✅ محسن رنانی: دولت ناچار شد به بورس پناه ببرد/نهادها دربرابر تغییر مقاومت میکنند
📌#محسن_رنانی عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان با بازخوانی مفهوم ستون پنجم در ادبیات نظامی به دنبال آن است که کرونا را درشمایل ستون پنجم توسعه در ایران ارزیابی کند، ستونی که توانسته زمینه اصلاح و به روزآوری نهادهای گذشته در ساختار اقتصادی کشور را فراهم کند.خلاصه ای از مصاحبه او با روزنامه تعادل را میخوانید:
📌 کرونا شرایطی را ایجاد کرد که دولت ناچار شد به #بورس پناه ببرد. برای اینکه بورس را داغ کند و رونق بدهد و برای اینکه فشار عوارض ناشی از کرونا را کاهش دهد؛ #سهام_عدالت را به #بورس بردند و به مردم گفتند که می‌توانید سهام خود را بفروشید که طبقات محروم فشار کمتری را حس کنند. ظرف مدت کوتاهی 50میلیون ایرانی وارد بورس شدند. در غرب و اروپا 200سال طول کشید تا 40درصد مردم به بورس بروند.
📌 ما در یک دوره کوتاه مردم‌مان به #بورس هجوم بردند؛ این امر منافعی دارد، خطراتی هم دارد. از سال68 تا امروز 30 سال است خصوصی‌سازی میشود سال 68 حجم دولت در اقتصاد 44درصد بود، سال 97 حجم دولت در اقتصاد 80 درصد بود. بعد از 30سال خصوصی‌سازی دولت حجمش در اقتصاد، جی‌دی‌پی، درآمد ملی و...2برابر شده است. در این داستان هم دولت با سرعت سهام خود را واگذار می‌کند و یک خصوصی‌سازی واقعی انجام میشود. مردم کوچه وبازار هستند که سهم را می‌خرند نه گروه‌های قدرت و دلالان صحبت‌هایی که درباره حباب و...می شنوید در جای خود اهمیت دارد ما از یک تحول ساختاری حرف می‌زنیم.. این تحولات بلندمدت است.
📌این خصوصی‌سازی واقعی دارد رخ میدهد. وقتی #بورس بزرگ میشود و همه اقتصاد به بورس گره میخورد شما نمیتوانید کاری کنید که این ساختار به تلاطم بیفتد. یک رییس‌جمهوری در ایران رییس‌جمهور شد که در همان ماه اول شروع کرد فحش دادن به بورس. #بورس بلافاصله سقوط کرد؛ الان نمیشود به این روش عمل کنید؛ کوچک‌تری اشتباهی باعث تلاطم در بورس خواهد شد و این نگرانی باعث خواهد شد که مسوولان بی‌گدار به آب نزنند. بورس حساسیت تصمیم‌سازی در ایران را بالا برده است. یکی از محاسن بورس این است که حساسیت حوزه اقتصاد را بالا برده است.
📌من در سال 79 از بخشی از وزارت دارایی آن زمان دیدار کردم یکی از مسوولان وزارتخانه توضیح میداد که تلاش میکنیم فعالیت هایمان را به صورت آنلاین و دیجیتال انجام دهیم. کاری که کرده بودند این بود که چند هزار کامپیوتر خریده بودند تا تغییرات لازم را ایجاد کنند. این فرد تعریف می‌کرد که کارمندان حاضر نیستند با کامپیوترهای جدید کار کنند. از زمان آن دیدار 20سال گذشته ولی هنوز مالیات ما دیجیتال نشده؛ ظاهرا همه کارمندان کامپیوتر دارند روی میزهاشان اما نظام دیجیتال مالیاتی وجود ندارد هنوز باید به‌طور دستی کارهای مالیاتی انجام شود . این میشود مقاومت در برابر توسعه. پس مهم‌ترین کار برای بستر‌سازی امر توسعه تسهیل تحولات نهادی است.
📌تحولات توسعه‌ای چگونه رخ میدهد؟ یعنی شکستن نهادها، اصلاح نهادها وپیدایش نهادهای جدید چطور رخ میدهد؟ 5گزاره است که این تحول را ایجاد می‌کند؛ اول تلاش نخبگان و شخصیت‌های برجسته مرجع که می‌توانند رویه‌ها را عوض کنند و سنت‌های اشتباه و غیرعاقلانه را بشکنند. مثلا یک عالم دینی می‌تواند در حوزه دین برخی احکام را دچار تحول یا یک هنرمند در رویکرد هنری می‌تواند تغییر ایجاد کند.البته از زمان #امیرکبیر تا همین امروز این همکاری‌های نخبگان به خوبی انجام نشده است. #آقای_مصدق هم نمونه‌ای در این زمینه است که تلاش می‌کرد تا تحولات ماندگار ایجاد کند. دسته دوم از نیروهای تحول آفرین؛ روی کار آمدن حاکمان مصلح است که هم خیرخواه باشند و توسعه خواه. رضاشاه حاکمی بود که ظاهرا توسعه خواه بودولی خیرخواه نبود و همین باعث شکستش شد.
