"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):
قسمت ۳/۵:
🔸در جلسات شانزدهم و هفدهم به برسی مختصر ولی مستقیم مطالب نقل شده در منابع غیر اسلامی در ارتباط با زندگانی پیامبر اسلام و تاریخ صدر اسلام پرداخته شد. بیشتر تمرکز بر منابع قرن اول هجری قرار گرفت ولی بعضی از منابع متاخرتر هم مورد برسی قرار گرفتند خصوصا منابعی که در جلسات قبلی این مجموعه اشاراتی به انها شده بود.
در ادامه این خلاصه معرفی مختصری از هر یک از این منابع و نویسنده آن با همان ترتیبی که در جلسات مورد برسی قرار گرفتند، انجام می شود.
مدرک متعلق به سال ۶۳۶/۶۳۷ میلادی، گاه نامه ۶۴۰ نوشته توماس پرسبیتر و کتاب تعلیمات یعقوب قدیمیترین منابع بعد از قرآن هستند که در دو تای اولی نام پیامبر تمده و در سومی به شخصیت او اشاره شده است .
🔹مدرکی متعلق به سال ۶۳۶/۶۳۷میلادی:
یادداشتی رنگ و رو رفته به زبان سریانی که در صفحه سفید برگه اول نسخه خطی (BL Add. 14,461) از انجیل متی و مرقس نوشته شده، تاکنون قدیمترین مدرکی است که نام پیامبر اسلام محمد (ص) در آن ذکر شده است. نسخه خطی انجیل متعلق به قرن ۶ میلادی و بر روی پوست نوشته شده است. نویسنده که خود شاهد وقایع بوده به نظر می آید که این یادداشت را در فاصله زمانی کوتاهی بعد از جنگ یرموک در سوریه در ماه اوت سال ۶۳۶ میلادی که سپاهیان مسلمان شکست قاطعی به سپاهیان امپراطوری بیزانس وارد کردند، نوشته است.
🔹کتاب تعلیمات یعقوب :
کتاب تعلیمات یعقوب ( The Doctorine of Iacobi) که نویسنده آن ناشناس است کتاب جدلی مسیحی به زبان یونانی است که در ظاهر در کارتاژ (تونس کنونی) در سال ۶۳۴ میلادی و بواقع در فلسطین در حد فاصل بین ۶۳۴ تا ۶۴۰ میلادی نوشته شده است. در ظاهر ثبت بحث هایی است که در چند هفته در تابستان ۶۳۴ میلادی بین یهودیانی که بدستور امپراطور هراکلیوس مسیحی شدند اتفاق افتاده است. این متن یکی از اولین اشارات به پیامبر اسلام و مسلمانان و فتوحات اعراب توسط غیر مسلمانان است.
🔹خطبه های صُفرُنیوس سر اسقف بیت المقدس:
صُفرینیوس(Sophronius) (۵۶۰ تا ۶۳۸ میلادی) از سال ۶۳۴ تا زمان مرگش سر اسقف شهر بیت المقدس (اورشلیم) بود. او قبل از رسیدن به مقامات عالیه در کلیسا راهب و الهی دان بود. اهتمام اصلی او دفاع از باورهای کلیسای خلقیدونیان و تشویق مردم به زندگی منطبق بر این‌باورها بود. گفته میشود که او در مذاکرات مربوط به تسلیم اورشلیم به سپاهیان مسلمان حاضر بود و مدتی بعد از آن در گذشت.
🔹نامه های ماکسیموس اقرارگیرنده:
ماکسیموس اقرارگیرنده (Maximus the Confessor) (۵۸۰ تا ۶۶۲ میلادی) راهب عالم و متکلم مسیحی بود. او در ابتدا کارمند دولت و و کمک کار هراکلیوس امپراطور بیزانس بود. بعد از مدتی سیاست و خدمت عمومی را رها کرد و وارد یک صومعه شد. او درگیر اختلافات فرقه ای و بحثهای کلامی مرتبط با تثلیث شد و در نتیجه چند باری متهم و محاکمه شد. در یکی از این محاکمه ها او متهم به همکاری با مسلمانان و اعراب فاتح مصر شد که او اکیدا این اتهام را تکذیب کرد. نامه های باقیمانده از او توصیفگر نحوه عملکرد اعراب فاتح در سرزمینهای فتح شده است.
