💠 معرفی مقالۀ «ایشان تنها جادوگرند؟: تحلیلی زبان‌شناسانه از آیۀ ۶۳ سوره طه با استفاده از مشابه‌های قرآنی آن»

🖋 ماراین فان‌پوتن (دانشگاه لایدن)

🔵نسخۀ منتشر شده در پایگاه مجله انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی

van Putten, M. (2023). Are these Nothing but Sorcerers? – A linguistic analysis of Q Ṭā-Hā 20:63 using intra-Qurʾānic parallels. Journal of the International Qur’anic Studies Association. https://doi.org/10.1515/jiqsa-2023-0002

⬇️ دریافت مقاله

⭐️ چکیده

تعبیر ﴿إِنَّ هَذَانِ لَسَاحِرَانِ﴾ [مطابق برخی قرائات غیر حفص از عاصم]‏‌ در آیۀ ۶۳ سوره طه، که ظاهراً برخلاف نحوِ (دستور زبان) عربی است، هم در منابع سنتی اسلامی و هم در بررسی‌های مدرن، آبستن بحث‌های مفصلی بوده است.

هدف این مقاله ارزیابی دوبارۀ ساختار دستوری حاکم بر قرائت‌های مختلف این آیه است. در این ارزیابی با در نظر گرفتن نحو حاکم بر سایر ساختارهای قابل قیاس در قرآن، به جای گونۀ رایج و هنجاری آن -که توسط نحویان قرون میانه تثبیت شده-، ساختار نحوی آیه مجددا بررسی شده است.

با تجزیه و تحلیل این آیه در چارچوب دیگر آیات مشابه قرآنی، می‌توان استدلال کرد که قرائت کم‌بسامد "إِنْ هَذَانِ لَسَاحِرَان" قرائت اصلی منظور از متن عثمانی است؛ در حالی که قرائت غالب "إِنّ هَذَانِ لَسَاحِرَان" که از نظر نحوی مشکل‌زاست، می‌تواند به‌عنوان برایندی از قرائت‌های رایج غیرعثمانی تلقی شود. همچنین با مقایسۀ این آیه با آیات دیگر نشان داده می‌شود که می‌توان به درک عمیق‌تری از آیاتی با ساخت‌هایی مشابه آیۀ ۴ سوره طارق: ﴿إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَّمَّا عَلَيْهَا حَافِظ‎﴾‏ دست یافت و بر برخی قرائات رسمی رقیب این آیات پرتوی تازه بیفکنیم.

⭐️ جمع‌بندی

امید است که این بحث در نحو قرآن اهمیت استفاده از خود متن قرآن را برای درک نحو آن پررنگ کند. قرآن مجموعه‌ای متکی‌به‌خود است و غالباً ساخت‌هایی دارد که خارج از آن- حتی اگر یافت شوند- نادرند. با پایبندی تام به آنچه می‌توان از بخش‌های مختلف قرآن به دست آورد و بررسی دقیق قرائت‌های گوناگون مربوطه در چنین جاهایی، می‌توان به بینش‌های جدیدی دست یافت که در استنتاج‌های نحویان متاخر دست‌یاب نبوده و تنها از خود این مجموعه [=ساختارهای نحوی به کارگرفته شده داخل قرآن] حاصل می‌شود.

با این وجود، همزمان با تلاش برای استخراج نحو قرآن بدین شیوۀ [جدید]، باید بر اهمیت آثار نحوی-تفسیری قرون میانه نیز تاکید فراوان داشت. چنین آثاری اغلب رویکردی حداکثری برای ارائۀ گزینه‌های مختلف [در جهت تبیین نحوی ساختار آیه] دارند و نمی‌توان همواره با استفاده از آن‌ها به پاسخی روشن در مورد اینکه بهترین فهم چیست رسید. با این حال این آثار مجموعه‌ای خطیر از آراء موجود هستند و نمای کلیِ گسترده‌ای از تفاسیر مختلف موجود را ارائه می‌دهند.

با اتخاذ رویکردی تطبیقی به ساختارهای موازی در مجموعۀ ساختارهای قرآنی می‌توان تصمیم گرفت که قانع‌کننده‌ترین تبیین نحوی کدام است. با اتخاذ این شیوه روشن می‌شود که آیۀ ۶۳ سوره طه را که در ابتدا یک خطای نحوی به نظر می‌رسید، می‌توان در چارچوب نحوِ مورد تأیید این مجموعه فهم کرد. همچنین آشکار می‌شود که این آیه اگر به صورت متداول آن یعنی به صورت "إِنْ هَذَانِ لَسَاحِرَان" [مطابق قرائت حفص از عاصم] خوانده شود، صورتی نادر اما قابل فهم است: «اینها قطعاً جادوگرند!»

✅ برای مطالعه خلاصه مقاله به قلم نویسنده به اینجا مراجعه کنید.

✅برای تحلیل نحویِ قرائت مشهور، به اینجا مراجعه کنید.

