🔸خلاصه مقاله «نعمة/نعمت الله» به مثابه شاهدی برای یک نسخه اولیه عثمانی مکتوب: اهمیت خصیصه‌های املایی مشترک🔸

[بخش 2 از 3 - ادامه از بخش ۱]

بررسی موردی: املای واژه «نعمت»
فان‌پوتن سپس به سراغ متداول‌ترین واژه با دو نوع نگارش ـة/ت انتهایی در نُسخ قرآنی متقدم می‌رود: «نعمت/نعمة» که که از قضا شانس املای آن به هر یک از دو مدل (نعمت یا نعمة) در قرآن برابر است و البته همواره مضاف به «الله» یا «رب-ک/-کم/-ی» است.

در جدول ۲ (تصویر پیوست) فهرستی از نحوه املای واژه نعمت/نعمه در آیات قرآن‌ (سطرها) در هر یک از نُسَخ متقدم قرآنی (ستون‌ها) آمده است. به باور فان‌پوتن، بهترین تبیین، بلکه تنها تبیین چنین وفاق گسترده‌ای میان نسخه‌های متعدد متفاوت قرآن از گونه متن عثمانی، قبول وجود نسخه اولیه مکتوب واحد برای تمامی این نسخ است. با در نظر گرفتن تاریخ کتابت نسخ مذکور، که عمدتا متعلق به نیمه دوم قرن اول هجری است، پذیرش جمع‌آوری مصاحف در زمان حکومت حجاج در اواخر این قرن، دشوار می‌نماید؛ به ویژه که برخی از این نسخ چند دهه پیش از حکومت حجاج نگاشته شده‌اند. به این ترتیب، اگرچه بر اساس یافته‌های فوق نمی‌توان به عدم تدوین قرآن پیش از خلافت عثمان حکم کرد، اما می‌توان روایت سنتی علمای مسلمان از این ماجرا را تایید کرد.

علاوه بر تایید تدوین مصحف پیش‌الگو، دست کم تا زمان عثمان، این نتیجه نیز حاصل می‌شود که از همان ابتدای شکل‌گیری این نسخه، نوشته‌های بعدی متعلق به گونه متن عثمانی، حتما از روی همان رونویسی شده‌اند، و استناد به روایت راویان یا اتکا به حافظه در نگارش آن‌ها دخیل نبوده است. مطالعه نسخ متاخرتر، نشان می‌دهد که این روش در قرون بعدی نیز ادامه داشته است.

خصایص املایی دیگر
فان‌پوتن ایده به کاررفته درباره واژه «نعمت» را به کلیه واژگان مونث با تای تانیث تعمیم می‌دهد و همبستگی میان نسخ متقدم را برای همه آن‌ها ثابت می‌داند. نیز واژه «جزاءُ» و «الملأ» که به ترتیب در ۵ و ۴ موضع به صورت «جزاؤ» و «الملؤا» در مصحف قاهره آمده را در تمامی نسخ متقدم به همین شکل می‌یابد.

وی اما به این نیز اشاره می‌کند که همه خصیصه‌های املایی مصحف قاهره را نمی‌توان در نسخ متقدم ردیابی کرد؛ به علاوه، همه خصایص املایی نسخ متقدم عثمانی نیز به طور کامل به مصحف قاهره منتقل نشده است. فان‌پوتن در فرجام این بحث، بررسی و ارائه جامع خصایص املایی مشترک نسخ متقدم را برای بازسایی پیش‌الگوی عثمانی لازم می‌داند.

#انعکاس_مقاله
@inekas

💠 خلاصه مقاله «نعمة/نعمت الله» به مثابه شاهدی برای یک نسخه اولیه عثمانی مکتوب: اهمیت خصیصه‌های املایی مشترک

[بخش 3 از 3 - ادامه از بخش ۱ و بخش ۲]

🔸مساله رسم کامل مصوت «آ»ی میان‌واژه

فان‌پوتن، پس از فراغت از اثبات مدعای خود، به یکی از چالش‌های مهم پیش روی آن می‌پردازد. از موارد نقض خصیصه‌های املایی مشترک میان نسخ و مصاحف عثمانی، رسم کامل یا ناقص مصوت «آ»ی میان‌واژه است، و نمی‌توان وحدت رویه‌ای میان آنها در این باب مشاهده کرد. برخی معتقدند در نسخ متقدم اصل بر رسم ناقص بوده، و تمایل به رسم کامل مصوت «آ» مربوط به نسخ متاخرتر است؛ ای بسا پیش‌الگوی قرآن عثمانی فقط واجد رسم ناقص بوده باشد.

