Aldagani jurnalist yaxshi?
Ba'zan matbuot anjumanlarida rasmiylar shunday ma'lumotlarni berishadiki, ular unchalik ham haqiqatga to'g'ri kelmaydi, lekin anjumanda qatnashayotgan jurnalistlar turli sabablar bilan (masalan, sohaning o'ziga xosliklarini yoki undagi turli normativ hujjatlarni yaxshi bilmaslik, berilgan ma'lumotlarni o'sha joyda tekshirish uchun imkoniyat / vaqt bo'lmasligi va hokazo) ma'lumot yoki uning bir qismi haqiqatga to'g'ri kelmasligini anglay olmasliklari mumkin.
"Bugungi kundagi barcha ta’lim mazmuni bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlar, o‘quv dasturlari aynan mana shu amaldagi (2021-yilda Xalq ta'lim vazirining buyrug'i bilan qabul qilingan, demoqchi) DTSdan chiqib ketmagan va uni to‘liq qoplagan holda ta’lim jarayoni tashkil etilgan". Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi O‘quv jarayonini metodik jihatdan ta’minlash va darsliklar boshqarmasi boshlig‘i Dilshoda Norboyeva
Bu bayonot qay darajada haqiqatga to'g'ri keladi? Tahlil qilib ko'raylik:
- 2023/2024 o'quv yilidan boshlab 1-4-sinflarga joriy qilingan "Novda" darsliklari 2017-yilda tasdiqlangan DTSga ham, 2021-yildan boshlab Prezident farmoni asosida 1-3 sinflarga joriy qilingan Milliy o'quv dasturiga ham mos kelmaydi. (Bu darsliklar qaysi dastur asosida yaratilgani haligacha ochiqlanmadi.) Qolaversa, bilishimcha, u paytda boshlang'ich sinflarda informatika fanini kiritish rejada bo'lmagan, hozir 1-2 sinflarda bu fan o'qitiladi).
- 5-sinflar uchun bu yil "Marshall Cavendish" nashriyotining "Tabiiy fanlar" darsligi tarjima qilinib, "Novda" xususiy nashriyoti logosi ostida chop qilindi(-moqda) - bu darslik 2017-yilda tasdiqlangan DTSga yoki Tabiiy fanlar bo'yicha Milliy o'quv dasturiga mos kelmaydi.
5-sinflar uchun yangi tayyorlangan "Adabiyot" darsligi mundarijasi ham 2017-yilda tasdiqlangan DTSga yoki Adabiyot bo'yicha Milliy o'quv dasturiga mos kelmaydi.
Qolaversa, Xalq ta'limi vazirining 2021-yil 24-sentyabrdagi 310-son buyrug'i va O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 11-maydagi 134-son farmoniga muvofiq, shu yil sentyabrdan barcha sinflar Milliy o'quv dasturiga to'liq o'tib bo'lishi kerak edi. Amalda turli sinflar uch xil (to'rt xil?) bir-biriga nomutanosib o'quv dasturlari bilan o'qimoqdalar.
Endi savol: Haqiqatdan ham bugungi kundagi barcha ta’lim mazmuni bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlar, o‘quv dasturlari aynan mana shu amaldagi DTSdan chiqib ketmagan va uni to‘liq qoplagan holda ta’lim jarayoni tashkil etilgan...mi?
Ba'zan matbuot anjumanlarida rasmiylar shunday ma'lumotlarni berishadiki, ular unchalik ham haqiqatga to'g'ri kelmaydi, lekin anjumanda qatnashayotgan jurnalistlar turli sabablar bilan (masalan, sohaning o'ziga xosliklarini yoki undagi turli normativ hujjatlarni yaxshi bilmaslik, berilgan ma'lumotlarni o'sha joyda tekshirish uchun imkoniyat / vaqt bo'lmasligi va hokazo) ma'lumot yoki uning bir qismi haqiqatga to'g'ri kelmasligini anglay olmasliklari mumkin.
"Bugungi kundagi barcha ta’lim mazmuni bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlar, o‘quv dasturlari aynan mana shu amaldagi (2021-yilda Xalq ta'lim vazirining buyrug'i bilan qabul qilingan, demoqchi) DTSdan chiqib ketmagan va uni to‘liq qoplagan holda ta’lim jarayoni tashkil etilgan". Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi O‘quv jarayonini metodik jihatdan ta’minlash va darsliklar boshqarmasi boshlig‘i Dilshoda Norboyeva
Bu bayonot qay darajada haqiqatga to'g'ri keladi? Tahlil qilib ko'raylik:
- 2023/2024 o'quv yilidan boshlab 1-4-sinflarga joriy qilingan "Novda" darsliklari 2017-yilda tasdiqlangan DTSga ham, 2021-yildan boshlab Prezident farmoni asosida 1-3 sinflarga joriy qilingan Milliy o'quv dasturiga ham mos kelmaydi. (Bu darsliklar qaysi dastur asosida yaratilgani haligacha ochiqlanmadi.) Qolaversa, bilishimcha, u paytda boshlang'ich sinflarda informatika fanini kiritish rejada bo'lmagan, hozir 1-2 sinflarda bu fan o'qitiladi).
- 5-sinflar uchun bu yil "Marshall Cavendish" nashriyotining "Tabiiy fanlar" darsligi tarjima qilinib, "Novda" xususiy nashriyoti logosi ostida chop qilindi(-moqda) - bu darslik 2017-yilda tasdiqlangan DTSga yoki Tabiiy fanlar bo'yicha Milliy o'quv dasturiga mos kelmaydi.
5-sinflar uchun yangi tayyorlangan "Adabiyot" darsligi mundarijasi ham 2017-yilda tasdiqlangan DTSga yoki Adabiyot bo'yicha Milliy o'quv dasturiga mos kelmaydi.
