💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌ایلکا لینستت
استاد دانشگاه هلسینکی فنلاند

🔹لینستت تمام دوران دانشجویی و بیشتر زندگی پژوهشی خود را در دانشگاه هلسینکی گذرانده است. در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ کارشناسی ارشد و دکتری را در رشتۀ مطالعات عربی و اسلامی گرفته و در چندین پروژۀ پسادکتری مشارکت کرده است. او از ۲۰۱۷ تا امروز استاد دانشگاه هلسینکی است و آثار پرشماری دربارۀ اسلام نخستین و موضوعات دیگر به چاپ رسانده است.

🔹از ویژگی‌های مهم این پژوهشگر، آشنایی او به زبان‌های متعددی مثل فنلاندی، انگلیسی، عربی، فارسی، سوئدی، فرانسوی و آلمانی است.

🔹آغاز مطالعات لینستت پیرامون مدائنی و تألیفاتش بود، اما مدتی است که حوزۀ صدر اسلام را پیگیری می‌کند. او سیره را منبعی متأخر و غیر قابل اعتماد می‌داند که تحت تاثیر اغراض و دیدگاه‌های حکومت اموی و عباسی شکل گرفته و معتقد است برای شناخت دورۀ پیامبر باید به سراغ منابع متقدم رفت؛ یعنی «قرآن»، «عهدنامۀ مدینه» و «سنگ‌نوشته‌ها» به ویژه اپیکرافی‌ها (epigraphy) که یادداشت‌های روزمرۀ مردم شبه جزیره بوده است.
او در چندین پژوهش به تحلیل این سه منبع متقدم پرداخته است. برای مثال، پژوهشی دربارۀ مفهوم جهاد و شهادت در سنگ‌نوشته‌ها و زمینۀ این سنگ‌نوشته‌ها و دست‌نوشته‌ها دارد. یا در پژوهشی دیگر سنگ‌نوشته‌های اسلامی متقدم را با سنگ‌نوشته‌های پیشااسلامی مقایسه کرده و شباهت های شکلی این دو دسته را درآورده است.

🔹ایلکا لینستت به دنبال فرِد دانر، استاد و پژوهشگر دانشگاه شیکاگو، بر این باور است که در صدر اسلام بین جامعۀ مؤمنان و پیروان سایر ادیان به ویژه یهودیان و مسیحیان مرزبندی‌های اعتقادی بسیار کمرنگ بوده و حتی شاید وجود نداشته است. ایلکا طبق این مبنا معتقد است که در سده‌های نخستین، روابط مؤمنان با و پیروان ادیان دیگر خاصه یهودیان و مسیحیان بسیار دوستانه و غیرخصمانه‌تر از چیزی است که بعدها در منابع متأخر و غیرقابل اعتماد سیره ترسیم شده است.

🔹لینستت در پژوهشی، بر اساس سنگ‌نوشته‌ها به بررسی نماد‌‌های هویتی در جامعۀ اسلامی صدر اسلام پرداخته و به این نتیجه رسیده که در صدر اسلام نماد‌های هویتی مستقلی برای مؤمنان وجود نداشته است. از نظر او قرآن یکی دیگر از سه منبع متقدم برای بررسی اسلام متقدم است. پس همین پژوهش را بر اساس قرآن نیز انجام داده و به همان نتایجی رسیده که پیشتر در بررسی سنگ‌نوشته‌ها به آن رسیده بود. در پژوهشی دیگر نیز به سراغ سومین منبع متقدم رفته و عهدنامۀ مدینه (عهد الامة) را بررسی کرده و باز هم به همین نتیجه دست یافته است. تمام این نتیجه‌گیری‌ها را می‌توان ادامۀ راه پژوهشی فرِد دانر (استاد سرشناس دانشگاه شیکاگو) دانست.

🔹عهدنامه یا پیمان مدینه که پیمان پیامبر با یهودیان مدینه است، در سیرۀ ابن‌اسحاق آمده است. درست است که سیرۀ ابن‌اسحاق منبعی متأخر به شمار می‌آید، اما بیشتر خاورشناسان، حتی شکّاکان، این سند را جزو اسناد متقدّم می‌دانند. آن‌ها از شواهد درون‌متنی و با بررسی‌های گوناگون متنی، از جمله بررسی زبان‌شناختی، به این نتیجه رسیده‌اند که میثاق مدینه متنی کهن است.

