شب فصلنامه «پوشه»

به مناسبت انتشار هفتمین شماره فصلنامه «پوشه» با سردبیری مهسا طهرانی

با حضور محمدحسین خسروپناه، مهسا طهرانی، سپیده احمدی و نسیم نوربخش (مدیران شهر کتاب بهار) و علی دهباشی


پنجشنبه هجدهم بهمن‌ماه ۱۴۰۳
اصفهان، شهر کتاب بهار

شب ارمغان محمّدجواد مشکور

هشتصد و هفدهمین شب از شب‌های بخارا به ارمغان دکتر محمّدجواد مشکور برای تقدیر از پژوهش درباره فرهنگ و تاریخ ایران اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر یکشنبه بیست و یکم بهمن‌ماه ۱۴۰۳ با سخنرانی: آقایان هادی عالم‌زاده، جمال موسوی، مشکان مشکور، علی دهباشی و خانم‌ها هایده لاله و نگار ذیلابی در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار خواهد شد.

دکتر محمّدجواد مشکور (اسفند ۱۲۹۷ - ۲۵ فروردین ۱۳۷۴)، از نسل طلایی دانشمندان چنددانشی سده اخیر ایران و از جمله اساتیدی است که تحقیقات ارزشمندی درباره تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام، زبان‌های باستانی ایرانی و سامی، ادب فارسی و عربی از خود به یادگار گذاشته است.
همچنین در این شب، از خانم دکتر نگار ذیلابی به عنوان پنجمین برگزیده جایزه سعی مشکور تقدیر خواهد شد.
نگار ذیلابی، دانش‌آموخته دکترای تاریخ و تمدن اسلامی از دانشگاه تهران و استادیار دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر تاریخ اسلام و از جمله دانش‌پژوهان مطرح در زمینه تاریخ اجتماعی و فرهنگی حوزه تاریخی جهان اسلام در ایران است. او با تمرکز بر تاریخ اجتماعی، تاریخ تشکیلات، تاریخ اقتصادی و تاریخ هنر و معماری در جهان اسلام آثار متعددی را در این زمینه منتشر کرده است. پژوهش‌های او، به‌ویژه درباره‌ سیاست‌های فاطمیان و جایگاه اقلیت‌های مذهبی در دوره فاطمیان، درک تازه‌ای از تعاملات اجتماعی و فرهنگی در دوران میانه‌ اسلامی ارائه داده است. کتاب «فاطمیان از خشونت تا رواداری» (انتشارات علمی و فرهنگی) که به قلم او نگاشته شده، در میان پژوهش‌های معتبر این حوزه جای گرفته و به‌عنوان کتاب شایسته‌ تقدیر در جایزه‌ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۷ انتخاب شده است. ترجمه کتاب «علم در جهان اسلام» از عبدالحمید صبره یکی دیگر از کارهای اوست که انتشارات حکمت منتشر کرده است. 
ذیلابی در کنار تألیف و تدریس، در پروژه‌های پژوهشی متعددی از جمله دانشنامه‌ جهان اسلام و دایرةالمعارف‌های تخصصی مشارکت داشته و ده‌ها مدخل بویژه در زمینه تاریخ اجتماعی نگاشته است. برخی از مقالات علمی او در نشریات بین‌المللی معتبری همچون British Journal of Middle Eastern Studies و نیزJournal of Shii Islamic Studies منتشر شده است. نگاه میان‌رشته‌ای او به تاریخ اسلام، به‌ویژه در تحلیل ذهنیت‌های تاریخی، رویکردی نوآورانه را در این حوزه معرفی کرده است. آخرین مقالات او دو مقاله ارزشمند در زمینه تاریخ فرهنگی تصویرسازی درفرهنگ و تمدن نبطی است تحت عناوین: «آرابسک و تبار نبطی آن» با همکاری دکتر هادی عالم‌زاده و دیگری: «دلالت‌های اجتماعی و فرهنگی تصویرگری نبطی و تاثیر آن بر ذهنیت‌های تصویری در عربستان مرکزی». او اکنون در حال تکمیل کارهای نهایی ترجمه کتابی کلاسیک از گویتاین در زمینه تاریخ اجتماعی است. او همچنین جایزه پژوهشگر برتر دانشگاه شهید بهشتی، استاد نمونه دانشگاه و استاد نمونه کشوری را هم در کارنامه‌ خود دارد.