Qolaversa, Xalq ta'limi vazirining 2021-yil 24-sentyabrdagi 310-son buyrug'i va O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 11-maydagi 134-son farmoniga muvofiq, shu yil sentyabrdan barcha sinflar Milliy o'quv dasturiga to'liq o'tib bo'lishi kerak edi. Amalda turli sinflar uch xil (to'rt xil?) bir-biriga nomutanosib o'quv dasturlari bilan o'qimoqdalar.
Endi savol: Haqiqatdan ham bugungi kundagi barcha ta’lim mazmuni bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlar, o‘quv dasturlari aynan mana shu amaldagi DTSdan chiqib ketmagan va uni to‘liq qoplagan holda ta’lim jarayoni tashkil etilgan...mi?
Telegram
Gazeta.uz - O‘zbekiston yangiliklari
2025-yil yakunigacha maktablarning yagona taʼlim tizimi uchun oʻquv dasturlari va DTS takomillashtiriladi — vazirlik
O‘zbekistonda maktablarning yagona ta’lim tizimi uchun o‘quv dasturlari va Davlat ta’lim standarti (DTS) jamoatchilik muhokamasiga qo‘yiladi.…
O‘zbekistonda maktablarning yagona ta’lim tizimi uchun o‘quv dasturlari va Davlat ta’lim standarti (DTS) jamoatchilik muhokamasiga qo‘yiladi.…
👏8👍3🔥3
Respublika ta'lim markazining telegram-kanalida ayrim fanlar va sinflar uchun yangilangan darsliklar (aniqog'i, darsliklarning qismlari) joylashtirila boshlandi.
Xususan, 8 va 9 sinflar uchun 2024-yilgi "Jahon tarixi" darsliklaridan shuni anglash mumkinki, tarixni o'qitishda o'zgarish (aniqrog'i, siljish) ro'y bergan: 8-sinf jahon tarixining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismi XIII-XV asr voqealarini, 9-sinf jahon tarixi darsligining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismi Buyuk geografik kashfiyotlar va Yevropada industrial jamiyatlarning boshlanishini (XVI asrlar) qamrab olmoqda. Ilgari 8-sinf "Jahon tarixi" darsligi XVI asrdan XIX asrning ikkinchi yarmigacha bo'lgan davrni (qarang: R. Farmonov va boshqalar, 2019-yil), 9-sinf darsligi XIX asr oxiri - XX asr boshlarini qamrab olgan edi (qarang: Lafasov va boshqalar, 2014-yil).
Bundan tashqari, RTM telegram kanalida 8 va 9 sinflar uchun "Davlat va huquq asoslari" fani darsliklarining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismlari ham e'lon qilindi. Oldinroq, 5-sinflar uchun "Tabiiy fanlar" darsligining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismi ham e'lon qilingan edi. Bu darsliklarning e'lon qilinishi, katta ehtimol bilan, ular hali maktablarda yo'qligini, ya'ni o'quvchilar va o'qituvchilar o'quv yilini elektron darsliklar (aniqrog'i, darsliklarning pdf-variantlari) bilan boshlashlarini bildiradi.
Shu o'rinda bir qancha savollar tug'iladi.
Nega Respublika ta'lim markazi kanalida darsliklar qismlarga bo'lingan holda e'lon qilinmoqda? Agar darsliklar tayyor bo'lsa, ularning to'liq shaklini e'lon qilishga kim (nima) xalal beradi? Nega e'lon qilingan darsliklardan chiqish ma'lumotlari (mualliflar / tuzuvchilar, nashriyot / tipografiya nomi, ISBN raqami va hokazo) olib tashlangan? Bundan maqsad nima?
Umuman, nega barcha maktab darsliklarini bir joyga jamlagan va tizimlashtirgan rasmiy elektron resurs mavjud emas? Ilgari barcha darsliklar eduportal.uz da jamlanardi, lekin bu manbada oxirgi yillarda joriy qilingan darsliklar yo'q. 2021-2022 yillarda MO'D asosida yaratilgan darsliklar kitob.uz portaliga ham joylangan edi, lekin bu sayt anchadan beri negadir ochilmayapti. Ziyouz'da ham asosan 2017-yilgi va undan oldingi darsliklar jamlangan, yangi darsliklarning ko'plarini topish imkonsiz. O'quvchilar, abituriyentlar, ota-onalar, ta'lim mazmunini tahlil qilmoqchi bo'lgan tadqiqotchilar darsliklarni qaysi manbadan qidirishlari kerak?
P.S. Tushunishimcha, bu yerda muammo mualliflik huquqi bilan bog'liq emas. Darsliklar byudjet puliga yaratiladi va ularni chop qilish, tarqatish huquqi vazirlikda (ya'ni byudjet tashkilotida) qoladi. Lekin muammo nimadaligiga vazirlik mutasaddilari izoh berishsa yaxshi bo'lardi.
Xususan, 8 va 9 sinflar uchun 2024-yilgi "Jahon tarixi" darsliklaridan shuni anglash mumkinki, tarixni o'qitishda o'zgarish (aniqrog'i, siljish) ro'y bergan: 8-sinf jahon tarixining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismi XIII-XV asr voqealarini, 9-sinf jahon tarixi darsligining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismi Buyuk geografik kashfiyotlar va Yevropada industrial jamiyatlarning boshlanishini (XVI asrlar) qamrab olmoqda. Ilgari 8-sinf "Jahon tarixi" darsligi XVI asrdan XIX asrning ikkinchi yarmigacha bo'lgan davrni (qarang: R. Farmonov va boshqalar, 2019-yil), 9-sinf darsligi XIX asr oxiri - XX asr boshlarini qamrab olgan edi (qarang: Lafasov va boshqalar, 2014-yil).
Bundan tashqari, RTM telegram kanalida 8 va 9 sinflar uchun "Davlat va huquq asoslari" fani darsliklarining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismlari ham e'lon qilindi. Oldinroq, 5-sinflar uchun "Tabiiy fanlar" darsligining 1-chorak uchun mo'ljallangan qismi ham e'lon qilingan edi. Bu darsliklarning e'lon qilinishi, katta ehtimol bilan, ular hali maktablarda yo'qligini, ya'ni o'quvchilar va o'qituvchilar o'quv yilini elektron darsliklar (aniqrog'i, darsliklarning pdf-variantlari) bilan boshlashlarini bildiradi.
