Maktabgacha va maktab ta'limi vazirligining va vazirining vazifasi nima o'zi?

"Xalq ta'limi info" nashrining xabar berishicha, Ma’naviyat markazi maktablarni tekshirmoqchi. Tekshirish savolnomasida pedagoglarni majburiy obunaga jalb qilishdan tortib Jaloliddin Manguberdi va Amir Temur xonalari mavjudligi va bezatish holati, maktab pedagoglari va o‘quvchilarning Ma’naviyat va ma’rifat markazi tuman bo‘linmasi telegram kanaliga a'zo bo'lishi singari "ajoyib" bandlar ham bor.

"Xalq ta'limi info" nashrining eslatishicha, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 14-avgustdagi PQ-3907-sonli qaroriga muvofiq xalq ta’limi xodimlarini bosma nashrlarga majburan obuna bo‘lishini tashkil etish taqiqlangan (qarorning 16-bandga qarang). Xuddi shu qarorning xuiddi shu bandida yana bir muhim narsa taqiqlangan: xalq ta’limi muassasalari faoliyatini qonun hujjatlarida nazarda tutilmagan asoslarga va o‘rnatilgan tartibga rioya etmagan holda tekshirish. Amaldagi qonunchilik hujjatlarida esa Respublika "Ma'naviyat va ma'rifat markazi"ga tekshirish, xususan, ta'lim muassasalarini tekshirish vakolati berilmagan. Pedagoglar va o‘quvchilarning qaysi telegram kanallarga a'zo yoki a'zo emasligini tekshirish esa "meniki, seniki" qilib yangilangan Konstitutsiyamizning 31-moddasiga (yozishmalar, telefon orqali so‘zlashuvlari, pochta, elektron va boshqa xabarlari sir saqlanishi huquqi) mutlaqo ziddir. Savol: "Ma'naviyat va ma'rifat markazi"ga Konstitutsiyani va amaldagi qonunchilik normalarini buzish huquqi berilganmi?

Endi asosiy savolga o'tamiz.

"Ta’lim tizimini isloh qilishning ahvoli" bilan "Ta'lim loyihalari markazi" (Loyiha ofisi) shug'ullansa, ta'lim mazmunini (o'quv dasturlari va darsliklarni) Ta'limni rivojlantirish respublika ilmiy metodik markazi tasdiqlab bersa, maktab darsliklarini "Novda" xususiy nashriyoti chiqarib bersa, maktabdagi davomatni Milliy gvardiya nazorat qilsa, hokimliklar ta'lim tizimi xodimlari ustidan xo'jayinlik qilsa, mana endi istagan tashkilot maktabni tekshiraman deb tursa, Maktabgacha va maktab ta'limi vaziri esa "sukut" rejimini yoqib olsa, biron-bir matbuot anjumani o'tkazib, ta'limdagi muammolarni qanday hal qilmoqchiligi haqida yoki ta'lim tizimini qaysi tomonga boshlayotgani haqida izoh berishni, savollarga oydinlik kiritishni lozim bilmasa, Maktabgacha va maktab ta'limi vazirligining va vazirining vazifasi nima o'zi? Faqat taqiqlar o'rnatish-u, telegram kanalida tashriflar va tadbirlar haqida chiroyli rasmlar qo'yib borishmi?

Ta'lim tizimini boshqarishni qonuniy asoslarga qaytarish kerak!

O'zbekiston Respublikasi "Ta'lim to'g'risida"gi Qonuniga ko'ra, ta’lim sohasidagi vakolatli davlat boshqaruvi organlari ta’lim sohasidagi yagona davlat siyosatini amalga oshiradi, ta'lim standartlarini ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va ularning ta’lim tashkilotlari tomonidan bajarilishini nazorat qiladi, ta’lim tashkilotlari faoliyatini muvofiqlashtiradi va ularga uslubiy rahbarlik qilishni amalga oshiradi. Maktab ta'limi tizimida vakolatli davlat boshqaruvi organi - Xalq ta'limi vazirligining huquqiy vorisi sifatida (qarang: PF-14, 25.01.2023, 8-band) Maktabgacha va maktab ta'limi vazirligi maktabgacha, umumiy o‘rta va maktabdan tashqari ta’lim sohasida yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish, o‘quv va tarbiya jarayonlarining o‘zaro mustahkam aloqasi va uzluksizligini ta’minlashga mas'ul organ hisoblanadi.

