💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست دوم
🔵 محمد [ص] به مثابه عنصری در فرهنگ مادی و غیر مادی مسلمانان
👤ارائه‌دهنده: پیمان اسحاقی دانشجوی دکتری رشته مطالعات اسلامی در مرکز تحصیلات تکمیلی فرهنگ‌ها و جوامع اسلامی در دانشگاه آزاد برلین (آلمان)
🗓 جمعه ۲۷ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)
📝چکیده فرهنگ در کلی‌ترین تعریف، مجموعۀ رفتارها و باورهایی است که انسان‌ها از نسل پیشین خود می‌آموزند و با تغییراتی جزئی آن را به نسل‌های بعد از خود آموزش می‌دهند. هر فرهنگ دارای اجزایی است مادی و غیر مادی که در بافتاری پیچیده، در تعامل با هم، زندگی انسان‌ها را در هر زمان می‌سازند. در فرهنگ مسلمانان، به معنای بخش‌های متمایز زندگی مسلمانان نسبت به غیر مسلمانان، اجزایی وجود دارد که در ارتباط با شخصیت‌های دینی آنها شکل یافته است. این اجزای فرهنگی شامل مسائلی غیر مادی (مانند گفتارها، هنجارها و باورهای رسمی وعامیانه) و مادی (مانند اشیا، رفتارها، رنگ‌ها، غذاها و مراسم) می‌شود که عملاً ارتباطات مسلمانان با آن شخصیت‌های مقدس را در طول تاریخ گذشته است. در این ارایه دربارۀ جایگاهی که حضرت محمد [ص] در فرهنگ مسلمانان پیدا کرده و به صورت متقابل، تصویری که در فرهنگ مسلمانان از ایشان به وجود آمده سخن خواهیم گفت. همچنین با مهم‌ترین پژوهش‌ها، پژوهشگران، نظام‌ها و موضوعات پژوهشی و چشم‌اندازهای تحقیقی در این زمینه آشنا خواهیم شد.
✍️ برای ثبت‌نام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.
✅ حضور در این نشست‌ها برای تمامی علاقه‌مندان آزاد و رایگان است.
✅ این ارائه می‌تواند زمینه‌ای برای برقراری ارتباط بیشتر با سخنرانی‌های ماریون هلمز کتز، آدام برسی، محسن‌حسام مظاهری و مهشید انصاری در مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.
✅ برای مطالعه مقالات پیمان اسحاقی به اینجا و برای یادداشت‌های او به کانال جامعه و فرهنگ رجوع کنید.
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست سوم
🔵 سیره‌پژوهی در غرب: تاریخچه، روش‌ها و چالش‌ها
👤فرهاد قدوسی عضو هئیت علمی دانشگاه ایالتی وین (آمریکا)
🗓 یکشنبه ۲۹ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (تهران)
📝چکیده تصویرسازی غربیان از پیامبر اسلام تا قرن ۱۸ میلادی، عمدتاً در چارچوپ جدال‌های بین‌الادیانی قرار می‌گیرند و مدعای اصلی‌شان آنست که پیامبر اسلام، راستین نبوده و اسلام اقتباس ناقصی از یهود و مسیحیت است. این تصویرسازی جدلی و احیانا تحریف شده از پیامبر که در قرون وسطی تثبیت شد، ذهنیت غالب اروپائیان را شکل داده و بعدها برای توجیه استعمار به کار گرفته شد.
از قرن ۱۸ برخی نویسندگان اروپایی، از پیامبر اسلام تصویری مثبت به عنوان مصلحی مذهبی (محتملاً الهام‌‌گرفته از سوی خدا) و قانون‌گذاری بزرگ ارائه کردند. همچنین از اوایل قرن ۱۹ برخی غربیان، مطالعات آکادمیک قرآن و سیره را به شکل غیرمغرضانه و عینی آغاز کردند که روش مورد استفاده در این مطالعات، ریشه در عقل‌گروی بعد از روشنگری و انقلاب علمی قرون ۱۶ و ۱۷ دارد و علاوه بر بهره‌گیری از مطالعات زبان‌شناسی و واژه‌شناسی، مبتنی بر روش «روش تاریخی-انتقادی» است.
