Political Economy of International Sanctions against Iran
تحلیل تحریم‌های بین المللی ایران در چارچوب اقتصاد سیاسی- در دوره ۱۳۵۷-۱۳۹۷
نوشته دکتر بهروز هادی زنوز، نشر اقتصاد فردا

آثار دکتر زنوز و بویژه این کتاب حاوی مطالب ارزشمندی است. وی اقتصاددانی معتقد به بازار رقابتی و جریان اصلی اقتصاد است و همواره این خط فکری را دنبال کرده و از آن عدول نکرده است‌. نگارش این کتاب چندین سال طول کشیده و مبتنی بر داده‌های گسترده است. مولف ضروری دانسته مسائل چهل سال بعد از انقلاب را واکاوی کرده تا بتواند توضیح مبسوطی از علت و آثار تحریم‌های اقتصادی و مالی امریکا و هم‌پیمانان منطقه‌ای آن علیه جمهوری اسلامی ایران ارائه دهد. همان طور که از عنوان کتاب برمی‌آید، این پژوهش اساساً از منظر اقتصاد سیاسی به موضوع بحث می‌پردازد. از این رو تلاش می‌کند نشان دهد چگونه محدودیت‌های سیاسی در انتخاب سیاست‌ها در بخش عمومی موثر بوده است. کتاب نشان می‌دهد که چالش‌های بزرگ کشور صرفا محصول توطئه دشمنان داخلی و خارجی نبوده و بخش عمده مشکلات ناشی از عدم درک صحیح جهانی شدن و پیامدهای آن از سوی مسئولان است. مولف معتقد است که امروزه کشور و نظام در چنان مقطع حساس تاریخی قرار دارد که دولتمردان جمهوری اسلامی، بدون ایجاد تحول اساسی در بنیان‌های فکری خود و وانهادن رویکردهای ایدئولوژیک خود در تحلیل جهان مدرن و تمایلات سیاسی و جناحی گذشته نخواهند توانست از عهده حل مشکلات برآیند. تحقیق با بررسی اهمیت رشد نوین اقتصادی در شکل‌گیری و تحول اقتصادی جوامع مدرن آغاز می شود. آنگاه نقش مرکزی تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی در رشد درازمدت اقتصادی در چارچوب جهانی شدن را تحلیل می‌کند. پس از آن تحقیق در پی ارائه روش مشخصی برای سنجش علمی اثرات اقتصادی و اجتماعی تحریم‌های امریکا علیه اقتصاد ایران است. در عین حال، تاثیر متقابل تحریم‌ها و چالش‌های عمده اقتصادی و اجتماعی ایران را نشان می‌دهد. محقق آنگاه به پیامدهای اقتصادی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد و تاثیر تحریم‌های اخیر امریکا بر اقتصاد ایران را ارزیابی می‌کند. استاد زنوز در بخش پایانی کتاب راهبردهای مقابله با تحریم‌ها و خنثی‌کردن تاثیرات منفی اقتصادی و اجتماعی آن را در حوزه سیاست خارجی، داخلی و سیاست اقتصادی تشریح می‌کند. کتاب فقط در پانصد نسخه به چاپ رسیده و امیدوارم نسخه الکترونیک‌ آن بزودی در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.