Shunday ekan, ta'lim tizimini boshqarishni qonuniy asoslarga qaytarish kerak. Oxirgi paytlarda "bolalab ketgan", Maktabgacha va maktab ta'limi vazirligidan har xil vakolatlarni olib qo'ygan tashkilotlar (Loyiha ofisi, Ta'limni rivojlantirish markazi singari) taskilotlar tugatilishi, ta'lim sohasiga jalb qilingan va ta'limga aloqasi yo'q tashkilotlar (Milliy gvardiya, "Novda" singari) ta'limdan chetlashtirilishi, ta'limning hududiy boshqarmalari mahalliy hokimliklar "changali"dan xalos qilinishi, hokimliklar ta'lim tizimi xodimlariga "xo'jayinlik" qila olmasligi, istagan tashkilot maktablarni tekshira olmasligi kerak. Maktab ta'limi bo'yicha vakolat ham, mas'uliyat va javobgarlik ham Maktabgacha va maktab ta'limi vazirligida bo'lishi kerak. Vazir esa ochiqroq bo'lishi - matbuot anjumanlari o'tkazib, ta'lim tizimida nimalar qilayotgani va nima uchun qilayotgani haqida hisob berib borishi, "noqulay" savollarga javob bera olishi kerak. Rasmiy telegram kanaldagi chiroyi rasmlar va maqtovlar - ochiqlik emas!

"Cho'pon ko'paysa, qo'y harom o'ladi" deyishadi. Agar "vazirlik o'z ishini eplay olmayapti" degan qarash bo'lsa (ta'lim tizimiga mas'ul organlarning ko'paygandan ko'payishini yana boshqa nima bilan izohlash mumkin?), tashkilotlar va mas'ullar sonini ko'paytirish - bu yechim emas. Bunday "yechim" xaos tug'diradi va muammolarni ko'paytiradi, xolos.

"Ular (Gazprom) 700 million dollarlik qarzni Moldova hukumati o‘z zimmasiga olishini istashdi. Ular bu “Moldovagaz"ning qarzi ekanini aytishdi. ... Biz esa buni tekshirishimiz lozimligini aytdik, chunki biz bu qarzlar qayerdan paydo bo‘lib qolganini bilmaymiz. Biz bu pulni qaytarishga rozi bo‘lmadik, chunki o‘zimiz tekshirib ko‘rmagan qarz bo‘yicha bitimga qo‘l qo‘yish bizning fuqarolarimiz nafaqat narxi oshib ketgan va ishlatilayotgan gaz uchun, balki bu qarz uchun ham to‘lashi lozimligini anglatardi. Shuning uchun biz xalqaro auditorlarni yolladik va auditorlar qarz 700 emas, 8 (sakkiz) million dollar ekanini ko‘rsatib berishdi. Bu hikoyadan qanday xulosa qilish mumkin? Biz muqobil manbalarimiz bo‘lishi, bizni boshqa “shantaj” qilmasliklari uchun barcha ishni qilyapmiz. Chunki tijoriy sharoitlar bo‘lishi bir narsa, hech qachon bo‘lmagan qarzingizni bor deyishlari — umuman boshqa narsa".

...

"Biz gazni bozordan sotib olyapmiz. Gazni hozir bozorda o‘zimiz topgan eng past narxda xarid qilyapmiz va eng muhimi — bizda tanlov bor. 30 yil ichida qilinmagan va biz qilgan narsa shuki, bizda tanlov paydo bo‘ldi. Agar narx bir bozorda yaxshiroq bo‘lsa, o‘sha yerdan gaz sotib olamiz, agar boshqasida yaxshiroq bo‘lsa — unisidan".

Moldova prezidenti Mayya Sandu

Qiziq. Nega Moldova qila olgan narsani O'zbekiston qila olmaydi?

Shunchaki ma'lumot o'rnida. 2019-yilda O'zbekistonning "Lukoil"dan 600 mln AQSH dollari qarzi borligi aytilgan edi.

Ikki soat oldin eʼlon qilingan material 404 beryapti. Materialda berilgan ayrim fikrlarga munosabat bildirmoqchi edim.

Mana o'sha maqola.

Ko‘plab o‘qituvchilar ustamasiz qolishi mumkin: sertifikatlar ro‘yxatini qisqartirish reja qilingan

16:01 4125

Ta’lim vazirliklari minglab o‘qituvchilarni ustamasiz qoldirishi mumkin: pedagoglarga ustama to‘lashda qo‘llanadigan va qabul qilinganiga hali yil to‘lmagan xorijiy til sertifikatlari ro‘yxatidan bir qancha xalqaro sertifikatlarni chiqarib tashlash reja qilingan. Avvalgi ro‘yxatga ishonib, sertifikat olayotgan o‘qituvchilar bundan norozi.