#انعکاس_مقاله
@inekas

‌
🔹 آنلاین شدن شماری از کهن‌ترین نسخ خطی اسلامی کتابخانه لایدن

کتابخانۀ دانشگاه لایدن (هلند)، تأسیس شده به سال ۱۵۷۵ میلادی، بی‌شک از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین کتابخانه‌های اروپایی در زمینۀ منابع مطالعات اسلامی است (برای معرفی کوتاه تاریخچه کتابخانه و رشته‌های مطالعات شرقی در دانشکده لایدن، بنگرید به این رشتوی ایهاب بدیوی [استاد دانشگاه لایدن]).

این کتابخانه، گذشته از منابع چاپی و آثار آکادمیک مرتبط با مطالعات اسلامی، شامل مجموعه‌ای بزرگ از نسخ خطی خاورمیانه است که در حدود شش هزار و پانصد نسخ خطی بسیار ارزشمند در آن نگهداری می‌شود که حوزه‌ای فراتر از خاورمیانه را پوشش می‌دهد و شامل آثاری از شمال آفریقا، آسیای مرکزی، چین غربی، اروپای جنوب شرقی و جامعه یهودیان نیز می‌شود.

این مجموعه‌ها عمدتاً شامل نسخ خطی عربی، فارسی و ترکی (عثمانی) است، اما مجموعه‌های کوچک‌تری هستند که به زبان‌های عبری، آرامی، سریانی، اتیوپیایی، عربی جنوبی، ارمنی و بربر نوشته شده‌اند.

اگر چه محور این مجموعه، متون دینی (اسلامی، یهودی و مسیحی) اند، طیف گسترده‌ای از موضوعات دیگر نظیر ادبیات و هنر و علم نیز در آن‌ها یافت می‌شود.

⭐نمونه‌هایی از نسخ خطی برجسته این کتابخانه :

☑ نسخه خطی غریب الحدیث از قاسم بن سلام (م. ۲۲۴ ق) با تاریخ کتابت ۲۵۲ قمری: این نسخه، به عنوان کهن‌ترین نسخۀ خطی کاغذی اسلامی [تاریخ‌دار] شناخته می‌شود.

☑  نسخه خطی قرآنی نفیس از شمال آفریقا (قرن ۶ هـ.ق). به‌نظر می‌رسد صاحب نسخه، در قرن ۱۶ میلادی برخی حروف عربی آن را به عبری آوانگاری کرده است. (معرفی النور سلار از این نسخه)

☑ نسخ خطی ترکی عثمانی: شامل نسخ خطی از کتابخانه‌های سلاطین عثمانی و ممالیک و امیران ایوبی که توسط لونیوس وارنر بین سال‌های ۱۶۴۵ و ۱۶۶۵ بدست آمد.

🔴 در روزهای اخیر و در ادامۀ سنت نیکوی کتابخانه‌های مهم در فراهم‌ساختن دسترسی آزاد به نسخ خطی، کتابخانۀ دانشگاه لایدن ۴۴۳ نسخه جدید از کهن‌ترین نسخ خطی عربی، فارسی و ترکی خود را در دسترس عموم قرار داده است. (به نقل از سایت کتابخانه)

🌎 مجموعه نسخ خطی دیجیتال دانشگاه لایدن، از طریق این لینک قابل دسترسی است.

#انعکاس_ابزار
@inekas

💎 مرور کتاب قرآن در بافت تاریخی آن

کتاب حاضر ویراسته‌ی گابریل سعید رینولدز، دستاورد کنفرانسی است که در سال ۲۰۰۵ با عنوان "به‌سوی خوانشی نو از قرآن" در دانشگاه نوتردام برگزار گردید. برگزاری این کنفرانس چند سالی پس از انتشار کتاب «خوانش سریانی- آرامی قرآن» از کریستوف لوکزنبرگ بود که موجب توجه قرآن‌پژوهان غربی به ارتباط قرآن با متون سریانی مسیحی شده بود و به همین خاطر بسیاری از مقالات این کتاب، به نقد و بررسی آراء تازه مطرح شده او پرداختند.

دنیل مدیگان در پیشگفتار کتاب چنین بیان می‌کند: کتاب لوکزنبرگ توجه مردم و روزنامه­‌نگاران را به­ شدت جلب کرد اما بیش­تر پژوهشگران بدان اعتنایی نکردند. شرکت­‌کنندگان در کنفرانس نوتردام که این کتاب ارزشمند حاصل آن است، گرچه عموماً کتاب لوکزنبرگ را نپذیرفته­‌اند، آن را به مثابه نقطه آغازی برای تلاش و تمرکز دوباره بر حوزهٔ پیچیده مطالعات قرآنی معاصر تلقی کرده­‌اند.

مسئلهٔ محوری در کنفرانس نوتردام رابطه قرآن با دوران باستان متاخر است که در دهه‌های اخیر توسط قرآن‌پژوهان نادیده گرفته شده بود. پژوهشگران بیش‌تر قرآن را از منظر مفسران سده‌های میانی می‌نگریستند. موضوعات مطرح شده در این کنفرانس موجب شکل‌گیری روش‌های نوین مطالعات قرآنی در تحقیقات قرآن‌پژوهان گردید.