فراگیرشدن رهن معکوس
Reverse Mortgage Booming

با افزایش سالمندان در کشورهای مختلف، بانک‌های جهان محصول جدیدی را به بازار اعتبارات مصرفی ارائه داده‌اند که رهن معکوس نامیده می‌شود. منظور از "رهن" اعطای وام بلندمدت مثلا سی ساله به خریداران مسکن است؛ کاری که در ایران در مقیاس محدود بانک مسکن انجام می‌دهد. اما سالمندان به وام رهنی نیازی ندارند؛ عموما در جوانی وام رهنی گرفته و خانه ی خود را خریده و اقساط وام را پرداخته و با بانک تسویه کرده‌اند. پس به سالمندان می‌توان محصول جدیدی عرضه کرد: "رهن معکوس." مثلا در کشور کانادا که بانک‌های محافظه‌کاری هم دارد، افراد بالای پنجاه و پنج سال، می توانند برابر شصت درصد ارزش مسکن خود را وام بگیرند و با آن پول دنیا را بگردند، به نوه‌های خود هدیه بدهند، با دست و دلبازی بیشتری زندگی کنند، و وجوهی را به خیریه‌های مورد نظر خود ببخشند. بهره‌ی وامی که می‌گیرند انباشته می‌شود و ناچار به پرداخت ماهانه یا سالانه آن نیستند. بهره‌های انباشته و اصل بدهی پس از فوت آنان بازپرداخت می‌شود. شعار این نوع تسهیلات این گونه است: "وام بگیرید و بعد از فوت آن را بازپرداخت کنید." تقاضا برای این محصول به شدت افزایش یافته، چرا که متقاضی نگران این نیست که از خانه خود در طول حیات اخراج شود. بدین ترتیب در بازار اعتبارات مصرفی، سالمندان که بزودی نیمی از جمعیت خواهند شد، بدهکاران جدید نظام بانکی خواهند بود و با بدهی وارد دوره‌ی بازنشستگی می‌شوند. مشکل اصلی جاری نرخ بالای بهره ی این وامهاست. در کانادا نرخ وام رهنی معمول دو و نیم درصد و نرخ رهن معکوس پنج درصد است. سال‌های آتی نشان خواهد داد که آیا علم مالی محصولی در جهت رفاه مردم مهندسی کرده یا ابعاد منفی محصول جدید معضلات اجتماعی جدیدی خواهد آفرید.

تاریخ صحیح ۲۵ مهر است

جلد دوم کتاب “افته‌هایی در مالی شرکت‌ها”

حسین عبده تبریزی ویرایش جدیدی از کتاب جلد دوم "افته‌هایی در مالی شرکت‌ها" را شروع کرده است. دکتر عبده ویرایش اول این کتاب را به طور الکترونیک در این سایت منتشر کرده و امیدوار است که تا پایان سال تحصیلی جدید، ویرایش دوم از این کتاب را نهایی کرده و به شکل چاپ‌شده نیز انتشار دهد. موضوع این کتاب در سرفصل‌های زیر قابل طبقه‌بندی است:

🔹مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری
افته شركت پوشاك هميار
افته شركت سیستم پیشرو

🔹هزینه سرمایه و ساختار سرمایه
افته «شركت نايك»
افته «شركت بسته‌بند جمشيد»

🔹بودجه‌بندی سرمایه‌ای
افتة «شركت يورولند فودز Euroland Foods»

🔹ارزشيابي
افته «پالامون كاپيتال پارتنرز»
افته «شركت كراون در مقابل شركت سيرا»

🔹تأمین مالی
افته «شركت ای‌ بِی eBay»،
افته «شركت توسعه فضاهای ورزشی و تفريحی»
افته «شركت ارتباطات ام‌سی‌آی،»
افته «شركت صنايع پتروشيمی زنجان»

🔹سیاست تقسیم سود
افته «گينز بورو»،
افته «شركت باغ‌ميشه»

🔹اصول شركت‌داری
شركت بن‌اندجری

در این سایت افته‌ها به تدریج در و بعد از ویرایش هر افته نیز منتشر می‌شود. کل افته‌ها نیز به صورت کتاب به شکل الکترونیک در اختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت. میثم رادپور مئولف دوم این کتاب است.

حسین عبده تبریزی ویرایش جدیدی از جلد دوم کتاب “افته‌هایی در مالی شرکت‌ها” را شروع کرده است. همچنین در این کانال هر افته نیز بعد از ویرایش منتشر می‌شود. افته “شركت پوشاك هميار” در سرفصل “مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری“ قابل طبقه‌بندی است. متن این افته را این‌جا می‌توانید بیابید.

افته “شرکت فراز سیستم پیشرو” در سرفصل “مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری“ قابل طبقه‌بندی است. متن این افته را این‌جا می‌توانید بیابید.