2023 yilning iyulida Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi hamda Iqtisodiyot va moliya vazirligining qarori bilan 2023-2024 o‘quv yilida ustama to‘lanadigan sertifikatlar ro‘yxati tasdiqlangandi. Endilikda, Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar hamda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirliklarining qo‘shma qarori bilan bu ro‘yxat o‘zgartirilishi mumkin.

2024 yil 7 may kuni muhokamaga qo‘yilgan qaror loyihasiga ko‘ra, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, professional va oliy ta’lim tizimida faoliyat yuritayotgan pedagog xodimlarga ustama belgilashda qo‘llanadigan milliy va xalqaro til sertifikatlar ro‘yxatini qayta tasdiqlash rejalashtirilmoqda.

Ya’ni ayrim sertifikatlarni ro‘yxatdan chiqarish va yangilarini qo‘shish taklif etilgan. Masalan, ingliz tili bo‘limidagi jami 11 ta sertifikat 5 tagacha qisqargan. Loyihada mazkur qaror kuchga kirgunga qadar olingan sertifikatlarga (amal qilish muddati tugaguncha) ustamalar berilishi aytilgan.

Qisqarishga tushayotgan xalqaro test tizimlaridan biri – TKT testi (Teaching Language Test) uchun to‘lov qilib qo‘ygan va imtihon bo‘lishini kutib turgan minglab ingliz tili o‘qituvchilari bundan norozi. Ular sertifikatni olish muddati qaror qabul qilingandan keyinga to‘g‘ri kelishi va ularning o‘tmay qolishidan xavotir olishmoqda.

Bu borada e’tiroz bildirayotgan ko‘plab o‘qituvchilar Kun.uz'ga murojaat qildi.

“Nega ustozlar taqdirini bunchalik o‘yinchoq qilishadi?”

Qashqadaryo viloyatidagi maktablardan birida ishlovchi pedagogning aytishicha, TKT sertifikati modullarga bo‘lingan bo‘lib, amaldagi tartibga ko‘ra 3-, 4-modullar uchun ustama haqi beriladi.

“Hali 1-modulni topshirib, imtihondan o‘tib, 2-3-modulga to‘lov qilgan ustozlarimiz bor. Har bir modulga 800 ming so‘mdan to‘lov qilganmiz. Shuncha mehnat qilib endi C1 ga yetishdik deganimizda, TKT bekor bo‘ladi deb loyihaga kiritishgan.

Nega qarorlarini tinimsiz o‘zgartiraverishadi? Nega ustozlar taqdirini bunchalik o‘yinchoq qilishadi? Bu serifikatni olish uchun qancha mehnat qildim”, – deydi u.

“Men hozirda tug‘uruq ta’tilidaman. Shunday bo‘lishimga qaramasdan TKT sertifikatini olish uchun astoydil o‘qiyapman. 1-modulidan o‘tdim, endi 2-, 3-modullar uchun to‘lov qilgandim. Har bir modul uchun 800 ming so‘mdan to‘lov qilganman.

Biz ingliz tili ustozlari o‘yinchoq bo‘ldikmi? Bugun bu qonun, ertaga boshqasi... Biz qaysi biriga harakat qilishni bilmay qoldik-ku. Ingliz tili ustozlari har yili yurak hovuchlaydigan bo‘lib qoldik. Bu yil qanaqa qonun chiqarkan, qaysi sertifikat bekor bo‘larkan deb”, – deydi Qashqadaryodan yozgan yana bir pedagog.

“Bugungi kunda biz o‘qituvchilar uchun yaratilgan ba’zi bir qonun va loyihalar ko‘ngilni biroz ranjitadi. Men ham TKT imtihonida qatnashib, 1-3-modullardan o‘tib, 2-moduldan o‘tolmadim. Shu darajaga kelguncha kechani-kecha, kunduzni-kunduz demay salkam 5 oy o‘qidim, ko‘zimni nuri ketdi. 950 ming so‘mdan har bir modul uchun mablag‘ sarfladim. O‘sha vazirlikdagi insonlar shu tomonlarini o‘ylasin. Faqat o‘zlarini haqman demasdan”, – deydi bir andijonlik o‘qituvchi.

Surxondaryolik pedagog esa TKT sertifikatining boshqa til sertifikatlaridan ko‘ra samarali ekaniga e’tibor qaratgan.

