پیام‌ ما آنلاین
1.96K subscribers
24.1K photos
3.46K videos
157 files
12.4K links
«پیام ما»؛ رسانه توسعه پایدار ایران

اولویت ما در روزنامه محیط زیست، میراث فرهنگی و مسائل اجتماعی است.

www.payamema.ir
IG: www.instagram.com/payamema
Twitter: www.twitter.com/payamema
Download Telegram
#اختصاصی

🔻خواب شب‌های پرستاره کنتس باستانشناسیِ ایران

✍️ فاطمه علی‌اصغر

🔷در را که باز کرد، زنی را دیدم با چشمانی روشن، قدی بلند، با پیراهن و دامن شیک سورمه‌ای رنگی برتن. لحن جدی‌ای‌ داشت و مصمم و قدرتمند می‌نمود. به قول «حمیده چوبک»، باستان‌شناس و دوست دیرینش «کنتس» بود. می‌دانستم که سخت بیمار است. سرطان بر جانش هجوم آورده بود، اما نشانی از درد در روح و روانش دیده نمی‌شد.

🔷با تأمل حرف می‌زد، اما در میان خشکی کلامش، گاهی شوخ‌طبعی ظریفی آرام می‌سرید. او «ژیلا کریمی»ِ باستانشناسیِ ایران بود که بعدها به دلایلی که هرگز نخواست در موردش صحبت کند، پژوهشگر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی شد. عجیب بود، بیش از آن‌که دربارۀ خاطراتش از دایره‌المعارف بگوید، از دوران باستانشناسی‌اش داستان‌ها داشت.

🔷به قول صادق هدایت «در زندگي زخم‌هايي هست كه مثل خوره در انزوا روح را آهسته مي‌خورد و مي‌تراشد. اين دردها را نمي‌شود به كسي اظهار كرد.» او درباره ترک جایی که دوست داشت و حفاری‌هایی که برعهده داشت به هیچ‌کس هیچ نگفت.

🔷در دیدارمان او را زنی دیدم، سخت کوشا با خانه‌ای غرق گل و پنجره‌ای رو به آفتاب. بازنشستگی و بیماری حریفش نشده بودند و هنوز هم داشت روی ترجمۀ کتابی به زبان انگلیسی به‌نام «تاریخ هنر» کار می‌کرد که بخشی از آن مربوط به تاریخ هنر ایران بود.

🔷به‌سختی اما با هیجان، شماره‌ای از دایرةالمعارف را آورد که در آن دربارۀ خاندان ابوطاهر و ابوزید کاشانی نوشته بود. دو مردی که با هم در کاشی‌‌سازی مساجد و امامزاده‌های کاشان نقش اساسی داشتند. او ده سال عضو شورای عالی علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود.

🔷 زندگی‌اش را گذاشته بود روی کاشی و سفال. کتاب «مقدمه‌ای بر هنر کاشی‌کاری ایران» همراه با «محمدیوسف کیانی» و «عبدالله قوچانی» یادگار اوست و بعد هم کتاب «هنر سفال‌گری دوره‌ اسلامی ایران» که آن را با همکاری «محمد‌یوسف کیانی» نوشت و سرانجام «گلستان خیال» را.

🔷شاید برای همین هم بود که «مهرداد ملک‌زاده»، باستان‌شناس در روزی که پیکرش را روبه‌روی موزه ملی ایران گذاشتند؛ از تبحر بی‌حد او در شناخت سفال و کاشی یاد کرد. ژیلا کریمی از پیش از انقلاب کار آماده‌سازی موزۀ اسلامی را آغاز کرده بود و به گفتۀ خودش آن‌چه امروز در موزۀ اسلامی‌ به نمایش درآمده ماحصل تلاش‌های او در آن روزهاست.