📌 سوم؛ جنگ‌ها هستند که می‌توانند تحولات نهادی ایجاد کنند. چهارم؛ تعییرات تدریجی فناوری هم نهادها را می‌شکند و تغییرات جدیدی را ایجاد می‌کند. مثلا فناوری دیجیتال جای پول کاغذی و پول سکه‌ای را می‌گیرد. و پنجمین عامل شکست‌های نهادی تصادفات و بحران‌های تاریخی است که تحولات را ایجاد می‌کند.
#امتداد
@emtedadnet
📌#محسن_رنانی عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان با بازخوانی مفهوم ستون پنجم در ادبیات نظامی به دنبال آن است که کرونا را درشمایل ستون پنجم توسعه در ایران ارزیابی کند، ستونی که توانسته زمینه اصلاح و به روزآوری نهادهای گذشته در ساختار اقتصادی کشور را فراهم کند.خلاصه ای از مصاحبه او با روزنامه تعادل را میخوانید:
📌 کرونا شرایطی را ایجاد کرد که دولت ناچار شد به #بورس پناه ببرد. برای اینکه بورس را داغ کند و رونق بدهد و برای اینکه فشار عوارض ناشی از کرونا را کاهش دهد؛ #سهام_عدالت را به #بورس بردند و به مردم گفتند که می‌توانید سهام خود را بفروشید که طبقات محروم فشار کمتری را حس کنند. ظرف مدت کوتاهی 50میلیون ایرانی وارد بورس شدند. در غرب و اروپا 200سال طول کشید تا 40درصد مردم به بورس بروند.
📌 ما در یک دوره کوتاه مردم‌مان به #بورس هجوم بردند؛ این امر منافعی دارد، خطراتی هم دارد. از سال68 تا امروز 30 سال است خصوصی‌سازی میشود سال 68 حجم دولت در اقتصاد 44درصد بود، سال 97 حجم دولت در اقتصاد 80 درصد بود. بعد از 30سال خصوصی‌سازی دولت حجمش در اقتصاد، جی‌دی‌پی، درآمد ملی و...2برابر شده است. در این داستان هم دولت با سرعت سهام خود را واگذار می‌کند و یک خصوصی‌سازی واقعی انجام میشود. مردم کوچه وبازار هستند که سهم را می‌خرند نه گروه‌های قدرت و دلالان صحبت‌هایی که درباره حباب و...می شنوید در جای خود اهمیت دارد ما از یک تحول ساختاری حرف می‌زنیم.. این تحولات بلندمدت است.
📌این خصوصی‌سازی واقعی دارد رخ میدهد. وقتی #بورس بزرگ میشود و همه اقتصاد به بورس گره میخورد شما نمیتوانید کاری کنید که این ساختار به تلاطم بیفتد. یک رییس‌جمهوری در ایران رییس‌جمهور شد که در همان ماه اول شروع کرد فحش دادن به بورس. #بورس بلافاصله سقوط کرد؛ الان نمیشود به این روش عمل کنید؛ کوچک‌تری اشتباهی باعث تلاطم در بورس خواهد شد و این نگرانی باعث خواهد شد که مسوولان بی‌گدار به آب نزنند. بورس حساسیت تصمیم‌سازی در ایران را بالا برده است. یکی از محاسن بورس این است که حساسیت حوزه اقتصاد را بالا برده است.
📌من در سال 79 از بخشی از وزارت دارایی آن زمان دیدار کردم یکی از مسوولان وزارتخانه توضیح میداد که تلاش میکنیم فعالیت هایمان را به صورت آنلاین و دیجیتال انجام دهیم. کاری که کرده بودند این بود که چند هزار کامپیوتر خریده بودند تا تغییرات لازم را ایجاد کنند. این فرد تعریف می‌کرد که کارمندان حاضر نیستند با کامپیوترهای جدید کار کنند. از زمان آن دیدار 20سال گذشته ولی هنوز مالیات ما دیجیتال نشده؛ ظاهرا همه کارمندان کامپیوتر دارند روی میزهاشان اما نظام دیجیتال مالیاتی وجود ندارد هنوز باید به‌طور دستی کارهای مالیاتی انجام شود . این میشود مقاومت در برابر توسعه. پس مهم‌ترین کار برای بستر‌سازی امر توسعه تسهیل تحولات نهادی است.