🔶موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین» درباره پیامبر و میثاق مدینه است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «پیامبر و میثاق مدینه»

📌ایلکا لینستت

🔸این مطالعه نگاهی به میثاق مدینه (همچنین به سند صحیفه نیز معروف است) دارد که (به گفته اکثر محققان) سندی معتبر است که از زمان محمد پیامبر نشأت می‌گیرد، هرچند تاریخ انتقال آن تا حدودی مبهم است. اگرچه اعتبار آن تقریباً به طور کلی توسط محققان مدرن پذیرفته شده است، اما بحث‌هایی در مورد تاریخ، زمینه و اهداف متن وجود داشته است.

🔸لینستت در ارائه خود، تفاسیر مختلف را مورد بحث قرار خواهد داد و تفسیرهای خود را ارائه خواهد کرد؛ همچنین نشان می‌دهد هدف متن، دسته‌بندی مجدد مومنان با پیشینه‌های مختلف در زیر چتر یک هویت جدید و مشترک درون‌گروهی بوده است.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Lindstedt, Ilkka. "“One Community to the Exclusion of Other People”: A Superordinate Identity in the Medinan Community". The Study of Islamic Origins: New Perspectives and Contexts, edited by Mette Bjerregaard Mortensen, Guillaume Dye, Isaac W. Oliver and Tommaso Tesei, Berlin, Boston: De Gruyter, 2021, pp. 325-376.

برای دریافت بخشی از مقاله به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌احسان روحی
پژوهشگر مستقل

🔹پژوهش‌های احسان روحی بر واکاوی ریشه‌های اسلام و ارتباطات عربی-بیزانسی متمرکز است.

📚مقاله‌های زیادی از او در مهم‌ترین مجله‌های دنیا به چاپ رسیده است؛ از جمله مقاله‌‌ای دربارۀ قتل کعب بن اشرف (۲۰۲۰) که در انجمن مطالعات آسیایی بریتانیا منتشر شده یا مقالۀ ‌«تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی در سیره» (۲۰۲۱) که در مجلۀ باسابقه Der Islam منتشر شده (رک: ترجمۀ چکیدۀ این مقاله، گزارشی از این مقاله)، مقالۀ قیصر بارداس، اتهام رابطۀ نامشروع (۲۰۱۹) در مجلۀ Byzantinoslavica و یک مطالعۀ تطبیقی دربارۀ تبار تاریخی مادر امام دوازدهم (۲۰۲۲) در مجلۀ مطالعات مدیترانۀ سده‌های میانه که روحی آن را به همراه هادی تقوی (پژوهشگر مستقل و از دیگر ارائه‌دهندگان مدرسۀ تابستانی انعکاس) نوشته است.

📚او دو مقاله در دست انتشار (در سال۲۰۲۳) دارد که پیرامون تأثیر انگیزه‌های گوناگون بر شکل‌گیری روایت‌های سیره است؛ یکی دربارۀ انگیزه‌های سیاسی در دورۀ اموی و عباسی است، و دیگری دربارۀ انگیزه‌های قومی قبیله‌ای، به‌ویژه رقابت میان اوس و خزرج.

اولین مقاله با عنوان «‌بازبینی تاریخ‌نگارانۀ روایات دال بر اختلال‌افکنی پیامبر در تجارت مکی» نقد گزارش‌های حملۀ پیامبر به کاروان‌های تجاری قریش به ویژه در جنگ بدر و بررسی انتقادی این گزارش‌ها با روش نقد متن است که در مجلۀ Der Islam منتشر خواهد شد.
مقالۀ دوم تحقیقی است با روش نقد صورت (Form-Critical) با موضوع «قصص سرایای رجیع و بئر معونه: واکاوی انگیزه‌های قبیله‌ای، مذهبی و فقهی در نقل سیرۀ نبوی» است که دربارۀ تأثیر رقابت‌های میان اوس و خزرج بر شکل‌گیری دو سریه است که در مجلۀ «عصور الوسطی» در دانشگاه کلمبیا به انتشار خواهد رسید.