🔷ریاست موزۀ اسلامی در دوره‌ای برعهدۀ او بود. آن روز در خانه‌اش بودیم که «مهرداد اسکویی»، عکاس و فیلمساز دوربینش را بالا آورد تا در قابی چهره‌اش را ثبت کند و او شکایت از زمانه برد که در روزگار پیری چرا؟ به او گفتیم هنوز هم معرکه‌اید؛ و واقعاً هنوز هم معرکه بود، هیچ‌کدام از ما زنان نباید فراموش می‌کردیم، آن روزهایی را که با وجود تسلط فضای مردسالارانه‌ی بعد از انقلاب او ایستاد و خواست: «دانش من به اندازه‌ای است که باید سرپرست گروه باستانشناسی شوم. چرا چنین نمی‌کنید؟»

🔷او از جمله زنان برابرخواه زمانه‌ٔ خود بود که به درستی تأکید داشت باید فردی که تبحر در علم باستانشناسی دارد و مدیریت می‌داند، سرپرست گروه شود و این ربطی به جنسیت ندارد. پس او توانست از اولین زنان ایرانی باشد که ریاست هیأت باستانشناسی قلعۀ پرتغالی‌های هرمز را به عهده می‌گیرد: «شاید من اولین هیأتی بودم که به سرپرستی یک زن به دورترین مناطق ایران می‌رفتم و بیشتر اعضای هیأت من هم زنان بودند، خانم چوبک بود، خانم دانش‌پورپرور بود و آقای مرتضایی و چند نفر دیگر...»

🔷ژیلا کریمی پس از کاوش موفق قلعۀ پرتغالی‌ها به کاوش محوطۀ جزیره کیش اعزام شد و هم او بود که مسجد بزرگ کیش را به‌همراه همکارانش از زیر خاک درآورد و یکی از مهم‌ترین کاوش‌های ایران را، آن‌هم در روزهای گرم تیر و مرداد به نتیجه برساند.

🔷کنتس گفت برایمان چای بیاورند و از جوانان پرسید که این روزها چه می‌کنند؟ هنوز وطن‌پرست هستند یا نه؟ هنوز پژوهش می‌کنند یا نه؟ یاد روزهای اول انقلاب کرد؛ می‌گفت وقتی به ما گفتند مقنعه بگذاریم خیلی قیافه‌هایمان عوض شد. گاهی همکاران‌مان ما را نمی‌شناختند. او اما تاب آورد همچون بسیاری زنان دیگر.

🔷روزهایی را به یاد آورد که برای حفاری الموت اعزام شده بود. روزهایی که در راه، دشت‌ها و کوه‌های استوار را می‌دید. گفت من ایران زیبا را آن‌جا دیدم با شب‌هایی که ستاره‌هایش می‌درخشید. قرار بود که با هم همراه حمیده چوبک به الموت برویم اما زمانه هر سۀ ما را جلوی موزۀ ملی ایران کشاند که در یاد او حمیده چوبک بگوید: «ژیلا کریمی سردار باستانشناسی ایران بود» و من درباره‌اش بنویسم و فیلم بگیرم./#پیام_ما

#باستان_شناسی

@payamema
🔻چهره واقعی «ایران سنتی» کتاب شد

🔷تیر ماه سال 1401 بود که کتاب «The Archaeology of Iran from the Palaeolithic to the Achaemenid Empire» به زبان انگلیسی منتشر شد.

🔹 عنوان فارسی آن «باستانشناسی ایران: از دورۀ پارینه‌سنگی تا شاهنشاهی هخامنشی» است. از شاخص‌های اصلی این کتاب، استفاده از جدیدترین مطالعات باستانشناسی و همکاری با ۵۴ باستان‌شناس ایرانی و ۶۴ باستان‌شناس خارجی است.

🔷رئیس موزه ملی ایران می‌گوید:«موسسات پژوهشی ایران شناسی در جهان باید فعال و آنها با فرهنگ کهن ایران آشنا شوند و با انتشار کتاب‌های از این دست در برابر ایران‌هراسی بایستیم.»

