➕ ۴۴ ساعت ارائه علمی با پرسش و پاسخ در ۷ روز ➕ ۲، ۳، ۹، ۱۰، ۱۵، ۱۶ و ۱۷ شهریور ۱۴۰۲ | از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۲۰:۳۰ به وقت تهران ➕ با حضور ۲۴ استاد از دانشگاههای ۹ کشور: ۷ ارائه به زبان فارسی و ۱۷ ارائه به زبان انگلیسی (با ترجمهٔ همزمان فارسی)
📄 محورهای اصلی برنامه: ◀️ جزیرةالعرب و مدینه در عصر نبوی ◀️ سیره و زندگانی پیامبر ◀️ سرگذشت خانواده پیامبر ◀️ جایگاه پیامبر در فرهنگ جوامع اسلامی متأخر ◀️ پیامبر در منابع غیر اسلامی
⭐️ فهرست ارائهکنندگان و عناوین ارائهها را در اینجا ببینید. 📄 برای مطالعه چکیده ارائهها و معرفی ارائهکنندگان به کتابچه مدرسه رجوع کنید.
🗓مهلت ثبتنام: تا ۳۱ مرداد ۱۴۰۲
🎓 تخفیف ویژه دانشجویی 📄 اعطای گواهینامه 🌐 برگزاری جلسات در Zoom 💬 با ترجمهٔ همزمان فارسی 📷 امکان ثبتنام به صورت روزانه
💎 انتشار مقالهای جدید از مرتضی کریمینیا در مجلهٔ نسخههای اسلامی بریل:
اوراق و مصاحف قرآنی منسوب به امام علی و سایر امامان شیعه: انجامهٔ جعلی یا اصالت تاریخی؟
Karimi-Nia, M. (2023). The Qurʾānic Codices and Fragments Ascribed to Imām ʿAlī and Other Shīʿa Imāms: Forged Colophons or Historical Truths?. Journal of Islamic Manuscripts, 14(2-4), 396-441.
🔵 چکیده: نزدیک به هزار سال است که نسخههای خاصی از قرآن به شخصیتهای برجسته اسلامی مانند امام علی و سایر امامان شیعه نسبت داده شده است. اگرچه هیچ مدرکی از سه قرن نخست دال بر صحت این انتسابها یافت نشده، اما امروزه در سراسر جهان بهویژه در مناطق شیعهنشین، قریب به دویست نسخه خطی کامل و یا ناقص منتسب به دستخط امامان شیعه یافت میشود. این مقاله پس از مروری تاریخی بر این پدیده و دستهبندی انواع مصحفهای منسوب به امامان، شواهدی برای رد این انتسابها ارائه میکند و نشان میدهد که انجامهٔ این نسخهها جعلی است. بخش آخر مقاله، شامل جدولی مشتمل بر دویست نسخه خطی قرآنی منسوب به امامان شیعه است که در کتابخانهها و موزههای سراسر جهان نگهداری میشود.
⭐️ نسخهٔ اولیهٔ این مقاله پیش از این به فارسی در مجلهٔ آینهٔ پژوهش منتشر شده بود (برای مطالعهٔ این مقاله به کانال نویسنده رجوع کنید).
