🗒 راز ماندگاری سریال «دایی جان ناپلئون» چیست؟/راوی توهم توطئه ایرانیان

✍فرانک آرتا

 📌 پنجشنبه نوزدهم تیرماه تولد کارگردان مشهور ایرانی #ناصر_تقوایی است که تاکنون آثار مهمی در هنرهای نمایشی خلق کرده است.این کارگردان بزرگ ایرانی هرچند با فاصله زیادی فیلم ساخته ولی هر یک از کارهای او همواره مورد توجه منتقدان عرصه هنرهای نمایشی قرار گرفته‌اند. #ناصر_تقوایی متولد نوزدهم تیر 1320 آبادان است که درکنار فیلم‌سازانی مانند #ابراهیم_گلستان #بهرام_بیضایی #مسعود_کیمیایی #داریوش_مهرجویی #علی_حاتمی و #امیر_نادری از پیشگامان جنبش هنری در سینمای ایران هستند که بعدها «موج نوی سینمای ایران» نام گرفت. آنها با روش فیلمسازی رایج آن زمان یعنی «فیلمفارسی» مخالف بودند و به سینما به‌مثابه هنر تصویری می نگریستند.

📌 ‌در کارنامه هنری تقوایی شش فیلم بلند سینمایی از جمله «آرامش در حضور دیگران»، «صادق کرده»، «نفرین»، «ناخدا خورشید»، «ای ایران»، «کاغذ بی‌خط» و اپیزود «کشتی یونانی» از (مجموعه فیلم بلند «قصه‌های کیش» - ۱۳۷۷) دیده می‌شود. همچنین مستندسازی را با ساخت «تاکسی‌متر» در سال ۱۳۴۶ در تلویزیون آغاز کرد. مستندهایی چون «مشهد قالی»، «فروغ فرخزاد»، «اربعین» و «باد جن» دیگر آثار درخشان این فیلمساز خلاق هستند. تقوایی از همان ابتدا با داستان نویسی و روایتگری آشنا بوده و مجموعه داستانی‌ به نام «تابستان همان سال» نیز منتشر کرده است.‌ تقوایی قبل از شروع کار در سینما، جذب تلویزیون شد و با ساخت یک سریال تلویزیونی مورد توجه همگان قرار گرفت.

📌 اگر بخواهیم از یکی از بهترین سریالهای تلویزیون در تاریخ این رسانه یاد کنیم، بی گمان نام #دایی_جان_ناپلئون به ذهن همگان خطور خواهد کرد.این سریال خود اقتباسی از یک رمان طنز به همین نام نوشته #ایرج_پزشکزاد است. این رمان نخستین‌بار در اواخر دهه ۱۳۴۰، به‌صورت پاورقی در مجله «فردوسی» با نام مستعار «الف.پ آشنا» منتشر ‌شد. سپس به‌‎صورت کتاب درآمد و تا امروز بارها به صورت زیراکسی یا افست تجدید چاپ شده و اخیرا بعد از 40 سال هم بدون سانسور منتشر شد.

📌#دایی_جان_ناپلئون در سال 1355 از تلویزیون ملی ایران پخش شد. محل تصویربرداری این مجموعه خانه امین‌السلطان بود که به‌عنوان «خانه و باغ اتحادیه» شناخته می‌شود.ناصر تقوایی، کارگردان برجسته سینمای کشورمان در گفتگویی درباره چگونگی ساخت این سریال گفته است: «پیشنهاد ساخت این سریال از سوی ایرج گرگین، مدیر وقت شبکه دو تلویزیون به من شد. منتها آن روزها در تهران نبودم و مشغول کاری بودم. شرکت فرش ملی ایران تأسیس شده بود و به یک فیلم برای آشنایی بین‌المللی با فرش ایران احتیاج داشتند و برای این فیلم هم سرمایه‌ خوبی در اختیار میگذاشتند. این پیشنهاد را به من دادند. من این فیلم را گرفتم که فیلم پرهزینه طولانی بود،با تایم یک فیلم سینمایی.