Shu o'rinda bir qancha savollar tug'iladi.
Nega Respublika ta'lim markazi kanalida darsliklar qismlarga bo'lingan holda e'lon qilinmoqda? Agar darsliklar tayyor bo'lsa, ularning to'liq shaklini e'lon qilishga kim (nima) xalal beradi? Nega e'lon qilingan darsliklardan chiqish ma'lumotlari (mualliflar / tuzuvchilar, nashriyot / tipografiya nomi, ISBN raqami va hokazo) olib tashlangan? Bundan maqsad nima?
Umuman, nega barcha maktab darsliklarini bir joyga jamlagan va tizimlashtirgan rasmiy elektron resurs mavjud emas? Ilgari barcha darsliklar eduportal.uz da jamlanardi, lekin bu manbada oxirgi yillarda joriy qilingan darsliklar yo'q. 2021-2022 yillarda MO'D asosida yaratilgan darsliklar kitob.uz portaliga ham joylangan edi, lekin bu sayt anchadan beri negadir ochilmayapti. Ziyouz'da ham asosan 2017-yilgi va undan oldingi darsliklar jamlangan, yangi darsliklarning ko'plarini topish imkonsiz. O'quvchilar, abituriyentlar, ota-onalar, ta'lim mazmunini tahlil qilmoqchi bo'lgan tadqiqotchilar darsliklarni qaysi manbadan qidirishlari kerak?
P.S. Tushunishimcha, bu yerda muammo mualliflik huquqi bilan bog'liq emas. Darsliklar byudjet puliga yaratiladi va ularni chop qilish, tarqatish huquqi vazirlikda (ya'ni byudjet tashkilotida) qoladi. Lekin muammo nimadaligiga vazirlik mutasaddilari izoh berishsa yaxshi bo'lardi.
👍6🔥1
O'quvchilar, o'qituvchilar va ota-onalarga savol. Agar siz (o'quvchilaringiz, farzandlaringiz) 2023-24 yillarda yaratilgan darsliklar bilan o'qishayotgan bo'lsa, bu darsliklarning chop qilingan nusxasini maktab berganmi?
Final Results
43%
Ha, hamma fanlardan darsliklarning chop qilingan nusxalarini olganmiz.
24%
Faqat ayrim fanlardan darsliklarning chop qilingan nusxalarini olganmiz.
37%
Hech qaysi fandan darsliklarning chop qilingan nusxalarini olmaganmiz.
Curriculum (ta'lim standartlari, o'quv dasturlari): nafaqat turli sinflar o'rtasidagi, balki bir sinf ichidagi chalkashliklar
Vazir Hilola Umarova boschiligidagi ikkinchi to'liq o'quv yili aniq ta'lim maqsadlarisiz va aniq curriculum'siz boshlanayotgani haqida yozgan edim: turli sinflar turli yillarda yaratilgan, bir-biriga mazmunan va (yoki) metodik jihatdan nomutanosib dasturlar va darsliklar bilan tahsil olishda davom etmoqda. Lekin bunday nomutanosiblik nafaqat turli sinflar o'rtasida, balki bir sinf ichida ham davom etayotganga o'xshaydi. Qanday deysizmi?
Bilasiz, O'zbekistonda ta'lim 7 tilda olib boriladi. O'tgan yili "Novda" darsliklari boshlang'ich sinflar uchun o'zbek va rus tilli maktablarga joriy qilingan edi. Respublika ta'lim markazi telegram kanalidagi kalendar-taqvim rejalarni tahlil qilsangiz, ta'lim boshqa tillarda olib borilayotgan maktablarning 1-3 sinflari milliy o'quv dasturi asosida, 4-sinflari esa 2017-yil (yoki undan oldin) yaratilgan dastur va darsliklar asosida o'qiyotganini ko'rish mumkin.
Masalan, milliy o'quv dasturida ona tili ta'limi kommunikativ yondashuvga asoslanishi - asosiy maqsad bolada nutq ko'nikmalarini rivojlantirish ekanligi belgilangan edi. Shu maqsadda ona tili va o'qish fanlari ham bir fanga birlashtirilgan edi. "Novda" darsliklarida esa bu yondashuvdan voz kechildi, ona tili ta'limida asosan grammatik qoidalarni yodlatish yondashuviga qaytildi, ona tili va o'qish fanlari ajratildi. Ta'lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablarda esa 1-3 sinflarda ona tili va o'qish yagona sifatida, kommunikativ yondashuv asosida, 4-sinfda esa oldingi (grammatikaga asoslangan yondashuv) asosida, ona tili va o'qish fanlariga ajratilgan holda o'qitilmoqda (masalan, qarang: ta'lim tojik va qozoq tillarida olib boriladigan maktablar kalendar rejalari). Buning sababi oddiy: Milliy o'quv dasturi asosidagi darsliklar 1-3 sinflar uchun yaratilgan edi, "Novda" esa ta'lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablar uchun darsliklar yaratishni lozim bilmagan ko'rinadi.
Vazir Hilola Umarova boschiligidagi ikkinchi to'liq o'quv yili aniq ta'lim maqsadlarisiz va aniq curriculum'siz boshlanayotgani haqida yozgan edim: turli sinflar turli yillarda yaratilgan, bir-biriga mazmunan va (yoki) metodik jihatdan nomutanosib dasturlar va darsliklar bilan tahsil olishda davom etmoqda. Lekin bunday nomutanosiblik nafaqat turli sinflar o'rtasida, balki bir sinf ichida ham davom etayotganga o'xshaydi. Qanday deysizmi?