⭐️ به زودی، نسخهٔ کاملتری از این مقاله، در قالب مقدمهٔ چاپ فاکسیمیلهٔ «مصحف مشهد» با عنوان انگلیسی: «Codex Mashhad: An Introduction to its History and Contents» و عنوان عربی: «مصحف المشهد الرضوي: تاریخه وخصائصه» به کوشش انتشارات موسسة آلالبیت (قم، ۲۰۲۳) منتشر خواهد شد. (برای معرفی بیشتر «مصحف مشهد»، به اینجا رجوع کنید)
🔵 Third Inekas Summer School | 2023 🔵 "Muhammad: Life, Society, and Legacy"
👥 In collaboration with the Institute of Arab and Islamic Studies at the University of Exeter (UK), and Hanif Center for Religious Studies (Iran)
➕ 24 presentations, 17 in English and 7 in Persian, in 7 days An opportunity for students interested in Islamic or Middle Eastern studies to improve their Persian for academic purposes ➕ August 24th, 25th, 31st, and September 1st, 6th, 7th, and 8th From 11:30 to 18:00 BST (6:30 to 13:00 EDT)
📄A glimpse into recent scholarship on: ➡️ Pre-Islamic and Early Islamic Arabian Peninsula and Medina ➡️ Muhammad's Biography and Sira ➡️ Muhammad's Family ➡️ Muhammad's Cultural Legacy in the Muslim Societies ➡️ Muhammad in Non-Muslim Sources
🗓Deadline for Early-Bird Registeration: August 8th 🗓Deadline for Registeration: August 23st
«تولد انعکاس» تصادفی بود، تقریباً همه چیزش؛ از اصل شکلگیری و انتخاب نام گرفته تا موضوع اولین مدرسه تابستانی. اما یک چیز تصادفی نبود؛ تلاش برای رشد و ارتقاء فضای مطالعات اسلامی در دانشگاههای ایران که دلمشغولی مشترک حلقهای بود که در بستر «نخستین مدرسهٔ تابستانی انعکاس» گرد هم آمده بودند.
انعکاس در این دو سال تلاش کرده تا دستیار دانشجویان، پژوهشگران و علاقهمندان به مطالعات اسلامی باشد، برای آشنایی با آخرین پژوهشهای استاندارد، جدی و روشمند در حوزهٔ مطالعات اسلامی در جهان، شناساندن پژوهشگران برجسته و فراهم ساختن زمینهٔ کار جدی پژوهشی برای پژوهشگران مطالعات اسلامی در حوزهٔ مورد علاقهشان.
رَه رفتن دراز است و انعکاس نوسفر، هنوز تا رسیدن به بلوغ و ثمر فاصلهها دارد. اما امیدواریم که نفس گرم و همت بلند دوستان و همراهان انعکاس بدرقهٔ راهش باشد و بتواند آرامآرام مسیر رشد خود را بپیماید.
🔴 اینک در آستانۀ ورود به سومین سال فعالیت انعکاس و در چند قدمی «سومین مدرسهٔ تابستانی انعکاس»، بیش از همیشه، به پشتیبانی دوستان دیده و نادیدهٔ انعکاس دلگرمیم و امیداوریم که بتوانیم آنچنانکه لایق همراهی شماست، مسیر خود را ادامه دهیم!
🟣 این روزها، انعکاس فعالیت خود را در اینستاگرام، X (توئیتر) و یوتوب نیز آغاز کرده؛ اگر هنوز این صفحات جدید انعکاس را دنبال نمیکنید، قدمتان روی چشم و مقدمتان مبارک!
🟣 گزارش فعالیتهای انعکاس در دو سال گذشته (از ابتدا تا کنون) را در اینجا بخوانید.
🎞معمای باور یهود به "یدالله مغلوله" در قرآن و شاهدی جدید از مدراشهای یهود
⏺بخشی از گفتوگوی گابریل رینولدز با شری لوین (با زیرنویس فارسی از انعکاس)
🔵 سوره مائده، آیۀ ۶۴ از باور یهودیان به «بسته بودن دست خداوند» گزارش میکند: «وَقَالَتِ ٱلیَهُودُ یَدُ ٱللَّهِ مَغلُولَةٌۚ غُلَّت أَیدِیهِم وَلُعِنُوا۟ بِمَا قَالُوا۟ۘ بَل یَدَاهُ مَبسُوطَتَانِ یُنفِقُ كَیفَ یَشَاءُ»
✔️ در کتاب مقدس یهودیان، تا کنون معادل روشنی برای اعتقاد "دست خداوند بسته است" یافت نشده و این پرسش که این آیه ناظر به کدام اعتقاد یهودیان آن زمان است، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است.
✔️شری لوین (استاد مطالعات ادیان در کالج استونهال) در سال ۲۰۱۹ مقالهای منتشر کرد که در آن با ارایهای شواهدی جدید از سنت مدارشی یهود، توانست پاسخی قانعکننده برای این پرسش ارایه کند. گزارشی از این مقاله را در اینجا بخوانید.