فان‌پوتن با همان روش مقایسه‌ای خود این دیدگاه را فاقد شواهد کافی می‌داند، و برای این منظور رسم کلمه «عباد» را در سه نسخه خطی از مصحف سوریه مورد بررسی قرار می‌دهد. همانطور که در جدول 3 (جدول پیوست) مشاهده می‌شود، هیچ سازگاری یا الگوی مشخصی میان این نسخ به چشم نمی‌خورد. اگر طومارهای کوفی، بصری یا مدنی را در نظر بگیریم، نیز همین وضعیت حاکم است.

بدین ترتیب، وی نتیجه می گیرد که یافته های فعلی چیزی بیش از رسم آزاد و دلبخواه مصوت «آ» را نشان نمی‌دهد؛ بلکه بیشتر به نظر می‌رسد استخدام یا عدم استخدام نشانه «الف» برای رسم مصوت «آ» نزد کاتبان و نسخه نویسان قرآن چندان حائز اهمیت نبوده است. بر این اساس، نه می توان به متقدم یا اصیل بودن رسم ناقص نسبت به رسم کامل حکم کرد، و نه می توان پیش‌الگوی مفروض را فاقد هر گونه رسم کامل دانست.

وانگهی، اگر چه این دوگانگی در رسم، بازسازی پیش‌الگو را دشوار می‌کند، باید توجه داشت که تعداد لغاتی که از این بابت دچار مشکل می شوند اندک است و رسم اکثریت لغات دارای مصوت «آ»ی میان‌واژه در تمامی نسخ خطی متقدم و نیز مصحف قاهره را می توان پیش بینی کرد. وی با تلخیص، تصحیح و تکمیل اصول املای قرآنی «دیِم» (1979) قواعد حاکم بر رسم مذکور در مصاحف عثمانی را در ۹ بند تنظیم می کند:

1. قالب صامت-آ-صامت، و صامت-آ-صامتِ بلند همواره رسم کامل دارد (به استثنای واژه قالَ)
2. اسم فاعل در حالات جمع مذکر و مونث سالم و تثنیه همواره رسم ناقص دارد: «فـعلون، فـعلین»، فـعلت، فـعلن/فـعلان، فـعلَین
3. علامت جمع مونث سالم رسم ناقص دارد: مسلمـت؛ مگر کلمه سه حرفی باشد: بنات، جنات.
4. اسامی منتهی به آواهای«آن»، رسم ناقص دارد: رحمـن.
5. حرف نداء چسبان «یا» در اول کلمه همواره رسم ناقص دارد: یـأیتها النفس
6. حرف تنبیه «ها» در اول کلمه همواره رسم ناقص دارد: هـذه
7. ضمیر متکلم مع الغیر فاعلی «نا» همواره رسم ناقص دارد: کتبنـها
8. کلماتی که در عربی کلاسیک رسم ناقص دارند، در قران نیز چنین هستند: لـکن، ذلک.
9. بسیاری لغات هستند که بدون قاعده خاصی، همواره با رسم ناقص به کار می روند، مانند: صرط، اسمـعیل، اسحـق.

فان‌پوتن استخراج این قواعد، و قواعد املایی مشابه را، برای بازسازی رسم «آ»ی میان‌واژه در پیش‌الگوی مکتوب عثمانی مفید می‌داند، به این نحو که هر گاه استثنایی در نگارش مصداقی از این قواعد به چشم بخورد، می‌توان با قطعیت نتیجه گرفت که رسم آن در الگوی اولیه نیز چنین بوده است. نمونه این امر، رسم واژه «یابسات» است که بر طبق قواعد فوق انتظار می‌رود ناقص (یابسـت) باشد، اما در هر دو استعمال قرآن، در تمامی نسخ متقدم با رسم کامل (یابسات) مشاهده می شود. همین یک نمونه، کافی است تا حکم کلی به عدم استعمال این رسم در مصحف پیش‌الگو از اعتبار ساقط شود.