این کنفرانس و مجموعه مقالات آن از دو جنبه حائز اهمیت بود:
۱. ارزیابی نقادانه مسائل مطرح شده توسط تجدیدنظرطلبانی مثل لوکزنبرگ و نقد بررسی آن‌ها
۲. تشویق به انجام مطالعات قرآنی مستقل از نظر مفسران و با توجه به بافت کهنی که قرآن در آن بافت آمده است.

🗂 بخش‌های کتاب :

درآمد: مطالعات قرآنی و اختلافات آن
رینولدز در این درآمد مفصل به پیچیدگی معنای واژگان قرآن برخلاف آن‌چه در باور رایج بدیهی و کاملا روشن به نظر می‌آید اشاره می‌نماید و این باور را حاصل دو عامل اساسی می‌داند؛ اول بی‌پروایی مترجمان در انتخاب یک معنا از میان معانی متعدد یک واژه و دوم چاپ نسخه معیار با عنوان نسخه قاهره در مصر به عنوان نسخه رسمی قرآن. در قسمت دوم درآمد، رینولدز به مناقشات فزاینده دهه‌های اخیر در باب خاستگاه قرآن می‌پردازد و ادعاهای بحث‌برانگیز افرادی چون لولینگ، ونزبرو، نِوُو و لوکزنبرگ که عمده گزارش‌های مربوط به خاستگاه قرآن در منابع اسلامی در سده‌های میانی را بدون اعتبار تاریخی قلمداد کرده‌اند مورد انتقاد قرار می‌دهد. رینولدز معتقد است این محققان باید با نگاهی نو و فارغ از این منابع به فقره‌های قرآن بنگرند تا تفسیری جدید از آن به دست آید.

بخش اول: شواهد زبانی و قرآنی
در این بخش نویسندگان با روش تلفیق زبان‌شناسی و تاریخ به مجادلات اخیر قرآن‌پژوهی پاسخ می‌دهند. اگرچه لوکزنبرگ عمدا ملاحظات تاریخی را در واژه‌شناسی در نظر نمی‌گیرد اما نویسندگان این مقالات این مهم را به‌خوبی در نظر داشته‌اند. بخش اول به مقالات مرتبط با شواهد زبانی و تاریخی اختصاص یافته‌است.

بخش دوم: بافت دینی خاور نزدیک در عهد باستان متاخر
این بخش بر پیوند قرآن با بافت آن و به ویژه سنت مسیحی اشاره دارد. عمده انتشارات در دهه‌های اخیر دربردارنده نگاهی گذشته‌نگر بوده‌اند اما پژوهشگران این مقالات دانش خود در زمینه تاریخ دین و زبان محلی را به کار می‌گیرند تا دیدگاه بافت محور قانع کننده‌ای برای خاستگاه‌های اسلام فراهم آورند.

بخش سوم: مطالعه‌ی انتقادی قرآن و سنت تفسیری اسلامی
در این بخش بر اهمیت مطالعهٔ نقادانه قرآن تأکید می‌شود.

🗂عناوین کتاب و نام نویسندگان:

درآمد: مطالعات قرآنی و اختلافات آن
گابریل سعید رینولدز

۱. قرآن در پژوهش‌های آکادمیک اخیر: چالش‌ها و نیازها
فرد مگرو دانر

۲. کتیبه‌شناسی و زمینهٔ زبان‌شناختی قرآن
رابرت هویلند

۳. پژوهش‌های اخیر دربارهٔ ساختار قرآن
گرهارد باورینگ

۴. بازنگری در مسئلهٔ تالیف قرآن: آیا قرآن تا حدی ثمرهٔ کاری تدریجی و گروهی است؟
کلود ژیلیو

۵. داستان‌های مسیحی و قرآن عربی: "اصحاب غار" در سوره کهف و در سنت مسیحیت سریانی
سیدنی گریفیث

۶. تاملی در باب تاثیر الهیات مسیحی بر قرآن
سمیر خلیل سمیر

۷. بازبینی تصویر مریم در قرآن
سلیمان مراد

۸. افسانه‌ی اسکندر در قرآن (کهف: ۸۳-۱۰۲)
کوین ون‌بلیدل

۹. فراسوی تک‌واژه‌ها: مائدة-شیطان-جبت‌وطاغوت. سازوکارهای انتقال به بایبل حبشی (گعز) و متن قرآن
مانفرد کروپ

۱۰. اسلام نوپا در منابع سریانی سدهٔ هفتم
عبدالمسیح سعدی

۱۱. یادداشت‌هایی دربارهٔ تصحیح‌های قرآن در سده‌های میانه و دوران جدید
دوین استوارت
[نقد بهنام صادقی بر این مقاله]

۱۲. سریانی در قرآن: نظریات کلاسیک مسلمانان
آندرو ریپین

⭐ ترجمهٔ این کتاب توسط سعید شفیعی اخیرا به انتشار رسیده است. (گابریل رینولدز، ترجمه: سعید شفیعی، چاپ نخست، نشر حکمت، ۱۴۰۲)

⬇️صفحات نخست کتاب (انگلیسی)
⬇️صفحات نخست ترجمه سعید شفیعی
⬇️مرور نصرت نیلساز

به کوشش: راضیه شریف‌زاده

#انعکاس_کتاب

@inekas

‌
📼 مفهوم اسلامی «عربیت»: قرائتی جدید از گفتمان قرآنی حول «اعراب»