📌تحولات توسعه‌ای چگونه رخ میدهد؟ یعنی شکستن نهادها، اصلاح نهادها وپیدایش نهادهای جدید چطور رخ میدهد؟ 5گزاره است که این تحول را ایجاد می‌کند؛ اول تلاش نخبگان و شخصیت‌های برجسته مرجع که می‌توانند رویه‌ها را عوض کنند و سنت‌های اشتباه و غیرعاقلانه را بشکنند. مثلا یک عالم دینی می‌تواند در حوزه دین برخی احکام را دچار تحول یا یک هنرمند در رویکرد هنری می‌تواند تغییر ایجاد کند.البته از زمان #امیرکبیر تا همین امروز این همکاری‌های نخبگان به خوبی انجام نشده است. #آقای_مصدق هم نمونه‌ای در این زمینه است که تلاش می‌کرد تا تحولات ماندگار ایجاد کند. دسته دوم از نیروهای تحول آفرین؛ روی کار آمدن حاکمان مصلح است که هم خیرخواه باشند و توسعه خواه. رضاشاه حاکمی بود که ظاهرا توسعه خواه بودولی خیرخواه نبود و همین باعث شکستش شد.
📌 سوم؛ جنگ‌ها هستند که می‌توانند تحولات نهادی ایجاد کنند. چهارم؛ تعییرات تدریجی فناوری هم نهادها را می‌شکند و تغییرات جدیدی را ایجاد می‌کند. مثلا فناوری دیجیتال جای پول کاغذی و پول سکه‌ای را می‌گیرد. و پنجمین عامل شکست‌های نهادی تصادفات و بحران‌های تاریخی است که تحولات را ایجاد می‌کند.
#امتداد
@emtedadnet
✅ باید یک نهادی که از جنس بورس نباشد بر عملکردآن نظارت کند
📌در سالگرد امضای سند #برجام و در روزهایی که #بورس ایران دوران تاریخی خاصی را پشت سر می‌گذارد #روزنامه_تعادل مصاحبه ای با مهدی نصرتی دکترای اقتصاد انجام داده است :
📌 بعد ازبرجام شرایط تازه‌ای ایجاد شد و انتظارات تورمی مهار شده بود و سرمایه‌گذاران خارجی متنوعی از کشورهای مختلف وارد کشور شده بودند و این امید ایجاد شد تا بیماری‌های ریشه‌دار اقتصاد ایران با مشارکت مردم و نظام سیاسی و کارشناسان بهبود یابد، ولی این شرایط متاسفانه به دلیل ظهور ترامپ دچار گسست شد. به نظرم خیلی سخت است که دوباره برجام در مسیر قبلی قرار بگیرد. ولی مساله این است که در قرن21 اقتصاد واقعا جهانی شده و کشوری نمی‌تواند خود را از این اقتصاد جهانی کنار بکشد.
📌 زندگی ما لبریز است از نشانه‌هایی که اقتصاد بین‌المللی برای ما ایجاد کرده است. همه ما گوشی‌های برند جهانی را در دست داریم؛ از ابزارهای نوین فناورانه استفاده میکنیم و رسانه‌های جهانی را رصد میکنیم. ما هم باید جزیی از اقتصاد جهانی شویم. باید وارد چرخه اقتصاد جهانی شویم. مثلا اگر خودرویی در دنیا تولید میشود یک بخش از تولید قطعات این خودرو باید سهم ایران باشد.
📌 اگر انزوای ایران را مهم‌ترین برنامه دشمنان کشور (امریکا، سعودی، صهیونیست‌ها) بدانیم هر تصمیمی که در آتش این انزوا بدمد برخلاف منافع ملی و در راستای منافع دشمنان است. برجام این دایره انزوا را شکست و از این منظر یک حرکت تاریخی بود. ما هم باید وارد بازی اقتصاد جهانی شویم. شما ببینید از سال 2000به بعد چقدر منافع ملی کشور ما دچار خدشه شده، ببینید چین در صحنه اقتصادی چه تیک‌آفی کرد، ترکیه چه گام‌های رو به جلویی برداشت و عربستان چه برنامه‌هایی را پیش برد. اینها از اقتصاد جهانی استفاده کردند اما ایران را به #چاله_انزوا انداختند، البته یکسری افراد در داخل از این وضعیت راضی هستند و به‌دنبال تداوم این روند هستند. برجام نقطه اتصال ما به اقتصاد جهانی بود. سیل گسترده‌ای از هیات‌های تجاری و اقتصادی راهی کشورمان می‌شدند و #چشم‌انداز_روشنی از رشد و پیشرفت وجود داشت که متاسفانه این روند تداوم پیدا نکرد.
