🔰چکیده «تاریخ گذاری متون کهن تفسیری: مطالعه موردی تفسیر منسوب به ابن‌عباس»

📌 نصرت نیلساز

🔸مسئله صحت انتساب و تاريخ‌گذاری متون كهن تفسيری، در واقع بخشی از بحث و منازعه درباره وثاقت همه متون كهن روايی است. محور اصلی نزاع در باب وثاقت متون، نیز مربوط به ارزش و اعتباری است كه خاورشناسان براي سلسله اسناد قائلند. سه رویکرد اصلی در تاریخ‌گذاری متون کهن تفسیری وجود دارد:

۱. تحلیل ادبی. خاورشناسانی که در صحت اسانید تردید جدی دارند و معتقدند راویان یا مدونان کتب اولیه، اسانید را جعل کرده‌اند تا بر تقدم تاریخی متنی متأخر و در نتیجه وثاقت و اعتبار آن دلالت کند برای تاریخ‌گذاری روایات و متون کهن با نادیده انگاشتن اسانید صرفاً متن را مورد بررسی قرار می‌دهند.

۲. تحلیل اسانید. برخی خاورشناسان به‌رغم همۀ تشکیک‌هایی که افرادی چون گلدتسیهر و شاخت در وثاقت اسانید روایات و متون کهن ایجاد کرده‌اند هنوز هم سند را ابزاری مهم برای تعیین وثاقت متون کهن تفسیری و تاریخ‌گذاری آن‌ها می‌دانند و به شیوه‌های مختلف به بررسی و تحلیل سند پرداخته‌اند.

۳. تحلیل متن و سند. برخی دیگر از خاورشناسان در بررسی روایات و متون کهن تفسیری به هر دو مؤلفه توجه داشته‌اند. با توجه به نقش بی‌بدیل ابن‌عباس در سنت تفسیر روایات و آثار تفسیری منسوب به وی موضوع پژوهش‌های متعددی بوده است.

🔸در این ارائه، ضمن اشاره‌ای اجمالی به رویکردهای گوناگون در تاریخ‌گذاری متون کهن تفسیری و تبیین و ارزیابی شیوه‌های مختلفی که خاورشناسان در تاریخ‌گذاری تفسیر منسوب به ابن‌عباس از آنها بهره برده‌اند به سه مسئلۀ دیگر هم خواهیم پرداخت: رابطۀ الواضح با تفسیر کلبی؛ دیگر رابطۀ الواضح با آموزه‌های تفسیری ابن‌عباس؛ تحلیل کامل متن و ابزار تفسیری به کار رفته در آن.

—————————————————-
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Nilsaz, Nosrat. "The al-Wāḍiḥ Tafsīr: Further Evidence for Author Identification, Relationship with Tafsīr al-Kalbī, and Literary Analysis" Der Islam, vol. 95, no. 2, 2018, pp. 401-428
برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌 نورا اشمید
دانشگاه آکسفورد

🔹نورا اشمید پژوهشگر پسادکتری در پروژۀ QuCIP در دانشگاه آکسفورد است. او در ۲۰۱۸ مدرک دکتری خود را در رشتۀ مطالعات عربی از‌ دانشگاه آزاد برلین دریافت کرده است. پیش از آن عضو پروژۀ مهم کرپوس کورانیکوم بوده و در ۲۰۱۶ به عنوان نوپژوهشگر (Junior Fellow) در علوم انسانی جهانی در دانشگاه هاروارد برگزیده شده است.

🔹علاقه‌مندی‌های اصلی او در حوزه‌های قرآن (به عنوان متنی از دورۀ باستان متأخر)، زهد عربی، سنت‌های فکری و ادبی در عربستان پیشااسلامی، شعر و خطابه در دورۀ اسلام نخستین و حقوق اسلامی است.

📚نورا اشمید آثار پرشماری به زبان‌های آلمانی و انگلیسی دربارۀ اسلام نخستین، تاریخ پیشااسلامی، معناشناسی واژگان قرآن و مطالعات تطبیقی قرآن و بایبل منتشر کرده است.