Bilasiz, O'zbekistonda ta'lim 7 tilda olib boriladi. O'tgan yili "Novda" darsliklari boshlang'ich sinflar uchun o'zbek va rus tilli maktablarga joriy qilingan edi. Respublika ta'lim markazi telegram kanalidagi kalendar-taqvim rejalarni tahlil qilsangiz, ta'lim boshqa tillarda olib borilayotgan maktablarning 1-3 sinflari milliy o'quv dasturi asosida, 4-sinflari esa 2017-yil (yoki undan oldin) yaratilgan dastur va darsliklar asosida o'qiyotganini ko'rish mumkin.
Masalan, milliy o'quv dasturida ona tili ta'limi kommunikativ yondashuvga asoslanishi - asosiy maqsad bolada nutq ko'nikmalarini rivojlantirish ekanligi belgilangan edi. Shu maqsadda ona tili va o'qish fanlari ham bir fanga birlashtirilgan edi. "Novda" darsliklarida esa bu yondashuvdan voz kechildi, ona tili ta'limida asosan grammatik qoidalarni yodlatish yondashuviga qaytildi, ona tili va o'qish fanlari ajratildi. Ta'lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablarda esa 1-3 sinflarda ona tili va o'qish yagona sifatida, kommunikativ yondashuv asosida, 4-sinfda esa oldingi (grammatikaga asoslangan yondashuv) asosida, ona tili va o'qish fanlariga ajratilgan holda o'qitilmoqda (masalan, qarang: ta'lim tojik va qozoq tillarida olib boriladigan maktablar kalendar rejalari). Buning sababi oddiy: Milliy o'quv dasturi asosidagi darsliklar 1-3 sinflar uchun yaratilgan edi, "Novda" esa ta'lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablar uchun darsliklar yaratishni lozim bilmagan ko'rinadi.
🔥4😱2
1,3 trln sarflangan darsliklarni bir yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlarini kim to'laydi?
Kecha kanalda joylangan so'rovnomada javob berganlarning 23%i "faqat ayrim fanlardan 2023-24 yillarda yaratilgan darsliklarning qog'oz nusxalarini olganmiz", 36%i esa "hech qaysi fandan darsliklarning chop qilingan nusxalarini olmaganmiz" deb javob berishdi. Ya'ni, so'rovnomada qatnashganlarning yarmidan ko'pida darsliklarning mavjudligi bilan bog'liq muammo mavjud. Albatta, bu so'rovnoma reprezentativlikka da'vo qilmaydi, lekin haqiqiy vaziyatni tasavvur qilishga yordam beradi. Buni so'rovnoma joylangan post ostida qoldirilgan izohlardan ham bilish mumkin. Masalan, izoh qoldirganlar 8-9-sinflar tarix fani rejasi yangi darsliklar asosida tuzilgani, o'quvchilar qo'lida esa bu darsliklar yo'qligini yozishgan. Boshqa bir kanal kuzatuvchisi 5-sinf uchun yangi darsliklar kelguncha eskisidan foydalanish aytilganligini yozgan.
Bu yoqda boshlang'ich sinflar bilan ham "kasha": ta'lim o'zbek va rus tillarida olib boriladigan maktablarning boshlang'ich sinflari o'tgan yili chop etilgan va qaysi dasturlar asosida yaratilgani hali ham mavhum qolayotgan "Novda" darsliklari asosida o'qishmoqda, ta'lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablarning 1-3 sinflari 2021-2022-yilda Milliy o'quv dasturi asosida yaratilgan darsliklar asosida, 4-sinflari esa 2017-yilgi (yoki undan oldingi) dasturlar va darsliklar asosida o'qishayotgan ko'rinadi.
Qizig'i, o'sha "Novda"ning darsliklari bilan ahvol "silliq" emasga o'xshaydi. Masalan, o'quv yilining birinchi haftasi o'tdi, lekin biz hali ham ayrim fanlardan darsliklarni ("Novda"ning darsliklarini) olmadik. Vaholanki, bu darsliklar o'tgan yili chiqarilgan, demak, mantiqan olib qaraganda ular maktab kutubxonalarida bo'lishi kerak (edi). Rasmiylardan sababini so'raganimda: "Darsliklarda xatolar bor ekan, ularni to'g'rilab qayta chop qilishyapti, yetib kelishi bilan bolalarga tarqatamiz" deyishdi.
Endi vazir Hilola Umarovaga va vazirlikdagi ta'lim mazmuni, metodikasiga mas'ullarga savollar (bilaman, baribir bu savolga ham, oldingilari singari, javob bermaysiz, lekin baribir):
Ta'limga mas'ullar sifatida, o'tgan yili chop qilishga, maktablarga tarqatishga ruxsat berishdan oldin bu darsliklarni varaqlab ko'rganmidingizlar? Bu qanday xatolar bo'ldiki, bir yil o'tar-o'tmas darsliklarni qayta chop qilish zarurati tug'ildi? Bu darsliklar asosida bir yil tahsil olgan bolalar nima bo'ladi? O'tgan yili shundoq ham defitsitli byudjetdan 1,3 trln ajratilib chop etilgan darsliklarni (yoki ularning bir qismini) bir-yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlarini kim to'laydi?
Kecha kanalda joylangan so'rovnomada javob berganlarning 23%i "faqat ayrim fanlardan 2023-24 yillarda yaratilgan darsliklarning qog'oz nusxalarini olganmiz", 36%i esa "hech qaysi fandan darsliklarning chop qilingan nusxalarini olmaganmiz" deb javob berishdi. Ya'ni, so'rovnomada qatnashganlarning yarmidan ko'pida darsliklarning mavjudligi bilan bog'liq muammo mavjud. Albatta, bu so'rovnoma reprezentativlikka da'vo qilmaydi, lekin haqiqiy vaziyatni tasavvur qilishga yordam beradi. Buni so'rovnoma joylangan post ostida qoldirilgan izohlardan ham bilish mumkin. Masalan, izoh qoldirganlar 8-9-sinflar tarix fani rejasi yangi darsliklar asosida tuzilgani, o'quvchilar qo'lida esa bu darsliklar yo'qligini yozishgan. Boshqa bir kanal kuzatuvchisi 5-sinf uchun yangi darsliklar kelguncha eskisidan foydalanish aytilganligini yozgan.