🎓 راشد گویال (پژوهشگر دانشگاه توبینگن)

این تصور از گذشته دور شکل گرفته که ستیز با بیابان‌نشینان در اندیشۀ مسلمانان، سرچشمه در متن قرآن دارد. بر اساس تفاسير كلاسيك و تمامی ترجمه‌های قرآن به زبان‌های اروپایی، گروهی كه در آیاتی چند از قرآن با تعبیر «اعراب» از ایشان نام برده شده و ایشان در آن به خاطر عدم ايمانشان مورد سرزنش قرار گرفته‌اند، «عشایر»، «بيابان‌نشينان» و يا مانند آن هستند. گویال استدلال می‌کند که این دیدگاه برداشتی متأخر از بیابان‌نشینی است که به صورتی زمان‌پریشانه به اصطلاح رایج در عصر قرآن تحمیل شده است و باید به کنار گذاشته شود.

به نظر گویال، با مطالعۀ قرآن و سنت اسلامی در پرتو شواهد شعری و سنگ‌نبشته‌های قرون متقدم، می‌توان استظهار کرد که اصطلاح قرآنی «اعراب»، حداقل در دوره حیات محمد [ص] به معنای «قوم عرب» است و نه «بیابان‌نشینان». از جمله پیامدهای این قرائت از قرآن این است که جامعۀ نوپای مؤمنان در دوره‌ای خود را از «قوم عرب» جدا می‌دانستند و «عربیت» را به کنار گذاشته بودند، مفهومی از هویت اسلامی و عربی که با آن‌چه که در دوران خلافت اولیه مورد تأیید قرار گرفت مخالف و متفاوت است.

🔵راشد گویال، دانش‌آموختۀ دکتری مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه کُرنل آمریکا و پژوهشگر عضو در پروژه QaSLA (قرآن به مثابۀ منبعی در باستان متأخر) در دانشگاه توبینگن آلمان است.

🗓 پنجشنبه ۲۹ تیر ۱۴۰۲
ساعت ۱۹:۳۰ (به وقت تهران)

⭐️ پیوند ثبت‌نام در رویداد
🗓 افزودن به گوگل‌کلندر

#انعکاس_رویداد
@Inekas

‌
💎 مغازیِ موسی بن‌عُقبَه (د. ۱۴۱ قـ)،‌ کهن‌ترین کتاب سیره‌نگاری نسخه‌دار، توسط انتشارات «البَشیر بِنعَطیَة» در مراکش منتشر شد.

⭐️ سخن ناشر:
این کتاب کهن‌ترین کتابِ سیره‌نگاریِ سنددار است که پس از ۱۳ سده، نسخه‌ای منحصربفرد از آن به دست آمده است. بالاتر از آن، این کتاب به‌اعتقاد شافعی (د. ۲۰۴) و مالک بن‌انس (د. ۱۷۹)، صحیح‌ترین سیرهٔ نگاشته‌شده است و مالک آن را به مغازیِ ابن‌اسحاق ترجیح می‌داده است که با این اعتبار جای دارد که آن را یکی از سه اثر معتبر نزد علمای مغرب به‌شمار آوریم: قرائتِ نافع، مُوَطّا مالک و پس از آن مغازی ابن‌عقبه.

⭐️ به‌گفتهٔ شان آنتونی، ”یافته‌ای شگفت از استاد محمد الطّبرانی، که دانشوری برجسته و پیرایشگری درجه‌یک است: مغازی موسی بن‌عقبه، از کهن‌ترین زندگی‌نامه‌های نوشته‌شدهٔ پیامبر است که مالک بن‌انس آن را به مغازیِ ابن‌‌اسحاق ترجیح می‌داده است.”

دکتر محمّد الطّبرانی، استاد دانشگاه قاضی عَیّاض در مراکش، تک‌نسخهٔ نبردنامه (مغازی)، نوشتهٔ موسی بن‌عقبة بن‌ابی‌عیّاش (د. ۱۴۱) را کشف کرده،‌ از گمنامی به‌در آورده و به پیرایش و پژوهش آن در دو دفتر، پس از آنکه این کتاب دیرزمانی از نظرها پنهان بود، همت گمارده است.

⭐️ به‌نقل از ایهاب بدیوی:
پیش از این کشف می‌دانستیم که بخش‌هایی از این اثر در یک دست‌نوشته باقی مانده که در برلین نگهداری می‌شود («قطعه»، مجموعهٔ Ahlwardt 1554) و ادوارد زاخائو آن را در سال ۱۹۰۴ به آلمانی ترجمه و منتشر کرده است. پیرایشِ زاخائو برپایهٔ منتخبی از بیست روایت است که یوسف بن‌محمّد بن‌عمر بن‌قاضی شُهبَه (د. ۷۸۹) گرد آورده است. خلاصه‌ای ناقص نیز از آلمانی به انگلیسی در کتابِ «زندگانیِ محمّد» (The Life of Muhammad) نوشتهٔ گیوم (۱۹۵۵) یافت می‌شود.

