🔅نگاهی گذرا به #راه_باریک_آزادی

✍مسعود قربانی

تقدیم به سیدعلیرضا بهشتی شیرازی

🔅به نظرم هنر کتاب #راه_باریک_آزادی در آن است، که مخاطبش بعد از خواندن کتاب، می‌تواند آن‌چه در جامعه‌ی خویش و دیگر جوامع می‌گذرد را مدام در فضای نظریه‌ی مورد بحث، زنده و ملموس  ببیند و ناظر به گفتگو و تعامل و مقایسه‌ی آن‌چه خوانده‌ است و آن‌چه به واقع تجربه می‌کند، باشد.

#دارون_عجم_اوغلو و #جیمز_ای_رابینسون توانسته‌اند نظریه‌یی آکادمیک و علمی، که معمولا چارچوبی خشک و سخت‌خوان دارند را با بهره‌گیری از قلمی روان و نوعی روایتگری جذابِ تاریخی، وارد بطن جامعه نمایند و دغدغه‌مندان که می‌توانند حتا، شهروندانی کاملا عادی نیز باشند را همراه و درگیر گفته‌های خویش کنند.

🔅با این کتاب است که تو به عنوان خواننده، می‌توانی همین لحظه ردِ گام‌های "ملکه‌ی سرخ" را در اعتصابات فرانسه ببینی و "لِویاتان کاغذی" را در همین نزدیکی‌ها و به گاهِ مراجعه به ادارات بیابی و "لویاتان غایب" را در جنگی که در سودان برپاست، غمگنانه، به نظاره بنشینی! این کتاب با آن‌که تو را با بال‌های خود به سفری چهارهزار ساله در تاریخ می‌برد ولی سایه و نقشش را در همین  حوالی، کناردرِ خانه‌ی تو گسترانده و می‌خواهد تو نیز روزنی به سوی دالان باریک آزادی پیدا کنی!

درباره‌ی این کتاب و شرح و معرفی آن تاکنون فراوان نوشتار و گفتارهای ارزنده و خواندنی عرضه شده، که علاقمندان می‌توانند به آن‌ها مراجعه نمایند. یکی از دقیق‌ترین و کامل‌ترین این‌کارها شرح  #محمد_فاضلی است که می‌توانید در اینجا چهار جلسه‌ی آن‌را بشنوید. همچنین سخنان مترجمان کتاب #سیدعلیرضا_بهشتی_شیرازی و #جعفر_خیرخواهان را نیز می‌توانید در اینجا و اینجا ملاحظه فرمایید. 

نام کتاب، به تنهایی گویای مسیری طولانی، صعب و شکننده برای یافتن "گوهر" آزادی است. این‌که تصور شود برای صید چنین گوهری با چند فرمول و نظریه، و جمع و تفریق و انقلاب و اصلاح! می‌شود به مقصود رسید، خیالی کاملا خام اندیشانه است. این‌را در همان ابتدای مواجهه با نام این کتاب در خواهیم یافت:
"راه باریک آزادی"

🔅 «آن‌چه باعث باریکی این دالان می‌شود، آن است که رسیدن به این دستآورد آسان نیست.»(ص13) «دالان باریک آزادی فشرده شده میان ترس و سرکوبی که حکومت‌های استبدادی ایجاد می‌کنند و خشونت و بی‌قانونی ناشی از فقدان آن‌‌ها قرار دارد. در این دالان است که حکومت و جامعه یکدیگر را متوازن می‌سازند.»(ص12) آن‌چه نمایان است، آزادی یک فرایند و پروسه است و صبوری و تلاش برای تحقق‌اش کمترین الزام آن است.

"آزادی" که به "غیبت سلطه" تعبیر شده است؛ «رهایی از هرگونه فرمانبرداری و آزادشدن از بند هرگونه وابستگی است.»(ص22) جامعه‌ی آزاد، جامعه‌یی است که از هرگونه سلطه‌ی فیزیکی و فکری و عقیدتی و شیوه‌ی زیستن و... خود را رها ساخته و اختیار و انتخاب اعمالش در دست خود اوست و توانایی تحقق آن را نیز دارد.

با این تعریف از آزادی، نویسندگان از واژه‌یی برگرفته از تورات به نام "لِویاتان" به معنای تحت‌اللفظی هیولای دریایی که «بر روی زمین هیچ قدرتی وجود ندارد که با او برابری کند»(ص26) و اول بار فیلسوف انگلیسی قرن شانزدهم، هابز، از آن در تاملات خود در خصوص قدرت ومناسباتش استفاده کرد؛ رونمایی می‌کنند.

لویاتان در منظر نویسندگان کتاب، به سه شکل خود را بروز می‌دهد...




ادامه‌ی نوشتار...