#انعکاس_مقاله
@inekas

انعکاس برگزار می‌کند:

📖دوره آموزش زبان عبری کتاب مقدس

👨‍🎓 مدرس: امیررضا حقیقت‌خواه
(PhD student, Université catholique de Louvain)


🔹🔸 فرصتی ویژه برای دانشجویان و پژوهشگران 🔹🔸

👈 این دوره آموزشی، برای آموزش زبان عبری کتاب مقدس برای علاقه‌مندانی که دانش زبانی عبری ندارد طراحی شده است.این دوره در پنج ترم هشت جلسه‌ای ارائه خواهد شد و در پایان آن، دانشجوایان خواهند توانست دانش زبانی خود را تاسطح متوسط ارتقا دهند.

در این دوره، علاوه بر تدریس گرامر زبان عبری کتاب مقدس به طور تفصیلی، هر جلسه بخش‌هایی از کتاب مقدس نیز خوانده خواهد شد. در پایان این دوره، زبان‌آموزان قادر خواهند بود با ساختار گرامری کتاب مقدس به طور تفصیلی آشنا شوند.

✍️ جهت کسب اطلاعات بیشتر،‌ به این کانال مراجعه بفرمایید یا به این آیدی پیام بدهید.

✍️ جهت ثبت نام،‌ به این لینک مراجعه بفرمایید.


#انعکاس_کارگاه

@Inekas

💠 کنفرانس مطالعات اسلامی: رویکردی شیعی (آنلاین)

🗓 ۵ تا ۷ آذر ۱۴۰۰ - 26 - 28 Nov

🔹 برگزارکننده: بنیاد مطالعات اسلامی با همکاری موسسه المصطفی (برلین)

🔺 ثبت‌نام در برنامه از طریق: info@sis-de.com
🔺 اتاق برگزاری کنفرانس: https://join.skype.com/qC8i7eVCtar5

🔹 پوسترهای برنامه و فهرست ارائه‌ها به زبان انگلیسی و آلمانی

تمرکز این کنفرانس بر روش‌شناسی و رویکرد در مطالعات اسلامی است. یکی از مهم‌ترین اهداف این برنامه آنلاین سه روزه،‌ بحث روش‌شناسانه در مطالعات اسلامی و پاسخ به این پرسش است که مطالعات شیعی چه چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی را در این رشته به ارمغان آورده است.

——————————————————
🔹 جمعه ۵ آذر - 19:30 (تهران): مطالعات روش‌شناسانه

🔸 محمد لگنهاوزن (موسسه امام خمینی): رویکردی به مطالعات دینی شیعی و الهیات تطبیقی

🔸 احمد پاکتچی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی): مطالعات شیعی به عنوان راهی برای باز کردن افق‌های مطالعات اسلامی


🔹 جمعه ۵ آذر - 22:00 (تهران): مطالعات تاریخی-انتقادی

🔸 باقر طالبی دارابی (دانشگاه ادیان و مذاهب): مطالعات جامعه‌شناسانه دین در ایران امروز

🔸 فاطمه توفیقی (دانشگاه ادیان و مذاهب): ملاحظاتی بر مطالعات حدیثی شیعه و رویکردهای تاریخی-انتقادی


🔹 شنبه ۶ آذر - 18:30 (تهران): مطالعات فلسفی

🔸 رضا حاجت‌پور (دانشگاه فردریش-آلکساندر - آلمان): نزاع‌های جاری در باب اخلاق اسلامی

🔸 احمد رجبی (دانشگاه تهران):‌ هستی شناسی ملاصدرا و اتهام هستی-خدا-شناسی. تلاشی برای تفسیر فلسفه صدرا در پرتو نقد هایدگر نسبت به متافیزیک

🔸 فلیکس هرکرت (دانشگاه آلبرت لودویگ - آلمان): رویکرد هانری کربن به سنت شیعه


🔹 شنبه ۶ آذر - 22:00 (تهران): مطالعات عرفانی

🔸 مهدی اصفهانی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی): تجربه دینی یک رویکرد شیعی