در منابعِ سده‌های میانه، موسی بن‌عقبة بسیار تحسین شده و در کتبِ آن دوران، به مغازیِ او فراوان استناد شده است، به‌ویژه در صحاح ستّۀ اهل‌سنّت (کتب ششگانۀ احادیثِ صحیح).

در مغازی، موسی بن‌عقبة از منابعِ پرشماری بهره برده که از مهم‌ترینشان می‌توان به ابن‌شِهاب زُهری (د. ۱۲۳)، نافع مولای ابن‌عمر (د. ۱۰۸)، سالم بن‌عبدالله بن عمر (د. ۱۰۶) و دیگران اشاره کرد.

🔵ترجمه و گردآوری: علی خمامی

🔵 برای آشنایی بیشتر،‌ ر.ک:
- گرگور شولر، یافته‌های جدید درباره مغازی موسی بن‌عقبة
- حسین مرادی‌نسب، مرورى بر کتاب مغازى موسى بن‌عقبة

#انعکاس_کتاب
@inekas

‌
🔵 سومین مدرسه تابستانی انعکاس | شهریور ۱۴۰۲
🔵«محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی»

👥 با مشارکت دانشگاه اکستر و مرکز دین‌پژوهی حنیف


➕ ۴۴ ساعت ارائه علمی با پرسش و پاسخ در ۷ روز
➕ ۲، ۳، ۹، ۱۰، ۱۵، ۱۶ و ۱۷ شهریور ۱۴۰۲ | از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۲۰:۳۰ به وقت تهران
➕ با حضور ۲۴ استاد از دانشگاه‌های ۹ کشور: ۷ ارائه به زبان فارسی و ۱۷ ارائه به زبان انگلیسی (با ترجمهٔ همزمان فارسی)


📄 محورهای اصلی برنامه:
◀️ جزیرة‌العرب و مدینه در عصر نبوی
◀️ سیره و زندگانی پیامبر
◀️ سرگذشت خانواده پیامبر
◀️ جایگاه پیامبر در فرهنگ جوامع اسلامی متأخر
◀️ پیامبر در منابع غیر اسلامی


⭐️ فهرست ارائه‌کنندگان و عناوین ارائه‌ها را در اینجا ببینید.
📄 برای مطالعه چکیده ارائه‌ها و معرفی ارائه‌کنندگان به کتابچه مدرسه رجوع کنید.

🗓 مهلت ثبت‌نام: تا ۳۱ مرداد ۱۴۰۲

🎓 تخفیف ویژه دانشجویی
📄 اعطای گواهی‌نامه
🌐 برگزاری جلسات در Zoom
💬 با ترجمهٔ همزمان فارسی
📷 امکان ثبت‌نام به صورت روزانه

🌐 برای ثبت‌نام و کسب اطلاعات بیشتر:

🔵 inekas.org

یا به @Inekas_admin پیام بدهید.

#رویداد_انعکاس
@inekas

‌
🔵 Third Inekas Summer School | 2023
🔵 "Muhammad: Life, Society, and Legacy"

👥 In collaboration with the Institute of Arab and Islamic Studies at the University of Exeter (UK), and Hanif Center for Religious Studies (Iran)

➕ 24 presentations, 17 in English and 7 in Persian, in 7 days
An opportunity for students interested in Islamic or Middle Eastern studies to improve their Persian for academic purposes
➕ August 24th, 25th, 31st, and September 1st, 6th, 7th, and 8th
From 11:30 to 18:00 BST (6:30 to 13:00 EDT)

📄 A glimpse into recent scholarship on:
➡️ Pre-Islamic and Early Islamic Arabian Peninsula and Medina
➡️ Muhammad's Biography and Sira
➡️ Muhammad's Family
➡️ Muhammad's Cultural Legacy in the Muslim Societies
➡️ Muhammad in Non-Muslim Sources


🗓 Deadline for Early-Bird Registeration: August 8th
🗓 Deadline for Registeration: August 23st


🌐 More information and registration, see:
https://www.eventbrite.com/e/690128281267

(For Registration from Iran, see here.
or contact: @Inekas_admin )

@Inekas

‌
🔵 امروز تولد ۲ سالگی انعکاس بود.

«تولد انعکاس» تصادفی بود، تقریباً همه چیزش؛ از اصل شکل‌گیری و انتخاب نام گرفته تا موضوع اولین مدرسه تابستانی.
اما یک چیز تصادفی نبود؛ تلاش برای رشد و ارتقاء فضای مطالعات اسلامی در دانشگاه‌های ایران که دل‌مشغولی مشترک حلقه‌ای بود که در بستر «نخستین مدرسهٔ تابستانی انعکاس» گرد هم آمده بودند.

انعکاس در این دو سال تلاش کرده تا دستیار دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات اسلامی باشد، برای آشنایی با آخرین پژوهش‌های استاندارد، جدی و روشمند در حوزهٔ مطالعات اسلامی در جهان، شناساندن پژوهشگران برجسته و فراهم ساختن زمینهٔ کار جدی پژوهشی برای پژوهشگران مطالعات اسلامی در حوزهٔ مورد علاقه‌شان.