در این جلسه با مروری بر این تاریخچه، «روش تاریخی-انتقادی» و دو فرض مبنایی آن، یعنی «اصل عدم زمان‌پریشی» و «اصل شباهت تاریخی» را بررسی می‌کنیم. همچنین به چهار رویکرد عمدهٔ آکادمیای غرب در رابطه با تاریخ صدر اسلام، خاصتا زندگانی پیامبر، خواهیم پرداخت. این چهار رویکرد از سوی فرد دانر، به ترتیب رویکردهای: ۱. توصیفی، ۲. منبع-انتقادی (کتبی)، ۳. روایت-انتقادی (شفاهی) و ۴. شکا‌کانه نامگذاری شده‌اند. این چهار رویکرد در طول زمان به طور متوالی به وجود آمدند، اما تا به امروز در کنار یکدیگر وجود دارند و در واقع رویکرد هر محققی کم‌وبیش ترکیبی از هر چهار رویکرد است.
✅ این ارائه می‌تواند زمینه‌ای تاریخی برای تعداد زیادی از ارائه‌های مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.
✅ گفتنی است انجمن شیعیان مسلمان MIT (ذکر) اخیراً میزبان سلسله‌جلساتی با ارائۀ فرهاد قدوسی با عنوان «مباحثی در سیره نگاری و سیره پیامبر اسلام (ص)» بوده که در برخی از این جلسات، جزئیات بیشتری از همین موضوع آمده است. (خلاصه و ویدئوی جلسهٔ اول، دوم و سوم)
💎 معرفی کتاب «یادگارهای پیامبران: آثار و اماکن مقدس در اسلام متقدم» کتاب در دست انتشار از: آدام بُرسی (بهمن ۱۴۰۲)
Adam Bursi, Traces of the Prophets: Relics and Sacred Spaces in Early Islam, Edinburgh University Press, January 2024
⭐️ چکیده برسی در این کتاب، تلاش می‌کند تا اهمیت آثار و اماکن مقدس را در صدر اسلام نشان دهد و در این راستا طیف گسترده‌ای از منابع عربی از جمله سیره و احادیث پیامبر اسلام(ص)، تفاسیر قرآن، تواریخ و سفرنامه‌ها، تألیفات فقهی، شعر و رساله‌های جدلی را تحلیل می‌کند. همچنین مفروضات دیرینه درباره نگرش منفی مسلمانان متقدم نسبت به تکریم آثار و مقبره‌ها را به چالش می‌کشد.
کتاب به‌جای تمرکز بر بحث‌های الهیاتی میان مسلمانان متقدم، مبتنی بر اشیاء و مکان‌های مادی است. آثار و مکان‌هایی مانند رد‌پای ابراهیم در مکه و مقبره محمد(ص) در مدینه، مکان‌هایی برای مناسک جمعی اسلامی و همچنین ابزارهایی برای متمایز کردن مسلمانان از غیرمسلمانان فراهم کردند. همچنین با بررسی چنین یادگارهایی از پیامبران نشان می‌دهد که چگونه مسلمانان متقدم از آثار و مکان‌های مقدس استفاده می‌کردند تا تداوم و تفاوت اسلام با یهودیت و مسیحیت را ثبت کنند و نیز هویت خود را شکل دهند.
⭐️ فهرست فصل‌های کتاب 🟢 نشانگرهای قبر: بلاغت و مادیت یادگارها و گرامیداشت قبور در اسلام اولیه. 🟢 نشانه روشن: مقام ابراهیم و تداوم و تفاوت‌ها در اسلام نخستین. 🟢 مهندسی‌های معکوس: یافتن و پنهان کردن بدن‌های مقدس در قرن اول اسلام. 🟢 پارادوکس‌ها و مشکلات پیکر پیامبر: جسد و قبر محمد. 🟢 مکان‌هایی که پیامبر در آنها دعا کرده است: مناسکی کردن ردپاهای پیامبر.
⭐️ معرفینویسنده آدام بُرسی در سال ۲۰۱۵ در دانشگاه کرنل آمریکا از پایان‌نامه خود با موضوع «دین، جادو و جسم در یهودیت، مسیحیت و اسلام در دورۀ باستان متاخر» دفاع کرده است. علاوه بر کتاب حاضر، وی همچنین، به همراه کریستین لانگ، مشغول جمع‌آوری کتابی دربارۀ خوانش منابع اولیه اسلامی برای انتشار در انتشارات بریل هستند.