✔️ شری لوین در گفتوگویی که اخیرا با گابریل رینولدز داشته، به طور کوتاه به این شواهد اشاره کرده و یافتههای خود را در آن مقاله به طور مختصر ارایه کرده است.
✔️فهرست محتوای ارائه: 0:28 توضیحات کلی درباره مقالۀ شری لوین 2:06 شروع ارائۀ شری لوین 4:55 پیوط چیست؟ 6:18 پیوط معروف ربی العازار با عنوان «זְכר את אֲשֶׁר עָשָׂה צָר בְּפִנִים» 9:36 اگر خداوند با یهودیان عهد و رابطه ویژه دارد چرا اجازه داد این اتفاقات وحشتناک برایشان بیافتد؟ 13:18 رویارویی با انگارۀ «خدای در زنجیر» 14:38 چرا خاخامها تعلیم میدهند که دست خدا در زنجیر است؟ 16:03 از نظر خاخامها چرا معبد ویران شد؟ 16:30 نظر قرآن چیست؟
✔️ شری لوین از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائهای دربارۀ واکنشهای یهودیان صدر اسلام به پیامبر بر اساس ردیههای به جا مانده از یهودیان قرون بعد خواهد داشت.
✔️ به کوشش: امیر اشرف واقفی، ریحانه سادات خرمشاهی و محمدسجاد انتظاری
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ 🔵 محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی
یکی از درخواستهای پرتکرار شرکتکنندگان در مدارس تابستانی گذشته این بود که با توجه به تخصصی بودن و جزئی بودن ارائههای مدرسه تابستانی انعکاس، جلساتی برای آشنایی عمومی با ادبیات پژوهشی مطالعات اسلامی در حوزه موضوع مدرسه برگزار شود. با همین نگاه، امسال سه نشست زیر به عنوان درآمدی بر سومین مدرسه تابستانی انعکاس، برگزار میشود:
✅کاربست شواهد مادی در بازسازی بافتار تاریخی عصر نبوی وحید صفا (دانشآموخته حوزه علمیه تهران) پنجشنبه ۲۶ مرداد، ساعت ۱۷ تا ۲۰ (به وقت تهران) 🔸 چکیده
✅محمد [ص] به مثابه عنصری در فرهنگ مادی و غیر مادی مسلمانان پیمان اسحاقی (دانشآموخته دانشگاه آزاد برلین) جمعه ۲۷ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)
✅سیرهپژوهی در غرب: تاریخچه، روشها و چالشها فرهاد قدوسی (دانشگاه ایالتی وین) یکشنبه ۲۹ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)
✅ حضور در این نشستها برای تمامی علاقهمندان آزاد و رایگان است. اما به طور خاص به کسانی که قصد شرکت در سومین مدرسه تابستانی انعکاس را دارند و کسانی که برای ثبتنام در مدرسه دچار تردید هستند، توصیه میشود.
✍️ برای ثبتنام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.
💠"نسخۀ مزمور دمشق" ترجمهای کهن به زبان عربی و خط یونانی از بخشهایی از مزمور ۷۸ عهد عتیق است که در اوایل قرن بیستم در مسجد اموی دمشق پیدا شد. این متن با توجه به قدمت (احتمالا قرن ۲ه/۸م) و خط آن، از نظر مطالعۀ تاریخ زبان عربی اهمیت فوقالعادهای دارد.
#احمد_الجلاد ( استاد دانشگاه ایالتی اوهایو) در کتاب The Damascus Psalm Fragment: Middle Arabic and the Legacy of Old Ḥigāzī به تفصیل در مورد این متن، ویژگیهای زبان شناختی و دستاوردهای آن برای مطالعه تاریخ زبان عربی به گفتوگو نشسته است. در این ارائه، با محوریت این کتاب، به معرفی این نسخه و تاثیر آن در نظریات پیدایش زبان عربی میپردازیم.