🔴 انعکاس با مدرسهٔ «قرآن و عهدین» متولد شد و با مدرسهٔ «اسلام در دوره نخستین»، دورهٔ «آشنایی با عهدین» و مدرسهٔ مهارت‌افزایی «مدار» نخستین گام‌های رشدش را برداشت و با مدرسهٔ «محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی» در آستانهٔ قدم بزرگی دیگر است. در این دو سال، «حلقهٔ مطالعاتی انعکاس» قلب تپندهٔ انعکاس بوده و «کانال انعکاس» نمایندهٔ تکاپوهایش، «کتابخانه انعکاس» صندوق دانشش، «ادبیات انعکاس» حاصل تلاش‌هایش و «جایزهٔ انعکاس-حامی» نتیجهٔ بلندپروازی‌اش!

رَه رفتن دراز است و انعکاس نوسفر، هنوز تا رسیدن به بلوغ و ثمر فاصله‌ها دارد. اما امیدواریم که نفس گرم و همت بلند دوستان و همراهان انعکاس بدرقهٔ راهش باشد و بتواند آرام‌آرام مسیر رشد خود را بپیماید.

🔴 اینک در آستانۀ ورود به سومین سال فعالیت انعکاس و در چند قدمی «سومین مدرسهٔ تابستانی انعکاس»، بیش از همیشه، به پشتیبانی دوستان دیده و نادیدهٔ انعکاس دلگرمیم و امیداوریم که بتوانیم آن‌چنان‌که لایق همراهی شماست، مسیر خود را ادامه دهیم!


🟣 این روزها، انعکاس فعالیت خود را در اینستاگرام، X (توئیتر) و یوتوب نیز آغاز کرده؛ اگر هنوز این صفحات جدید انعکاس را دنبال نمی‌کنید، قدم‌تان روی چشم و مقدم‌تان مبارک!

🟣 گزارش فعالیت‌های انعکاس در دو سال گذشته (از ابتدا تا کنون) را در این‌جا بخوانید.

🟣 دسته‌بندی مطالب کانال انعکاس:

#رویداد_انعکاس : رویدادهای برگزارشده
#انعکاس_رویداد : رویدادهای بازتاب‌یافته
#انعکاس_مقاله : مقالات معرفی شده
#انعکاس_کتاب : کتب مرور شده
#انعکاس_ابزار : ابزارهای کاربردی معرفی‌شده

🔵 در جدیدترین مدرسهٔ انعکاس، منتظر شما هستیم!

@inekas

‌
🔵 گزارش فعالیت‌های دوساله انعکاس (مرداد ۱۴۰۰-مرداد ۱۴۰۲)، شامل:

⚫️ مدارس تابستانی (آمار ارایه‌کنندگان+ شرکت‌کنندگان+ گزارش مالی درآمدها و هزینه‌ها)
⚫️ مدارس تخصصی
⚫️ حلقهٔ مطالعاتی
⚫️ مجموعهٔ «انعکاس ادبیات»
⚫️ جایزهٔ سالانهٔ انعکاس-حامی برای نگارش مقاله
⚫️ کانال‌های اطلاع‌رسانی انعکاس

@inekas

‌
🎞 معمای باور یهود به "یدالله مغلوله" در قرآن و شاهدی جدید از مدراش‌های یهود

⏺بخشی از گفت‌وگوی گابریل رینولدز با شری لوین (با زیرنویس فارسی از انعکاس)

🔵 سوره مائده، آیۀ ۶۴ از باور یهودیان به «بسته بودن دست خداوند» گزارش می‌کند: «وَقَالَتِ ٱلیَهُودُ یَدُ ٱللَّهِ مَغلُولَةٌۚ غُلَّت أَیدِیهِم وَلُعِنُوا۟ بِمَا قَالُوا۟ۘ بَل یَدَاهُ مَبسُوطَتَانِ یُنفِقُ كَیفَ یَشَاءُ»

✔️ در کتاب مقدس یهودیان، تا کنون معادل روشنی برای اعتقاد "دست خداوند بسته است" یافت نشده و این پرسش که این آیه ناظر به کدام اعتقاد یهودیان آن زمان است، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است.

✔️ شری لوین (استاد مطالعات ادیان در کالج استون‌هال) در سال ۲۰۱۹ مقاله‌ای منتشر کرد که در آن با ارایه‌ای شواهدی جدید از سنت مدارشی یهود، توانست پاسخی قانع‌کننده برای این پرسش ارایه کند. گزارشی از این مقاله را در اینجا بخوانید.

✔️ شری لوین در گفت‌وگویی که اخیرا با گابریل رینولدز داشته، به طور کوتاه به این شواهد اشاره کرده و یافته‌های خود را در آن مقاله به طور مختصر ارایه کرده است.