📌اگر بخواهیم دلایل ماندگاری سریال «دایی‌جان ناپلئون» را بررسی کنیم، به چنین مؤلفه‌هایی برخورد خواهیم کرد: الف: سریال- نوشت: هرچند وقایع فیلم منطبق با وقایع رمان است اما همه رمان در سریال نیست. در حقیقت تقوایی آنچه به روایت تصویری نزدیک‌تر بوده در سریال استفاده کرد. مثل انتهای کتاب که شبیه انتهای سریال نیست. ضمنا در رمان چهره و رفتار شخصیت‌ها خیلی دقیق و جزئی توصیف نشده‌اند. اما در سریال و هنگام اجرا با جزئیات حیرت‌انگیزی مواجه هستیم که فقط از توانمندی‌های یک کارگردان برجسته و ریزبین برمی‌آید. در حقیقت به ضرس قاطع میتوان گفت سریال – نوشت دایی‌جان با رمان متفاوت است و اینجاست که رمان‌نویس و سینماگر از هم تفکیک میشوند و در‌عین‌حال هر دو در کار خود متبحر هستند.

📌ب: کیفیت فنی مثل فیلمبرداری، طراحی صحنه، لباس : سؤال این است که برای چنین سریال غیر از خانه اتحادیه کدام فضا میتوانست هویت ایرانی سریال را نمایندگی کند. انتخاب لوکیشن یکی از مهمترین ویژگیهای این سریال است. ضمن اینکه دقت در به‌کارگیری جزئیات صحنه مثل تفنگ به دیوار آویزان، گرامافون کوچه اتاق ریال تابلوی ژاک لویی داوید، حوض حیاط، بوته نسترن، آلاچیق همه و همه جزء ضروریات فضای داستان هستند.

📌ج:انتخاب بازیگران: در خاطرات برخی از بازیگران و خود کارگردان آمده که قرار بود نقش#دایی_جان (غلامحسین نقشینه)و #اسدالله_میرزا (پرویز صیاد) را کسی دیگر بازی کند! حالا تصور کنید که اگر هرکدام از این بازیگران از جمله #مش_قاسم و #سعید وشیر علی قصاب را افراد دیگری بازی میکردند، قطعا کیفیت سریال ساخته‌شده را نداشت.

📌د: کارگردانی: دایی‌جان نه‌تنها یک متن مناسب دارد بلکه از کارگردانی و هدایت درستی برخوردار است. کل فیلم در فضای بسته فیلمبرداری میشود ولی تماشاگر هرگز احساس خفگی نمیکند. تعداد نماها از لانگ‌شات تا کلوزآپ به قدری متعادل هستند که گویی به‌جای یک سریال تلویزیونی، شاهد یک فیلم سینمایی هستید./شرق

#امتداد
@emtedadnet

📷خاموشی در غربت/ #طراحی پرتره #ایرج_پزشکزاد

✍🏻 هادی حیدری

🟢 طرح صفحه‌ی یک #رورنامه_سازندگی؛ شنبه بیست و پنجم دی‌ماه هزار و چهارصد

#دایی_جان_ناپلئون #پزشکزاد

#امتداد
@emtedadnet

📜 شهروزنامه، #شماره_بیست_و_هشتم (نسخه صوتی)

گفت‌وگوی اختصاصی شهروزنامه با گرشاسپ فرمانده کهنسال ایرانی

اژدهاکُش در لشکر منوچهر

👈 یکی از این بزرگان لشکر ایران که راهی جنگ سلم و تور شده‌اند، فرمانده کهنسال و جهان‌پهلوان پیشین، «گرشاسپ جم» است که شاهنشاه جهان، فریدون فرّخ، از او تجلیل کردند و قرار است در آرایش سپاه منوچهرشاه، فرماندهی سمت چپ (میسره) را در دست گیرد.

🔹در جریان حرکت لشکر منوچهرشاه به سمت میدان نبرد، فرصتی شد تا خبرنگار شهروزنامه، گفت‌وگویی اختصاصی با گرشاسپ انجام دهد.

🔅مشروح گفت‌وگو را در پادکست امروز شهروزنامه بشنوید.

#شهروزنامه
#شاهنامه_فردوسی
#روایت_روزنامه_نگارانه_شاهنامه
#محمد_جواد_روح

#فریدون
#سلم
#تور
#ایرج
#منوچهر
#گرشاسپ
#ضحاک
#سام
#زابلستان
#جمشید
#نریمان
#اثرط

🔹پادکست‌های شهروزنامه را در این شبکه‌های اجتماعی بشنوید:

▪️صفحه شهروزنامه در کست‌باکس:

https://castbox.fm/ch/4834252

▪️صفحه شهروزنامه در اینستاگرام:

https://www.instagram.com/shahrooznameh

▪️کانال شهروزنامه در تلگرام:

https://t.me/shahrooznameh

@shahrooznameh