضحاک بیدادگر است.
#جشن_مهرگان
#بخشى_از_كتاب_آيين_به_پژوهش_و_نگارش_مهرداد_قدردان
@kdzir