🔹مدیر گروه باستانشناسی دانشگاه تهران نیز عنوان می‌کند:«اگر به ۴۰ سال پیش برگردیم، می‌دانیم که شرایط متفاوت از امروز بود و درباره آثار باستانی برخوردهای خاصی وجود داشت و برخی آنها را نمادی از ظلم و ستم می‌دیدند و حتی اقدام به تخریب آنها می‌کردند.»/#پیام_ما

#باستان_شناسی

@payamema
▫️«محمدرضا ریاضی» پژوهشگر تاریخ هنر، درگذشت

🔻وداع با مورخ باستانشناسی

◇|پیام ما| «محمدرضا ریاضی» پژوهشگر تاریخ هنر، ۲۶ خرداد بر اثر ایست قلبی‌درگذشت؛ گرچه این پیشکسوت را بیشتر با عنوان پژوهشگر تاریخ هنر می‌شناسند،‌ اما نه هنر و نه تاریخ از باستانشناسی جدا نیست. ریاست کتابخانۀ موزۀ ملی ایران، عضویت در شورای پژوهشی موزۀ ملی ایران، نمایندگی سازمان میراث‌فرهنگی در کمیتۀ حافظۀ جهانی یونسکو و مدرس تاریخ هنر ایران و جهان در دانشکده‌های هنر دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، الزهرا (س)، شهید بهشتی، بنیاد ایران‌شناسی، دانشگاه هنر، مرکز آموزش‌عالی میراث‌فرهنگی و دانشگاه هنر اصفهان در کنار سال‌ها پژوهش و همچنین همراهی با همسر باستان‌شناس، یعنی «آرمان شیشه‌گر» او را در حوزۀ باستانشناسی هم به یک چهره تبدیل کرده است.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.

#میراث_فرهنگی #باستان_شناسی

@payamema
▫️«پیمان پاسالاری»، باستان‌شناس، در گفت‌وگو با «پیام ما» مطرح کرد

🔻کشف نخستین اثر دوران اسلامی در ماسولهٔ جنوب

◇ماسولهٔ ایران نامیده می‌شود؛ روستایی در استان هرمزگان که به‌تازگی برگ دیگری به همهٔ روایت‌های تاریخی‌ که درباره‌اش می‌دانیم یا حتی نمی‌دانیم، اضافه شده است. پیش از این روستای «کهتویه» در شهرستان بستک در استان هرمزگان را به‌عنوان یک مقصد گردشگری می‌شناختیم که گاهی با نام ماسولهٔ جنوب ایران هم یاد می‌شد، اما حالا علاوه بر سازه‌های آبی و قلعه‌ای که یادگار دوران ساسانی و اشکانی هستند، یک کتیبهٔ قاجاری هم در محوطهٔ تاریخی آن پیدا شده است. کتیبه‌ای که بر اثر یک اتفاق و کاوش، در محوطهٔ تاریخی به دست آمد و حالا مطالعه دربارهٔ آن در حال انجام است.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.

#میراث_فرهنگی #باستان_شناسی
@payamema
▫️کاوش دهم آغاز شد

🔻جست‌وجوی هویت ماناها

◇|پیام ما| ماناها حالا بیشتر از یک نام در تاریخ ایران هستند؛ قومی که در میانۀ جنگ‌های خونین بین دو حکومت «آشور» و «اورارتو» با پیشوایی «ایرانزو» قلمروی خود را گسترش دادند و حکومتی را در جنوب دریاچۀ ارومیه بنیان گذاشتند. این قوم از قرن هشتم قبل از میلاد تا قرن ششم قبل از میلاد بر این سرزمین حکومت کردند و در این مدت با استفاده از فرصت مبارزه میان دولت آشور و اورارتو، بر قدرت خود افزودند و سرانجام به دست مادها از میان رفتند.

◇حالا آنچه از این حکومت به یادگار مانده را باید در جایی میان «تپه قلایچی» (بوکان)، «تپه زیویه» (سقز) و «تپه حسنلو» (نقده)‌ جست‌وجو کرد. هرچند در نتیجۀ نُه فصل کاوشی که از سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۵ صورت گرفته، بیش از همۀ آجرهای لعاب‌دار مورد توجه بود، اما این امیدواری وجود دارد که در فصل دهم کاوش که همین روزها به سرپرستی «یوسف حسن‌زاده» در جریان است، بتوان با کاوش گورستان به اطلاعات بیشتری از این تمدن رسید.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.

#میراث_فرهنگی #باستان_شناسی
@payamema
🔻آغاز کاوش دوباره در محوطه ۴ هزار ساله غرب مازندران

🔹«ایزگام دشت» در جنت رودبار رامسر استان مازندران واقع شده که بنابر اعلام روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کاوش در آن با مجوز این پژوهشگاه آغاز شده و قرار است تا پایان شهریورماه ۱۴۰۳ ادامه یابد.