✔️ فهرست محتوای ارائه:
0:28 توضیحات کلی درباره مقالۀ شری لوین
2:06 شروع ارائۀ شری لوین
4:55 پیوط چیست؟
6:18 پیوط معروف ربی العازار با عنوان «זְכר את אֲשֶׁר עָשָׂה צָר בְּפִנִים»
9:36 اگر خداوند با یهودیان عهد و رابطه ویژه دارد چرا اجازه داد این اتفاقات وحشتناک برایشان بیافتد؟
13:18 رویارویی با انگارۀ «خدای در زنجیر»
14:38 چرا خاخام‌ها تعلیم می‌دهند که دست خدا در زنجیر است؟
16:03 از نظر خاخام‌ها چرا معبد ویران شد؟
16:30 نظر قرآن چیست؟

✔️ مشاهده نسخه با کیفیت در آپارات

✔️ شری لوین از اساتید مدعو در سومین مدرسه تابستانی انعکاس است و ارائه‌ای دربارۀ واکنش‌های یهودیان صدر اسلام به پیامبر بر اساس ردیه‌های به جا مانده از یهودیان قرون بعد خواهد داشت.

✔️ به کوشش: امیر اشرف واقفی، ریحانه سادات خرم‌شاهی و محمدسجاد انتظاری

#انعکاس_یافته‌ها
@inekas

‌
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲
🔵 محمد [ص]: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی

یکی از درخواست‌های پرتکرار شرکت‌کنندگان در مدارس تابستانی گذشته این بود که با توجه به تخصصی بودن و جزئی بودن ارائه‌های مدرسه تابستانی انعکاس، جلساتی برای آشنایی عمومی با ادبیات پژوهشی مطالعات اسلامی در حوزه موضوع مدرسه برگزار شود. با همین نگاه، امسال سه نشست زیر به عنوان درآمدی بر سومین مدرسه تابستانی انعکاس، برگزار می‌شود:

✅ کاربست شواهد مادی در بازسازی بافتار تاریخی عصر نبوی
وحید صفا (دانش‌آموخته حوزه علمیه تهران)
پنج‌‌شنبه ۲۶ مرداد، ساعت ۱۷ تا ۲۰ (به وقت تهران)
🔸 چکیده

✅ محمد [ص] به مثابه عنصری در فرهنگ مادی و غیر مادی مسلمانان
پیمان اسحاقی (دانش‌آموخته دانشگاه آزاد برلین)
جمعه ۲۷ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)

✅ سیره‌پژوهی در غرب: تاریخچه، روش‌ها و چالش‌ها
فرهاد قدوسی (دانشگاه ایالتی وین)
یکشنبه ۲۹ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)

✅ حضور در این نشست‌ها برای تمامی علاقه‌مندان آزاد و رایگان است. اما به طور خاص به کسانی که قصد شرکت در سومین مدرسه تابستانی انعکاس را دارند و کسانی که برای ثبت‌نام در مدرسه دچار تردید هستند، توصیه می‌شود.

✍️ برای ثبت‌نام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.

#رویداد_انعکاس

@Inekas

‌
🎞 نسخۀ مزمور دمشق، عربی میانه و میراث حجازی کهن

🟣 ارائۀ وحید صفا در حلقۀ مطالعاتی انعکاس (شنبه ۱۷ تیر ۱۴۰۲)

💠"نسخۀ مزمور دمشق" ترجمه‌ای کهن به زبان عربی و خط یونانی از بخش‌هایی از مزمور ۷۸ عهد عتیق است که در اوایل قرن بیستم در مسجد اموی دمشق پیدا شد. این متن با توجه به قدمت (احتمالا قرن ۲ه/۸م) و خط آن، از نظر مطالعۀ تاریخ زبان عربی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.

#احمد_الجلاد ( استاد دانشگاه ایالتی اوهایو) در کتاب The Damascus Psalm Fragment: Middle Arabic and the Legacy of Old Ḥigāzī به تفصیل در مورد این متن، ویژگی‌های زبان شناختی و دستاوردهای آن برای مطالعه تاریخ زبان عربی به گفت‌وگو نشسته است. در این ارائه، با محوریت این کتاب، به معرفی این نسخه و تاثیر آن در نظریات پیدایش زبان عربی می‌پردازیم.

🎞 مشاهده نسخه کامل ارائه در یوتوب و آپارات

📝 فهرست محتوای ارائه:
خط یونانی و زبان عربی
معرفی کلی این نسخه
کتاب احمد الجلاد دربارۀ این نسخه
نحو عربی سنتی
خط یا قرائت سنتی، مسئله این است!
نسخۀ مزامیر دمشق و کارکرد آن
ابداعات مشترک حجازی کهن
حجازی کهن و بازتاب آن در منابع سنتی نحو عربی کلاسیک
سه نظریه در مورد پیدایش زبان عربی کلاسیک و نسبت آن با حجازی کهن

#انعکاس_کتاب
#گفتار_انعکاس

@inekas

💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست اول

🔵 کاربست شواهد مادی در بازسازی بافتار تاریخی عصر نبوی

👤 ارائه‌دهنده: وحید صفا
پژوهشگر زبان‌های سامی، دانش‌آموخته حوزۀ علمیۀ تهران و دانشجوی کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان‌های باستانی در دانشگاه تهران

🗓 پنج‌‌شنبه ۲۶ مرداد، ساعت ۱۷ تا ۲۰ (به وقت تهران)