✔️ آدام بُرسی از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائه‌ای دربارۀ «گرامیداشت اعضاء و اماکن منتسب به پیامبر در صدر اسلام» خواهد داشت.
دومین مدرسه تابستانی از سری رویدادهای انعکاس با موضوع اسلام در دوره نخستین از سوم تا هجدهم شهریور ماه ۱۴۰۱ در قالب ۳۷ ساعت ارائه تفصیلی برگزار شد. (وبسایت مدرسه پارسال) این مدرسه، دوره آموزشی کوتاه مدتی برای آشنایی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان با آخرین پژوهش‌های علمی درباره اسلام در قرن اول هجری بود.
💠 سومین مدرسه تابستانی از سری رویدادهای انعکاس با عنوان «محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی» از دوم تا هفدهم شهریور ماه ۱۴۰۲ در قالب ۴۴ ساعت ارائه تفصیلی برگزار می شود. این مدرسه، دوره‌ای آموزشی برای آشنایی با آخرین پژوهش‌های علمی درباره پیامبر اسلام است.
🟡 آخرین مهلت ثبت‌نام در مدرسه تابستانی امسال، تا آخر امشب (۳۱ مرداد ۱۴۰۲) است.
⭐️ برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در مدرسه تابستانی امسال، به سایت انعکاس مراجعه کنید.
Ilkka Lindstedt, Muḥammad and His Followers in Context: The Religious Map of Late Antique Arabia, Brill, December 2023
⭐️چکیده لینستت در این کتاب، به بررسی و تحلیل تغییرات گروه‌ها و هویت‌های مذهبی در عربستان در دوره باستان متاخر (٣٠٠_٧٠٠ میلادی) می‌پردازد. کتاب با شواهد معاصر و مادی ارتباط برقرار می‌کند، ازجمله؛ کتیبه‌ها، بقایای باستان شناسی، اشعار عربی، قرآن و قانون اساسی مدینه. همچنین راهکارهایی برای برخورد با متون تاریخ‌نگاری عربی و دیگر متون ادبی متأخر، پیشنهاد می‌کند. مسئله هویت‌های اجتماعی و فرآیندهای آنها در این مطالعه نقش اساسی دارد. برای مثال هویت‌های قومی و مذهبی عرب چگونه در آستانه اسلام تلاقی پیدا می‌کردند؟ این کتاب نشان می‌دهد که تغییرات در گروه‌های اجتماعی تدریجی‌تر آنچه قبلا تصور می‌شد، بوده است.
⭐️معرفی نویسنده لینستت از ۲۰۱۷ تا امروز استاد دانشگاه هلسینکی است و آثار پرشماری دربارۀ اسلام نخستین و موضوعات دیگر به چاپ رسانده است. او معتقد است برای شناخت دورۀ پیامبر باید به سراغ منابع متقدم، مانند قرآن، عهدنامۀ مدینه و سنگ‌نوشته‌ها رفت. نتایج او در کارهای پژوهشی را می‌توان ادامۀ راه پژوهشی فرِد دانر (استاد سرشناس دانشگاه شیکاگو) دانست. او در «دومین مدرسۀ تابستانی انعکاس دربارۀ اسلام نخستین» به ارائه‌ای درباره پیامبر و میثاق مدینه پرداخت.
✔️ ایلکا لینستت از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائه‌ای دربارۀ «وضعیت مذهبی عربستان در حوالی زمان میلاد محمد [ص]» خواهد داشت.