🔹نامه های ایشوعیَب سوم:
ایشوعیب سوم (Ishoyahb III) در ناحیه شمال بین النهرین موسوم‌به جزیره در خانوادهای متمول از مسیحیان ایرانی بدنیا امد. ابتدا اسقف شهر نینوا شد و جزء هیئت ایرانی بود که به جهت مذاکرات صلح در سال ۶۳۰ میلادی به ملاقات هراکلیوس قیصر بیزانس در شهر حلب سوریه رفتند. او از سال ۶۴۹ تا ۶۵۹ میلادی ریاست کلیسای شرقی نسطوری را بر عهده داشت. نامه های او در دوران ریاستش بر کلیسای شرقی چشم‌انداز خوبی نسبت به دوره خطیری در تاریخ کلیسای شرقی و همچنین رابطه این‌کلیسا با مسلمانان و اعراب فاتح در دوران خلیفه سوم عثمان و امام علی (ع) هستند.
🔹گاه نامه ۶۴۰ نوشته توماس پرسبیتر:
توماس پرسبیتر (Thomas the Presbyter) یک راهب مسیحی سریانی متعلق به ناحیه شمال ببن النهرین موسوم به جزیره بود که گاه نامه ای موسوم به "گاه نامه ۶۴۰" را نوشته است. گاه نامه ۶۴۰ گاه نامه منحصر به فردی است که به تاریخ عمومی جهان از آغاز تا سال ۶۴۰ میلادی می پردازد. این گاه نامه یکی از قدیمیترین اسنادی است (۶۴۰ م.) که به نام پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) اشاره می‌کند. این سند خبر از جنگی می‌دهد که «در روز جمعه ۷ فوریه در ساعت ۹ (۶۳۴ م.) بین اعرابِ محمد (طایی محمت) و بیزانس در فلسطین، ۱۲ مایلی شرق غزه، اتفاق افتاد.
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):
قسمت ۳/۵:
🔸در جلسات شانزدهم و هفدهم به برسی مختصر ولی مستقیم مطالب نقل شده در منابع غیر اسلامی در ارتباط با زندگانی پیامبر اسلام و تاریخ صدر اسلام پرداخته شد. بیشتر تمرکز بر منابع قرن اول هجری قرار گرفت ولی بعضی از منابع متاخرتر هم مورد برسی قرار گرفتند خصوصا منابعی که در جلسات قبلی این مجموعه اشاراتی به انها شده بود.
در ادامه این خلاصه معرفی مختصری از هر یک از این منابع و نویسنده آن با همان ترتیبی که در جلسات مورد برسی قرار گرفتند، انجام می شود.
مدرک متعلق به سال ۶۳۶/۶۳۷ میلادی، گاه نامه ۶۴۰ نوشته توماس پرسبیتر و کتاب تعلیمات یعقوب قدیمیترین منابع بعد از قرآن هستند که در دو تای اولی نام پیامبر تمده و در سومی به شخصیت او اشاره شده است .
🔹مدرکی متعلق به سال ۶۳۶/۶۳۷میلادی:
یادداشتی رنگ و رو رفته به زبان سریانی که در صفحه سفید برگه اول نسخه خطی (BL Add. 14,461) از انجیل متی و مرقس نوشته شده، تاکنون قدیمترین مدرکی است که نام پیامبر اسلام محمد (ص) در آن ذکر شده است. نسخه خطی انجیل متعلق به قرن ۶ میلادی و بر روی پوست نوشته شده است. نویسنده که خود شاهد وقایع بوده به نظر می آید که این یادداشت را در فاصله زمانی کوتاهی بعد از جنگ یرموک در سوریه در ماه اوت سال ۶۳۶ میلادی که سپاهیان مسلمان شکست قاطعی به سپاهیان امپراطوری بیزانس وارد کردند، نوشته است.
🔹کتاب تعلیمات یعقوب :
کتاب تعلیمات یعقوب ( The Doctorine of Iacobi) که نویسنده آن ناشناس است کتاب جدلی مسیحی به زبان یونانی است که در ظاهر در کارتاژ (تونس کنونی) در سال ۶۳۴ میلادی و بواقع در فلسطین در حد فاصل بین ۶۳۴ تا ۶۴۰ میلادی نوشته شده است. در ظاهر ثبت بحث هایی است که در چند هفته در تابستان ۶۳۴ میلادی بین یهودیانی که بدستور امپراطور هراکلیوس مسیحی شدند اتفاق افتاده است. این متن یکی از اولین اشارات به پیامبر اسلام و مسلمانان و فتوحات اعراب توسط غیر مسلمانان است.