خانه اندیشمندان علوم انسانی: خیابان استاد نجات‌الهی (ویلا)، چهارراه ورشو، تالار فردوسی

امروز بیستم بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در فرهنگسرای نیاوران

شب بهروز غریب‌پور

با سخنرانی فریدون صدیقی، حسین پاکدل، سیف‌الله صمدیان، مریم سعادت و علی دهباشی‌
و اجرای موسیقی توسط پیمان جوینده‌پور و هومن دَرخی


جمعه نوزدهم بهمن‌ماه ۱۴۰۳
خانۀ هنرمندان ایران، تالار استاد جلیل شهناز

شب بیابان لوت

هشتصد و هجدهمین شب از سلسله شب‌های مجلۀ بخارا با همکاری فصلنامۀ صنوبر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی و انجمن مستندسازان حیات وحش و تنوع زیستی به بیابان لوت اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر چهارشنبه بیست و چهارم بهمن‌ماه ۱۴۰۳ با سخنرانی بهمن ایزدی، محسن ادیب، محمد جهانشاهی، محمد مقدم، ارسلان پالیزبان، فرهاد ورهرام، لیلا فولادوند و علی دهباشی در پژوهشکدۀ فرهنگ، هنر و معماری برگزار می‌شود.

بیابان لوت از مناطق خشک و فراگرم است که با مساحت بیش از ۴۰ هزار کیلومتر مربع بین بخش‌هایی از استان‌های کرمان، سیستان بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد. این بیابان از نظر وسعت دربردارندۀ ۱۰ درصد از جغرافیای ایران و سی و سومین بیابان بزرگ جهان است.
از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد آن می‌توان اشاره کرد به بزرگترین و طولانی‌ترین کلوت‌های جهان، مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای دنیا، وجود ۴۰ مخروط آتشفشانی و بزرگترین نبکاهای جهان، که یکی از شگفتی‌های همزیستی خاک، آب و گیاه است.
همچنین بیابان لوت با داشتن دمای حدود ۷۰ سلسیوس گرم‌ترین نقطۀ جهان شناخته شده است.
از سال ۱۳۴۶ مؤسسۀ جغرافیایی دانشگاه تهران به بررسی باستان‌شناسی این ناحیه مشغول شد و کاشف نمونه‌هایی از اشیاء سفالین، سنگی و فلزی دوران ماقبل تاریخ بود.
سال ۱۳۴۷ هیئت مطالعاتی بیابان لوت با همکاری ادارۀ کل باستان‌شناسی به این منطقه رفت و توانست با کاوش در تپه‌های کوتاه و مسیر‌هایی که لا‌به‌لای کلوت‌ها قرار دارند به مقابر تاریخی و اشیاء ارزندۀ داخل آنها دست پیدا کند، اشیائی متعلق به هزارۀ سوم و سفال‌هایی از هزارۀ چهارم قبل از میلاد.
در چهلمین اجلاس سازمان جهانی یونسکو در استانبول، بیابان لوت به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
.
خیابان انقلاب، نرسیده به چهارراه ولیعصر، بعد از تقاطع فلسطین و انقلاب، نبش خیابان برادران مظفر جنوبی، پژوهشکدۀ فرهنگ، هنر و معماری، پلاک ۱۰۷۶

شب احمد عاشورپور

با سخنرانی محمد باقری، امین حسن‌پور، حسین حقانی، محمد رضایی راد، پیروز کاموری، فرهاد مهرانفر و علی دهباشی‌


