Kun latifasi

Yana "1000 kitob" mavzusida. Loyihaning jamiyat uchun ahamiyatini hisobga olgan holda, o'zim uchun ayrim yangi ma'lumotlar va ular asosida tug'ilgan fikrlarni bo'lishishga qaror qildim. Agar kimgadir noo'rin yoki erish tuyulsa uzr so'rayman - shunchaki ushbu postni o'qimang (e'tibor bermang).

Mana bu yerda loyiha atrofidagi voqealar xronologiyasini tizimlashtirishga harakat qilishibdi. Bundagi ayrim tafsilotlardan, masalan, men ham bexabar edim. Agar bunda tasvirlangan xronologiya haqiqatga yaqin bo'lsa, loyiha atrofidagi mojaroning bir ildizi agentlik rahbari Alisher Sa'dullayevga borib taqaladi deb o'ylayman. Uning ikki tarafga (loyiha rahbari va menejeriga) ikki xil gapirishi, har ikki tomonning shubhalarini tekshirmasligi, hech bo'lmaganda uchalasi birga o'tirib bir-birini eshitishga va vaziyatga oydinlik kiritishga harakat qilmagani ikki tarafda bir-biriga nisbatan gumonlarni kuchaytirib, voqealarning keyingi rivojiga turtki bergan bo'lishi mumkin. Albatta, bu xronologiya qay darajada to'g'ri va/yoki to'liq - bilmaymiz. (Balki endi bilmasmiz ham). Nima bo'lganda ham, oldin yozganimdek, loyiha yutqazdi: jamoa parokanda bo'ldi, loyiha atrofida salbiy imij shakllandi, loyihaning keyingi taqdiri (qadamlari) hozircha mavhum turibdi.

Mening ushbu xronologiyadan chiqargan xulosalarim:

1. Mazkur keysda Sa'dullayev rahbar sifatida o'zining nokompetentligini ko'rsatgan. Conflict management - rahbar uchun muhim ko'nikma. Mazkur keysda Sa'dullayev konfliktni vaqtida yechishga harakat qilmagan. Vaqtida yechilganida - voqealar bunday tus olmasligi mumkin edi.

2. Shaxsan menda loyihaning agentlik tomonidan muvaffaqiyatli yakunlanishiga ishonch qolmadi. Umuman, davlat organlari bunday loyihalarni yuritganda natija bo'yicha savollar tug'ilishini tajribada ko'p ko'rganmiz. Loyiha agentlikdan olinishi kerak. Yechim - mustaqil loyiha ofisini tuzish bo'lishi mumkin. Loyiha ofisi Ekspetlar kengashiga va jamoatchilikka hisobdor bo'ladi, barcha qadam, qaror va hisobotlarini ochiq e'lon qilib boradi. Moliya vazirligi yoki Markaziy Bank loyiha ofisining talabnomasi asosida, talabnomaning asosliligini tekshirib, loyiha ofisiga va nashriyotlarga kerakli mablag'larni ko'chirib turadi.

3. Ekspertlar kengashi tarkibida qarindoshlar va davlat organlari vakillari (amaldorlar) bo'lmasligi kerak. Loyiha ofisida va/yoki kengashda qarindoshlar bo'lishi manfaatlar to'qnashuvini keltirib chiqaradi (hatto oylik olinmagan taqdirda ham), davlat amaldorlarining bo'lishi esa disbalans yaratadi, qarorlar obyektivligiga ta'sir qiladi. Kengash protokollari ham, shaffoflik maqsadida, ochiq e'lon qilib borilishi kerak.

Va yana bir narsa.