🔸 امیرحسین اصغری (دانشگاه ایندیانا - آمریکا): متحول‌سازی تصوف در حوزه‌های مدرن شیعه:‌ شیخ محمد بهاری و ادبیات ولایت


🔹 یکشنبه ۷ آذر - 19:30 (تهران): مطالعات قرآن و حدیث

🔸 فرهاد شفتی (دانشگاه گلاسکو - انگلیس):‌ رویکرد تفسیری قرآن به قرآن، مطالعه تطبیقی روش طباطبایی و اصلاحی

🔸 صدیقه خوانساری موسوی (دانشگاه توبینگن - آلمان): نقش روایت و استدلال‌های فلسفی در رابطه با متون فلسفه


🔹 یکشنبه ۷ آذر - 22:00 (تهران): مطالعات فقه و حقوق

🔸 غزاله فریدزاده (دانشگاه وین - اتریش): خصیصه‌های فقه شیعه: مثال‌هایی از روش‌های توسعه در حقوق

🔸 مارکوس گرهولد (دانشگاه گیسن - آلمان): فاکتورهای "زمان و مکان: در فقه تطبیقی اسلامی در ارتباط با رفاه جوامع

#انعکاس_رویداد
@Inekas

🔰 کتاب جدید مدرسی طباطبایی: متن و تفسیر: امام جعفر صادق و میراث او در فقه اسلامی

جدیدترین کتاب حسین مدرسی طباطبایی، استاد دانشگاه پرینستون، در ۲۱ تیر ماه سال بعد توسط انتشارات دانشگاه هاروارد منتشر خواهد شد.

این کتاب به بررسی ویژگی های اصلی اندیشه فقهی امام جعفر صادق می‌پردازد. آثار متعددی به زبان‌های مختلف در نیم قرن گذشته برای معرفی این مکتب فقهی و تاریخ، نظریه حقوقی و ماهیت آن در چارچوب فقه شیعی پدید آمده است.

در حالی که تحقیقات پیشین بر وضعیت فعلی مکتب جعفری در شکل توسعه‌یافته‌ی آن متمرکز شده، این کتاب تاریخ فکر این مکتب را در ابتدای آن ارائه می‌دهد. این مکتب در گفتمان عمومی فقهی اواخر دوره امویان و اوایل دوره عباسی پدیدار شد، اما مشخص بود که در برخی رویکردها با دیگر مکاتب اصلی آن زمان تفاوت داشت؛ ابزارهای تفسیر فقهی را به طور عام توسعه داد، تا جایی که با هیچ یک از همتایان خود در سنت فقهی اسلامی برابری نمی‌کرد. این کتاب علاوه بر ترسیم ریشه‌های این مکتب، رویکرد تفسیری امام صادق را در مورد تعدادی از مسائل خاص، قوانین حقوقی، پیش‌فرض‌ها و سایر ابزارهای تفسیری بررسی می‌کند.

#انعکاس_کتاب
@Inekas

💠 ویدئوی ارائه خوان کول در سمینار «رحمة للعالمین» (به زبان انگلیسی)

🗓 برگزار شده در تاریخ: ۶ نوامبر ۲۰۲۱ / ۱۵ آبان

خوان کول (Juan Cole)، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان و نویسنده کتاب "محمّد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها" (Muhammad, Prophet of Peace Amid the Clash of Empires) است. این کتاب، با روشی بدیع، از قرآن برای استخراج تاریخ زندگی پیامبر اکرم استفاده می‌کند، و کتب سیره را به عنوان منابع دست دوم در نظر می‌گیرد. او در این کتاب، این طور نتیجه می‌گیرد که حضرت محمد، پیامبر صلح بود و در دوران جنگ دو امپراطوری ساسانی و روم، با رویکردی صلح‌طلبانه، به ترویج صلح و همزیستی‌ مسالمت‌آمیز ادیان پرداخت.

فایل نقدهای فرهاد قدوسی و بقیه بخش‌های سمینار به زودی در همین کانال و نیز کانال موسسه برگزارکننده سمینار (AIME) ارسال خواهد شد.