📝 فهرست محتوای ارائه: خط یونانی و زبان عربی معرفی کلی این نسخه کتاب احمد الجلاد دربارۀ این نسخه نحو عربی سنتی خط یا قرائت سنتی، مسئله این است! نسخۀ مزامیر دمشق و کارکرد آن ابداعات مشترک حجازی کهن حجازی کهن و بازتاب آن در منابع سنتی نحو عربی کلاسیک سه نظریه در مورد پیدایش زبان عربی کلاسیک و نسبت آن با حجازی کهن
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست اول
🔵 کاربست شواهد مادی در بازسازی بافتار تاریخی عصر نبوی
👤 ارائهدهنده: وحید صفا پژوهشگر زبانهای سامی، دانشآموخته حوزۀ علمیۀ تهران و دانشجوی کارشناسی ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی در دانشگاه تهران
🗓 پنجشنبه ۲۶ مرداد، ساعت ۱۷ تا ۲۰ (به وقت تهران)
📝چکیده شناخت پیامبر اسلام [ص] و نهضتی که در آغاز قرن هفتم میلادی در حجاز رهبری کرد، بدون توجه به بستر تاریخی و جغرافیایی ظهور آن، با مشکلات فراوانی از جمله زمانپریشی (anachronism) روبرو خواهد بود. این در حالی است که منابع متنی عربی و غیر عربی موجود در خصوص آن دوران، گاه به مشکل عدم همزمانی، گاه به مشکل سوگیری و گاه نیز به کماطلاعی نویسندگان از جزئیات وقایع مبتلاست. در این میان یادمانهای (monuments) مادی باقیمانده از آن دوران و اطلاعات حاصل از آنها، شواهد ارزشمندی برای بازسازی آن بافتار تاریخی، اعتبارسنجی منابع متنی و تکمیل و اصلاح آنها در اختیار پژوهشگران قرار داده است. در این نشست، با بیان مقدمهای در خصوص تاریخنگاری (historiography) و تاریخ به عنوان یک رشتۀ علمی مدرن، مروری کوتاه بر پیشینۀ نظری بحث خواهیم داشت و در ادامه، بیشتر زمان بحث را به ذکر نمونههایی از مطالعات باستانشناسی، ژنتیک و DNA باستانی، سکهشناسی، کتیبهشناسی و ... اختصاص خواهیم داد و عملاً با کاربست این شواهد در مطالعه بافتار تاریخی عصر نبوی آشنا خواهیم شد.
✍️ برای ثبتنام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.
✅ حضور در این نشستها برای تمامی علاقهمندان آزاد و رایگان است.
✅ این ارائه میتواند زمینهای برای برقراری ارتباط بیشتر با سخنرانیهای احمد الجلاد، ایلکا لینستت، احسان روحی و آیلا سانتی در مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.
✅ چندی پیش، وحید صفا کتاب «نسخه مزمور دمشق» از احمد الجلاد را در حلقۀ مطالعاتی انعکاس ارائه کرد که ویدئوی این ارائه را میتوانید در اینجا ببینید.
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست دوم
🔵 محمد [ص] به مثابه عنصری در فرهنگ مادی و غیر مادی مسلمانان
👤ارائهدهنده: پیمان اسحاقی دانشجوی دکتری رشته مطالعات اسلامی در مرکز تحصیلات تکمیلی فرهنگها و جوامع اسلامی در دانشگاه آزاد برلین (آلمان)
🗓 جمعه ۲۷ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)
📝چکیده فرهنگ در کلیترین تعریف، مجموعۀ رفتارها و باورهایی است که انسانها از نسل پیشین خود میآموزند و با تغییراتی جزئی آن را به نسلهای بعد از خود آموزش میدهند. هر فرهنگ دارای اجزایی است مادی و غیر مادی که در بافتاری پیچیده، در تعامل با هم، زندگی انسانها را در هر زمان میسازند. در فرهنگ مسلمانان، به معنای بخشهای متمایز زندگی مسلمانان نسبت به غیر مسلمانان، اجزایی وجود دارد که در ارتباط با شخصیتهای دینی آنها شکل یافته است. این اجزای فرهنگی شامل مسائلی غیر مادی (مانند گفتارها، هنجارها و باورهای رسمی وعامیانه) و مادی (مانند اشیا، رفتارها، رنگها، غذاها و مراسم) میشود که عملاً ارتباطات مسلمانان با آن شخصیتهای مقدس را در طول تاریخ گذشته است. در این ارایه دربارۀ جایگاهی که حضرت محمد [ص] در فرهنگ مسلمانان پیدا کرده و به صورت متقابل، تصویری که در فرهنگ مسلمانان از ایشان به وجود آمده سخن خواهیم گفت. همچنین با مهمترین پژوهشها، پژوهشگران، نظامها و موضوعات پژوهشی و چشماندازهای تحقیقی در این زمینه آشنا خواهیم شد.