Loyihaning asosiy fokusi badiiy adabiyot tarjimasiga qarab og'ib ketmasligi kerak. (Menda, masalan, shunday xavotir bor). Men badiiy adabiyotni yaxshi ko'raman, o'rta maktab adabiyot darsliklarini yaratishda qatnashganman, lekin badiiy asarlarni nashriyotlar o'zlari ham davlat yordamisiz tarjima qilib chop qilish va sotishni uddalashayotganini ko'rib turibmiz. Loyiha asosan (balki faqat?) o'zbek tilida baza mavjud bo'lmagan sohalar va yo'nalishlar bo'yicha ilmiy va ilmiy-ommabop kitoblarni, bolalar uchun sara ilmiy-ommabop kitoblarni va dunyoning top universitetlarida qo'llaniladigan darsliklarni tarjima qilishi kerak. Chunki mavjud reallikdan kelib chiqsak, bizda nashriyotlar bunday adabiyotlarning bozori tor ekanidan hadiksirashadi va o'zlari tarjima, chop qilish uchun riskka borishmaydi.

Mana shunday fikrlar, azizlar.

Yaxshi savol.

Cholg'u asbobari 2023-yilda olingan bo'lsa, oradan ikki yil o'tar-o'tmas qayta olishning nima zarurati bor? Olinmagan bo'lsa, milliardlar qani? Bu savolga faqat Qo'chqorov emas, Umarova ham javob berishi kerak.

O'zi maktab ta'limini soqqa mabayi sifatida qarash "yangi" deyilayotgan davrning va yangilangan Konstitutsiyasida "ijtimoiy" deya ta'rif berilgan davlatning asosiy g'oyasiga aylandi shekilli?

"Baraka topgurlar, shu maktablarga siz oyog‘i erdan uzilgan o‘zga sayyoraliklarning emas, xalqning bolasi boradi. 2 ming so‘mlik pirojkidan qancha daromad topsa bo‘ladi? Ijaraga olingan oshxona ijara pulini to‘lash uchun 2 ming so‘mlik pirajki narxini qanchaga oshirish kerak? O‘zi kichik va o‘rta tadbirkorlarga tijoriy maskan sifatida maktab oshxonasi qiziqmi? Biron bir o‘rganish, so‘rov yo tadqiqot o‘tkazildimi? Ëki doim ulgi oladiganingiz shimoldagi kabi maktablar oshxonasini qaysidir oligarxlarga topshirmoqchimisizlar? Balki bu byudjetdan bir necha trillion so‘mlik "bepul nonushta" o‘zlashtirish loyihasining tarkibiy qismidir?"

degan savolni qo'ymoqda Bakiroo.

"Bir qo'lli" qilinganidan beri har yili byudjetdan trillionlar ajratilayotgan va shunga qaramasdan, ota-onalar o'z hisobidan chiqarishga majbur bo'layotgani aytilayotgan "fin-Singapur-Somali" darsliklari. Milliardlarga sotib olinganiga hali ikki yil to'lmaganiga qaramasdan yana sotib olish "zarurati" tug'ilgan cholg'u asboblari. Bog'cha bolalarini ovqatlantirish uchun tuzilgan qandaydir "markaz"lar. Maktabgacha va maktab ta'limi tizimida "soqqa" qilsa bo'ladigan yana nima qoldi? Ha, hojatxonalarni ham tadbirkorlarga topshirib, kirishini pulli qilsa bo'ladi. Agar maktabda normal hojatxona bor bo'lsa, albatta.

Bugungi kunning ayrim yangiliklaridan

Darvoqe.

Yana darsliklar masalasida: Respublika ta'lim markazi ayrim fanlar uchun darsliklar yaratishga tanlov e'lon qilgan ekan - qiziqqanlar topshirib ko'rishi mumkin.