🔶موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین» درباره «رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی منتسب به پیامبر در سیره» است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰 چکیده «تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی منتسب به پیامبر در سیره»

📌احسان روحی

🔸 بر اساس گزارش‌های سیره، ترورهای مخالفین پیامبر، اقدامات خشنی بودند که ایشان در جهت تثبیت اسلام در عربستان انجام داد. در پژوهش‌های مدرن [غربی]، روایات مرتبط با این وقایع، عموما با وصف «کاملا خالی از هرگونه تمایلات [جعل]» قضاوت می‌شود. اما به نظر می‌رسد که این ادعا، ریشه در عدم شناخت کافی نسبت به دو امر دارد: یکی، انگیزه‌های پنهان منابع این روایات و دیگری، میزان کاربست شیوه‌های ادبی [داستانی] در منابع سیره.

ارایه حاضر، می‌کوشد تا toposهای ظاهر در گزارش‌های ترور مخالفین سیاسی پیامبر را شناسایی کند؛ بدین وسیله، میزان وابستگی این داستان‌ها به یکدیگر آشکار شده و امکان وام‌گیری ادبی بین آن‌ها نیز روشن می‌گردد.

🔸 این تحلیل نشان می‌دهد که کاربرد ابزارهای ادبی در منابع [سیره]، گسترده‌تر از آنی است که در نگاه اول ممکن است به چشم آید. گزارش‌های مورد بررسی ما، شباهت‌های تکان‌دهنده‌ای را در قالب و نیز محتوا، به نمایش می‌گذارند؛ تا حدی که اعتبار این بخش از سیره را به عنوان منبعی سرراست برای بازسازی زندگی پیامبر به طور جدی با اشکال مواجه می‌سازد.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر مقاله «تاریخ یا قصه‌های آبا و اجدادی؟ رویکردی ادبی به نقل‌های ترورهای سیاسی در سیره» خواهد بود.
Roohi, Ehsan. "Between History and Ancestral Lore: A Literary Approach to the Sīra’s Narratives of Political Assassinations" Der Islam, vol. 98, no. 2, 2021, pp. 425-472.

برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید. (گزارشی از این مقاله)

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠 معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌محمد قندهاری
پژوهشگر مستقل

🔹محمد قندهاری در دهۀ گذشته به طور تخصصی به پژوهش در احادیث متقدّم پرداخته است. او دورۀ کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشتۀ مهندسی برق در دانشگاه صنعتی شریف گذراند. سپس در دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران تحصیلات خود را در رشتۀ علوم قرآن و حدیث در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری ادامه داد. او در ۱۳۹۸ از رسالۀ دکتری خود با عنوان «بازشناسی هویت تاریخی سُلیم بن قیس هلالی» دفاع کرد و تلاش کرد تا هویت پنهان نویسندۀ کتاب موسوم به «کتاب سلیم» را آشکار سازد.

🔹او در این سال‌ها، بیش از بیست مقالۀ فارسی و انگلیسی نوشته و چندین ارائه در محافل دانشگاهی بین‌المللی داشته است که موضوع آن‌ها تاریخ حدیث شیعه و اهل سنت با رویکرد نقد منبع، و همچنین مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین بوده است.

📚 محمد قندهاری در چند سال گذشته، دربارۀ لایه‌شناسی کتاب سلیم، کشف هستۀ تاریخی و تعیین ارتباط بخش‌های اصیل کتاب با مؤلف بیرونی‌ای که هویت او یافت شده، پژوهش‌هایی تخصصی کرده و در حال نوشتن کتابی با موضوع سلیم بن قیس هلالی است. وی بخشی از این تحقیقات را در کارگاه «بررسی حدیث متقدّم شیعه: منابع و روش‌شناسی» در دانشگاه اکستر، سمپوزیم تایمز دانشگاه برمینگام و کنفرانس انجمن بریتانیایی مطالعات اسلامی(BRAIS) ارائه داده است و بخشی را در قالب دو مقاله فارسی منتشر کرده و یادداشت‌های خود پیرامون کتاب سلیم را در کانالی در تلگرام به آدرس: @sulaym منتشر می‌کند.