📌گزینه‌هایی که در برابر دولت است محدود است؛ راحت‌ترین راه پیش روی دولت استقراض از بانک مرکزی است که همه می‌دانیم تا چه اندازه برای اقتصاد کشور خطرناک است و چه تبعات منفی در بروز تورم و ابرتورم دارد؛ اما متاسفانه دولت در چند ماه اخیر به آن دست زده است که امیدواریم این روند پایان بگیرد. راه‌حل دوم انتشار اوراق است که در واقع استقراض از مردم است که این راه هم در شرایط امروز اقتصاد ایران نتایج مورد نظر را نخواهد داشت.
📌در خود #بورس چقدر تصمیمات خلق الساعه می‌گیرد. امروز نمادها را می‌بندند، فردا بدون دلیلی باز میکنند و روز دیگر تصمیم متفاوتی می‌گیرند. این ابزار مدرنی است که مبانی زیادی برای محقق کردن ابعاد مختلف آن باید تدارک دیده شود و به کار گرفته شود. مثل کوه یخی که فقط 20درصد روی آب آن پیداست و بنیاد درونی آن دیده نمیشود. من الان گزارشی را برای وزارت اقتصاد آماده کرده‌ام و در آن پرسش‌هایی مثل این را مطرح کرده‌ام که چه کسی به خود بورس نظارت دارد؟
📌الان مسائل و حواشی زیادی درباره بورس مطرح است. طرف خودش هم در بورس پست دارد و هم در دفاتر شرکت‌های بورسی و...بعد این فرد شرکتی را بیش از ارزش واقعی معرفی می‌کند؛ در واقع مشکلات بورس امروز در زیر پوست این ساختار جریان دارد و اگر برای آن فکری نشود در آینده نزدیک مردم دوباره باید شاهد اخبار #سوداگری و فساد و رانت در این بخش مهم باشند.
📌اینکه سیاست‌گذاری‌ها نباید به بورس منتقل شود، بورسی که هم کارمزد می‌گیرد و هم سایر برنامه‌ها را پیش می‌برد؛ باید یک نهاد غیرذینفعی وجود داشته باشد که از جنس بورس نباشند و بتوانند بر عملکرد بورس نظارت داشته باشند. یا وزارت اقتصاد یا شورای عالی و...الان فرمان کامل در اختیار یک جریان است؛ یک روز می‌گوید باید مسکن بورس راه بیفتد می‌گوییم چرا؟ می‌گوید می‌خواهم ازش کارمزد بگیرم، می‌گوید بیایید فلان کار را بکنیم، می‌گوییم چرا؟ چون برای من منافعی دارد. این در حالی است که علی‌رغم این همه سرمایه‌گذاری دوستان یک صفحه تحلیل و ارزیابی ارایه نکرده‌اند. نمیشود که هم مجری، هم قانونگذار و هم تصمیم ساز یک نهاد و ساختار باشد.
#امتداد
@emtedadnet
📌در سالگرد امضای سند #برجام و در روزهایی که #بورس ایران دوران تاریخی خاصی را پشت سر می‌گذارد #روزنامه_تعادل مصاحبه ای با مهدی نصرتی دکترای اقتصاد انجام داده است :
📌 بعد ازبرجام شرایط تازه‌ای ایجاد شد و انتظارات تورمی مهار شده بود و سرمایه‌گذاران خارجی متنوعی از کشورهای مختلف وارد کشور شده بودند و این امید ایجاد شد تا بیماری‌های ریشه‌دار اقتصاد ایران با مشارکت مردم و نظام سیاسی و کارشناسان بهبود یابد، ولی این شرایط متاسفانه به دلیل ظهور ترامپ دچار گسست شد. به نظرم خیلی سخت است که دوباره برجام در مسیر قبلی قرار بگیرد. ولی مساله این است که در قرن21 اقتصاد واقعا جهانی شده و کشوری نمی‌تواند خود را از این اقتصاد جهانی کنار بکشد.