Shu o'rinda, adashmasam, 2023-yilda bo'lgan bir voqea esga tushdi. Respublika ta'lim markazi vakillari vazirlik adabiyot fanidan 5 va 8 sinflar darsliklari mualliflariga qandaydir tanlov o'tkazayotganini aytishdi va bizdan (milliy o'quv dasturi asosidagi darsliklarni yaratishda qatnashgan mualliflardan) imkon qadar tezlik bilan mazkur tanlov uchun bo'lajak darsliklardan bir nechta mavzularni yozib berishni iltimos qilishdi. Bu tanlovga u qadar ishonmasam-da (bu paytga kelib darsliklarni kim chop qilishi hal bo'lgan edi shekilli), so'ralgan materiallarni tayyorlab topshirdik. Shundan keyin bu "tanlov"ning taqdiri nima bo'ldi, kimlar qanashgan edi-yu, kimlar o'tdi, biz topshirgan materiallar qaysi mezonlar asosida baholangan edi - bu haqida hech qanday ma'lumot berilmadi. Va oradan bir qancha vaqt o'tib 5-sinf "Adabiyot" darsligi (1-qism, 2-qism) o'sha hal bo'lganligi taxmin qilingan nashriyot grifi ostida, negadir Milliy o'quv dasturi asosida emas, butunlay boshqa dastur asosida chiqib keldi. Bu safargi e'lon qilingan tanlov o'sha "tanlov" andozasi asosida o'tmasligiga ishonsangiz - o'zingizni sinab ko'rishingiz mumkin.

Qizig'i, Respublika ta'lim markazi darsliklar uchun tanlov e'lon qilmoqda-yu, lekin bu darsliklar o'zi qaysi dastur asosida yaratiladi? Axir haligacha amalda ishlayotgan ta'lim standartlari ham, uzviy bir o'quv dasturlari ham yo'q - turli sinflar turli davrlarda yaratilgan va bir-biri bilan bog'lanmagan dasturlar-u darsliklar asosida tahsil olishmoqda. Standartlar va dasturlar masalasini hal qilmasdan turib yangi darsliklar yaratish shundoq ham "kasha" vaziyatni battar chigalashtiradi, xolos.

Yuqorida aytilgan va aftidan, biz "fon" bo'lib bergan "tanlov" masalasiga qaytsak - o'sha "tanlov" uchun taqdim qilingan bir materialni (bir oz qayta ishlagan holda) e'tiboringizga havola qilmoqchiman. Bu - amerikalik hikoyanavis O.Henrining "Yigirma yildan so'ng" hikoyasi asosida 8-sinf uchun didaktik material (Milliy o'quv dasturida mazkur adib hikoyalaridan birini o'rganish 8-sinf uchun tavsiya qilingan edi). Marhamat, darslaringizda sinab ko'ring. Umid qilamizki, mazkur material adabiyot darslaringizni qiziqarli tashkil qilishga, o'quvchilarda badiiy matnni tushunish va tahlil qilish kompetensiyalari hamda tanqidiy fikrlash, ijodiy fikrlash singari hayotiy ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi.

Ona tili va oʻzbek tili - har xil fanlarmi?

Axborot saytlari va ijtimoiy tarmoqlardagi xabarlarga qaraganda, oʻzbek tili fani oʻqituvchilariga ona tili va adabiyot fanidan olgan milliy sertifikati uchun ustama toʻlash toʻxtatib qoʻyilgan. Bu haqida, masalan, kun.uz va uzdiplomat nashrlari maqolalar eʼlon qilishdi, bugun esa mazkur masalada adolat soʻrab petitsiya joylangani haqida xabar chiqdi. Ona tili va adabiyotdan milliy sertifikat uchun 50%lik ustama toʻlanishi oldinroq Prezident tomonidan eʼlon qilingan edi.

Qizigʻi, vazirlik ona tili va adabiyot fanidan olingan milliy sertifikat uchun 50%lik ustama nima uchun oʻzbek tili oʻqituvchilariga (yaʼni taʼlim oʻzbek tilida olib borilmaydigan maktablarda dars beradigan oʻqituvchilarga) berilmasligi boʻyicha joʻyali izoh keltirmagan. Kun.uz eʼlon qilgan materialda buning sababi - ona tili va oʻzbek tili har xil fanlar sifatida qaralishida boʻlishi mumkinligiga ishora qilingan.