✍️ برای ثبتنام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.
✅ حضور در این نشستها برای تمامی علاقهمندان آزاد و رایگان است.
✅ این ارائه میتواند زمینهای برای برقراری ارتباط بیشتر با سخنرانیهای ماریون هلمز کتز، آدام برسی، محسنحسام مظاهری و مهشید انصاری در مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.
✅ برای مطالعه مقالات پیمان اسحاقی به اینجا و برای یادداشتهای او به کانال جامعه و فرهنگ رجوع کنید.
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست سوم
🔵 سیرهپژوهی در غرب: تاریخچه، روشها و چالشها
👤فرهاد قدوسی عضو هئیت علمی دانشگاه ایالتی وین (آمریکا)
🗓 یکشنبه ۲۹ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (تهران)
📝چکیده تصویرسازی غربیان از پیامبر اسلام تا قرن ۱۸ میلادی، عمدتاً در چارچوپ جدالهای بینالادیانی قرار میگیرند و مدعای اصلیشان آنست که پیامبر اسلام، راستین نبوده و اسلام اقتباس ناقصی از یهود و مسیحیت است. این تصویرسازی جدلی و احیانا تحریف شده از پیامبر که در قرون وسطی تثبیت شد، ذهنیت غالب اروپائیان را شکل داده و بعدها برای توجیه استعمار به کار گرفته شد.
از قرن ۱۸ برخی نویسندگان اروپایی، از پیامبر اسلام تصویری مثبت به عنوان مصلحی مذهبی (محتملاً الهامگرفته از سوی خدا) و قانونگذاری بزرگ ارائه کردند. همچنین از اوایل قرن ۱۹ برخی غربیان، مطالعات آکادمیک قرآن و سیره را به شکل غیرمغرضانه و عینی آغاز کردند که روش مورد استفاده در این مطالعات، ریشه در عقلگروی بعد از روشنگری و انقلاب علمی قرون ۱۶ و ۱۷ دارد و علاوه بر بهرهگیری از مطالعات زبانشناسی و واژهشناسی، مبتنی بر روش «روش تاریخی-انتقادی» است.
در این جلسه با مروری بر این تاریخچه، «روش تاریخی-انتقادی» و دو فرض مبنایی آن، یعنی «اصل عدم زمانپریشی» و «اصل شباهت تاریخی» را بررسی میکنیم. همچنین به چهار رویکرد عمدهٔ آکادمیای غرب در رابطه با تاریخ صدر اسلام، خاصتا زندگانی پیامبر، خواهیم پرداخت. این چهار رویکرد از سوی فرد دانر، به ترتیب رویکردهای: ۱. توصیفی، ۲. منبع-انتقادی (کتبی)، ۳. روایت-انتقادی (شفاهی) و ۴. شکاکانه نامگذاری شدهاند. این چهار رویکرد در طول زمان به طور متوالی به وجود آمدند، اما تا به امروز در کنار یکدیگر وجود دارند و در واقع رویکرد هر محققی کموبیش ترکیبی از هر چهار رویکرد است.
✅ این ارائه میتواند زمینهای تاریخی برای تعداد زیادی از ارائههای مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.