🔶 در «مدرسۀ تابستانۀ قرآن و اسلام نخستین» موضوع ارائه او «اندرز و قانون در اسلام نخستین» خواهد بود. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «اندرز و قانون در قرآن و اسلام نخستین»

📌نورا اشمید

🔸ادبیات حقوقی اسلامی اغلب بهترین نقطه برای مطالعه فرهنگ حقوقی قرآن و اسلام اولیه است. با وجود این تمرکز بر دانش حقوقی، طیف وسیعی از متون ادبی متقدم اسلامی نظریه‌های اخلاقی و حقوقی را تبادل کرده یا استحکام می‌بخشند. آنها شنوندگان را ترغیب می‌کنند که با یک رفتار خاص همسو شوند یا از آن پرهیز کنند. گفتمان خطابه که از ویژگی‌های سخنرانی‌ها و خطابه‌ها است، نقش مهمی در آموزش اخلاق و شرع و ارتباطات در عصرجاهلی، قرآن و در اسلام اولیه داشته است.

🔸این ارائه به بررسی پیوند وعظ و شرع در قرآن و در اسلام اولیه با توجه به احکام و نظرات شرعی منعکس شده در متون واعظانه عهد پیش از اسلام می‌پردازد. پس از بررسی کارکردهای وعظ در شعر عربی جاهلی، ظهور مفهومی از پارانسیس شرعی در قرآن را دنبال می‌کنم. در دوره مدنی، گفتمان شرعی در تعدادی از آیات با صورت‌های مختلف فعل وَعَظَ ذکر شده است. پارانسیس شرعی مدنی در تداوم اندیشه‌های اخلاقی بیان شده در سور مکی است که در قالب «وعظ» آمده است، اما بر کاربرد اجتماعی در میان شنوندگان پیامبر تأکید دارد.

🔸 من نشان می‌دهم که گفتمان خطابه شیوه‌ای ممتاز برای انتشار اندیشه‌های اخلاقی و شرعی در خارج از قرآن نیز باقی مانده است/وهمانند «خطبة الوداع‎» از محمد (10/632)، متنی خطابه‌گونه که عمدتاً مطالب اخلاقی و شرعی را شامل می‌شود. با این حال، پس از آن که واعظان و فقهای اسلامی در عرصه شکل‌گیری معرفت اخلاقی و شرعی وارد رقابت شدند، از تاکید بر پیوند حیاتی بین وعظ و آموزش امور شرعی و حقوقی کاسته شد.



—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Schmid, N. K. (2021). From Ethico-Religious Exhortation to Legal Paraenesis: Functions of Qur’anic Waʿẓ, Islamic Law and Society, 28(4), 317-351.
برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌بهنام صادقی
پژوهشگر دانشگاه آکسفورد

🔹بهنام صادقی پژوهشگر مطالعات اسلامی در حوزۀ تاریخ حدیث، قرآن و فقه است. او در ۲۰۰۶ در دانشگاه پرینستون از رسالۀ دکتری خود دفاع کرد. در ٢٠١٣ کتابی با عنوان «منطق تشریع در اسلام: زنان و نماز در سنت فقهی» (انتشارات کمبریج) منتشر ساخت.

📚 او صاحب مقاله هایی درباره حدیث و قرآن است، از جمله دو مقاله درباره مصحف «صنعاء ۱»: «مصحف یک صحابی پیامبر و قرآن پیامبر: The Codex of a Companion of the Prophet and the Qur'an of the Prophet (Arabica, 2010)» و عنوان: «مصحف صنعا۱ و ریشه‌های قرآن: Ṣan‘ā’1 and the Origins of the Qur’ān» (به طور مشترک با محسن گودرزی) که سال ۲۰۱۲ در مجلۀ Der Islam منتشر شده و توسط مرتضی کریمی‌نیا به فارسی ترجمه شده است. مقالۀ دوم منبع مهمی برای خوانش لایۀ زیرین مصحف صنعاء۱ به شمار می‌رود. برای آشنایی با اهمیت این مصحف و این تحقیق اینجا را بخوانید. برای آشنایی با یافته‌های مقاله اول این ویدئو را ببینید.