#انعکاس_رویداد
@Inekas

🗓

پژوهش درباره مصاحف متقدم قرآن، آثاری غیر قابل انکار و قابل توجه برای سنجش اعتبار و اصالت این کتاب دارد. در دهه‌های اخیر و با گسترش دسترسی به نسخ متقدم قرآن و توسعه ابزارها و روش‌های اصالت‌سنجی نسخ خطی، مطالعات قرآنی وارد عصر جدیدی شده است.

تا ساعاتی دیگر، کنفرانس بسیار پراهمیتی با عنوان «سلامة النص القرآنی من خلال المصاحف المخطوطة» با حضور و مشارکت جمعی از برجسته‌ترین پژوهشگران نسخ قرآنی از کشورهای مختلف، به همت و میزبانی عتبه مقدسه عباسیه برگزار خواهد شد.

برای آگاهی از جزئیات این کنفرانس و شرکت در آن، می‌توانید از طریق این لینک در کانال جناب آقای مرتضی کریمی‌نیا، عضو هیات علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و پژوهشگر برجسته حوزه مطالعات قرآنی که خود نیز یکی از ارائه‌دهندگان این کنفرانس هستند، اقدام بفرمایید.

#انعکاس_رویداد
@Inekas

💠 معمای نام «عیسی» در قرآن از احمد الجلاد (استاد دانشگاه اهایو) با زیرنویس فارسی

🔺 گوشه‌ای از گفت‌وگوی جذاب گابریل رینولدز با #احمد_الجلاد با عنوان «سنگ‌نبشته‌های عربی و ظهور اسلام: ‌Arabic Inscriptions and the Rise of Islam»

🔸 در این ویدئو، احمد الجلاد از کشف اخیر خود از یک سنگ‌نبشته‌ی کهن در شبه جزیره عربستان می‌گوید که دعای کهن یک مسیحی عرب‌زبان را که به ادبیات قرآنی نزدیک است، برای ما حفظ کرده است. در ضمن بحث، به ارتباط بین لفظ عربی «عیسی» با لفظ ارامی «یسوع» برای نام حضرت مسیح (ع) پرداخته شده است.

🔺 توضیحات کامل‌تری از احمد الجلاد را می‌توانید اینجا مشاهده کنید و مقاله کامل منتشر شده از این یافته را اینجا مطالعه کنید.

🔸 رینولدز استاد دانشگاه نتردام آمریکا و پژوهشگر قرآن، تاریخ اسلام، و روابط مسلمانان و مسیحیان است. احمد الجلاد نیز فیلولوژیست، مورخ زبان و کتیبه‌شناس، و استاد دانشگاه اوهایوی آمریکاست. تمرکز پژوهشی جلاد بر دوره‌ی باستان متأخر و خانواده‌ی زبان عربی است.

🔹 ترجمه به کوشش: سیدمهرداد عمادی

#انعکاس_یافته‌ها
@Inekas

🔰خصیصه‌های املایی و پیش‌الگوی مکتوب قرآن
#انعکاس_رشتو از #فان‌پوتن
ترجمه: محسن حدادی

چندی قبل از این که مقاله «نعمة/نعمت الله به مثابه شاهدی برای یک نسخه اولیه عثمانی مکتوب» از مارین فان‌پوتن منتشر شود،‌ او یافته‌هایش را در برخی کنفرانس‌ها مثل نشست سالانه انجمن مطالعات قرآنی در سال ۲۰۱۸ ارائه کرد و خلاصه‌ای از آن یافته‌ها را به همراه تصویر اسلایدها، در یک رشته توئیت منتشر کرد که با استقبال قابل توجهی مواجه شد.

در این رشته توئیت، مثال‌ها و نکاتی اضافه‌تر از خود مقاله نیز به چشم می‌خورد که برای تکمیل بحث مفید است.

ترجمه این رشته توئیت را در فایل بالا می‌توانید مطالعه کنید.

🔻 چندی پیش فرهاد قدوسی در جلسه دوم از درس‌گفتارهای خود با عنوان «مباحث قرآنی، جمع آوری و تدوین قرآن»، این یافته فان‌پوتن را بازتاب داده بود که در اینجا می‌توانید مشاهده کنید.