Bu yoqda boshlang'ich sinflar bilan ham "kasha": ta'lim o'zbek va rus tillarida olib boriladigan maktablarning boshlang'ich sinflari o'tgan yili chop etilgan va qaysi dasturlar asosida yaratilgani hali ham mavhum qolayotgan "Novda" darsliklari asosida o'qishmoqda, ta'lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablarning 1-3 sinflari 2021-2022-yilda Milliy o'quv dasturi asosida yaratilgan darsliklar asosida, 4-sinflari esa 2017-yilgi (yoki undan oldingi) dasturlar va darsliklar asosida o'qishayotgan ko'rinadi.
Qizig'i, o'sha "Novda"ning darsliklari bilan ahvol "silliq" emasga o'xshaydi. Masalan, o'quv yilining birinchi haftasi o'tdi, lekin biz hali ham ayrim fanlardan darsliklarni ("Novda"ning darsliklarini) olmadik. Vaholanki, bu darsliklar o'tgan yili chiqarilgan, demak, mantiqan olib qaraganda ular maktab kutubxonalarida bo'lishi kerak (edi). Rasmiylardan sababini so'raganimda: "Darsliklarda xatolar bor ekan, ularni to'g'rilab qayta chop qilishyapti, yetib kelishi bilan bolalarga tarqatamiz" deyishdi.
Endi vazir Hilola Umarovaga va vazirlikdagi ta'lim mazmuni, metodikasiga mas'ullarga savollar (bilaman, baribir bu savolga ham, oldingilari singari, javob bermaysiz, lekin baribir):
Ta'limga mas'ullar sifatida, o'tgan yili chop qilishga, maktablarga tarqatishga ruxsat berishdan oldin bu darsliklarni varaqlab ko'rganmidingizlar? Bu qanday xatolar bo'ldiki, bir yil o'tar-o'tmas darsliklarni qayta chop qilish zarurati tug'ildi? Bu darsliklar asosida bir yil tahsil olgan bolalar nima bo'ladi? O'tgan yili shundoq ham defitsitli byudjetdan 1,3 trln ajratilib chop etilgan darsliklarni (yoki ularning bir qismini) bir-yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlarini kim to'laydi?
😢11🤬6🤯2
O'zbekiston - ijtimoiy davlat?
O‘zbekistonda samarasiz foydalanilayotgan yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari xususiy sektorga DXSH asosida berilishi mumkin. Prezident qaroriga ko'ra, samarasiz foydalanib kelinayotgan respublikadagi yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlarini (shu jumladan, madaniyat saroylari, stadionlar, konsert zallari, istirohat bog‘lari) xatlovdan o‘tkazadi. Shundan so‘ng, ularni xususiy sektorga DXSH asosida o‘tkazish bo‘yicha hukumatga taklif kiritadi. Qarorda samarasiz foydalanish deganda aniq nima nazarda tutilgani ko‘rsatilmagan.
Bunday yondashuvning xavotirliligi nafaqat qarorqa "samarasiz"likning mezonlariga oydinlik kiritilmaganida emas. Darhaqiqat, "samarasizlik" deganda nima nazarda tutilmoqda? Bunday obyektlarning iqtisodiy foyda keltirmayotganimi? Lekin, shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari - ijtimoiy obyektlar. Ular soliq to'lovchilar hisobidan moliyalashtiriladi va "ayni damda va shu yerda", ko'zga ko'rinadigan iqtisodiy foyda keltirishini kutish mantiqsizlikdir. Masalan, Harvard universitetida iqtisodiyot bo'yicha doktorlikni yoqlagan Botir Qobilov istirohat bog‘lari va yashil maydonlarni qisqartirish aholi o‘rtasida tengsizlikni kuchaytirishi, aholini nosog‘lomroq, baxtsizroq va kambag‘alroq qilishi haqida yozgan edi.
Agar "samarasiz" deganda bunday obyektlar ko'rsatayotgan xizmat sifatining pastligi nazarda tutilgan bo'lsa ham ularni xususiy qo'llarga berish yechim emas. To'g'ri, investor bu obyektlardagi xizmat sifatini yaxshilashi mumkin, lekin har qanday investorning maqsadi - sarflangan sarmoyani qaytarish, demak, bu obyektlardan hamma ham foydalana olmaydi va yana o'sha - kambag'allik va tengsizlik muammosi,
Bunday yondashuvning menda xavotir uyg'otishiga yana bir sabab: davlat "samarasizlik" bahonasi bilan o'zining fuqarolar oldidagi majburiyatini zimmasidan soqit qilmoqchi. Yaqindagina as'asa-yu dabdaba bilan yangilgangan Konstitutsiyaning birinchi moddasida O'zbekiston ijtimoiy davlat ekanligi belgilab qo'yildi. Bu shunchaki chiroyli so'z emas, davlat bu bilan o'z zimmasiga kuchli majburiyatlarni oldi. Bu majburiyatlar bajarilishi kerak. Demak, ijtimoiy obyektlarni xususiy qo'llarga berib ulardan qutulish emas, ularni samarali ishlatish - davlatning fuqarolar, soliq to'lovchilar oldidagi majbriyati. Tasavvur qiling, bugun "samarasiz ishlayapti" bahonasi bilan kasalaxonalar, sport inshootlari va istirohat bog'larini sotvorsak, ertaga maktablar va bog'chalarni (axir ta'lim ham samarasiz ishlayapti-ku), ertaga madaniy meros obyektlarini ...
Qolaversa, ko'plab ijtimoiy obyektlarga, Bakiroo aytmoqchi, oligarxiyaning "tamshanib" turishi - bu obyektlarning ijtimoiy qiymatida emas, balki "yog'li" joylarda joylashganida ...
