احکام دیه در فقه شافعی ـ بخش دوم

✍دکتر جلال جلالی‌زاده

💠 علما متفقند که دیه در قتل خطا و شبه عمد واجب است و همین‌طور در عمدی که فاقد یکی از شرط‌های تکلیف باشد مانند صغیر و مجنون. دیه بر دو قسم تقسیم می‌شود: مغلظه و مخففه. مخففه در قتل خطا و مغلظه در شبه عمد واجب می‌شود اما دیه قتل عمد، هرگاه ولی دم از آن گذشت نماید، شافعی و حنابله معتقند به دیه‌ی مغلظه هستند.
#اندیشه #حقوق #حدود

@islahweb

💢نامه‌ی کاکه فاروق فرساد به همسرش

همسر عزیز و محبوبم شه‌وبۆ گیان!
سلام و رحمت خدا بر تو و فرزندان و همه‌ی عزیزانت باد.
صبح روز شنبه ١٣٧٢/٨/١۵ بعد از نماز صبح به لطف و فیض الهی، به فهم راز یکی از جملات سراسر حکمت و بسیار با عظمت محبوب از دست رفته‌مان ــ که ریزش باران رحمت و کرم الهی بر وی همیشگی باد ــ نائل شدم که اوّلاً: خدا را بر این فیض بزرگ، با تمام وجود شکرگزارم. ثانیاً: وظیفه‌ی خود دانستم که این چند خط را هم برای تو، همسر محبوبم بنویسم به امید رحمت و لطف پروردگار که آنرا بر دلت بنشاند. خدا خود شاهد است که هر چه می‌نویسم از دلم برآمده است.
حتماً شنیده‌ای و برایت نقل کرده‌اند که کاکه احمد بارها این مطلب را فرموده بود که: « در میان هزاران پدر و مادر، یک یکی هم پیدا نمی‌شوند که اهلیّت این را داشته باشند که فرزند خود را کتک بزنند.» من هم این جمله را مستقیم و غیر مستقیم شنیده بودم ــ بدون آنکه رازش را بفهمم ــ به آن باور داشتم ولی طبیعی است باورهای این‌چنینی که در هاله‌ای از ابهام قرار دارند، زیاد در عمل انسان تأثیر نمی‌گذارند و با کمترین تحوّلاتی انسان قادر است بر خلاف آن هم عمل کند.
امّا روح مطلب که دوست دارم خیلی خوب به آن توجّه کنی این است که: همیشه اهلیّت مجازات و عقوبت وقتی ایجاد می‌شود که تمام حقوق مادّی و معنوی ممکن فراهم شده باشد. نمی‌دانم مقاله‌ای را که کاکه احمد در کرماشان راجع به مسأله‌ی «حدود» نوشته بود دیده‌ای یا نه؟ در آنجا این مسأله کاملاً توضیح داده شده که یک حکومت اسلامی مکلّف است در تأمین حقوق مادّی و معنوی اعضای جامعه بکوشد، بگونه‌ای که «قسط» هم در جنبه‌ی مادّی (با نماندن اسراف، تبذیر ، کنز و ربا) و به تعبیر دیگر از بین رفتن «اتراف» از سویی و «استضعاف» از سوی دیگر. در جنبه‌ی معنوی هم با ایجاد «مساوات کامل» و «آزادی استیفاء حقوق» و به تعبیر دیگر نماندن «استکبار» با تمام جلوه‌های کوچک و بزرگش در جامعه برپا شود: «لِیَقومَ النّاسُ بالقِسطِ». وقتی حکومتی قسط را هم از بُعد و هم از بُعد معنوی برای اعضایش فراهم ساخت، یعنی جامعه‌ی ناسالم را سالم کرده است. و کسی که جامعه را سالم کند اهلیّت می‌یابد که جلو اعمال و کردار کسانی را هم که بخواهند جامعه‌ی سالم را ناسالم کنند، با مجازات و عقوبتهای لازم بگیرد. به‌عبارت دیگر: حدود و مجازات‌ها در اسلام، برای سالم کردن جامعه‌ی ناسالم نیست، نه. برای حفظ و نگهداری جامعه‌ی سالم شده است، از اینکه دوباره ناسالم نشود (خوب دقّت کن) یعنی کسی حق ندارد با اعمال زور و مجازات، در جامعه‌ای که مردم از ابتدایی‌ترین حقوق مادّی و معنوی خود محرومند بخواهد جامعه را سالم کند(!!) خیر ، جامعه را باید به روش خودش (دعوت و تربیت) و تأمین حقوق مادّی و معنوی (قسط) سالم‌سازی کرد. تازه پس از اینها است که اهلیّت ایجاد می‌شود که؛ «با اجرای حدود» جلوی ناسالم‌ها گرفته شود. امیدوارم به مطلب کاملاً توجّه کرده باشی.
در مورد مجازات فرزندان هم قضیه درست مانند این است. یعنی، اولاً: پدر و مادر وظیفه دارند تا حدّ ممکن برای تأمین حقوق مادّی و معنوی فرزندانشان بکوشند و ثانیاً: بعد از تأمین همه‌ی حقوق در حدّ ممکن «اهلیّت» شرعی (که اهلیّت «واقعی» هم هست) می‌یابند که در حدّ تأمین حقوقی که کرده‌اند از بچه‌هایشان انتظار داشته باشند و اگر گاهی یکی از آنها، بخواهد از آن محیط و فضا و روابط ناسالم سوء استفاده کند، جلو او را ولو با تنبیه در حدّ لازم، بگیرند. در غیر این صورت همه‌اش «ظلم» است.