“CEFR yoki IELTS'dan C1, 7+ o‘qituvchilarni ko‘rdik, boshlang‘ich sinflarning kitoblari dasturiga tushunmay, bolaga nima o‘rgatishni bilmay o‘tiribdi? Aynan shu kitoblar programmasini tushunib, bolaga biron narsa o‘rgata olishi uchun aynan TKT sertifikati kerak, pedagoglar uchun TKT muhimroq”, – deydi u.

Davomi quyida

... davomi

“TKT sertifikatini olganman, TKT kursini o‘qib metodikada ko‘p malakamni oshirdim. O‘z darslarimda qo‘llab ko‘rdim va o‘quvchilarim bilan birga juda yaxshi natijalarga erishdim. Bilimi mukammal bo‘lgani bilan metodikasi bo‘lmasa, bilimni o‘quvchilarga yetkazib berishda maqsadga erishib bo‘lmaydi. Umumiy qilib aytganda, TKT bu ingliz tili o‘qituvchilarining metodik bilimlarini oshiruvchi kurs deb bilaman”, – degan yana bir andijonlik o‘qituvchi.

Kun.uz izoh so‘rab Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar hamda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirliklariga so‘rov yubordi.

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:https://kun.uz/news/2024/05/16/koplab-oqituvchilar-ustamasiz-qolishi-mumkin-sertifikatlar-royxatini-qisqartirish-reja-qilingan

404 bo'lgan maqolada ko'tarilgan masala yuzasidan yana bir o'qituvchining fikri.

Assalomu alaykum! Surxondaryo viloyati, Sho'rchi tumani ...-maktab ingliz tili o'qituvchisi ...

TKT sertifikatini oʻtgan yil olganman. Xudoga shukrki, hali amal qilish muddati tugamagan. Hozir IELTS borasidagi bilimlarimni mustahkamlamoqdaman. Nima uchun TKT qolishi kerak degan savolga aynan javobim shundaki, maktab darsligining asosiy qismi TKT testining 1-modulida koʻzda tutilgan bosqichlarni qamrab oladi. Demakki, oʻqituvchi uchun ayni muddao. Ikkinchi modul esa oʻqituvchini asl pedagogga aylantiradi. Shu sertifikatga tayyorlanish ortidan universitetda olmagan bilimlarimni oldim. Ishonavering, universitetda pedagogika fani, metodika fanlari umuman hech qanday bilim bera olmasligini anglaganman. Ish reja, maqsad, konspekt, yuklama, maktab bilan bogʻliq yuzlab holatlar aynan ushbu modulda nazarda tutilgan. Endi 3-modul haqida soʻz yuritsam, bu modul yaxshi oʻqituvchining shakllanishida juda ham muhim. Mutasaddi tashkilotlar, aynan taʼlimni rivojlantirishni istayotganlar nima uchun shunday foydali sertifikatni yoʻqotish payida. Nima uchun aynan shunchaki til bilish sertifikatini majburiy qilishmoqda. Bu ham kerak? Lekin pedagog uchun bir quloch til emas, mahorat kerak. Agar imkoni yetsa, TKTning oʻzbekcha variantini ishlab chiqib, har bir oʻqituvchiga majburiy oʻtishni belgilash joiz. Chunki pedagoglarimizda mahorat yetishmaydi, konspekt nimaligini, darsdan koʻzlangan maqsad nimaligini ham bilmaydi. Taym menejmentning-ku tushiga kirmaganlari bor. Men sertifikatlarni solishtirmoqchi emasman, pedagog uchun nima muhimligini eslatib qoʻymoqchiman, xolos. (Muallif imlosi va orfografiyasi saqlandi)

Xullas, kun.uz da bugun kunduzi e'lon qilingan va keyinchalik negadir olib tashlangan maqola Xorijiy tillarni o‘rganishni ommalashtirish agentligi va Ta’lim sifatini nazorat qilish inspeksiyasining qo'shma qarori bilan tasdiqlangan Xorijiy tillarni bilish darajasini belgilovchi milliy va xalqaro tan olingan sertifikatlar roʻyxatiga taklif qilinayotgan o'zgarishlar haqida. PQ-5117da ta’lim muassasalarining kamida C1 darajadagi milliy yoki unga tenglashtirilgan mos darajadagi xalqaro tan olingan sertifikatga ega xorijiy tillar o‘qituvchilariga har oy 50% miqdorida ustama haqi berilishi ko'zda tutilgan.

Maktabgacha va maktab ta'limi hamda Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirliklari taklif qilayotgan yangi ro'yxatda ingliz tilidan bir qator sertifikatlar olib tashlangan. Shu jumladan, quruq til bililishini emas, aynan tilni o'qita olish bo'yicha bilim va ko'nikmalarni tekshiradigan barcha sertifikatlar (TKT, CELTA, DELTA va hokazo) yangi ro'yxatga kiritilmagan.