Asosiy vazifasi O'zbekistonda qabul qilinayotgan normativ-huquqiy hujjatlarning (qonun, qaror, farmonlar) O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligini aniqlash bo'lgan Konstitutsiyaviy sud nima deydi?
O‘zbekistonda samarasiz foydalanilayotgan yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari xususiy sektorga DXSH asosida berilishi mumkin. Prezident qaroriga ko'ra, samarasiz foydalanib kelinayotgan respublikadagi yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlarini (shu jumladan, madaniyat saroylari, stadionlar, konsert zallari, istirohat bog‘lari) xatlovdan o‘tkazadi. Shundan so‘ng, ularni xususiy sektorga DXSH asosida o‘tkazish bo‘yicha hukumatga taklif kiritadi. Qarorda samarasiz foydalanish deganda aniq nima nazarda tutilgani ko‘rsatilmagan.
Bunday yondashuvning xavotirliligi nafaqat qarorqa "samarasiz"likning mezonlariga oydinlik kiritilmaganida emas. Darhaqiqat, "samarasizlik" deganda nima nazarda tutilmoqda? Bunday obyektlarning iqtisodiy foyda keltirmayotganimi? Lekin, shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari - ijtimoiy obyektlar. Ular soliq to'lovchilar hisobidan moliyalashtiriladi va "ayni damda va shu yerda", ko'zga ko'rinadigan iqtisodiy foyda keltirishini kutish mantiqsizlikdir. Masalan, Harvard universitetida iqtisodiyot bo'yicha doktorlikni yoqlagan Botir Qobilov istirohat bog‘lari va yashil maydonlarni qisqartirish aholi o‘rtasida tengsizlikni kuchaytirishi, aholini nosog‘lomroq, baxtsizroq va kambag‘alroq qilishi haqida yozgan edi.
Agar "samarasiz" deganda bunday obyektlar ko'rsatayotgan xizmat sifatining pastligi nazarda tutilgan bo'lsa ham ularni xususiy qo'llarga berish yechim emas. To'g'ri, investor bu obyektlardagi xizmat sifatini yaxshilashi mumkin, lekin har qanday investorning maqsadi - sarflangan sarmoyani qaytarish, demak, bu obyektlardan hamma ham foydalana olmaydi va yana o'sha - kambag'allik va tengsizlik muammosi,
Bunday yondashuvning menda xavotir uyg'otishiga yana bir sabab: davlat "samarasizlik" bahonasi bilan o'zining fuqarolar oldidagi majburiyatini zimmasidan soqit qilmoqchi. Yaqindagina as'asa-yu dabdaba bilan yangilgangan Konstitutsiyaning birinchi moddasida O'zbekiston ijtimoiy davlat ekanligi belgilab qo'yildi. Bu shunchaki chiroyli so'z emas, davlat bu bilan o'z zimmasiga kuchli majburiyatlarni oldi. Bu majburiyatlar bajarilishi kerak. Demak, ijtimoiy obyektlarni xususiy qo'llarga berib ulardan qutulish emas, ularni samarali ishlatish - davlatning fuqarolar, soliq to'lovchilar oldidagi majbriyati. Tasavvur qiling, bugun "samarasiz ishlayapti" bahonasi bilan kasalaxonalar, sport inshootlari va istirohat bog'larini sotvorsak, ertaga maktablar va bog'chalarni (axir ta'lim ham samarasiz ishlayapti-ku), ertaga madaniy meros obyektlarini ...
Qolaversa, ko'plab ijtimoiy obyektlarga, Bakiroo aytmoqchi, oligarxiyaning "tamshanib" turishi - bu obyektlarning ijtimoiy qiymatida emas, balki "yog'li" joylarda joylashganida ...
Asosiy vazifasi O'zbekistonda qabul qilinayotgan normativ-huquqiy hujjatlarning (qonun, qaror, farmonlar) O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligini aniqlash bo'lgan Konstitutsiyaviy sud nima deydi?
Газета.uz
Samarasiz foydalanilayotgan bog‘, shifoxona, madaniyat va sport saroylari DXSHga berilishi mumkin
O‘zbekistonda samarasiz foydalanilayotgan yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari xususiy sektorga DXSH asosida berilishi mumkin. Qolaversa, 'sotib olish yoki to‘lab berish' shartnomalarida davlat majburiyatlarining yuqori chegarasini…
🔥10😢3👍1
Oxirgi paytlarda ayrim ta'lim sohasi vakillari bilan gaplashib, shunday xulosaga kelyapman: umumiyat-la olganda bizning pedagogika, metodika haqidagi qarashlarimiz qandaydir subyektiv qarashlarga asoslangan. Aksar hollarda bu qarashlar shunchaki kimningdir hech qanday valid empirik tadqiqotga asoslanmagan fikri, lekin bu fikrni ilgari surgan yoki surayotganlarning "vazni" katta bo'lgani uchun unga e'tiroz bildirilmaydi, fikri savol ostiga qo'yilmaydi. Bu fikr kimningdir subyektiv fikri bo'lib qolsa-ku, mayli, lekin ba'zan bu fikrlar asosida ta'lim dasturlari tuziladi, darsliklar yaratiladi, o'qitish tizimi yo'lga qo'yiladi. Va eng yomoni - bu "vazni og'ir" kazolar butun dunyoda o'z isbotini topgan va pedagogik tafakkurda qabul qilingan tushunchalarni shunchaki "xorijning qarashlari bizga to'g'ri kelmaydi" deb inkor qilishadi. Keyin esa "nega o'quvchilarimiz oddiy narsalarni tushunmayapti" deb o'tiramiz. Axir, pedagogikaning oddiy ilmiy qonuniyatlari hisobga olinmagandan keyin, tuzilgan dasturlar yoki ilgari surilgan metodikalar ish bermasligi tayin-ku. Bu xuddi, deylik, fizikaning bazaviy qonuniyatlarini hisobga olmay yaratgan mashinangiz o'rnidan siljimasligiday bir gap.