✅ گفتنی است انجمن شیعیان مسلمان MIT (ذکر) اخیراً میزبان سلسلهجلساتی با ارائۀ فرهاد قدوسی با عنوان «مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)» بوده که در برخی از این جلسات، جزئیات بیشتری از همین موضوع آمده است. (خلاصه و ویدئوی جلسهٔ اول، دوم و سوم)
💎 معرفی کتاب «یادگارهای پیامبران: آثار و اماکن مقدس در اسلام متقدم» کتاب در دست انتشار از: آدام بُرسی (بهمن ۱۴۰۲)
Adam Bursi, Traces of the Prophets: Relics and Sacred Spaces in Early Islam, Edinburgh University Press, January 2024
⭐️ چکیده برسی در این کتاب، تلاش میکند تا اهمیت آثار و اماکن مقدس را در صدر اسلام نشان دهد و در این راستا طیف گستردهای از منابع عربی از جمله سیره و احادیث پیامبر اسلام(ص)، تفاسیر قرآن، تواریخ و سفرنامهها، تألیفات فقهی، شعر و رسالههای جدلی را تحلیل میکند. همچنین مفروضات دیرینه درباره نگرش منفی مسلمانان متقدم نسبت به تکریم آثار و مقبرهها را به چالش میکشد.
کتاب بهجای تمرکز بر بحثهای الهیاتی میان مسلمانان متقدم، مبتنی بر اشیاء و مکانهای مادی است. آثار و مکانهایی مانند ردپای ابراهیم در مکه و مقبره محمد(ص) در مدینه، مکانهایی برای مناسک جمعی اسلامی و همچنین ابزارهایی برای متمایز کردن مسلمانان از غیرمسلمانان فراهم کردند. همچنین با بررسی چنین یادگارهایی از پیامبران نشان میدهد که چگونه مسلمانان متقدم از آثار و مکانهای مقدس استفاده میکردند تا تداوم و تفاوت اسلام با یهودیت و مسیحیت را ثبت کنند و نیز هویت خود را شکل دهند.
⭐️ فهرست فصلهای کتاب 🟢 نشانگرهای قبر: بلاغت و مادیت یادگارها و گرامیداشت قبور در اسلام اولیه. 🟢 نشانه روشن: مقام ابراهیم و تداوم و تفاوتها در اسلام نخستین. 🟢 مهندسیهای معکوس: یافتن و پنهان کردن بدنهای مقدس در قرن اول اسلام. 🟢 پارادوکسها و مشکلات پیکر پیامبر: جسد و قبر محمد. 🟢 مکانهایی که پیامبر در آنها دعا کرده است: مناسکی کردن ردپاهای پیامبر.
⭐️ معرفینویسنده آدام بُرسی در سال ۲۰۱۵ در دانشگاه کرنل آمریکا از پایاننامه خود با موضوع «دین، جادو و جسم در یهودیت، مسیحیت و اسلام در دورۀ باستان متاخر» دفاع کرده است. علاوه بر کتاب حاضر، وی همچنین، به همراه کریستین لانگ، مشغول جمعآوری کتابی دربارۀ خوانش منابع اولیه اسلامی برای انتشار در انتشارات بریل هستند.
✔️ آدام بُرسی از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائهای دربارۀ «گرامیداشت اعضاء و اماکن منتسب به پیامبر در صدر اسلام» خواهد داشت.
دومین مدرسه تابستانی از سری رویدادهای انعکاس با موضوع اسلام در دوره نخستین از سوم تا هجدهم شهریور ماه ۱۴۰۱ در قالب ۳۷ ساعت ارائه تفصیلی برگزار شد. (وبسایت مدرسه پارسال) این مدرسه، دوره آموزشی کوتاه مدتی برای آشنایی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان با آخرین پژوهشهای علمی درباره اسلام در قرن اول هجری بود.
💠 سومین مدرسه تابستانی از سری رویدادهای انعکاس با عنوان «محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی» از دوم تا هفدهم شهریور ماه ۱۴۰۲ در قالب ۴۴ ساعت ارائه تفصیلی برگزار می شود. این مدرسه، دورهای آموزشی برای آشنایی با آخرین پژوهشهای علمی درباره پیامبر اسلام است.
🟡 آخرین مهلت ثبتنام در مدرسه تابستانی امسال، تا آخر امشب (۳۱ مرداد ۱۴۰۲) است.
⭐️ برای اطلاعات بیشتر و ثبتنام در مدرسه تابستانی امسال، به سایت انعکاس مراجعه کنید.