📌 زندگی ما لبریز است از نشانه‌هایی که اقتصاد بین‌المللی برای ما ایجاد کرده است. همه ما گوشی‌های برند جهانی را در دست داریم؛ از ابزارهای نوین فناورانه استفاده میکنیم و رسانه‌های جهانی را رصد میکنیم. ما هم باید جزیی از اقتصاد جهانی شویم. باید وارد چرخه اقتصاد جهانی شویم. مثلا اگر خودرویی در دنیا تولید میشود یک بخش از تولید قطعات این خودرو باید سهم ایران باشد.
📌 اگر انزوای ایران را مهم‌ترین برنامه دشمنان کشور (امریکا، سعودی، صهیونیست‌ها) بدانیم هر تصمیمی که در آتش این انزوا بدمد برخلاف منافع ملی و در راستای منافع دشمنان است. برجام این دایره انزوا را شکست و از این منظر یک حرکت تاریخی بود. ما هم باید وارد بازی اقتصاد جهانی شویم. شما ببینید از سال 2000به بعد چقدر منافع ملی کشور ما دچار خدشه شده، ببینید چین در صحنه اقتصادی چه تیک‌آفی کرد، ترکیه چه گام‌های رو به جلویی برداشت و عربستان چه برنامه‌هایی را پیش برد. اینها از اقتصاد جهانی استفاده کردند اما ایران را به #چاله_انزوا انداختند، البته یکسری افراد در داخل از این وضعیت راضی هستند و به‌دنبال تداوم این روند هستند. برجام نقطه اتصال ما به اقتصاد جهانی بود. سیل گسترده‌ای از هیات‌های تجاری و اقتصادی راهی کشورمان می‌شدند و #چشم‌انداز_روشنی از رشد و پیشرفت وجود داشت که متاسفانه این روند تداوم پیدا نکرد.
📌گزینه‌هایی که در برابر دولت است محدود است؛ راحت‌ترین راه پیش روی دولت استقراض از بانک مرکزی است که همه می‌دانیم تا چه اندازه برای اقتصاد کشور خطرناک است و چه تبعات منفی در بروز تورم و ابرتورم دارد؛ اما متاسفانه دولت در چند ماه اخیر به آن دست زده است که امیدواریم این روند پایان بگیرد. راه‌حل دوم انتشار اوراق است که در واقع استقراض از مردم است که این راه هم در شرایط امروز اقتصاد ایران نتایج مورد نظر را نخواهد داشت.
📌در خود #بورس چقدر تصمیمات خلق الساعه می‌گیرد. امروز نمادها را می‌بندند، فردا بدون دلیلی باز میکنند و روز دیگر تصمیم متفاوتی می‌گیرند. این ابزار مدرنی است که مبانی زیادی برای محقق کردن ابعاد مختلف آن باید تدارک دیده شود و به کار گرفته شود. مثل کوه یخی که فقط 20درصد روی آب آن پیداست و بنیاد درونی آن دیده نمیشود. من الان گزارشی را برای وزارت اقتصاد آماده کرده‌ام و در آن پرسش‌هایی مثل این را مطرح کرده‌ام که چه کسی به خود بورس نظارت دارد؟
📌الان مسائل و حواشی زیادی درباره بورس مطرح است. طرف خودش هم در بورس پست دارد و هم در دفاتر شرکت‌های بورسی و...بعد این فرد شرکتی را بیش از ارزش واقعی معرفی می‌کند؛ در واقع مشکلات بورس امروز در زیر پوست این ساختار جریان دارد و اگر برای آن فکری نشود در آینده نزدیک مردم دوباره باید شاهد اخبار #سوداگری و فساد و رانت در این بخش مهم باشند.
📌اینکه سیاست‌گذاری‌ها نباید به بورس منتقل شود، بورسی که هم کارمزد می‌گیرد و هم سایر برنامه‌ها را پیش می‌برد؛ باید یک نهاد غیرذینفعی وجود داشته باشد که از جنس بورس نباشند و بتوانند بر عملکرد بورس نظارت داشته باشند. یا وزارت اقتصاد یا شورای عالی و...الان فرمان کامل در اختیار یک جریان است؛ یک روز می‌گوید باید مسکن بورس راه بیفتد می‌گوییم چرا؟ می‌گوید می‌خواهم ازش کارمزد بگیرم، می‌گوید بیایید فلان کار را بکنیم، می‌گوییم چرا؟ چون برای من منافعی دارد. این در حالی است که علی‌رغم این همه سرمایه‌گذاری دوستان یک صفحه تحلیل و ارزیابی ارایه نکرده‌اند. نمیشود که هم مجری، هم قانونگذار و هم تصمیم ساز یک نهاد و ساختار باشد.
#امتداد
@emtedadnet