🔹خطبه های صُفرُنیوس سر اسقف بیت المقدس:
صُفرینیوس(Sophronius) (۵۶۰ تا ۶۳۸ میلادی) از سال ۶۳۴ تا زمان مرگش سر اسقف شهر بیت المقدس (اورشلیم) بود. او قبل از رسیدن به مقامات عالیه در کلیسا راهب و الهی دان بود. اهتمام اصلی او دفاع از باورهای کلیسای خلقیدونیان و تشویق مردم به زندگی منطبق بر این‌باورها بود. گفته میشود که او در مذاکرات مربوط به تسلیم اورشلیم به سپاهیان مسلمان حاضر بود و مدتی بعد از آن در گذشت.
🔹نامه های ماکسیموس اقرارگیرنده:
ماکسیموس اقرارگیرنده (Maximus the Confessor) (۵۸۰ تا ۶۶۲ میلادی) راهب عالم و متکلم مسیحی بود. او در ابتدا کارمند دولت و و کمک کار هراکلیوس امپراطور بیزانس بود. بعد از مدتی سیاست و خدمت عمومی را رها کرد و وارد یک صومعه شد. او درگیر اختلافات فرقه ای و بحثهای کلامی مرتبط با تثلیث شد و در نتیجه چند باری متهم و محاکمه شد. در یکی از این محاکمه ها او متهم به همکاری با مسلمانان و اعراب فاتح مصر شد که او اکیدا این اتهام را تکذیب کرد. نامه های باقیمانده از او توصیفگر نحوه عملکرد اعراب فاتح در سرزمینهای فتح شده است.
🔹نامه های ایشوعیَب سوم:
ایشوعیب سوم (Ishoyahb III) در ناحیه شمال بین النهرین موسوم‌به جزیره در خانوادهای متمول از مسیحیان ایرانی بدنیا امد. ابتدا اسقف شهر نینوا شد و جزء هیئت ایرانی بود که به جهت مذاکرات صلح در سال ۶۳۰ میلادی به ملاقات هراکلیوس قیصر بیزانس در شهر حلب سوریه رفتند. او از سال ۶۴۹ تا ۶۵۹ میلادی ریاست کلیسای شرقی نسطوری را بر عهده داشت. نامه های او در دوران ریاستش بر کلیسای شرقی چشم‌انداز خوبی نسبت به دوره خطیری در تاریخ کلیسای شرقی و همچنین رابطه این‌کلیسا با مسلمانان و اعراب فاتح در دوران خلیفه سوم عثمان و امام علی (ع) هستند.
🔹گاه نامه ۶۴۰ نوشته توماس پرسبیتر:
توماس پرسبیتر (Thomas the Presbyter) یک راهب مسیحی سریانی متعلق به ناحیه شمال ببن النهرین موسوم به جزیره بود که گاه نامه ای موسوم به "گاه نامه ۶۴۰" را نوشته است. گاه نامه ۶۴۰ گاه نامه منحصر به فردی است که به تاریخ عمومی جهان از آغاز تا سال ۶۴۰ میلادی می پردازد. این گاه نامه یکی از قدیمیترین اسنادی است (۶۴۰ م.) که به نام پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) اشاره می‌کند. این سند خبر از جنگی می‌دهد که «در روز جمعه ۷ فوریه در ساعت ۹ (۶۳۴ م.) بین اعرابِ محمد (طایی محمت) و بیزانس در فلسطین، ۱۲ مایلی شرق غزه، اتفاق افتاد.
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT
"مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)"
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):
قسمت ۴/۵:
🔹کتاب تاریخ سبئوس:
سبئوس (Sebeos) اسقف مسیحی و تاریخ نگار ارمنی سدهٔ هفتم پس از میلاد بود. تاریخی که او نگاشت از دورهٔ مرزبانی ارمنستان که در آن ارمنستان زیر نظر ایران ساسانی اداره می‌شد، تا چیرگی عربها بر ارمنستان در ۶۶۱ میلادی را دربر می‌گیرد. تاریخ سبئوس شامل اطلاعات ویژه ای دربارهٔ جنگهای ایران و روم، لشکرکشی هراکلیوس به ایران و نیز دورهٔ پایانی فرمانروایی ساسانیان و آغاز روزگار چیرگی عربها بر ایران است. این کتاب از کهن‌ترین متون غیراسلامی است که در آن نام پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) آمده است. اعتبار این اثر به این است که وی از نزدیک شاهد رویدادها بوده و مطالب آن نقل از منابع دیگر نیست و یک‌منبع دست اول محسوب میشود.
🔹گاهنامه مارونی:
گاهنامه مارونی ( The Maronite Chronicle) که نویسنده آن ناشناس ولی به احتمال زیاد مسیحی مارونی بوده به زبان سریانی نوشته شده است و تنها یک نسخه آسيب دیده متعلق به قرن هشتم و یا نهم میلادی از آن باقی مانده است. گاهنامه دربرگیرنده تاریخ از خلقت تا سال ۶۶۴ میلادی و باید در حد فاصل سالهای ۶۶۴ تا ۶۸۰ میلادی نوشته شده باشد. این گاهنامه شامل اطلاعات منحصربفردی در مورد تاریخ آغازین بنی امیه وحکومت معاویه است.
🔹گاه نامه خوزستان:
گاه نامه خوزستان ( The Chronicle of Khuzistan) یک گاه نامه مسیحی نسطوری (کلیسای شرقی) از نویسنده‌ای ناشناس است. این رویدادنامه به سریانی نوشته شده و دوره حکومت شاهان ساسانی از هرمز چهارم (۵۷۹ تا ۵۹۰ میلادی) تا زمان حمله اعراب به ایران ( ۶۵۲ میلادی) را در بر می‌گیرد. از آنجایی که برخی جزئیات جغرافیایی نشان میدهند که این گاه نامه در خوزستان نوشته شده، نام گاه نامه خوزستان به آن اطلاق شده است.
🔹آناستاسیوس سینایی:
آناستاسیوس سینایی (Anastasios of Sina) (درگذشته بعد از سال ۷۰۰ میلادی) راهب و بعد سرپرست صومعه سنت کاترین در شبه جزیره سینا بود. کتابهای او بزبان یونانی و عمدتا در دفاع در باورهای کلیسای خلقیدونیان نوشته شده اند. از جمله این کتابها کتاب "پرسشها و پاسخها" است که با لحنی شخصی و خودمانی دریچه ای به زندگانی مردم عادی می گشاید و اهمیت آن خصوصا در این است که به عنوان شاهدی عینی به توصیف گسترش اسلام به مصر و شبه جزیره سینا که ساکنان عمدتا مسیحی بودند و تاثیر این امر بر زندگی و باورهای انان می پردازد.
🔹گاهنامه ۱۲۳۴:
گاهنامه ۱۲۳۴ (The Chronicle of 1234) که نویسنده آن ناشناس است دربرگیرنده تاریخ جهان از آغاز تا سال ۱۲۳۴ میلادی است و بزبان سریانی غربی نوشته شده است. نویسنده ناشناس تن محتملا از اِدِسا (ترکیه) بوده است. تنها قطعاتی از این گاهنامه باقی مانده است که نشان میدهند که کتاب در دو قسمت بوده قسمتی از آن به تاریخ کلیسا میپرداخته و قسمت دیگر به تاریخ عرفی و سکولار.
🔹کتاب تاریخ عالم یوحنا بار پنکایه:
یوحنا ابن فِنکی (یوحنا بار پنکایه) (John bar Penkaye) یکی از روحانیان کلیسای نسطوری (کلیسای شرقی) در قرن هفتم میلادی معاصر با خلیفه اموی عبدالملک بن مروان بود. او خود شاهد سقوط ساسانیان، حمله اعراب به بیزانس و ساسانیان، تعامل مسیحیان با اعراب، شیوع طاعون و قحطی مشهور اواخر سدۀ هفتم میلادی سوریه بود. او اعتقاد داشت از طرفی خدا اعراب را فرستاد تا از ساسانیان انتقام بگیرد زیرا از آنها بدی زیادی به مسیحیان رسیده بود. از طرف دیگر از همان ابتدا در میان مسلمانان دو دستگی ایجاد کرد (اشاره به جنگهای داخلی بین‌مسلمانان موسوم به فتنه های اول و دوم) تا مسیحیان را عزت بخشد. آثار مکتوب مختلفی به او منسوب شده اند. کتاب تاریخ عالم، تنها کتاب کامل ابن فِنکی است که به دست ما رسیده است. این کتاب به زبان سریانی نوشته شده و دارای پانزده فصل است که با خلقت انسان شروع و با فتح جهان توسط اعراب به اتمام می رسد.
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT
خلاصه جلسات ۱۵ تا ۱۷ (در ۵ فرسته):
قسمت ۴/۵:
🔹کتاب تاریخ سبئوس:
سبئوس (Sebeos) اسقف مسیحی و تاریخ نگار ارمنی سدهٔ هفتم پس از میلاد بود. تاریخی که او نگاشت از دورهٔ مرزبانی ارمنستان که در آن ارمنستان زیر نظر ایران ساسانی اداره می‌شد، تا چیرگی عربها بر ارمنستان در ۶۶۱ میلادی را دربر می‌گیرد. تاریخ سبئوس شامل اطلاعات ویژه ای دربارهٔ جنگهای ایران و روم، لشکرکشی هراکلیوس به ایران و نیز دورهٔ پایانی فرمانروایی ساسانیان و آغاز روزگار چیرگی عربها بر ایران است. این کتاب از کهن‌ترین متون غیراسلامی است که در آن نام پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) آمده است. اعتبار این اثر به این است که وی از نزدیک شاهد رویدادها بوده و مطالب آن نقل از منابع دیگر نیست و یک‌منبع دست اول محسوب میشود.
🔹گاهنامه مارونی:
گاهنامه مارونی ( The Maronite Chronicle) که نویسنده آن ناشناس ولی به احتمال زیاد مسیحی مارونی بوده به زبان سریانی نوشته شده است و تنها یک نسخه آسيب دیده متعلق به قرن هشتم و یا نهم میلادی از آن باقی مانده است. گاهنامه دربرگیرنده تاریخ از خلقت تا سال ۶۶۴ میلادی و باید در حد فاصل سالهای ۶۶۴ تا ۶۸۰ میلادی نوشته شده باشد. این گاهنامه شامل اطلاعات منحصربفردی در مورد تاریخ آغازین بنی امیه وحکومت معاویه است.
🔹گاه نامه خوزستان:
گاه نامه خوزستان ( The Chronicle of Khuzistan) یک گاه نامه مسیحی نسطوری (کلیسای شرقی) از نویسنده‌ای ناشناس است. این رویدادنامه به سریانی نوشته شده و دوره حکومت شاهان ساسانی از هرمز چهارم (۵۷۹ تا ۵۹۰ میلادی) تا زمان حمله اعراب به ایران ( ۶۵۲ میلادی) را در بر می‌گیرد. از آنجایی که برخی جزئیات جغرافیایی نشان میدهند که این گاه نامه در خوزستان نوشته شده، نام گاه نامه خوزستان به آن اطلاق شده است.
🔹آناستاسیوس سینایی:
آناستاسیوس سینایی (Anastasios of Sina) (درگذشته بعد از سال ۷۰۰ میلادی) راهب و بعد سرپرست صومعه سنت کاترین در شبه جزیره سینا بود. کتابهای او بزبان یونانی و عمدتا در دفاع در باورهای کلیسای خلقیدونیان نوشته شده اند. از جمله این کتابها کتاب "پرسشها و پاسخها" است که با لحنی شخصی و خودمانی دریچه ای به زندگانی مردم عادی می گشاید و اهمیت آن خصوصا در این است که به عنوان شاهدی عینی به توصیف گسترش اسلام به مصر و شبه جزیره سینا که ساکنان عمدتا مسیحی بودند و تاثیر این امر بر زندگی و باورهای انان می پردازد.
🔹گاهنامه ۱۲۳۴:
گاهنامه ۱۲۳۴ (The Chronicle of 1234) که نویسنده آن ناشناس است دربرگیرنده تاریخ جهان از آغاز تا سال ۱۲۳۴ میلادی است و بزبان سریانی غربی نوشته شده است. نویسنده ناشناس تن محتملا از اِدِسا (ترکیه) بوده است. تنها قطعاتی از این گاهنامه باقی مانده است که نشان میدهند که کتاب در دو قسمت بوده قسمتی از آن به تاریخ کلیسا میپرداخته و قسمت دیگر به تاریخ عرفی و سکولار.
🔹کتاب تاریخ عالم یوحنا بار پنکایه:
یوحنا ابن فِنکی (یوحنا بار پنکایه) (John bar Penkaye) یکی از روحانیان کلیسای نسطوری (کلیسای شرقی) در قرن هفتم میلادی معاصر با خلیفه اموی عبدالملک بن مروان بود. او خود شاهد سقوط ساسانیان، حمله اعراب به بیزانس و ساسانیان، تعامل مسیحیان با اعراب، شیوع طاعون و قحطی مشهور اواخر سدۀ هفتم میلادی سوریه بود. او اعتقاد داشت از طرفی خدا اعراب را فرستاد تا از ساسانیان انتقام بگیرد زیرا از آنها بدی زیادی به مسیحیان رسیده بود. از طرف دیگر از همان ابتدا در میان مسلمانان دو دستگی ایجاد کرد (اشاره به جنگهای داخلی بین‌مسلمانان موسوم به فتنه های اول و دوم) تا مسیحیان را عزت بخشد. آثار مکتوب مختلفی به او منسوب شده اند. کتاب تاریخ عالم، تنها کتاب کامل ابن فِنکی است که به دست ما رسیده است. این کتاب به زبان سریانی نوشته شده و دارای پانزده فصل است که با خلقت انسان شروع و با فتح جهان توسط اعراب به اتمام می رسد.
#سیره_نگاری_پیامبر_اسلام_فرهاد_قدوسی
@zekrMIT