📝 چکیده
شناخت پیامبر اسلام [ص] و نهضتی که در آغاز قرن هفتم میلادی در حجاز رهبری کرد، بدون توجه به بستر تاریخی و جغرافیایی ظهور آن، با مشکلات فراوانی از جمله زمان‌پریشی (anachronism) روبرو خواهد بود. این در حالی است که منابع متنی عربی و غیر عربی موجود در خصوص آن دوران، گاه به مشکل عدم هم‌زمانی، گاه به مشکل سوگیری و گاه نیز به کم‌اطلاعی نویسندگان از جزئیات وقایع مبتلاست.
در این میان یادمان‌های (monuments) مادی باقی‌مانده از آن دوران و اطلاعات حاصل از آن‌ها، شواهد ارزشمندی برای بازسازی آن بافتار تاریخی، اعتبارسنجی منابع متنی و تکمیل و اصلاح آن‌ها در اختیار پژوهشگران قرار داده است.
در این نشست، با بیان مقدمه‌ای در خصوص تاریخ‌نگاری (historiography) و تاریخ به عنوان یک رشتۀ علمی مدرن، مروری کوتاه بر پیشینۀ نظری بحث خواهیم داشت و در ادامه، بیشتر زمان بحث را به ذکر نمونه‌هایی از مطالعات باستان‌شناسی، ژنتیک و DNA باستانی، سکه‌شناسی، کتیبه‌شناسی و ... اختصاص خواهیم داد و عملاً با کاربست این شواهد در مطالعه بافتار تاریخی عصر نبوی آشنا خواهیم شد.


✍️ برای ثبت‌نام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.

✅ حضور در این نشست‌ها برای تمامی علاقه‌مندان آزاد و رایگان است.

✅ این ارائه می‌تواند زمینه‌ای برای برقراری ارتباط بیشتر با سخنرانی‌های احمد الجلاد، ایلکا لینستت، احسان روحی و آیلا سانتی در مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.

✅ چندی پیش، وحید صفا کتاب «نسخه مزمور دمشق» از احمد الجلاد را در حلقۀ مطالعاتی انعکاس ارائه کرد که ویدئوی این ارائه را می‌توانید در اینجا ببینید.

#رویداد_انعکاس

@Inekas

‌
⚫️ با اقدامات انجام‌شده، سومین مدرسه تابستانی انعکاس دسترس‌پذیر برای نابینایان خواهد بود.

🔺 برای کسب اطلاعات بیشتر، ثبت‌نام و هماهنگی‌های بعدی، به @Inekas_admin پیام بدهید یا به info@inekas.org ایمیل بزنید.

‌
💠 درآمدی بر مدرسه تابستانی انعکاس | ۱۴۰۲ | نشست دوم

🔵 محمد [ص] به مثابه عنصری در فرهنگ مادی و غیر مادی مسلمانان

👤 ارائه‌دهنده: پیمان اسحاقی
دانشجوی دکتری رشته مطالعات اسلامی در مرکز تحصیلات تکمیلی فرهنگ‌ها و جوامع اسلامی در دانشگاه آزاد برلین (آلمان)

🗓 جمعه ۲۷ مرداد، ساعت ۱۸ تا ۲۱ (به وقت تهران)


📝 چکیده
فرهنگ در کلی‌ترین تعریف، مجموعۀ رفتارها و باورهایی است که انسان‌ها از نسل پیشین خود می‌آموزند و با تغییراتی جزئی آن را به نسل‌های بعد از خود آموزش می‌دهند. هر فرهنگ دارای اجزایی است مادی و غیر مادی که در بافتاری پیچیده، در تعامل با هم، زندگی انسان‌ها را در هر زمان می‌سازند. در فرهنگ مسلمانان، به معنای بخش‌های متمایز زندگی مسلمانان نسبت به غیر مسلمانان، اجزایی وجود دارد که در ارتباط با شخصیت‌های دینی آن‌ها شکل یافته است. این اجزای فرهنگی شامل مسائلی غیر مادی (مانند گفتارها، هنجارها و باورهای رسمی وعامیانه) و مادی (مانند اشیا، رفتارها، رنگ‌ها، غذاها و مراسم) می‌شود که عملاً ارتباطات مسلمانان با آن شخصیت‌های مقدس را در طول تاریخ گذشته است. در این ارایه دربارۀ جایگاهی که حضرت محمد [ص] در فرهنگ مسلمانان پیدا کرده و به صورت متقابل، تصویری که در فرهنگ مسلمانان از ایشان به وجود آمده سخن خواهیم گفت. همچنین با مهم‌ترین پژوهش‌ها، پژوهشگران، نظام‌ها و موضوعات پژوهشی و چشم‌اندازهای تحقیقی در این زمینه آشنا خواهیم شد.


✍️ برای ثبت‌نام رایگان در این رویداد، از طریق این لینک اقدام کنید.

✅ حضور در این نشست‌ها برای تمامی علاقه‌مندان آزاد و رایگان است.

✅ این ارائه می‌تواند زمینه‌ای برای برقراری ارتباط بیشتر با سخنرانی‌های ماریون هلمز کتز، آدام برسی، محسن‌حسام مظاهری و مهشید انصاری در مدرسه تابستانی سوم فراهم آورد.

✅ برای مطالعه مقالات پیمان اسحاقی به اینجا و برای یادداشت‌های او به کانال جامعه و فرهنگ رجوع کنید.

#رویداد_انعکاس
@Inekas