Ilgariroq "sxemalar nazariyasi" haqida yozgandim. Undan keyin oldingi bilimlarning o'rganish jarayonidaghi ahamiyati haqida yozdim: yangi bilim samarali o'zlashtirilishi uchun mos, yetarli va to'g'ri oldingi bilimlar bo'lishi va ular faollashtirilishi kerak. Shunga o'xshash fikrni yana bir olim ilgari surgan: Amerika psixologi Devid Ozbel. "1000 kitob" loyihasi doirasiga tarjima qilinayotgan "Ways of Learning" kitobidan olingan parchaga e'tibor bering: ma'noli o'rganish hosil bo'lishi uchun biz yangi bilimlarni kognitiv strukturamizdagi (sxemalarimizdagi) mavjud bilimlar bilan bog'lay olishimiz kerak.
Bunday fikrlar, nazariyalar yo'q joydan paydo bo'lmagan - ular empirik tadqiqotlar natijasi bo'lib, insonning qanday o'rganishini tasvirlaydigan bazaviy qonuniyatlar sifatida qabul qilingan. Ularni "bu xorijniki, bizning kontekstga to'g'ri kelmaydi, bizning millliy pedagogikamiz (o'zimizga xos, o'zimizga mos yo'limiz) bor" deb inkor qilish mumkin, lekin bundan faqat o'zimiz va o'quvchilarimiz ziyon ko'ramiz, xolos.
Ilgariroq "sxemalar nazariyasi" haqida yozgandim. Undan keyin oldingi bilimlarning o'rganish jarayonidaghi ahamiyati haqida yozdim: yangi bilim samarali o'zlashtirilishi uchun mos, yetarli va to'g'ri oldingi bilimlar bo'lishi va ular faollashtirilishi kerak. Shunga o'xshash fikrni yana bir olim ilgari surgan: Amerika psixologi Devid Ozbel. "1000 kitob" loyihasi doirasiga tarjima qilinayotgan "Ways of Learning" kitobidan olingan parchaga e'tibor bering: ma'noli o'rganish hosil bo'lishi uchun biz yangi bilimlarni kognitiv strukturamizdagi (sxemalarimizdagi) mavjud bilimlar bilan bog'lay olishimiz kerak.
Bunday fikrlar, nazariyalar yo'q joydan paydo bo'lmagan - ular empirik tadqiqotlar natijasi bo'lib, insonning qanday o'rganishini tasvirlaydigan bazaviy qonuniyatlar sifatida qabul qilingan. Ularni "bu xorijniki, bizning kontekstga to'g'ri kelmaydi, bizning millliy pedagogikamiz (o'zimizga xos, o'zimizga mos yo'limiz) bor" deb inkor qilish mumkin, lekin bundan faqat o'zimiz va o'quvchilarimiz ziyon ko'ramiz, xolos.
👍7
Ko'kaldosh endi Registonda emas, Ichan qal'a endi Buxoroda emas. Lekin asosiy savol baribir dolzarbligicha qoladi
Oldinroq "Novda"ning ayrim darsliklari xatoliklar sabab qayta chop qilinayotgani, o'quvchilar esa o'quv yilini darsliklarsiz boshlashga majbur bo'layotgani haqida yozgan edim. Ta'limni rivojlantirish markazi shunday qayta chop etil(ayot)gan darsliklardan biri - ta'lim rus tilida olib borilayotgan maktablarning 3-sinfi uchun o'qish darsligining dastlabki bir nechta darslarini e'lon qilibdi. Bu darslik o'tgan yili O'zbekistondagi tarixiy obidalar nomlarini chalkashtirgani bilan mashhur bo'lgan edi. Darsliklarning bu yilgi, "2-chi, qayta ishlangan" nashridagi e'lon qilingan darslarni o'tgan yili e'lon qilingan darslar bilan solishtirib, metodika yoki mazmunda jiddiy o'zgarishlar ko'rmadim (obidalar nomlari tog'rilanganini hisobga olmasa). Masalan, darslikning boshidagi she'r - Abdulla Oripovning "O'zbekiston" she'ri tili va badiiy xususiyatlari jihatdan bu yoshdagi o'quvchiga umuman to'g'ri kelmaydi, she'rdan keyin (6-betda) berilgan savollarga javob berish uchun (masalan, "she'rda shoir qanday badiiy tasvir vositalarini ishlatgan?") o'quvchida oldingi bilimlar ("prior knowledge") yetishmaydi, lekin shunga qaramasdan she'r ham, savollar ham almashtirilmagan.
O'sha savol: o'tgan yili shundoq ham defitsitli byudjetdan 1,3 trln ajratilib chop etilgan darsliklarni (yoki ularning bir qismini) bir-yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlari kimning gardanida? "Novda"ningmi yoki soliq to'lovchilarning?
Oldinroq "Novda"ning ayrim darsliklari xatoliklar sabab qayta chop qilinayotgani, o'quvchilar esa o'quv yilini darsliklarsiz boshlashga majbur bo'layotgani haqida yozgan edim. Ta'limni rivojlantirish markazi shunday qayta chop etil(ayot)gan darsliklardan biri - ta'lim rus tilida olib borilayotgan maktablarning 3-sinfi uchun o'qish darsligining dastlabki bir nechta darslarini e'lon qilibdi. Bu darslik o'tgan yili O'zbekistondagi tarixiy obidalar nomlarini chalkashtirgani bilan mashhur bo'lgan edi. Darsliklarning bu yilgi, "2-chi, qayta ishlangan" nashridagi e'lon qilingan darslarni o'tgan yili e'lon qilingan darslar bilan solishtirib, metodika yoki mazmunda jiddiy o'zgarishlar ko'rmadim (obidalar nomlari tog'rilanganini hisobga olmasa). Masalan, darslikning boshidagi she'r - Abdulla Oripovning "O'zbekiston" she'ri tili va badiiy xususiyatlari jihatdan bu yoshdagi o'quvchiga umuman to'g'ri kelmaydi, she'rdan keyin (6-betda) berilgan savollarga javob berish uchun (masalan, "she'rda shoir qanday badiiy tasvir vositalarini ishlatgan?") o'quvchida oldingi bilimlar ("prior knowledge") yetishmaydi, lekin shunga qaramasdan she'r ham, savollar ham almashtirilmagan.