🔶موضوع ارائه او در مدرسۀ تابستانۀ «قرآن و اسلام نخستین»‌‌، در جستجوی سلیم بن قیس تاریخی است. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «در جستجوی سلیم بن قیس تاریخی»

📌محمد قندهاری

🔸از میراث مکتوب اسلامی گزارش‌شده برای مؤلفان قرن اول هجری، اندک متونی امروز به جامانده که همان نیز بر طبق تحقیقات جدید، با مشکلات متعدد انتساب و وثاقت مواجه است. یکی از معروف‌ترین این متون، کتاب سلیم بن قیس هلالی است که از قرن چهارم، قدیمی‌ترین کتاب شیعیان انگاشته می‌شده است.

🔸از دیرباز، پرسش‌ها و ابهامات متعددی پیرامون این کتاب و نویسنده‌اش مطرح بوده که شاید قدیمی‌ترین آن‌ها، مسألۀ هویت تاریخی مؤلف کتاب و پرچالش‌ترین آن‌ها، مسالۀ وثاقت کتاب است. در این ارائه، تلاش می‌کنیم تا با تاکید بر مسئلۀ اول، راه‌حلی جدید برای یافتن هسته‌ی متقدم کتاب ارائه کنیم و بدین وسیله، افق‌هایی تازه برای پاسخ به مسئلۀ دوم ارائه دهیم.‌

🔸نخستین پرسش مورد بحث در این ارائه آن است که فارغ از وضعیت کتاب فعلی، آیا می‌توان وجود کتابی به نام کتاب سلیم را در ابتدای قرن دوم ردیابی کرد؟ اگر بله، سلیم بن قیس چه کسی بوده است؟ شواهد تاریخی، حاکی از آن است که «سلیم بن قیس هلالی» نمی‌تواند نام یک نویسندۀ واقعی باشد، چراکه بیرون از کتاب، این نام شناخته شده نیست، اما خوشبختانه با روش‌های جدید نقد منبع، می‌توان ردّ پایی از نویسنده را در هستۀ قدیمی کتاب یافت. با توجه به این نشانه‌ها، و نیز با در نظر گرفتن خصوصیات و الگوهای پرتکرار در حدیث متقدم قرن نخست، می‌کوشیم تا بوم، طبقه و جریان مذهبی-اجتماعی نویسندۀ کتاب سلیم را معین سازیم.
این جست‌وجو، در نهایت به گزینه‌هایی تاریخی برای نگارش کتاب می‌انجامد و برای اولین بار، هویت نویسنده را آشکار می‌کند. از این رهگذر، معلوم می‌شود که کتاب موجود، کتابی چندلایه است که قدیمی‌ترین لایه‌ی آن قابل انتساب به نویسنده‌ای شناخته‌شده در قرن اول است و قدمت و اصالت بخش‌هایی از آن، با روش‌هایی غیر از روش‌های رجالی مرسوم، قابل ارزیابی است.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

💠معرفی سخنرانان مدرسه تابستانی انعکاس

📌مرتضی کریمی‌نیا
پژوهشگر مستقل

🔹 مرتضی کریمی‌نیا هم در حوزۀ علمیۀ قم و هم در دانشگاه تحصیل کرده است. او ابتدا در دانشگاه مفید فلسفه خواند، سپس در دانشگاه تهران دورۀ کارشناسی ارشد و دکتری را در رشتۀ علوم قرآن و حدیث گذراند.
کریمی‌نیا از ۱۳۷۷ عضو هیئت علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی بوده است. او تاکنون در چندین دانشگاه تدریس کرده و از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی بوده است.

🔹تمرکز اصلی او در سال‌های اخیر بر نسخه‌شناسی قرآن بوده است. او عهده‌دار ترجمۀ فارسی و مقدمه‌نویسی بر کتاب تازه منتشر شدۀ «مُصحَف صنعاء۱ و مسئلهٔ خاستگاه قرآن» بوده است.

