‍ 🔴 سه سناریو بعد از فعال شدن اسنپ‌‌‌بک

حمید قنبری؛ پژوهشگر حقوق بین‌الملل

🔹بازگشت تحریم‌‌‌های سازمان ملل از طریق مکانیسم اسنپ‌‌‌بک، مستقیما برمعادلات ارزی، تجاری و مالی تاثیرگذار است.

🔹می‌توان سه سناریوی اصلی را برای اجرای تحریم‌‌‌های بازگشتی ترسیم کرد؛ از کم‌‌‌اثرترین تا مخرب‌‌‌ترین حالت ممکن.

🔺سناریوی اول: بازگشت نمادین تحریم‌‌‌ها بدون فشار جدی از طرف‌‌‌های اصلی

🔹در این وضعیت، تحریم‌‌‌ها به‌‌‌صورت رسمی و حقوقی بازمی‌‌‌گردند، اما در عمل، تنها اثری نمادین دارند.

🔹روسیه و چین تحریم‌‌‌ها را به رسمیت نمی‌‌‌شناسند و تمایلی به اجرای محدودیت‌ها نشان نمی‌‌‌دهند.

🔹آمریکا و اروپا نیز، فشار عملی موثری وارد نمی‌‌‌کنند؛ شاید به دلیل نگرانی‌های منطقه‌‌‌ای، انتخابات داخلی یا ملاحظات بازار انرژی.

🔹ایران با مشکل جدیدی مواجه نمی‌شود که پیش‌تر با آن آشنا نبوده باشد. انتقال پول هم انجام‌‌‌ناپذیر نیست. صادرات نفت ادامه می‌‌‌یابد، هرچند با واسطه‌‌‌ها و با تخفیف.

🔹اثر اقتصادی این سناریو محدود و کنترل‌‌‌پذیر است و دولت می‌تواند آن را مدیریت کند.

🔺سناریوی دوم: بازگشت موثرتر تحریم‌‌‌ها با فشار بیشتر اروپا و محدودیت‌های افزایشی از سوی چین و روسیه

🔹در این وضعیت، اروپا تصمیم می‌گیرد تحریم‌‌‌های شورای امنیت را به‌‌‌طور کامل اجرا کند. بانک‌های اروپایی همکاری خود با ایران را متوقف می‌کنند، صادرات برخی کالاهای حساس محدود می‌شود و فهرست‌‌‌سازی‌‌‌های تحریمی به صورت رسمی به بانک‌ها و شرکت‌ها ابلاغ می‌‌‌گردد.

🔹چین و روسیه در عمل، سطح همکاری خود را با ایران کاهش می‌دهند.

🔹برخی بانک‌های چینی دیگر پرداخت‌‌‌های دلاری و یورویی را انجام نمی‌‌‌دهند، شرکت‌های بیمه حمل‌‌‌ونقل محتاط‌‌‌تر می‌‌‌شوند و مسیرهای تامین مالی پرهزینه‌‌‌تر و پرریسک‌‌‌تر خواهد بود.

🔹ایران با کسری منابع ارزی روبه‌‌‌رو می‌شود، درآمد حاصل از نفت کاهش می‌‌‌یابد، واردات گران‌‌‌تر می‌شود و برخی پروژه‌‌‌های بزرگ با کمبود نقدینگی مواجه می‌‌‌شوند.

🔹اما هنوز مسیرهایی برای دور زدن فشارها وجود دارد و دولت با اعمال سیاست‌‌‌های ریاضتی، افزایش مالیات و استفاده از ذخایر داخلی قادر خواهد بود اوضاع را مدیریت کند، هرچند با دشواری و هزینه اجتماعی بالا.

🔺سناریوی سوم: بازگشت تحریم‌‌‌های شورای امنیت همراه با فشار حداکثری و هماهنگ

🔹این بدترین حالت ممکن است. در این وضعیت، اروپا و آمریکا نه‌تنها اسنپ‌‌‌بک را فعال می‌کنند، بلکه با هماهنگی و فشار سیاسی، چین و روسیه را نیز وادار به همراهی نسبی می‌کنند.

🔹نتیجه، به احتمال زیاد کاهش شدید خرید نفت ایران، مسدود شدن مسیرهای مالی، توقف سرمایه‌گذاری خارجی، اختلال در بیمه و حمل‌‌‌ونقل و از کار افتادن کامل شبکه رسمی بانکی خواهد بود.

🔹در چنین شرایطی، هزینه مبادلات تا چند برابر افزایش می‌‌‌یابد و حتی شرکت‌های چینی و روسی نیز با احتیاط یا تعلیق قراردادهای خود، ایران را به سمت انزوا سوق می‌دهند.

🔹هم‌‌‌زمان، ناترازی‌‌‌های اقتصادی داخلی تشدید می‌‌‌شوند: هزینه‌‌‌های دولت به دلیل امنیتی شدن فضا و نیاز به حمایت اجتماعی افزایش می‌‌‌یابد، درآمدهای ارزی کاهش می‌‌‌یابد، کسری بودجه گسترش پیدا می‌کند و فشار بر بازار ارز، تورم و بیکاری را تشدید می‌کند.

🔹در این سناریو، فشار اقتصادی به حدی خواهد بود که هدف اصلی آن تغییر محاسبات سیاسی و وادارسازی ایران به پذیرش شرایط جدید در میز مذاکره خواهد بود. به بیان دیگر، اسنپ‌‌‌بک به ابزاری برای مهندسی رفتار سیاسی ایران تبدیل می‌شود؛ آن هم با هزینه‌‌‌ای سنگین برای اقتصاد کشور.

@golpouracademy