@Inekas

💠 ارایه ویدئویی «خصیصه‌های املایی و پیش‌الگوی مکتوب قرآن»

بخش مرتبط از درس گفتار «مباحث قرآنی، جمع آوری و تدوین قرآن» از فرهاد قدوسی

تاریخ جلسه: جمعه ۱ اکتبر ۲۰۲۱
@Inekas

«مباحث قرآنی، گاه شمار سوره‌های قرآن»، ۸ درس گفتار

دکتر فرهاد قدوسی
دانشگاه ایالتی وین، میشیگان

▪️ویدیوی مجموعه در یوتیوب و آپارات

▪️درس گفتارهای برگزار شده (با کلیک روی هر جلسه می توانید جزییات بیشتر را ملاحظه بفرمایید):

جلسه اول:
لیست قرآن چاپ قاهره ۱۹۲۴، همچنین بررسی منابعی که می‌توان بر مبنای آنها محتملا ترتیب نزول زمانی سور را مشخص کرد

جلسه دوم:
نگاه مختصری به لیست های ترتیب نزول زمانی سور قرآن ارائه شده توسط محققان سنتی شیعی آقایان محمد هادی معرفت، ابو عبدالله زنجانی و محمد هادی یوسفی غروی، همچنین بررسی لیست تئودور نولدکه

جلسه سوم:
ادامه برسی و نقد تقسیم بندی چهارگانه تئودور نولدکه و فردریک شوالی (مکی متقدم، مکی میانه و مکی متاخر و مدینه) و ترتیب نزول زمانی سوره های قرآن

جلسه چهارم:
بررسی جزیی تر ترتیب سوره ها در مصحف عثمانی، آیا سوره ها به ترتیب طول آنها از بیشتر به کمتر در این‌مصحف قرار داده شده اند؟

جلسه پنجم:
دیدگاه های امین احسن اصلاحی و استادش حمید الدین فرحی (از شبه قاره هند) و اعتقاد به اینکه ترتیب سوره های قرآن مشابه با ترتیب آیات داخل هر سوره زمان پیامبر و توسط او تعیین شده و این بخاطر نظمی است که در ترتیب سوره‌ها دیده می‌شود

جلسه ششم:
تحقیقات مهندس مهدی بازرگان در مورد ترتیب نزول زمانی سوره ها (و آنگونه که در مقاله آقای بهنام صادقی ارائه شده) و ارتباط آن با متوسط طول آیات

جلسه هفتم:
مرور بعضی تحقیقات محققان غربی در ارتباط با متوسط طول آیات سوره‌های قرآن و مبناهای مختلف آن

جلسه هشتم:
برسی جزیی تر تحقیقات آقای بهنام صادقی در استفاده از سبک سنجی در پیدا کردن هم‌معیاری برای ترتیب سوره های قرآن بر مبنای توالی نزول زمانی و هم راستی آزمایی این ترتیب. همچنین بررسی مختصر کارهای آقای ریموند فارین در استفاده از سیستم‌ مدینه ۱ (به جای سیستم رایج کوفی) جهت شماره گذاری آیات


کاری از انجمن مسلمانان شیعه ام آی تی، ذکر
@zekrMIT
—-

اعتقاد دارم این مجموعه و مجموعه قبلی (در تدوین قرآن از آقای دکتر قدوسی) به وضوح نشان می‌دهد انگاره «تحقیقات اخیر نشان می‌دهد قرآن در طی سه قرن نگاشته شده‌است»، یا «قطعا قرآن فعلی تحریف شده است»، انگاره‌ای ضعیف‌شده است و تحقیقات زیادی در آکادمیای غربی (و نه مسلمانان) نقدهای قوی‌ای نسبت به آن داشته‌اند و به نظریه سنتی در مورد متن قرآن نزدیک شده‌اند. در واقع دیدگاه تجدیدنظرطلبانه به شدت رو به افول است و کتبی مانند قرآن مورخان، چونان یک نقطه منفرد ضعیف‌شده در این حوزه هستند نه جریان اصلی. از قضا آن‌ها جریان اصلی را بسیار نادیده گرفته‌اند.
@QuranPazhooh