📚 او در زمینۀ ادبیات عربی، حدیث، مطالعات قرآنی و تفسیر، مقاله‌های بسیاری نوشته و کتاب‌های متعدّدی به عنوان مؤلف یا مترجم به چاپ رسانده است؛ از جمله، کتاب‌های: «زبان قرآن، تفسیر قرآن: مجموعه مقالات قرآن پژوهی غربیان» (ترجمه)، «قرآن‌های عصر اموی: مقدمه‌ای در باب کهن‌ترین مصاحف» (ترجمه به همراه آلا وحیدنیا)، «قرآن و سنت تفسیری‌اش» ‌(ترجمه)، «معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن» (ترجمه) و «ساخت‌های زبان فارسی و مسئلۀ ترجمۀ قرآن» (گردآوری).
کتاب تألیف او با نام «کتاب‌شناسی مطالعات قرآنی به زبان‌های اروپایی» با مقدمۀ آندرو ریپین فهرست جامع و سودمندی است از مقالات و کتاب‌هایی که تا ۱۳۹۱ پیرامون قرآن به چاپ رسیده‌اند.

🔹 او در کنفرانس مهم «پژوهش‌های جاری درباب مخطوطات قرآن» که اخیرا توسط گروه تاریخ قرآن در «کُلژ دو فرانس» پاریس (College de France) برگزار شده، درباره عناصر ایرانی در کتابت قرآن سخنرانی کرده است.

🔹 او برخی از یادداشت‌های خود را در کانال تلگرامی @kariminiaa منتشر می‌کند.

🔶 مرتضی کریمی‌نیا در «مدرسۀ تابستانی قرآن و اسلام نخستین» برای اولین بار در ایران دربارۀ «مصحف مشهد رضوی: سندی تازه در تاریخ قرآن از قرن نخست» سخنرانی خواهد کرد. (چکیده ارائه)

🔖 برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas

🔰چکیده «مصحف مشهد رضوی: سندی تازه در تاریخ قرآن از قرن نخست»

📌مرتضی کریمی‌نیا

🔸مصحف مشهد رضوی یا (Codex Mashhad) در کتابخانه آستان قدس رضوی، متشکل از نسخه های خطی کهن به شماره‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ است که در اصل یک قرآن کامل را تشکیل می‌داده‌اند اما به دلایلی نامعلوم از هم جدا افتاده‌اند. این کهن‌ترین اثر قرآنی در ایران، و حجیم‌ترین نسخۀ حجازی در قطع عمودی (با ۲۵۲ برگ) در سراسر جهان است که تاکنون می‌شناسیم؛ به همین خاطر، این مصحف احتمالاً یکی از مهم ترین اسناد برای درک ما از تحولات تاریخ متقدم متن قرآن است. ترکیبی از تمام ویژگی‌های این مصحف به‌طور کلی در چند نسخه از قرآن‌های اولیه که به سبک حجازی نوشته شده است، یافت می‌شود.

🔸با توجه به متن، قواعد املایی، قرائت‌های گوناگون، ویژگی‌های رسم‌الخطی و ترتیب سوره‌ها، می‌توان به این نتیجه رسید که بخش عمده این مصحف در دوران بسیار متقدم، احتمالاً در قرن اول/هفتم، رونویسی شده است. با این حال، برخلاف سایر نسخه‌های خطی متقدم قرآن، کل قرآن در وضعیت اولیه مصحف مشهد بر اساس نسخه رسمی عثمانی، اما بر اساس ترتیب سوره‌ها توسط ابن مسعود، رونویسی شده است.

—————————————————
🔹 ارائه مبتنی بر این مقاله خواهد بود.
Karimi-Nia, Morteza. "A New Document in the Early History of the Qurʾān: Codex Mashhad, an ʿUthmānic Text of the Qurʾān in Ibn Masʿūd’s Arrangement of Sūras." Journal of Islamic Manuscripts 10.3 (2019): 292-326.

برای دریافت فایل مقاله به اینجا مراجعه کنید. برای آشنایی بیشتر با مصحف مشهد و مطالعه ترجمه عربی این مقاله، به اینجا رجوع کنید.

#معرفی_سخنرانان_مدرسه_انعکاس
@inekas