Keling, mantiqan fikrlab koʻraylik. Deylik, chet tili oʻqituvchisiga chet tilidan, matematika oʻqituvchisiga matematikadan sertifikatga ustama nima uchun toʻlanadi? Oʻzi dars beradigan fanni bilishini isbotlagani uchun. Bu yerda gap mazkur fanni oʻqitish metodikasini yaxshi bilishi, fanni samarali oʻqita olishi haqida ketmayapti - chunki milliy sertifikat testida metodikadan savollar boʻlmaydi. Oʻzbek tilini siz "ona tili" sifatida oʻzbek bolasiga oʻqitasizmi yoki "oʻzbek tili" sifatida boshqa millat vakiligami - u mohiyatini oʻzgartirmaydi: oʻsha-oʻsha leksika, oʻsha-oʻsha grammatika va hokazo. Shunday ekan, milliy sertifikat asosida ustama toʻlash mantigʻidan kelib chiqsak, sertifikati bor oʻzbek tili oʻqituvchilariga ham ona tili va adabiyot oʻqituvchilari bilan teng ustama toʻlash adolatdan boʻladi.

Endi masalaning tub mohiyatiga qarab koʻraylik. Oʻqituvchiga oʻzi dars beradigan fanni abituriyent darajasida bilishi uchun (milliy sertifikat aslida abituriyentlar uchun tuzilgan) ustama toʻlash - mantiqsizlik. Tasavvur qiling, shifokorga tibbiyotni bilgani uchun, injenerga muhandislikni bilgani uchun yoki advokatga huquqni bilgani uchun ustama toʻlayapsiz. Kulgili emasmi? Axir, mutaxassis oliy taʼlimda kamida 3-4 yil oʻqib diplom olgan sohasini shundoq ham bilishi kerak emasmi? Axir sohasini bilmasa, u qanday dars beradi, ishlaydi?

Toʻgʻri, oʻqituvchiga oʻz fanini abituriyent darajasida bilgani uchun ustama berish xorijdan jalb qilinayotgan va samarasi ilmiy isbotlanmagan oʻqituvchilarga oʻzimizning "qorakoʻzlar" tushiga kirmaydigan oylik va imtiyozlar berilayotgan bir sharoitda PR uchun yaxshi aksiya va oʻrtachadan past maoshga qanoat qilishga majbur oʻqituvchilar uchun harna. Lekin taʼlimdagi keraksiz xarajatlarni (masalan, hech qanday tayinli dasturlarsiz darsliklarni har yili yangilash, xorijdan mutaxassislar jalb qilish singari) qayta koʻrib chiqib, oʻqituvchilar hech qanday ustamasiz oladigan oyliklarini hech boʻlmasa boshqa sohalarning oʻrtacha oyliklariga tenglashtirish, ustamalarni esa boshqa mezonlar - pedagogik mahorat, dars berish samaradorli, pedagogikadagi yuruqlari singari koʻrsatkichlar uchun berish kerak.

Rasman "nodavlat notijorat tashkiloti" maqomida boʻlgan Respublika oliy taʼlim kengashining nodavlat OTMlariga "soliq" / "oʻlpon" / "dolya" solishi - ayrimlar taʼbiri bilan aytganda, "reket" uyushtirishi - jiddiy muammo. Birinchidan, bu keysda qonun buzilishi biz oʻylaganimizdan koʻra ancha kengroq. Shu qadar kengki, nafaqat Kengash "taklif qilayotgan" shartnomaning qonuniyligini, balki Kengashning ham legitimligini savol ostiga qoʻyadi. Ikkinchidan esa, bu keys davlatning obroʻsi va unga nisbatan ishonchga jiddiy putur yetkazadiki, ularni tiklash uchun har qanday "favqulodda shtablar"ning ish berishi qiyin boʻladi.

Karrasiga qimmatlagan, sifatsiz va oʻz vaqtida oʻquvchilar qoʻliga yetib bormayotgan maktab darsliklari. Mopedlar va skuterlarga davlat raqami olish zarurati. Narxi oxirgi 3 yilda 10 baravar oshgan imtihonlar. Bularning hammasi - bitta "ajdaho"ning turli boshlari ekanini bilasiz. Kimga "rahmat" aytish kerakligini ham...