Dead Shopping Malls
مشکلات اقتصادی مراکز خرید و مال ها در تهران و شهرهای بزرگ
این مقاله شنبه ۱۳ مهرماه در دنیای اقتصاد چاپ شده و ادامه این گفتگو بزودی در همان روزنامه منتشر می شود.

حسین عبده تبریزی ویرایش جدیدی از کتاب جلد دوم “افته‌هایی در مالی شرکت‌ها” را شروع کرده است. همچنین در این کانال هر افته نیز بعد از ویرایش منتشر می‌شود. افته “شرکت بسته‌بندی جمشید” در سرفصل “هزینه سرمایه و ساختار سرمایه“ قابل طبقه‌بندی است.

نوبل اقتصاد ۲۰۱۹

اگر می‌پرسید بنرجی و دوفلو و کرمر به خاطر چه کاری نوبل اقتصاد امسال را گرفتند، پاسخ این است که «برای وارد کردن آزمایش‌های میدانی در بحث اقتصاد توسعه».

آزمایش میدانی یعنی چه؟ یعنی روشی که زیست‌شناس‌ها و پزشکان از طریق «گروه مداخله و گروه شاهد (پلاسیبو)» برای سنجش نتایج مداخله‌های پزشکی استفاده می‌کنند را در اقتصاد هم پیاده کنیم: مداخله‌های سیاستی را به صورت تصادفی بین گروه‌های مختلف تغییر بدهیم و پاسخ افراد را در محیط واقعی عمل بسنجیم. مثلا به جای این‌که به مدل‌های تئوریک برای فهم رفتار کشاورزان در بیمه کشاورزی تکیه کنیم، به یک تعداد روستا برویم و چند مدل مختلف بیمه کشاورزی را به صورت تصادفی بین کشاورزان مختلف توزیع کنیم و سال بعد ببینیم که آیا شیوه کشت آن‌ها در اثر دریافت بیمه‌های مختلف تغییر کرده است یا نه؟ یا مثلا برای این‌که بفهمیم که آیا مشکل پایین بودن کارآفرینی در مناطق فقیر کم‌بود سرمایه یا کم‌بود آزمایش یا کم‌بود شبکه اجتماعی و الخ است، به مناطق مختلفی برویم و به صورت تصادفی به یک عده مربی کارآفرینی و به عده دیگری وام اشتغال و به عده دیگری هر دو و به عده نهایی کلاس آموزش ادبیات بدهیم و ببینیم آیا بعد از ۵ سال زندگی این افراد با هم و با بقیه جامعه محلی تفاوت دارد یا نه.

خب البته این کارها چه چیزی لازم دارد؟ اول از همه همت و ارادت رفتن و برقراری این روابط در این مناطق، ثانیا پول و امکانات نسبتا زیاد، ثالثا ارتباطات و اعتباری که امکان اجرای چنین آزمایش‌هایی را فراهم کند و رابعا شناسایی موضوعات مهم و کلیدی.

خوش‌بختانه کتاب معروف و پرفروش بنرجی و دوفلو، «اقتصاد فقیر»، توسط دوستان گرامی‌ام مهدی فیضی و جعفر خیرخواهان ترجمه و منتشر شده است و در نتیجه حداقل یک منبع فارسی خوب برای خواندن در مورد کارهای این افراد وجود دارد.

البته کارهای این سه نفر در این نوع خاص از اقتصاد خلاصه نمی‌شود. بنرجی در جوانی‌اش چند مقاله خیلی مهم نظری (مثلا تاثیر ساختار اجتماعی در انتخاب شغل) دارد. دوفلو هم در ابتدا برای کارهای مهمی که در «شناسایی علی» (Causal Identification) با داده‌های خرد ولی غیرآزمایش‌گاهی داشت معروف شد.

اگر می‌‌خواهید توصیف فنی‌تری از موضوع را مطالعه کنید، به سند پیشینه علمی جایزه که توسط کمیته نوبل اقتصاد منتشر می‌شود رجوع کنید.

https://www.nobelprize.org/uploads/2019/10/advanced-economicsciencesprize2019.pdf

@hamed_ghoddusi تماس با نویسنده
@hamedghoddusi