Nima asosda bunday qarorga kelingan, bilmadim, lekin o'chirilgan maqoladagi va boshqa o'qituvchilarning fiklariga qo'shilaman:

"CEFR yoki IELTS'dan C1, 7+ o‘qituvchilarni ko‘rdik, boshlang‘ich sinflarning kitoblari dasturiga tushunmay, bolaga nima o‘rgatishni bilmay o‘tiribdi"

"Shu sertifikatga tayyorlanish ortidan universitetda olmagan bilimlarimni oldim. Ishonavering, universitetda pedagogika fani, metodika fanlari umuman hech qanday bilim bera olmasligini anglaganman. Ish reja, maqsad, konspekt, yuklama, maktab bilan bogʻliq yuzlab holatlar aynan ushbu modulda nazarda tutilgan"

Tilni (umuman fanni) bilish boshqa, uni o'rgata olish - boshqa. Bizda o'qituvchilar bilimini baholash (kasbiy zsertifikat, toifa, ustama) bilimni tekshirishga asoslangan. Lekin, masalan, men ingliz tilini C2 darajasida bilishim mumkin, lekin o'quvchilar bilan ishlash olmasligim, sinfni boshqara olmasligim, darsni tashkil qila olmasligim mumkin. Xo'sh, bunday holatda mening C2 darajamdan o'quvchilarga nima naf? O'quvchilarni baholashda quruq bilimga emas, pedagogika, metodikani qanchalik bilishiga qarash kerak. Taklif qilinayotgan o'zgarishlar esa teskari tarafga ketayotgani achinarli holat. Yoki ... izohlarda yozishayotganidek, TKT, CELTA, TESOl singari sertifikatlar olganlar ko'payib ketib, budjet ko'tara olmay qoldimi?

Darvoqe. Portalda loyihaga 4000dan oshiq izoh qoldirilgan ekan, negadir bu izohlarni ko'rish imkoni bo'lmayapti ...

Oldingi postga izohlarda soʻrashmoqda: "Tilni bilmaydigan, metodikani boladigan oʻqituvchi sertifikat olsa-chi, oʻtaveradimi?"

Aynan TKT, CELTA, DELTA, TESOL singari sertifikatlar misolida oladigan boʻlsak, tilni bilmaydigan oʻqituvchi qanday qilib bu sertifikatlarni ola oladi? Imtihon savollari ingliz tilida, demak, kamida savollarni (buning ustiga professional jargon - terminologiya ishlatilgan savollarni) tushunish kerak. Imtihonga tayyorlanish uchun bilish kerak boʻlgan metodik tushunchalar yoritilgan oʻzbek tilidagi manbalarni (professional adabiyotlarni) koʻrmaganman - imtihonga tayyorlanish uchun metodik adabiyotlarni tushunish darajasida tilni bilish kerak. Bu sertifikatlarning ayrimlarini (masalan, CELTA) olish uchun ingliz tilidan dars oʻtib berish kerak. Oʻzingiz oʻylab koʻring, tilni bilmagan mutaxassis bunday talablarni bajara oladimi?

Yana bir narsa. Ayrim hamkasblar "TESOL" degan nom ostida har xil tashkilotlar beradigan (va ayrim hollarda pulga sotib olsa boʻladigan) sertifikatlar koʻpaygani uchun bira-toʻla metodikani baholaydigan barcha sertifikatlar loyihada olib tashlangandir, degan fikr bildirishmoqda. Balkim. Bilmadim. Lekin agar haqidatda shunday boʻlsa, bu "burgaga achchiq qilib koʻrpa kuydirish" boʻladi. Haqiqiy TESOLning oʻz talablari bor (oʻquv soatlari hajmi, dars oʻtib berish va hokazo). Qarorga bu talablarni kiritish va faqat shu talablarni bajarib olingan sertifikatlarga ustama berish mumkin. Qolaversa, bitta TESOLni deb qolgan sertifikatlardan voz kechib yuborish ham toʻgʻri yechim emas.

Yuqorida yozganimdek, IELTS 9 olgan, lekin metodikani bilmaydigan oʻqituvchidan koʻra IELTS darajasi pastroq boʻlgan, lekin metodikani yaxshi biladigan oʻqituvchining oʻquvchilar uchun foydasi koʻproq boʻladi. Aks holda - IELTSi bor maktab oʻquvchisini ham oʻz sinfdoshlariga dars berishga kiritib yuboraylik?

Keling, endi masalani faqat ingliz tili sertifikatlari misolida emas, kengroq olaylik.