🔹پروژه فعلی بهنام صادقی مطالعه شبکه اجتماعی راویان متقدم حدیث بر مبنای داده‌های اسانید است.

🔶موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین» «گاهشماری قرآن: یک برنامه پژوهشی سبکسنجانه» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «گاهشماری قرآن: یک برنامه پژوهشی سبک‌سنجانه»

📌 بهنام صادقی

🔸یک گاهشماری نسبی (یعنی ترتیب نزول) شامل هفت گروه از بخش‌های قرآن که ادعا می‌شود از نظر زمانی متوالی باشند را صحت سنجی و تأیید می‌کنم. یک گاهشماری مفروض تأیید شده است اگر چند علائم سبکی مستقل در طول مراحل آن به صورت ملایم و هموار تغییر کنند. چهار علامت سبکی مجزا و مستقل مسیرهای همواری را در طول هفت مرحله دنبال می‌کنند. اولین آنها، طول متوسط آیه است. دومین، پرکاربردترین تکواژها در قرآن است که شامل بیست و هشت تکواژ با بیشترین تداول در قرآن است.

🔸درصد این تکواژها در یک متن، نمایه‌ی سَبکی آن متن می‌باشند. نشان داده شده است که این نمایه‌ی سبکی‌ به صورت ملایم و هموار در طول «زمان»، یعنی در طول هفت گروه متون پیشنهادی، تغییر می‌کند. سوم اینکه امر مشابهی برای نمایه‌ای بر اساس بسامدهای ۱۱۴ تکواژ متداول دیگر برقرار است. چهارم اینکه نتایج مشابهی برای فهرستی از ۳۶۹۳ تکواژ نسبتا غیرمتداول به دست می‌آیند.

🔸علاوه بر تأیید یک گاهشماری نسبی در هفت مرحله، این مقاله وحدت سبکی بسیاری از سوره‌ها ‌یا بخش‌های بزرگ سوره‌ها را نشان می‌دهد. به علاوه، مقاله تأیید می‌کند که به وجود آورنده‌ی قرآن واحد است؛ یعنی قرآن کار چند نویسنده نیست.


—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Sadeghi, B. (2011). The Chronology of the Qurān: A Stylometric Research Program, Arabica, 58(3-4), 210-299.

برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌ماراین فان‌پوتن
دانشگاه لایدن

🔹مارین فان پوتن، پژوهشگر دانشگاه لایدن هلند و متخصص زبان‌شناسی تاریخی و زبان عربی و بربری است. او دورۀ کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری خود را در دانشگاه لایدن هلند گذرانده و در لایدن جدا از تحصیل، به تدریس هم مشغول بوده است. رسالۀ دکتری وی دربارۀ دستور یکی از زبان‌های بربری است. همچنین مدتی را در امریکا در مؤسسۀ مطالعات پیشرفتۀ پرینستون به پژوهش دربارۀ نسخه‌های کهن قرآن و بازسازی سنّت قرائت آن‌ها پرداخته است.

🔹علاقه‌مندی اصلی فان پوتن زبان‌های آفروآسیایی است و در میان زبان‌های آفریقایی، به زبان‌های بربری علاقه‌مند است. او در زمینۀ گویش‌های عربی شمال آفریقا چند مقاله نوشته است؛ از جمله، زبان عربی در مصر در دوران فتوح اسلامی را مطالعه کرده که این کارش ادامۀ اثر احمد الجلاد دربارۀ گویش عربی شام در زمان فتوح اسلامی است.
در حوزۀ زبان عربی، فان پوتن پژوهش‌های بسیاری در زمینۀ عربی قرآن، شامل نسخه‌شناسی قرآن و پژوهش پیرامون سنت‌های قرائت قرآن انجام داده است.