🟢 انعکاس و توسعۀ مطالعات اسلامی 🟢نیازمند شناخت روند رشد شرق‌شناسی در سه قرن گذشته و درک تاریخ آن هستیم 🟢ما همیشه نگران شرق‌شناسی بوده‌ایم 🟢نگرانی ما از دانش غربی در حوزۀ اسلام از چه ناحیه ای بوده است؟ 🟢سه دوره در مطالعات اسلام شناسی در غرب 🟢انتقاد از مطالعات اسلامی جدید در غرب حق ماست 🟢درک این که شرق‌شناسی دانشی برای مخاطبان مسلمان و غیر مسلمان است 🟢شکاف‌های فکری و تاریخی عمیق غرب مسیحی و شرق اسلامی 🟢شرق‌شناسی، علم و شبه علم 🟢شرق‌شناسی تحت‌الشعاع نفرت‌های بین‌الادیانی 🟢شتاب مطالعات اسلامی در غرب در سال‌های اخیر 🟢تفاوت سطح پژوهش ما و آنها 🟢ستایش از حضرت محمد در آثار قرن ۱۸ و ۱۹ اروپا و انعکاس آن در ایران 🟢اتهام غرب‌زدگی و شرق‌شناسی 🟢مفهوم تمدن اسلامی و تحقیقات عریض و طویل نخستین بار در شرق‌شناسی پدید آمد 🟢جمع کردن میان عقیده و تحقیق چگونه ممکن است؟ 🟢آیندۀ مطالعات اسلامی در غرب شگفت‌تر از قبل خواهد بود 🟢آیا تحمل ما نسبت به پاره‌ای از انتقادهای شرق‌شناسان بیشتر شده است؟ 🟢شرق‌شناسی، شرق‌شناسان و استعمار 🟢شرق‌شناسی روسی جهت‌دارترین نوع شرق‌شناسی 🟢آیا گسترش مطالعات غربی خطرناک است؟ 🟢علم خطرناک از رابرت اروین 🟢مطالعات شرق‌شناسی همچنان متهم است
⭐️ جلسه اول: مقدمه‌ای در خصوص سنگ نوشته‌های صفایی و زبانهای سامی (یوتیوب | آپارات)
🔵معرفی اولیه کتاب «دین و مناسک کوچ‌گران عربستان پیشا اسلامی: یک بازسازی بر اساس سنگ‌نوشته‌های صفایی» از الجلاد 🔵سنگ نوشته‌های «صفایی» چیستند؟ 🟢خط 🟢محدوده جغرافیایی 🟢تاریخ‌گذاری 🔵زبان صفایی و زبانهای عربستانی شمالی باستان 🔵درختواره تبارشناسی زبانهای سامی، دیدگاه قدیمی پژوهشگران 🔵درختواره تبارشناسی زبانهای سامی، دیدگاه جدید پژوهشگران 🔵جایگاه زبان صفایی در درختواره تبارشناسی زبانهای سامی 🔵سنگ‌نوشته‌های «عربی باستان» به چه کار می‌آیند؟ 🟢در سطح محتوا ✔️تحلیل مفردات قرآنی و ریشه‌شناسی ✔️بازسازی بخشی از بافتار قرآنی 🟢در سطح بیان ✔️تبیین یک بیان ادبی خاص ✔️تبیین بیان‌های کلان قرآنی: مورد وزن و فاصله
⭐️ جلسه دوم: مرور پیشگفتار، فصل اول و فصل دوم کتاب - بخش اول (یوتیوب | آپارات)
🔵پیشگفتار کتاب 🔵مروری بر فهرست موضوعات کتاب 🔵مرور فصل اول کتاب: مقدمه 🟢دین و سنگ‌نوشته‌های کوچ‌گران پیشااسلامی: از ثمودی B تا صفایی 🟢مشکل بازسازی بر اساس سنگ‌نوشته‌ها و رویکرد احمد الجلاد 🟢دامنه و روش شناسی ✔️ساختار روایی سنگ‌نوشته‌های صفایی 🟢نکات روشی انتهایی 🔵مرور فصل دوم کتاب: مناسک 🟢قربانی حیوانات ✔️قربانی پیش از سفر یا جنگ ✔️قربانی‌های فصلی ✔️مکان قربانی: صَمد (به سکون میم) ✔️قربانی به منظور شکرگزاری
⭐️ جلسه سوم: مرور فصل دوم کتاب - بخش دوم (یوتیوب | آپارات)
🔵برپا کردن سنگ « نَصَب» 🟢«نصب»، «نفس» و سازه‌هایی برای مردگان 🔵پناهگاه آیینی: «ستر» 🟢مقایسه «ستر» صفایی و خانه کعبه 🟢مجسمه‌ها 🟢نکته تکمیلی: انصاب و اصنام 🔵آیین زیارت: «حج» 🟢دوره زمانی حج 🟢اماکن زیارت حج 🟢نکته تکمیلی: رد پایی از قوم عاد 🔵طهارت آیینی 🔵پیشکش‌ها 🟢پیشکش‌های نامعین 🟢قربانی‌های سوختنی و جرعه‌افشانی 🟢پیشکش تصاویر به خدایان 🔵نذر و قسم 🔵آب مقدس 🔵نکته تکمیلی: معرفی یک اثر در خصوص تصاویر موجود در سنگ‌نوشته‌های صفایی
⭐️ جلسه چهارم: مرور فصل‌های سوم تا هشتم کتاب (یوتیوب | آپارات)