Umuman olganda, fan oʻqituvchisiga shu fanni bilgani uchun ustama (yaʼni qoʻshimcha pul) toʻlash - menimcha, absurd. Masalan, matematika oʻqituvchisiga matematikadan DTM beradigan milliy sertifikatni olgani (yaʼni oʻz fanini abituriyent darajasida bilgani) uchun qoʻshimcha pul toʻlash - absurd. Xuddi shunday, chet tili oʻqituvchisiga oʻzi dars beradigan tilni bilgani uchun (DTM sertifikatini, IELTSni va hokazoni olgani uchun) ustama toʻlash ham absurd. Chunki chet tili oʻqituvchisi uchun - bu chet tili emas, mutaxassisligi.

Fikrimcha, amaldagi kasbiy sertifikatsiya, ustama, toifa tizimlarini bekor qilib, yagona bitta tizim qilish kerak: uzluksiz malaka oshirishga asoslangan tizim. (Uzluksiz malaka oshirish deganda Avloniy instituti yoki uning filiallarida 36 soat "oʻtirib" chiqishni nazarda tutmadim).

Masalan, OTMni bitirib endi ishga kirgan oʻqitivchiga bitta daraja beriladi va u shu darajaga mos oylik oladi. (Albatta, bu oylik hech boʻlmaganda oʻrtacha oylikdan past boʻlmasligi kerak. Va albatta, fanini bilmaydigan bitiruvchi diplom ola olmasligi kerak). Oʻqituvchi oʻz yoʻnalishi boʻyicha treninglardan oʻtsa - darajasi (toifasi) va oyligi oshadi. Oʻqituvchi oʻz ustida ishlab, milliy yoki xalqaro sertifikatlar olsa ham (fanini bilishini tasdiqlaydigan emas, dars bera olishini tasdiqlaydigan) uning darajasi va oyligi koʻtariladi. Oʻqituvchi oʻz yoʻnalishi boʻyicha nufuzli OTMlarda akkreditatsiyan oʻtgan kurslarni bitirsa - yana darajasi koʻtariladi va oyligi oshadi. Oʻqituvchi pedagogika, metodika sohasida tadqiqotlar, tahlillar qilib, nufuzli ("qaroqchi" emas) jurnallarda maqolalar chiqarsa - yana darajasi va oyligi oshadi. Oʻqituvchi ilmiy daraja olsa, yana darajasi va oyligi oshadi. Mana shunday uzluksiz malaka oshirish tizimi. Toifalar va ustamalar oʻqituvchining qay darajada oʻz ustida ishlashiga bogʻlanishi kerak, fanni bilishiga yoki maktab darsliklaridagi maʼlumotlarni yodlashiga emas. Chunki oʻqitivchi a priori oʻz fanini bilishi lozim, metodikasi puxta oʻqituvchiga esa darslikni yodlash kerak boʻlmaydi - darsdan oldin varaqlab chiqish kifoya.

Oldingi postga izohlarda "real vaziyatdan kelib chiqing, fanni bilmaydigan va biladigan bir xil oylik olsinmi" deb soʻrashmoqda. Ha, oʻz fanini bilmaydigan oʻqituvchilar ham koʻp. Undaylar fanini biladiganlar bilan bir xil oylik olishi kerak emas, maktabda ishlamasligi kerak.

Real vaziyatda, menimcha:

1. Oʻqituvchining oyligini koʻtarish kerak. Hech boʻlmaganda hech qanday ustamalarsiz hozirgidan ikki baravar koʻp (5,5 - 6 mln) boʻlishi kerak. Budjetda pul yoʻq deyishingiz mumkin - keraksiz tashkilotlar va xarajatlardan tejash mumkin. Bu band bajarilmasa - keyingi bandlarga oʻtib boʻlmaydi, chunki hozirgi oylikka sifatli oʻqituvchini maktabga jalb qila olmaysiz yoki ushlab qola olmaysiz.

2. 1-band bilan parallel ravishda: OTMda oʻz sohasini (pedagogik OTMda - oʻzi dars beradigan fanlarni va metodikani) bilmasa bitira olmaydigan tizim qilish kerak.

3. 1-band bilan parallel ravishda: bor oʻqituvchilarni qanchadir muddat ichida yoppasiga fan boʻyicha bilimi va pedagogik mahoratini tekshirish kerak. Tekshiruv xolis, shaffof, valid baholash instrumentlariga asoslangan boʻlishi kerak. Va albatta, bu qanday instrumental ekanligini oʻqituvchilar oldindan bilishi kerak. Tekshiruvdan oʻtmadimi - xayrlashiladi.

Va keyin yuqoriga aytilgan uzluksiz malaka oshirish va toifa olish tizimini joriy qilib, oylik oshib borishini shu tizimga bogʻlash kerak.

Колумнист «Газеты.uz» Комил Джалилов проанализировал новые учебные планы для школ Узбекистана на следующий год и подчёркивает, что без комплексного подхода можно не только не добиться нужного результата, но и столкнуться с новыми проблемами.

https://www.gazeta.uz/ru/2024/05/17/study-program/

Telegram | Instagram | YouTube

Shokir Tursun Pedagogik mahorat va xalqaro baholash markazi joriy qilayotgan va zoʻr berib maqtalayotgan "mezonga asoslangan baholash tizimi"ning muammolari haqida yaxshi tahlil tayyorlabdi. Tavsiya qilaman. Ayniqsa bu tizimni "ura ura" qilib joriy qilayotganlarga.

https://shokirtursun.blogspot.com/2024/05/mezonga-asoslangan-baholash-tizimiga.html

Bizda soʻz erkinligidan nega qoʻrqishadi?

Bu savolga mening javobim bor, lekin jurnalistlar - "Amerika ovozi" oʻzbek xizmati jurnalisti Navbahor Imamova va Oʻzbekistonda saytlari hali ham bloklangan holda qolayotgan "Ozodlik" radiosi oʻzbek xizmati rahbari Pahlavon Sodiq fikrlarini eshitish, oʻylaymanki, qiziq boʻladi.

Menimcha, suhbatda aytilgan uch asosiy tezisni suhbat ishtirokchilaridan sarlavhaga olib chiqilgan savolga javob sifatida qabul qilish mumkin:

- "Yangi" deb eʼlon qilingan narsa aslida unchalik yangi ham emasdi, eski fasad boʻyab, "yangi" deb eʼlon qilindi, xolos.

- Barcha jarayonlar institutlar emas, shaxs darajasida kechar ekan, boshqacha holatni kutish qiyin.

- Erkinlik - uzviy narsa, bir sohada erkinlik berib, boshqa sohada bermaslik mumkin emas. Shundan xulosa chiqaravering.

"Bu tizimni ("mezonga asoslangan baholash tizimi" deb atalgan, aslida oʻquvchining xotirasini muttasil tekshirib borishga asoslangan) ishlab chiqayotganlar hamma yoqni shunday testlarga (masalan, 1, 2) toʻldirib tashlashyapti. Oʻylaymanki, vazirlikda hamon aqlli odamlar bor, ular bunday nomaqbulchilikning butun Oʻzbekiston oʻquvchilarga joriy qilinishining oldini olishadi", deb yozmoqda pedagog Shokir Tursun.

Tushunishim boʻyicha, vazirlik ichida boʻlinish yuzaga kelgan. Jamoaning bir qismi qarorlar qabul qilish yoki qarorlarga taʼsir qilishdan chetlatilgan, ularga faqat OAVlarga chiqib turish yoki anjumanlarda koʻrinib turish vazifasi yuklatilgan. Vazir Hilola Umarova butun vakolatni oʻzi ishongan PIIMAchilarga berib qoʻygan va ular taʼlimni istagan kuyga solishmoqda, hech qanday tahlilda asoslangan tajribalarini butun respublikaga joriy qilishmoqda. "Mezonga asoslangan baholash" deb atalgan tizim yoki "Finlyandiya"dan "Singapur" tomon burilishlar ham shunday tajribalar sirasiga kiradi.

Agar bunday tajribalar, xususan, baholash tizimi zudlik bilan toʻxtalmasa, qoʻrqamanki, shundoq ham reanimatsiyada yotgan taʼlimning biratoʻla janozasi oʻqib qoʻya qolinadi.

6-sinf adabiyot darsligida mavzuga illyustratsiya sifatida berilgan surat va qanday maʼlumotni koʻrsatayotgani izohlanmagan diagramma oʻrtasida bogʻliqlikni topish vazifasi berilgan test topshirigʻi. Siz ham oʻylab koʻring-chi, bu test topshirigʻida qanday muammolarni (ha, muammolar, chunki ular bir emas, bir nechta) koʻryapsiz?

P.S. Shu bittagina test topshirigʻi yordamida qanday testlarni tuzmaslik kerakligi boʻyicha master-klass oʻtish mumkin.

Keling, yuqoridagi postda keltirilgan test topshirig'ini testologiya nuqtayi nazaridan tahlil qilib ko'ramiz.