📚 از آثار مهم فان پوتن می‌توان به مطالعۀ زبان عربی قرآنی در چهارچوب نظریۀ رسم قرآن QCT (Quranic Consonantal Text) اشاره کرد. طبق این نظریه، عربی قرآن زبان عربی حجازی باستان است. او نوشته‌های مختلفی درباره زبان عربی با گویش حجازی باستان نگاشته است.
تاکنون در کانال «انعکاس» مطالب زیادی از این پژوهشگر منتشر شده است؛ رک : معرفی کتاب عربی قرآنی یا خلاصه مقاله نعمة/نعمت الله

🔶 در مدرسۀ تابستانی «قرآن و اسلام نخستین» موضوع سخنرانی فان پوتن عربی قرآنی: از خاستگاه حجازی، تا سنت‌های قرائت کلاسیک آن خواهد بود که در کتاب اخیر خود به آن پرداخته است. (چکیده ارایه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «عربی قرآنی: از خاستگاه حجازی، تا سنت‌های کلاسیک قرائت آن»

📌ماراین فان‌پوتن

🔸زبان قرآن چگونه بوده است و ما چگونه می‌دانیم؟ امروزه قرآن در ده سنت مختلف تلاوت می‌شود که جزئیات زبانی آنها با یکدیگر ناسازگار است. این اثر نخستین لایه زبانی قرآن را آشکار می‌کند؛ و نشان می‌دهد که متن به گویش بومی حجازی بیان شده است. سپس در قرون پس از آن قاریان مختلف شروع به کلاسیک کردن متن به یک ایده‌آل زبانی جدید کردند، یعنی ایده‌آل «عربیه».

🔸 این مطالعه داده‌های دست‌نوشته‌های قرآنی باستانی، قواعد نویسان عربی قرون وسطی و داده‌های فراوان از سنت‌های قرائت قرآن را ترکیب می‌کند تا به بینش‌های جدیدی در تاریخ زبانی عربی قرآنی دست یابد.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این کتاب خواهد بود.
van Putten, Marijn (2022) Quranic Arabic: From its Hijazi Origins to its Classical Reading Traditions, Brill

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@Inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌آلا وحیدنیا
پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

🔹آلا وحیدنیا در ۱۳۹۱ کارشناسی ارشد را در رشتهٔ علوم قرآن و حدیث در دانشگاه تهران گذرانده است. موضوع پایان‌نامهٔ او «نقد و بررسی ادعای اقتباس قرآن از شعر جاهلی» بوده است. او سپس در ۱۳۹۵ در همان دانشگاه از رسالهٔ دکتری خود با موضوع «مخطوطات کهن قرآنی و نقش آن در اعتبار تاریخی قرآن کریم» دفاع کرده است.

🔹وحیدنیا سال ۲۰۱۶ برای فرصت مطالعاتی در انستیتو کودیکولوژی واقع در انستیتو ایران‌شناسی آکادمی علوم اتریش به پژوهش اشتغال داشته است.

🔹از او مقالاتی به زبان‌های فارسی و انگلیسی دربارهٔ تحلیل متنی و نسخه‌شناسی قرآن در چند مجله از جمله مجلهٔ باسابقهٔ Der Islam و مجلهٔ ترجمان وحی به انتشار رسیده است.

📚وحیدنیا به همراه مرتضی کریمی‌نیا کتاب «قرآن های عصر اموی: مقدمه ای در باب کهن ترین مصاحف» نوشتهٔ فرانسوا دروش را ترجمه کرده است. این کتاب در ۱۳۹۴ در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

🔹او در رویدادهای علمی مهمی از جمله در کرپوس کورانیکوم، آکادمی برلین برندنبورگ آلمان، کلژ دو فرانس پاریس، دانشگاه لایدن، دانشگاه اکستر و دانشگاه تهران شرکت داشته است.