#فاروق_فرساد #قسط #حدود

🌐 www.islahweb.org

t.me/islahweb

💢سخنی با صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران تهیّه و تصویب قانون قصاص(لایحه‌ی قصاص)

✍️کاک احمد مفتی‌زاده

منظور از این سخن؛ ایراد و انتقاد نیست. قصد تنها ادای مسئولیتی است سنگین؛ با بیانی صرفاً علمی و با احتراز از آنچه کمترین حساسیت را برانگیزد. تکلیفی است اسلامی که این سخن؛ به نظر تمام صاحبنظران و دست‌اندرکاران تهیه‌ی قانون قصاص برسد. پس حتّی از اشاره به این ماده و آن تبصره؛ و این نقص و آن ایراد؛ حذر می‌کنم؛ که شاید مطبوعات بخواهند و بتوانند؛ به وظیفه اسلامی خود قیام، و آنرا چاپ کنند.

🔗ادامه‌ی مطلب

#دین_و_اندیشه #حدود #قصاص #محاربه #احمد_مفتی‌زاده

🌐 www.islahweb.org

🆔 @Islahweb

🌿 «توبه» مقدمه‌ای برای «خودسازی»، و «خودسازی» مقدمه‌ای برای «جامعه‌سازی»

✍️ جهان آفتابی – ارومیه

📖 «التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ»
(توبه، ١١٢)

در این آیه، ۹ صفت برای مؤمنانی بیان شده که جان و مال خود را در راه رضای خدا فدا می‌کنند:

1️⃣ توبه‌کنندگان: با توبه، دل و جان را از آلودگی گناهان پاک می‌کنند؛ مرحله‌ی تخلیه از رذایل.
2️⃣ عابدان: با عبادت، مسیر تربیت نفس را می‌پیمایند.
3️⃣ حامدان: زبان‌شان به سپاس الهی گویاست.
4️⃣ سایحان: در زمین می‌گردند و با تأمل در خلقت، ایمان خود را ژرف‌تر می‌کنند.
5️⃣ رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان: به خضوع و خشوع در برابر خدا می‌پردازند.
6️⃣ آمران به معروف و ناهیان از منکر: پس از تهذیب نفس، به اصلاح جامعه روی می‌آورند.
7️⃣ حافظان حدود الهی: نگهبان مرزهای شرع‌اند، در خلوت و جلوت.

🔸 اما چرا توبه در صدر آمده؟ چون توبه راه عبادت را می‌گشاید و انسان را برای مسیر بندگی و مسئولیت‌پذیری آماده می‌سازد.

📌 در آیه‌ی پیش از آن، خداوند خود بشارت داده بود؛ اما در این آیه به پیامبرش دستور می‌دهد که بشارت دهد: «وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ»، این تأکیدی است بر جایگاه والا و ارزشمندی این صفات.

🔹 این ترتیبِ صفات، پیام دقیقی دارد:
✅ ابتدا خودسازی و تهذیب نفس؛
✅ سپس جامعه‌سازی و اصلاح اجتماعی؛
و در نهایت، رسیدن به مقام حافظ حدود الهی.

✨ مؤمنانی که چنین‌اند، در جامعه دیدبانانی هستند که نه‌تنها خود از مرزهای الهی تجاوز نمی‌کنند، بلکه دیگران را نیز به خیر و صلاح فرا می‌خوانند.

🌸 خوشا به حال این مؤمنان، که شایسته‌ی بشارت ویژه‌ی الهی‌اند!

#توبه #خودسازی #جامعه‌سازی #سوره_توبه #ایمان #عبادت #امر_به_معروف #نهی_از_منکر #حدود_الهی #قرآن #تدبر #جهان_آفتابی

🌐اصلاحوب را در فضای مجازی دنبال کنید:

🔗سایت | 🔗اینستاگرام | 🔗آپارات | 🔗تلگرام