🔵مرور فصل سوم: خدایان و نقش آنها در زندگی انسان‌ها 🟢مکان خدایان 🟢جدّها 🟢خدایان و پرستندگان آنها 🟢گناه، اطاعت و توبه 🟢رها شدن توسط خدایان 🔵مرور فصل چهارم: سرنوشت 🔵مرور فصل پنجم: زندگی پس از مرگ 🟢سازه‌های تدفینی 🟢فراخوانی نام مردگان 🔵مرور فصل ششم: بازنمایی بصری خدایان و جهان الوهی 🔵مرور فصل هفتم: تقویت [اثر دعا] و چرایی نگارش 🟢سنگ‌نوشته‌ها 🔵مرور فصل هشتم: بازسازی جهان‌بینی
⭐️ چکیده: آنتونی در این ارائه، درباره کتاب اخیرش "محمد و امپراتوری‌های ایمان" (انتشارات دانشگاه کالیفرنیا، ۲۰۲۰) بحث می‌کند و به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه خوانش‌های انتقادی منابع غیرمسلمان و مسلمان در کنار هم می‌تواند جان تازه‌ای به مطالعه تاریخی زندگانی محمد[ص] و تحولی که پیام او در جهان ایجاد کرد، ببخشد. او نشان می‌دهد که چگونه با قرار دادن این منابع در بافتار تاریخی فکر و فرهنگ دوران باستان متأخر، می‌توان ارزیابی تازه‌ای از منابع اولیه زندگی محمد[ص] داشت. همچنین این مساله را می‌کاود که چه بینش‌های جدیدی را می‌توان از بررسی سنت‌های چندلایه‌ای پیرامون زندگی ایشان به دست آورد.
⭐️ معرفی: شان آنتونی دکترای خود را در سال ۲۰۰۹ از دانشگاه شیکاگو با نگارش پایان‌نامه‌ای درباره عبدالله بن سبا دریافت کرده و پس از آن در موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون، دانشگاه ارگون و دانشگاه ایالتی اوهایو به فعالیت پژوهشی و تدریس پرداخته است. جدیدترین کتاب او با عنوان "محمد و امپراتوری‌های ایمان: برساخت پیامبر اسلام" (انتشارات دانشگاه کالیفرنیا، ۲۰۲۰) یکی از مهم‌ترین آثار آکادمیک در سال‌های اخیر درباره پیامبر به شمار می‌رود که با استقبال خوبی مواجه شده است.
▶️ مشاهدۀ نسخۀ کامل ارائه (۴۹ دقیقه) با زیرنویس فارسی اختصاصی در یوتوب انعکاس
In this talk Anthony discusses his recent book, "Muhammad and the Empires of Faith", which explores how critical readings of non-Muslim and Muslim sources in tandem can breathe new life into the historical study of Muhammad and how his message transformed the world. The book argues that, by placing these sources within the intellectual and cultural world of Late Antiquity, one might offer a fresh assessment of the earliest sources for Muhammad’s life, and it also explores what new insights stand to be gained from examining anew the multilayered traditions surrounding his life.
⭐️چکیده: بیشتر محققین تاریخ اسلام هم قرآن و هم پیمان مدینه را متونی می‌دانند که از صدر اسلام نشأت گرفته‌اند. در عین حال، به نظر می‌رسد که در قرآن اشاره مستقیمی به پیمان مدینه وجود ندارد. تا حدی در نتیجه این فقدان، بررسی دقیقی از ارتباط میان این قرآن و پیمان مدینه وجود ندارد. گودرزی در این ارائه با مروری بر پیمان مدینه و سوره مائده نشان می‌دهد که شباهت قابل توجهی میان این دو متن وجود دارد: هر دو به رابطه مومنین با اهل کتاب (علی الخصوص یهودیان) می‌پردازند و بر حرمت قتل و لزوم قصاص تاکید دارند. در کنار این تشابه موضوعی، از نظر لغوی هم بین این دو متن هم‌پوشانی وجود دارد. علاوه بر ذکر این شباهت‌های موضوعی و لغوی، این ارائه فرضیاتی را درباره رابطه احتمالی میان پیمان مدینه و سوره مائده مطرح می‌سازد.