🔶 در «مدرسۀ تابستانی قرآن و اسلام نخستین»، موضوع سخنرانی وحیدنیا «خاستگاه جغرافیایی مصاحف کهن و الگوهای اولیه کتابت» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «خاستگاه جغرافیایی مصاحف کهن و الگوهای اولیه کتابت»

📌آلا وحیدنیا

🔸داده های فراوانی که از مصاحف منطقه‌ای در نخستین سال‌های پس از ظهور اسلام در منابع اسلامی در دست است و همچنین شواهدی از وجود این اختلافات منطقه‌ای که امروزه در کهن‌ترین مصاحف قرآنی مشاهده می‌شود، زمینه‌ای جدید در مطالعات نسخه شناسی قرآن فراهم آورده است که از یک سو در تعیین خاستگاه جغرافیایی نسخه‌های کهن و یافتن شجره نسب (stemma codicum) و الگوهای اولیه (archetype) نخستین مصاحف کارساز است و از دیگر جهت میزان انطباق داده‌های منابع اسلامی با واقعیت موجود در نسخه‌ها نیز می‌تواند معیاری باشد برای تحقیق در اعتبار گزارش‌های سنتی مسلمانان در خصوص الگوهای اولیه کتابت مصحف.

🔸در این مجال به بررسی و نقد آخرین پژوهش‌های انجام یافته در این خصوص خواهیم پرداخت.


—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Vahidnia, Ala. "Whence Come Qurʾān Manuscripts? Determining the Regional Provenance of Early Qurʾānic Codices" Der Islam, vol. 98, no. 2, 2021, pp. 359-393.

برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید.

برای خواندن ترجمه چکیده مقاله، به اینجا رجوع کنید

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌نجم حیدر
کالج بارنارد/دانشگاه کلمبیا

🔹نجم حیدر پس از رها کردن تحصیلات خود در رشتۀ مهندسی، به تحصیل در رشتۀ مطالعات اسلامی پرداخت. در سال ۲۰۰۰ مدرک کارشناسی ارشد خود را در همین رشته از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد، سپس در سال ۲۰۰۷ در دانشگاه پرینستون دورۀ دکتری را زیر نظر سید حسین مدرسی طباطبایی به پایان رساند.

🔹علاقه‌مندی اصلی او به تاریخ صدر اسلام، حقوق اسلامی، روش‌شناسی و شیعه‌شناسی است و می‌توان گفت مهم‌ترین ویژگی آثار او نگاه تاریخی به مسائل، جامعیت و روش‌مندی است و در مطالعۀ تاریخ برای مسائل روشی اهمیت بسیاری قائل است.

📚حیدر در کتاب اول خود، ‌The Origins of the Shi‘a: Identity, Ritual, and Sacred Space in 8th century Kufa چاپ ۲۰۱۱ انتشارات کمبریج، با بررسی داده‌های گسترده‌ای از فقه و کلام گرفته تا حدیث و تاریخ و جغرافیا (مثلا وضعیت مساجد شهر کوفه)، به دنبال آن است که نشان دهد در قرن هشتم میلادی در شهر کوفه، هویت شیعی چه شاخصه‌هایی داشته است.
او در کتاب دوم خود، اسلام شیعی چاپ ۲۰۱۴ انتشارات کمبریج به مرور جامع سه شاخۀ مهم شیعه (اثنی‌عشری، اسماعیلی و زیدی) پرداخته است.

📚نجم حیدر در مقدمه مفصل کتاب اخیر خود به نام: ‌The Rebel and the Imam in Early Islam چاپ ۲۰۱۹ انتشارات کمبریج نشان می‌دهد که تاریخ‌نگاری سده‌های نخستین اسلامی، مانند تاریخ‌نگاری در عصر باستان متأخر، بیش از آن‌که در پی ثبت دقیق وقایع تاریخی بوده باشد، به دنبال نقل قصه‌ها و روایت‌ها با توضیح و حاشیه‌های خود تاریخ‌نگار و در راستای اغراض او بوده است. او با همین نگاه به برخی از داستان‌هایی که در تاریخ نقل شده می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه تفاوت ویژگی‌های راویان و مورّخان منجر شده است که از یک رویداد تاریخی روایت‌هایی متفاوت شکل بگیرد.

🔶 موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین»، «هویت شیعی در اسلام نخستین» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas