بی داد رفت لاله ی برباد رفته را
یارب خزان چه بود بهار شکفته را

هر لاله ای که از دل این خاک دان دمید
نو کرد داغ ماتم یاران رفته را

جز در صفای اشک دلم وا نمی شود
باران به دامن است هوای گرفته را

وای ای مه دوهفته چه جای محاق بود
آخر محاق نیست که ماه دوهفته را

برخیز لاله ، بند گلوبند خود بتاب
آورده ام به دیده گهرهای سُفته را

ای کاش ناله های چو من بلبلی حزین
بیدار کردی آن گُل در خاک خفته را

گر سوزد استخوان جوانان شگفت نیست
تب موم سازد آهن و پولاد تَفته را

گردون برات خوشدلی کس نخوانده است
اینجا همیشه رد و نکول است سفته را

این گوژپشت، تیرقدان راست تر زند
چندین کمین نکرده کمان های چفته را

یارب چها به سینه ی این خاکدان دراست
کس نیست واقف این همه راز نهفته را

راه عدم نَرُفت کس از رهروان خاک
چون رفت خواهی این همه راه نَرفته را

لب دوخت هرکه را که بدو راز گفت دهر
تا باز نشنود ز کس این راز گفته را

لعلی نسفت کلک دُر افشان شهریار
در رشته چون کشم دُر و لعل نسفته را

استاد شهریار

دانشمندان می‌گویند انفجار یک شهاب‌سنگ ۵۰ متری عامل ویرانی عظیم شهر باستانی منسوب به قوم لوط در ۳۶۰۰ سال پیش بوده است.
حفاری‌های جدید باستان‌شناسی در شهر تل‌الحمام واقع در غرب اردن کنونی نشان می‌دهد یک حادثه کیهانی باعث شده است تا حدود ۳۶۵۰ سال پیش این شهر ساحلی در نزدیکی دریای مرده به طور کامل نابود شود. محققان تخمین می‌زنند انفجار این شهاب‌سنگ قدرت تخریبی معادل ۱۰۰۰ برابر قوی‌تر از بمب اتمی هیروشیما ایجاد کرده است.

تجزیه و تحلیل شواهد برجای مانده در ویرانه‌های تپه باستانی تل‌الحمام نشان می‌دهد یک شهاب‌سنگ به عرض تقریبا ۵۰ متر در ارتفاع ۴ کیلومتر بالاتر از سطح زمین منفجر شده است و پس از یک نور خیره‌کننده، موجی از گرمای ۲ هزار درجه ایجاد کرده است.

حرارت ایجاد شده به حدی بوده است که بلافاصله بدنه‌های چوبی خانه‌ها را سوزانده و اشیاء فلزی مانند شمشیر، نیزه و حتی سازه‌های سفالی و آجری را ذوب کرده است. با این حال این همه‌ی تخریب نبوده، چند ثانیه بعد یک موج شوک انفجار عظیم از راه رسیده و همه چیز از جمله مجموعه کاخ ۵ طبقه با دیواری مستحکم به ضخامت ۴ متر را ویران کرده است.

شهر تل‌الحمام با مساحتی ده برابر بزرگتر از اورشلیم در طول عصر برنز میانی برای حدود دو هزار سال بزرگترین شهر تمدن دنیای باستان در جنوب شام محسوب می‌شد، با این حال به یکباره از میان رفت و برای بیش از ۶۰۰ سال بدون سکنه باقی ماند.

کاوش‌های اولیه باستان‌شناسی وجود مواد غیرمعمول نظیر سفال‌های ذوب‌شده، ذغال‌سنگ، آجر «حباب‌دار»، دانه‌های سوخته و خاکستر حجمی از تخریب عظیم را نشان می‌داد. پژوهشگران نخست با تجزیه و تحلیل‌های رسوبات و لایه‌های خاک مواردی همچون جنگ، آتش‌سوزی، فوران آتشفشانی و زمین‌لرزه را بررسی و رد کردند و گفتند هیچ‌کدام از این رویدادها نمی‌تواند گرمایی مشابه ایجاد کند. تا اینکه سرانجام بیل مکانیکی کاوشگران تکه سنگ‌های کوارتز را در محل پیدا کرد که نشانه‌ای از یک اتفاق شدید و درجه حرارت ناگهانی بالا حاصل از برخورد کیهانی بود.

دکتر جیمز کنت، استاد زمین‌شناسی در دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا در آمریکا، می‌گوید: «ما سنگ‌های کوارتزی در این ناحیه یافتیم که با فشارهای شدیدی ضربه دیده‌اند و این بسیار عجیب است. چرا که سنگ کوارتز یکی از سخت‌ترین مواد معدنی است و ضربه زدن به آن بسیار دشوار است.»

محاسبات تیم ۲۱ نفره کارشناسان نشان داد این انفجار نمی‌توانسته حاصل از برخورد سیارک بوده باشد، چرا که دهانه برخوردی در محل وجود ندارد، بلکه انفجار ناشی از یک جرم آسمانی نظیر شهاب‌سنگ بوده است. دانشمندان می‌گویند انفجار سطوح خارجی گلدان‌های سفالی را ذوب کرده و آجر‌ها و اسکلت انسان‌های نزدیک به محل حادثه «تکه‌تکه» شده‌اند.

دانشمندان معتقدند تل‌الحمام همان سدوم، یا شهر قوم لوط، است که مطابق روایات کتاب مقدس به دلیل «اعمال غیراخلاقی» ساکنانش مشمول غضب خدا شد و گزارش ویران شدنش در سفر پیدایش تورات آمده است.
دکتر کنت که در این تحقیق با فیلیپ سیلویا، استاد باستان‌شناسی کتب مقدس در دانشگاه ساوت‌وست ترینیتی آمریکا همکار بوده می‌گوید: «همه مشاهدات ذکر شده در سفر پیدایش عهد عتیق با یک ضربه هوایی مطابقت دارد.»
وی اضافه کرد: «هرچند با اطمینان صددرصد علمی نمی‌توان گفت که شهر ویران شده همان شهر سدوم عهد عتیق است، با این حال توصیف شاهدان عینی از این حادثه فاجعه‌بار در ۳۶۰۰ سال پیش احتمالا به یک سنت شفاهی تبدیل شده و در قالب یک گزارش مکتوب در کتاب مقدس تورات در مورد نابودی قوم لوط آمده است.»

ناحیه تل‌الحمام به لحاظ خاک منطقه‌ای حاصلخیز محسوب می‌شد، با این حال محققان که از سال ۲۰۰۵ در تپه‌ای در این ناحیه مشغول حفاری و تحقیق هستند نمی‌دانستند چرا ناگهان این منطقه در دوره‌ای از تاریخ خود به شوره‌زار تبدیل شده است؟

Eran_az_agaz_ta_aslam_Tarikhema_org.pdf

عمارت شاپوری شیراز

عباس میرزا زمانی که نمونه هایی از نقاشی های اروپایی را دید، گروهی از نقاشان را به خدمت گرفت و آنان را به ثبت صحنه های نظامی گمارد. ثبت رویداد های تاریخی از جمله صحنه های جنگ موضوع جدیدی در نقاشی ایرانی نبود.
عباس میرزا چیزی بیشتر از ترسیم صرف پیروزی ها و ثبت رویدادها را چنان که در بین سیاستمداران پیشین معمول بود ، می خواست . او خواهان ثبت دقیق مشق نظامی سپاهیانش در یک محیط توپو گرافیک بود‌. مقایسه ماموریت های او با نقاشی های جنگی به جا مانده از صدر قاجار نشانگر تفاوت های اساسی بین نقاشی های صدر قاجار و دوره عباس میرزا می باشند. در حالی که نقاشی های دیواری چهل ستون با استفاده از روش های کلیشه ای ترسیم نقاشی ، شکوه گذشته را نشان می دادند، نقاشی های نقاشان عباس میرزا مستنداتی تصویری هستند که تخیل نقاش آن ها را به شکلی هنری در آورده است.
به استثنای یک مورد ما نقاشان او را به نام و مشخصات نمی شناسیم ، حتی هنرمند صحنه های جنگ قابل و بحث و ممتاز هم نداریم . ما از آموزش و زندگی آنها بعد از شکست ها و مرگ زود هنگام حامی آنها داده های زیادی نداریم. نام نقاشان عباس میرزا ، حتی معروف ترین نقاشی آن عصر ، نحوه آموزش و زندگی آنان پس از شکست های عباس میرزا و مرگ زود هنگام او، برای ما معلوم نیست. این مقاله به تنها نقاش شناخته شده گروه نقاشان عباس میرزا می پردازد و می تواند درباره اصول زیبایی شناسی رایج در دربار عباسی میرزا اطلاعات زیادی به ما بدهد . این نقاش الله وردی افشار است.
@tarikhandishmag
💢بخش هایی از مقاله الله وردی افشار نقاش دربار عباس میرزا از دکتر ایوان سانتو ترجمه محدثه هاشمیلر

🔻چاپ شده در شماره نهم فصل نامه تاریخ اندیش

خدمات مهم یک ایران‌شناس، دکتر تورج دریایی

در نیم قرن اخیر ما شاهد ترجمه‌ها و تحقیقات مهمی از قسمت‌هایی از اوستا هستیم. اما این لکوک بود که کاری کارستان انجام داد و ترجمه‌ای عالمانه و خواندنی را به جهانیان ارائه داد. پیشگفتار او دربارۀ تاریخچۀ مطالعات اوستا، خدایان، دیوان و قهرمانان ایرانی، به همراه نکات مهمی دربارۀ شخص اشو زرتشت- پیامبر ایران و جهان‌بینی ایرانی، مراسم مذهبی زرتشتی و همچنین مقدمه و مرور او بر هر قسمت از اوستا کاری است درخشان و قابل ستایش. مطالعۀ حواشی او که مشتمل بر نکات بغرنج و دشوار پژوهش‌های اوستایی است بر هر محقق و علاقه‌مندی در این حوزه شایسته و بایسته است.
به‌راستی چه کسی در این دوران قادر است که به این دقت و زیبایی متن اوستا و کتیبه‌های پارسی باستان را و یا متن شاهنامه را از فارسی به زبان دیگر ترجمه کند؟
با چنین همتی لکوک توانسته فرهنگ و تمدن ایران‌زمین را به جهانیان بشناساند و بابت همین پشتکار برازندۀ دریافت بیست و هشتمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار شد.

بیست و هشتمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار

اهداشده به ایران‌شناس بلژیکی،
پیر لکوک

@AfsharFoundation

🔹از رستاخیزهای شورمندانه نبوی تا تعصب و تحجر باورهای موهوم طالبانی

رستاخیزهای پیامبرانه به هر میزان از سرچشمه آغازین و گوهرین و متعالی و آنسوئی و گرم و زنده و شورانگیز و نیرومند و مومنانه و انسان سازشان فاصله گرفته اند و دورتر و دورتر شده اند و بصورت ملغمه ای از عقاید سرد و منجمد تاریخی شده درآمده اند و فروکاسته شده اند و به هر میزان و بیشتر و بیشتر در ارض تاریخ و زمان تاریخی هبوط کرده اند؛ انعطاف ناپذیرتر و سردتر و منجمدتر شده اند و سر از تعصب و تحجر و خشونت و بی رحمی دنیاپرستان به نام دین برکشیده اند. آنچه اینک در شرق و غرب خاورمیانه نبوی گواهش هستیم؛ تصویری غم انگیز و واقعی از تجربه روزگار زوال تاریخی و انحطاط مدنی و معنوی جوامعیست که زمانی دست و دامنشان پر از فکر و فلسفه و حکمت و کلام و دانش و دانائی و هنر و ذوق و زیبائی بوده است و اینک تهی از اینها همه. تصادفی نیست که برای رهائی از این فروافتادگی و درماندگی و حقارت تاریخی و فقر مدنی و معنوی که گلو و گریبانشان را می فشارد؛ چنگ در دامن باورهای موهومی افکنده اند که اصلاً و اساساً قابل دفاع نیستند؛ و چه خون ها که مدعیان متعصب و هذیان باور در دفاع از باورهای موهوم غیرقابل دفاع بر زمین تاریخ نریخته و جوی های خون جاری نکرده اند و چه تجربه های سهمگین و غم انگیز را که سر نگذرانده ایم. خروج طلبه های متعصب و خِرَدستیز مدرسه های حقانی به هزینه دلارهای بادآورده نفتی در سرزمین های شرقی و داعشیان سرکوب شده و سرخُرده در غرب خاورمیانه نبوی؛ تصویری غم انگیز از تجربه روزگارِ زوال تاریخی و انحطاط مدنی و معنوی ملت هائیست که براستی و درستی بی اغراق، زمانی به غنای سرمایه های پایان ناپذیر معنوی و عشق و عرفان و اشراق و فکر و فکر و فلسفه و مروت مدارا شهره و زبانزد زمانه بودند و اینک دست و دامنشان تهی از اینها همه!
اگر تمدن دوره جدید یک امتیاز و تنها یک امتیاز و کارنامه درخشان تر از تمدن های پیشین داشته است که آن را بر مسند رفیع تر از تمدن های پیشین نشانده است، آن امتیاز و دستآورد عظیم و بی سابقه و کارنامه درخشان برسمیت شناختن حقوق برابر زنان با مردان بوده است. تفاوت جنسیت ها، بمعنای نابرابری میانشان نیست. تفاوت، نابرابری نیست. تفاوت را نابرابری تفسیری نکینم که تفسیری غلط است. اتفاقاً سوادآموزی دختران شانه به شانه پسران در مهد و مدرسه و دانشگاه از جمله دستاوردهای بی بدیل همین تمدن دروره جدید بوده است. دستآوردی بی سابقه و رخدادی بس عظیم و بس محمود و مسعود و مبارک. تا بینا شود هر آنکه نتواند دید.

✍ حکمت اله ملاصالحی
دانشگاه تهران: ۱۴۰۰/۷/۴ هجری خورشیدی.

https://t.me/andishehekmat/1239

@andishehekmat

📚اعلام نامزدهای نهایی جایزه تاریخی کتاب کاندیل کانادا





جایزه کتاب‌های تاریخی کاندیل کشور کانادا اسامی نویسندگان نامزدهای نهایی دریافت این جایزه را در سال 2021 اعلام کرد.👇
b2n.ir/t84273
@ibnaibna

مجسمه های بودا که در دل کوه های استان بامیان افغانستان در زمان رواج آیین بودایی کنده کاری شده است. این تندیس ها نشان دهنده سبک کهن هنر یونانی و بودایی بوده است و بزرگترین مجسمه های سنگی در جهان به شمار می آیند. مسلمانان عرب در زمان حجاج بن یوسف ثقفی که بر بامیان تسلط یافتند ،زیور آلات و اشیای قدیمی مجسمه ها را غارت کردند. آنها روکش طلایی صورت پیکره های بامیان را از بالای پیشانی به طرف پایین تراشیدند. همچنین چنگیز خان ،اورنگ زیب و عبدالرحمان خان هر کدام جهت تخریب این مجسمه ها تلاش کردند و صدماتی وارد ساختند. سرانجام این مجسمه ها در سال دو هزار و یک توسط طالبان و به فتوای ملا محمد عمر منفجر شدند و جای خالی آنها در حفره های کوه های بامیان جهت نمایش جهل بشر باقی ماند.
@tarikhandishmag

مجسمه های بودا در بامیان افغانستان
@tarikhandishmag

حفره های مجسمه های بودا در بامیان پس از انفجار
@tarikhandishmag

باید خریدارم شوی تا من خریدارت شوم
وزجان و دل یارم شوی تا عاشق زارت شوم
من نیستم چون دیگران بازیچه بازیگران
اول به دام آرم ترا و آنگه گرفتارت شوم

رهی معیری
@tarikhandishmag

📝 سخنی با سردار محمّدرضا نقدی

✅ سردار محمّدرضا نقدی، معاون هماهنگ‌کننده سپاه، در یادواره ۴۵۰ شهید دفاع مقدّس شهرستان خدابنده، به مقایسه منطق شهیدان و منطق شاهان ظالم کشور پرداخت و نتیجه گرفت که منطق شاهان همانند منطق آمریکاست. همچنین یادآور شد که: «تاریخ‌نویسان مزدور که به سرویس‌های جاسوسی وابسته هستند، تلاش می‌کنند تاریخ کشور ما را تحریف کنند. تاریخ ۸ هزار ساله ما را به ۲۵۰۰ سال کاهش داده‌اند.... منطق شاهان ظالم همانند منطق آمریکا است. تا وقتی زور دارید، زور بگویید و هر زمان که زور ندارید مقابل قدرتمندان تسلیم بشید. سلسله پلید هخامنشی که بزرگ‌ترین کشتارها و خیانت‌ها را در کشور کرد بعد از افول قدرت، کشور را دو دستی تقدیم یونان کرد. از سوی دیگر، ساسانیان هم بعد از افول قدرت، کشور را به مغول‌ها تقدیم کردند.»
✅ سردار محمّدرضا نقدی؛
در هشت سال دفاع مقدّس، زیباترین حماسه‌ها و جانفشانی‌ها به دست شهیدان پدیدار شد و به‌راستی، چنانکه فرموده‌اید، «همه داستان‌های دفاع مقدّس، همانند افسانه است با این تفاوت که همه آنها واقعی و رخ داده است،» و در این‌که منطق شهیدان با منطق پادشاهان بیدادگر تفاوت دارد، هیچ چون‌وچرایی نیست و به‌راستی چنین است. با این همه، به‌عنوان یک معلم تاریخ یا تاریخ‌نویس که تا کنون مزدور هیچ سرویس جاسوسی نبوده‌ام، مگر مزدور مردم ایران و تاریخ و فرهنگ ایرانی، بایسته دیدم چند نکته کوتاه را یادآوری کنم، باشد که سودمند افتد؛
۱. هخامنشیان نه پلید بودند و نه بزرگ‌ترین کشتارها و خیانت‌ها را در کشور انجام داده‌اند. چرا پلید؟ کدام کشتارها و خیانت‌ها؟ اگر شما خودتان تاریخ هخامنشیان می‌خواندید ـ که گویا نخوانده‌اید ـ و از تاریخ جنگ‌های ایران و یونان و نیز دین و فرهنگ و هنر و اقتصاد و سیاست هخامنشیان آگاهی درستی به دست می‌آوردید، هرگز چنین سخنی نمی‌گفتید. این سخن شما، بارها و بارها از زبان قومیت‌گراها و تجزیه‌طلب‌ها شنیده شده است و دریغ که شما توجهی به اهداف شوم پنهان در پشت اینگونه سخن‌ها نداشته‌اید. بیم آن دارم که تحت تأثیر سخنان فردی ناخیرخواه و یا ناآگاه از تاریخ ایران قرار گرفته باشید. در شگفتم که چرا در چنین زمانی و در یادواره شهیدان دفاع مقدّس به یکباره به نکوهش هخامنشیان پرداخته‌اید!
۲. تاریخ ایران البته بیش از دو هزار و پانصد سال ـ به‌گفتة شما ۸ هزار سال ـ کهنگی دارد، اما کدام تاریخ‌نویس مزدور یا غیرمزدور را می‌شناسید که باور ندارد ما چند هزار سال پیش از هخامنشیان نیز تاریخ نداشته‌ایم؟ داده‌های باستان‌شناختی و تاریخی فراوان، گواه این گهنگی‌ تاریخ ایران هستند، اما برخی قومیت‌گراها که دچار توهم توطئه‌اند و تلاش دارند با جعل تاریخ برای خود تاریخی کهن‌تر از هخامنشیان بتراشند، بدون هیچگونه منبعی و با دروغگویی و خیانتی آشکار به تاریخ و فرهنگ ایران، این چنین تبلیغ می‌کنند که تاریخ‌نویسان مزدور تاریخ پیشاهخامنشی ایران را آگاهانه و با هدف نابودی تاریخ این قومیت‌ها حذف کرده‌اند! یعنی همه تاریخ‌نویسان مزدور در یک توطئه جهانی، چند هزار سال از تاریخ ایران را کاسته‌اند! و البته این قومیت‌گراها که دیگران را مزدور می‌نامند، به همین هم بسنده نکرده‌اند و هخامنشیان را پلید و جنایتکار هم می‌خوانند.
۳. در این هنگامه که بیش از هر روزگار دیگری نیازمند یکپارچگی مردم و حفظ هویت تاریخی و ملّی خود هستیم و کشورهایی که هزاران سال استان‌هایی از ایران بزرگ بوده‌اند، اکنون توهم رویارویی با جمهوری اسلامی ایران دارند، انتظار می‌رود که شما به‌عنوان یک کهنه‌سرباز ایرانی، شناخت و آگاهی بیشتری از تاریخ ایران و نغمه‌های شوم تحریف تاریخ ایران داشته باشید و مبادا که ناخواسته سخنی از زبان شما شنیده شود که بدخواهان ایران خشنود شوند. اشاره نادرست شما به همزمانی سقوط ساسانیان با حمله مغولان به جای عرب‌های مسلمان نیز نشان می‌دهد که مطالعات تاریخی گسترده‌ای نداشته‌اید.
۴. تاریخ چند هزار ساله ایران، تنها سرگذشت شاهان بیدادگر نیست، که البته چنین شاهان و امپراتوران و حکّام و خلیفه‌هایی در تاریخ جهان بسیار بوده‌اند، بلکه تاریخ شاهان آبادگر و دادگر و نگهبان مرزهای ایران نیز هست و فراتر از آن، تاریخ دلاوری‌ها و جانفشانی‌های مردم ایران در برابر دشمنان است. تاریخ رزمندگانی که در دورترین سال‌های تاریخ ایران، مثلاً در دوره هخامنشیان و در جنگ با یونانیان و سپس اسکندر مقدونی برای حفظ این آب و خاک، مرد میدان بوده‌اند و دلاورانه جان باخته‌اند و من همه آنها را شهید راه میهن می‌خوانم و البته منطق آنها هم با شاهان بیدادگر تفاوت داشته است. شما آگاهید که راه آنها تا کنون پُر رهرو بوده است و خواهد بود و هیچگاه این سرزمین تهی از مرد میدان نخواهد شد.
با احترام
شهرام جلیلیان
دانشگاه شهید چمران اهواز

🆔@Hassanhazrati50

بیستم مهرماه روز بزرگداشت حافظ شیرازی گرامی باد.

منم که شهره ی شهرم به عشق ورزیدن
منم که دیده نیالوده ام به بد دیدن
وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم
که در طریقت ما کافری است رنجیدن‌
@tarikhandishmag

تپه های قومس دامغان
@tarikhandishmag