ادامه خبر:
https://payamema.ir/payam/113582

#باستان‌_شناسی #ایزگام_دشت

@payamema
▫️نگاه متفاوت به تاریخ و اثر آن در مسائل مسائل مختلف در گفت‌وگوی «پیام ما» با «کامران کشیری»، پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی

🔻پژوهش منصفانۀ تاریخ، نقشۀ‌راه توسعه
| مریم کاظمی‌زاده |

◇تاریخ را جز با پژوهش علمی و مطالعۀ منابع دانشگاهی داخلی و خارجی، نمی‌توان قضاوت کرد. این جملۀ کلیدی، در گفت‌وگوی «پیام ما» با «کامران کشیری» پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی است

◇ او معتقد است تنها راه اصولی مطالعۀ تاریخ، مطالعۀ پژوهشی عاری از سلیقه و تفکرات شخصی، مذهبی، سیاسی مورد قبول و علاقۀ فرد پژوهشگر و راوی تاریخ است.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.

#آثار_تاریخی #باستان_شناسی #پیام_ما
@payamema
گفت‌وگو درباره «واقعه ناتمام»؛ کتابی متفاوت از تاریخ اسماعیلیان

قلعه‌ای که هنوز روایت می‌کند
| علی قلی‌زاده گردرودباری |

🔺‌«سه‌شنبه‌های بخارا» هفته گذشته میزبان کتاب «واقعه ناتمام» نوشته «فاطمه علی‌اصغر» بود و جلسه نقد و بررسی این کتاب عصر ۲۹ آبان‌ماه، با حضور «علی‌‌اکبر قاضی‌زاده» پژوهشگر، مترجم و مدرس ارتباطات، «شهرام یوسفی‌فر» استاد تاریخ دانشگاه تهران، «فرزانه ابراهیم‌زاده» پژوهشگر تاریخ، «علی دهباشی» سردبیر مجله بخارا و نویسنده کتاب در باغ‌موزه نگارستان برگزار شد.

🔺«واقعه ناتمام» روایتی است از آخرین سال‌های حضور ۱۷۰ساله اسماعیلیان در قلعه الموت که نویسنده با نگاهی تاریخی و به‌کارگیری نتایج کاوش‌های باستانشناسی، چگونگی تسخیر قلعه الموت توسط هلاکوخان ایلخانی را تصویر کرده است.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.
https://payamema.ir/payam/120011

#کتاب_واقعه_ناتمام #باستان_شناسی #پیام_ما
@payamema
ردپای کهن‌ترین جشن ایرانی در سنگ‌نوشته‌ها و اسناد باستانی

نوروز در گذر تاریخ
| کوروش دیباج |

🔺نوروز، فراتر از یک آیین سنتی، بازتابی از هویت، فرهنگ و تاریخ ایرانیان است. این جشن کهن نه‌تنها نمادی از تجدید طبیعت و آغاز سال نو است، بلکه در گذر قرن‌ها به یک عنصر بنیادین در ساختار اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی ایران تبدیل شده است.

🔺اما پرسش اساسی این است که چگونه نوروز توانسته است با وجود تغییرات تاریخی، تهاجمات فرهنگی و دگرگونی‌های اجتماعی، همچنان زنده بماند و به یکی از معدود جشن‌هایی تبدیل شود که مرزهای جغرافیایی و تاریخی را درنوردیده است؟ پاسخ این پرسش را می‌توان در لایه‌های مختلف تاریخ ایران جست‌وجو کرد؛ از سنگ‌نوشته‌های هخامنشیان در تخت‌جمشید، که ردپای آیین‌های نوروزی را در تشریفات درباری ثبت کرده‌اند، تا متون کهن زرتشتی که به فلسفه این جشن اشاره دارند. شاهنامه فردوسی، آثارالباقیه ابوریحان بیرونی، و حتی گزارش‌های مورخان عرب و یونانی، همگی گواهی بر دیرینگی و اهمیت این آیین هستند.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.
https://payamema.ir/payam/128567

#تاریخی #باستان_شناسی #پیام_ما
@payamema