O'sha savol: o'tgan yili shundoq ham defitsitli byudjetdan 1,3 trln ajratilib chop etilgan darsliklarni (yoki ularning bir qismini) bir-yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlari kimning gardanida? "Novda"ningmi yoki soliq to'lovchilarning?
👍14😢8
O'zbekistonda jurnalist bo'lish qiyin. "Tepa"dagilar jurnalist "milliy kontent" yaratishi, "olamshumul islohotlar"ni yoritishi, "axborot siyosati" bo'yicha maxsus tayinlangan amaldor(lar)ning ma'ruzalarini tinglab, u(lar)ning yo'l-yo'rig'iga amal qilishi kerak deb hisoblashadi. Haqiqiy jurnalist esa o'z vazifasini jamiyatni qiynayotgan muammolar haqida signal berishda, rasmiylarni so'roqqa tutishda, jamiyatdagi jarayonlarni tahlil qilishda deb biladi. Mana shu bir-biriga mutlaqo qarama-qarshi qarashlar shundoq ham oson bo'lmagan ishni yanada qiyinlashtiradi: 404lar, anjumanlarda savol bermaslik iltimoslari yoki savol berilganda konkret javob ololmaslik, davlat organlari va amaldorlarining faqat "tanlangan" jurnalistlarga ma'lumot berishni xush ko'rishi ...
O'zbekistonda jurnalist bo'lishday qiyin ishni uddalayotganlar ham bor. Ko'p emas, lekin bor. Ular turli nashrlarda ishlashadi, lekin ularni shu jamiyat ertasi uchun qayg'urish birlashtirib turadi. Men shaxsan taniydigan, hurmat qiladigan va materiallarini kuzatib boradigan jurnalistlardan biri - kun.uz jurnalisti Dilshoda Shomirzayeva o'zining telegram kanalini yurita boshlabdi. Agar ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga qiziqsangiz, kanalni kuzatib borishni tavsiya qilaman. Umid qilamanki, unda o'ziga xos tahlilllar, rakurslar, kimlardir uchun "noqulay" savollar bo'ladi. Zero, turfa ovozlarning, "axborot siyosati"ning rasmiy chegaralaridan chiqadigan tahlillar, "noqulay" masalalarni ko'tara oladigan va "noqulay" savollarni bera oladigan ovozlarning kamdan ko'ra ko'proq bo'lgani yaxshi.
O'zbekistonda jurnalist bo'lishday qiyin ishni uddalayotganlar ham bor. Ko'p emas, lekin bor. Ular turli nashrlarda ishlashadi, lekin ularni shu jamiyat ertasi uchun qayg'urish birlashtirib turadi. Men shaxsan taniydigan, hurmat qiladigan va materiallarini kuzatib boradigan jurnalistlardan biri - kun.uz jurnalisti Dilshoda Shomirzayeva o'zining telegram kanalini yurita boshlabdi. Agar ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga qiziqsangiz, kanalni kuzatib borishni tavsiya qilaman. Umid qilamanki, unda o'ziga xos tahlilllar, rakurslar, kimlardir uchun "noqulay" savollar bo'ladi. Zero, turfa ovozlarning, "axborot siyosati"ning rasmiy chegaralaridan chiqadigan tahlillar, "noqulay" masalalarni ko'tara oladigan va "noqulay" savollarni bera oladigan ovozlarning kamdan ko'ra ko'proq bo'lgani yaxshi.
Telegram
Dilshooda
Dilshoda Shomirzayeva – jurnalist.
Instagram: instagram.com/dshomirzayeva
Twitter: https://x.com/Dilshooda
Instagram: instagram.com/dshomirzayeva
Twitter: https://x.com/Dilshooda
👍8🔥3
Shimolliklar Oʻzbekistonni ham sanksiyalar girdobiga tortmoqchimi?
Rossiya Oʻzbekistonda dronlar yigʻishni yoʻlga qoʻymoqchi. Bu haqda Rossiyaning sanksiyalar ostidagi RT telekanali xabar bermoqda. Sanksiyalar ostida boshqalar bilan birga oʻtirish qiziqroqmi deyman ...
Rossiya Oʻzbekistonda dronlar yigʻishni yoʻlga qoʻymoqchi. Bu haqda Rossiyaning sanksiyalar ostidagi RT telekanali xabar bermoqda. Sanksiyalar ostida boshqalar bilan birga oʻtirish qiziqroqmi deyman ...
RT на русском
Мишустин: Россия может локализовать в Узбекистане выпуск гражданских БПЛА
Россия может локализовать в Узбекистане выпуск гражданских беспилотных авиационных систем и их компонентов, заявил российский премьер-министр Михаил Мишустин.
🤬16🔥3🤔3😱3👍2😢2👏1
Министерства энергетики Узбекистана и России договорились о присоединении российского «Системного оператора» к Объединенной энергосистеме (ОЭС) Центральной Азии. Новый партнер будет контролировать перетоки между странами, сообщает ТАСС.
Oʻsha "peretok"larni Markaziy Osiyo davlatlari oʻzlari Rossiyasiz nazorat qila olmaydimi?
Oʻsha "peretok"larni Markaziy Osiyo davlatlari oʻzlari Rossiyasiz nazorat qila olmaydimi?
Фергана
Узбекистан поддержал присоединение российского оператора к энергосистеме Центральной Азии
Министерства энергетики Узбекистана и России договорились о присоединении российского «Системного оператора» к Объединенной энергосистеме (ОЭС) Центральной Азии. Новый партнер будет контролировать перетоки между странами, сообщает ТАСС.
😢15👍1🤯1