⭐️معرفی: محسن گودرزی کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه استنفورد و دورۀ دکتری را در دانشگاه هاروارد گذرانده است. او پیشتر در دانشگاه مینسوتا به تدریس پرداخته و از ۲۰۲۱ استاد و عضو هیئت علمی مدرسه الهیات دانشگاه هاروارد است. پژوهش‌های او عمدتا در حوزه مطالعات قرآنی و تاریخ اسلام متقدّم است و به زمینه‌های گوناگون پژوهش از جمله تفسیر، کلام و فقه علاقه دارد. تمرکز پژوهش‌های او بر اندیشۀ اسلامی و جنبه‌های اجتماعی ظهور اسلام به‌ویژه در بررسی قرآن و ارتباط آن با ادبیات باستان متأخر و تاریخ متنی آن است. گودرزی به همراه بهنام صادقی مقالۀ مفصل و مهم «صنعا-۱ و ریشه‌های قرآن» را در سال ۲۰۱۲ به انتشار رسانده است.
▶️این برنامه به طور زنده از طریق صفحه انعکاس در یوتوبو آپارات پخش خواهد شد و شرکت در آن برای عموم آزاد است.
فرازی از سورۀ مائده (آیات ۱۱۲ تا ۱۱۵) حکایت می‌کند که شاگردان عیسی از او پرسیدند که آیا خداوند می‌تواند برای آنها سفره یا مائده‌ای از بهشت بفرستد. اهمیت این حکایت و مرجع دقیق اشارات آن، همواره در قرآن‌پژوهی [مدرن] مورد بحث بوده است. این تحقیق در ابتدا، با نشان دادن ارتباط این فراز به آیات قبلی سوره که به عبادت مسیحی اشاره دارد، و این‌که عبادت یکی از دغدغه‌های اصلی سورۀ مائده است، تلاش می‌کند تا نشان دهد که این فراز مورد بحث، ناظر به مراسم عشای رَبّانی یا آیین سپاسگزاری مسیحی است. در ادامه، این تحقیق، بحث مختصری از فهم مسیحیان دوران باستان متاخر از "عشای ربانی" و دعاهای در طول این مراسم ارائه می‌کند، و این‌گونه پیشنهاد می‌کند که روایت قرآن در این فراز و سیاق آن، به طور انتقادی سه مسئله اصلی را مورد توجه قرار داده است: ۱) تأیید عقیده مسیحی در آیین عشای ربانی، ۲) ظرفیت این آیین برای ایجاد بخشش و نجات، و ۳) انگاره‌ای مرتبط که مسیح را به عنوان واسطه اصلی بین خدا (پدر) و بشریت می‌بیند. به نظر می رسد این انتقادات نسبت به شیوۀ عبادت مسیحی، واکنشی است به انتقاد مسیحیان [آن زمان] از شیوۀ عبادت مؤمنان [به اسلام]، که پیش از این در سوره به آن اشاره شده است.
✔️محسن گودرزی از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و تحقیقات گسترده‌ای دربارۀ سورۀ مائده داشته که بخش دیگری از آن تحقیقات را در سخنرانی عمومی خود در این مدرسه ارائه کرد. (چکیدۀ ارائه | مشاهده ویدئو)
📼 اهمیت یادگیری زبانهای سامی در دینپژوهی و مطالعات فرهنگی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا بر کسی پوشیده نیست. بااین‌حال دوره‌های معدودی وجود دارند تا به آموزش این زبان‌ها بپردازند.
🔆مرکز دینپژوهی حنیف در همکاری با 🔵انعکاس بر آن شده تا با برگزاری دورۀ مقدمات زبانهای سامی کمکی به علاقه‌مندان و پژوهشگران این حوزه کند. این دوره با چهار کلاس حبشی (گعز)، عبری، سریانی و صفایی در پاییز و زمستان ۱۴۰۲ برگزار خواهد.