شنبه بیستم بهمن‌ماه ۱۴۰۳
فرهنگسرای نیاوران، سالن خلیج فارس

شب ارمغان محمّدجواد مشکور

با سخنرانی: آقایان هادی عالم‌زاده، جمال موسوی، مشکان مشکور، علی دهباشی و خانم‌ها هایده لاله و نگار ذیلابی


یکشنبه بیست و یکم بهمن‌ماه ۱۴۰۳
خانۀ اندیشمندان علوم انسانی، تالار فردوسی

بخارای نوروزی منتشر شد

یکصد و شصت و هفتمین شمارۀ مجلۀ بخارا با تصویری از دکتر محمدحسین پاپلی یزدی بر روی جلد در ۷۳۶ صفحه منتشر شد و از صبح پنجشنبه بیست و پنجم بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در کتابفروشی‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی در دسترس است.

نویسندگان این شماره:
محمدرضا شفیعی کدکنی ـ ژاله آموزگار ـ محمود فتوحی رودمعجنی ـ شهلا حائری ـ حسن انوری ـ نصرالله پورجوادی ـ سیدمصطفی محقق داماد ـ سجّاد آیدنلو ـ بهاءالدّین خرّمشاهی ـ میلاد عظیمی ـ حسن میرعابدینی ـ مجید سلیمانی ـ فاطمه قاضیها ـ همایون کاتوزیان ـ ناصرالدین پروین ـ عبدالحسین آذرنگ ـ پیروز سیار ـ رسول رئیس‌جعفری ـ صدری سعدی ـ هاشم رجب‌زاده ـ محمود آموزگار ـ مهدی به‌خیال ـ احمد ضابطی جهرمی ـ‌ شادی گنجی ـ مصطفی حسینی ـ علی یاری ـ حمیدرضا قلیچ‌خانی ـ آزیتا همدانی ـ کاتیا سلماسی ـ سعید رضوانی ـ آرزو مختاریان ـ دکتر علیرضا زمانی ـ صدف محسنی ـ‌ گلنار گلناریان ـ مسعود عرفانیان ـ رستم وهاب‌زاده ـ محسن فرح‌بر ـ دکتر سیدرضا ابوتراب ـ زیور ایزدپناه ـ پریسا احدیان ـ مسعود جعفری جزی ـ سرگه بارسقیان ـ نگار امیرحسینی ـ سجاد امجد ـ سونیا جهانداری ـ ترانه مسکوب ـ سهیلا ایمان‌‌خواه ـ شهاب دهباشی ـ افشین معاصر

بخش جشن‌نامۀ دکتر محمدحسین پاپلی یزدی با نوشته‌هایی از:
ایرج افشار ـ‌ منوچهر ستوده ـ محمدابراهیم باستانی پاریزی ـ سیروس سهامی ـ فاطمه وثوقی ـ‌رضا افضلی ـ محمدرضا خسروی ـ‌علی دهباشی


با هم مروری می‌کنیم بر مطالب این شماره:


سروده‌ای نوروزی
از پشت شیشه‌ها/ محمدرضا شفیعی کدکنی 

نوروز
نوروز در «نوروزنامه»/ ژاله آموزگار 
نوروز در چکامه‌های درباری/ محمود فتوحی رودمعجنی 
در آیینۀ شعر/ شهلا حائری 