Ilmiy jihatdan olib qaraganda, test - bu o'lchov vositasi. Xuddi tarozi yordamida og'irlik yoki chizgʼich yordamida uzunlik o'lchanganidek, test yordamida ma'lum bir konstruktlar (xususiyatlar) o'lchanadi. Masalan, o'quvchining kvadrat tenglamani yecha olishi yoki chet tilida eshitgan matnini tushuna olishi yoki qo'shma gapni sodda gapdan ajrata olishi - bu konstrukt.

Har qanday test uchun asosiy sifat mezoni - validlik. Soddaroq qilib aytganda, validlik - bu testning qay darajada o'lchanishi kerak bo'lgan konstruktni o'lchab bera olishi. Masalan, testdan maqsad - o'quvchining qo'shma gapni sodda gapdan ajrata olishini baholash (o'lchash) bo'lsa, test shu narsani o'lchab bera oladimi? Test validlik talablariga javob bermasa, u foydalanishga yaroqsizdir. Validlik talablariga javob bermaydigan testdan foydalanish - xuddi uzunlikni tarozi yordamida yoki og'irlikni chizgʼich yordamida o'lchashday gap.

Tahlil qilayotganimiz testda (aniqrog'i, test topshirig'ida) 6-sinf adabiyot darsligining 178-betidagi surat va 6-sinf ona tili darsligining 214-betidagi diagramma keltirilgan hamda ikkalasi o'rtasidagi bog'liqlikni topish so'ralgan. Bunda na surat va na diagrammaga izoh berilmagan. O'quvchi surat va diagrammada nima tasvirlaganini tushunishi uchun yoki ularni eslab qolgan, vizual xotirasida saqlab yurgan bo'lishi, yoki "fol ochishi" kerak. O'ylab ko'ring, siz darslik bilan ishlaganingizda undagi rasmlar-u diagrammalarni "yodlab" olasizmi? O'zi maktab ta'limining maqsadi - o'quvchiga darslikni ipidan ignasigacha (rasmlari bilan qo'shib) yodlatishmi?

Endi test topshirig'ida so'ralayotgan narsaga diqqat qilaylik: "surat va diagramma o'rtasidagi bog'liq fikrlardan qaysilari to'g'ri?" Suratda 2-jahon urushi paytida Toshkentga evakuatsiya qilingan bolalarning Toshkentda kutib olinishi aks etgan, diagrammada - hozirgi O'zbekiston aholisining etnik tarkibi. Bu ikki narsa o'rtasida bog'liqlik bormi o'zi? Diagramma O'zbekiston aholsining hozirgi etnik tarkibi 2-jahon urushi paytida (bundan 80 yillar oldin) O'zbekistonga bolalarning ko'chirib kelinishi natijasida shakllangan, degan xulosani beradimi? Aslo yo'q. Chunki u bolalar son jihatdan qancha bo'lgan, qancha qismi urush tuhagandan keyin ham O'zbekistonda qolib ketgan, qancha qismi ko'chib ketgan - bu haqida diagrammada ma'lumot yo'q. Qolaversa, diagrammaga ko'ra, aholining eng ko'p qismini o'zbeklardan keyin tojiklar, qozoqlar, qoraqalpoqlar tashkil etadi, bu aholi yashaydigan hududlarda esa urush bo'lmagan, demakki, ular urush tufayli evakuatsiya qilingan aholining avlodlari emas. Diagrammada "boshqa millatlar" deganda esa aynan qaysi millatlar nazarda tutilgan, bu millatlar 2-jahon urushi paytida urush bilan qamrab olingan hududlarda yashashganmi - bu haqda berilgan rasm va diagrammadan xulosa chiqarib bo'lmaydi.

Katta ehtimol bilan, test tuzuvchi C varianti to'g'ri javob sifatida olgan. Lekin na diagramma va na rasmdan O'zbekistondagi iqlim va sharoit haqida xulosa chiqarib bo'lmaydi. Demak, C javob noto'g'ri.

Umuman olganda, mazkur test topshirig'ida to'g'ri javobning o'zi yo'q, chunki rasm va diagramma o'rtasida bog'liqlik yo'q. O'zingiz o'ylab ko'rib, adabiyot darsligida o'rganilayotgan asarga illyustratsiya sifatida tanlangan va ona tili darsligida grafikni o'qiy olish kompetensiyasini rivojlantirish maqsadida berilgan diagramma o'rtasida qanday bog'liqlik bo'lishi mumkin? Axir, bu har ikki darslikda boshqa surat va diagramma ham berilishi mumkin edi-ku.

davomi quyida ...