ابوریحان بیرونی
در پای‌ماچانِ درس‌گاهِ‌ ابوریحان بیرونی/ حسن انوری 

فلسفه
سفسطه و سیاست/ نصرالله پورجوادی 

سعدی‌پژوهی
پرتو قرآن در کلمات سعدی (۱۸)/ سیدمصطفی محقق داماد 

شاهنامه‌پژوهی
شنیدم ز دانا دگرگون از این/ سجّاد آیدنلو 

کوته‌گویه (۲۳)/ بهاءالدّین خرّمشاهی 

آویزه‌ها (۶۶)/ میلاد عظیمی  

داستان داستان‌نویسی (۳۱)/ حسن میرعابدینی 

کاریز (۲۸)/ مجید سلیمانی 

اسناد قاجار
سندی از تهران عصر ناصری/ فاطمه قاضیها 

تاریخ معاصر
مشروطه و هرج و مرج/ همایون کاتوزیان 

پنج مقوله (۱۵)/ ناصرالدین پروین 

فرهنگ
در متن و حاشیۀ‌ فرهنگ (۳۱)/ عبدالحسین آذرنگ 

پژوهش
بلاغت سامی/ میشل کویپرس/ پیروز سیار 

حکایت‌های باستانی (۲۱)/ رسول رئیس‌جعفری 

پژوهش ادبی
مولانا و سمرقند/ صدری سعدی 

از چشمۀ خورشید (۷۶)/ هاشم رجب‌زاده 

در حواشی کتاب در ایران (۴۳)/ محمود آموزگار 

اسناد فرهنگی
مکاتبات دکتر برت فراگنر با استاد پرویز اذکائی/ مهدی به‌خیال 

موسیقی ایران
در بزرگداشت باربد جهرمی/ احمد ضابطی جهرمی 

سفرنامه
دیرینگی آفرینش تنبور،‌ ساز رمز و نیاز/ شادی گنجی 

ادبیات فارسی در جهان غرب
آوردن ایران به آلمان/ سیبله ونتکر/ مصطفی حسینی 

ادبیات معاصر ایران
نیما در خانقاه صفی‌علیشاه/ علی یاری 

جشن‌نامۀ دکتر محمدحسین پاپلی یزدی
یادداشت سردبیر/ علی دهباشی 
سال‌شمار زندگی و آثار دکتر محمدحسین پاپلی یزدی 
زندگی‌نامۀ دکتر محمدحسین پاپلی یزدی 
طبقه‌بندی نام‌ها در خاندان‌های یزد/ ایرج افشار 
جادۀ ابریشم، جاده‌ای رویایی است/ منوچهر ستوده 
خدا،‌ جای شکرش همیشه باقی است/ محمدابراهیم باستانی پاریزی 
اندر دشواری سخن گفتن از دوست/ سیروس سهامی 
محمدحسین پاپلی یزدی، استاد نظریه‌پرداز عمل‌گرا/ فاطمه وثوقی 
کوتاه‌نوشته‌‌ها، به مناسبت بازنشستگی دکتر پاپلی یزدی 
یادداشت‌هایی دربارۀ «شازده حمام» 
به سحرِ واژه‌های رنگ‌رنگ.../ رضا افضلی 
جغرافیای جرئت/ محمدرضا خسروی 

خوشنویسان ایران (۱۰)/ حمیدرضا قلیچ‌خانی 

عرفان در ایران
بررسی انتقادی ذکر ممشاد دینوری در منابع تاریخی و عرفانی / آزیتا همدانی 

تاریخ عکاسی
عکس‌های تاریخی مکه/ کاتیا سلماسی 

نقد شعر معاصر
نقد اجتماعی در شعر سهراب سپهری/ سعید رضوانی 

پژوهش تاریخی
نشستنی شاه‌فَش/ آرزو مختاریان 

از دندان تا داستان (۹)/ دکتر علیرضا زمانی 

گفت‌وگو
گفت‌وگو با دلفین دو ویگان/ شبکۀ فرانس اَنتر/ صدف محسنی 
گفت‌وگو با آندره کنت اسپونویل/ اسوِن اُرتولی/ گلنار گلناریان 

تاجیکستان
کتاب‌ها و نشریاتی از تاجیکستان (۳۷)/ مسعود عرفانیان 

بوی جوی مولیان
نمونه‌ شعر‌های سرایندگان تاجیک (۱): رستم وهاب‌زاده/ محسن فرح‌بر 

طبیبانه (۲)/ دکتر سیدرضا ابوتراب 

ایران باستان
نامه به ناپیرآسوی ایلامی/ ژان رُنه‌ـ روآ/ زیور ایزدپناه 

گزارش
سومین دورۀ فستیوال قلم ایران/ پریسا احدیان

معرفی و نقد کتاب
علم معانی فارسی به زبان انگلیسی/ مسعود جعفری جزی 
داوری صادق دربارۀ کارنامۀ مصدق؟/ سرگه بارسقیان 
بازخوانی رباعیات خیام در پرتو پژوهش‌های ادوارد هرون آلن/ نگار امیرحسینی 
داستان آن سرو سایه‌فکن/ سجاد امجد 
واقع‌نگری/ سونیا جهانداری 
دهخدا و لغت‌نامه/ ترانه مسکوب 
خاطراتی از استاد سیدعبدالله انوار/ سهیلا ایمان‌‌خواه 
ایران و همسایگانش/ شهاب دهباشی 

یاد و یادبود
دائی من،‌ مهرداد بهار/ افشین معاصر 
استاد خدابخش،‌ چهرۀ ماندگار ریاضیات

شب کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران

هشتصد و نوزدهمین شب از شب‌های مجلۀ بخارا به کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر شنبه بیست و هفتم بهمن‌ماه ۱۴۰۳ با سخنرانی نوش‌آفرین انصاری، صادق سجادی، علی قیصری، غلامرضا امیرخانی، ابراهیم عمرانی، ابوالفضل حافظیان بابلی، سوسن اصیلی و علی دهباشی در مرکز اسناد و تأمین منابع علمی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران برگزار می‌شود.

كتابخانۀ مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران، به عنوان بزرگ‌ترین كتابخانۀ دانشگاهی ایران دارای مجموعه‌ای غنی و گسترده از منابع گوناگون در زمینه‌های مختلف علوم و فنون و فرهنگ و ادب است. این كتابخانه در كنار كتابخانه‌های تخصصی دانشكده‌ها، بیشتر به امر پژوهش توجه دارد و عموماً به گردآوری آثار مربوط به مطالعات ایران‌شناسی، شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی می‌پردازد.
شالودۀ كتابخانۀ مركزى در سال ۱۳۲۸ خورشیدی بنیاد نهاده شد؛ زمانی كه سید محمد مشكوة ـ استاد وقت دانشکدۀ حقوق ـ مجموعۀ نفیس نسخه‌هاى خطى خود را شامل ۱۳۲۸ نسخه به دانشگاه تهران اهدا كرد. بنای فعلی کتابخانۀ مرکزی در سال ۱۳۵۰ش گشایش یافت. این کتابخانه تا سال ۱۳۵۸ با مدیریت مرحوم ایرج افشار (۱۳۰۴ـ ۱۳۸۹) اداره می‌شد و پس از آن نیز شماری از استادان دانشگاه، مدیریت آن را بر عهده داشته‌اند.
مجموعه منابع این كتابخانه، بالغ بر یك میلیون و چهارصد هزار مدرك، از انواع منابع کتابخانه‌ای و آرشیوی، شامل کتاب‌های چاپی، نشریات، نسخه‏هاى خطى، اسناد تاریخى، میكروفیلم، عكس‏هاى تاریخی، كتاب‏هاى چاپ سنگى، پایان‏نامه‏ها، منابع چاپی غیرکتابی، نقشه‏ها و منابع الكترونیكى می‌شود. در این میان، گنجینۀ نشریات کتابخانه، در نوع یکی از بهترین مجموعه‌ها بشمار می‌آید. گنجینۀ خطی آن نیز با حدود ۱۷ هزار منبع، در بیش از ۳۲ هزار عنوان، یکی از مجموعه‌های نفیس خطی ایران به شمار می‌آید.
کتابخانۀ مرکزی در راستاي اهداف و وظايف آموزشی و پژوهشی خود همۀ منابع اطلاعاتي موجود در کتابخانه را از طريق خدمات امانت، خدمات مرجع و خدمات الکترونیکی در دسترس کاربران خود قرار می‌دهد. در حال حاضر، نسخه‌های خطی کتابخانه، بدون پرداخت هزینه، از طریق وبسایت این کتابخانه، در دسترس عموم قرار دارد. بسیاری از نشریات قدیمی آن نیز بدون پرداخت هزینه، قابل دانلود است.

دانشگاه تهران، کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی