اکووات

💡 وقتی عبدالحسین نوشین با تئاتر پارس (فرهنگ) قطع همکاری کرد آرزوی اولیه‌اش پر رنگ‌تر شد؛ ساخت یک سالن تئاتر حرفه‌ای برای اجرای تئاتری حرفه‌ای‌‌تر! نوشین را پدر تئاتر نوین ایران می‌دانند. وی در سال ۱۳۰۷ با جمعی از دانشجویان ممتاز به بلاد فرنگ می‌رود و آنجا فیل‌اش یاد هندوستان میکند! در فرانسه با همه مخالفت‌ها خصوصا مخالفت سرپرست دانشجویان در آن ایام (اسماعیل مرآت) در کنسرواتوار تئاتر تولوز نام نویسی می‌کند. همین تصمیم باعث قطع ارز تحصیلی او می‌شود. نوشین اما پا پس نمی‌کشد، تابستان‌ها به ایران می‌آمد تئاتر اجرا می‌کرد و با پول آن در فرانسه ادامه تحصیل می‌داد تا در سال ۱۳۱۱ بعد از فارغ‌التحصیلی به نیت همیشه اما برای دوره‌ای کمتر از ۲۰ سال، به ایران بر می‌گردد.

🔸 اگر قرار بر نوشتن درباره تاثیر نوشین در تئاتر ایران، شاگردان او، و نمایش‌هایی که وی اجرا کرده باشد خود مثنوی هفتاد من کاغذ است و در سیصد چهارصد کلمه به هیچ عنوان نمی‌گنجند و ما هیچوقت به کوچه ملی و تئاتر فردوسی نمیرسیم.

🔸 نوشین در سال ۱۳۱۸ به عنوان استاد، در هنرستان عالی هنرپیشگی تهران مشغول به تدریس می‌شود و در سال ۱۳۲۰ به حزب توده می‌پیوندد. وقتی ستاره نوشین شروع به درخشش می‌کند، رفقای حزبی به او می‌تازند که چرا تاتر پیشرو ایران نباید تعهد انقلابی خود را بر عهده بگیرد؟ چرا موضوع‌هایی از جنبش‌های انقلابی داخلی را که نقش طبقه‌ی کارگر در آن مطرح باشد، روی صحنه نمی‌آورید؟ هر قدر نوشین استدلال می‌کرد که هنوز بافت دراماتیک نمایشنامه‌های ایرانی پایه و مایه‌ای ندارد به گوش رفقا نمی‌رفت. اما نوشین هم حاضر نبود تئاتر را قربانی مسائل عقیدتی کند. در این زمان نوشین با صاحبان تئاتر پارس هم به مشکل خورده‌بود آنها برای سود بیشتر می‌خواستند اجرا‌های نوشین دو سانس شود اما تئاتر حرفه‌ای که نوشین بنیان آن را گذاشته‌بود بیشتر از یک سانس اجرا نمی‌رفت. تابستان‌ها نیز مثل تئاتر فرانسه به گروه تعطیلی می‌داد، همچنین زیر بار پیش پرده‌خوانی نمیرفت (پیش پرده‌خوانی: تصنیف‌های فکاهی انتقادی که در فاصله‌ی میان دو پرده‌ی تئاتر می‌خواندند. از پیش پرده خوانان آنزمان به استاد عزت الله انتظامی و مرتضی احمدی اشاره کرد).

🔸 رفقای حزبی نوشین در این گیر و دار یک نمایشنامه به اسم "خان لنکران" که از هرگونه ارزش دراماتیک تهی بود را به او قالب کردند! نوشین تحت فشار حزب نمایش را اجرا کرد اما تئاتر را کنار گذاشت و به فعالیت سیاسی صرف پرداخت. بعد از وقایع آذربایجان حزب فعالیت‌های ادبی و هنری و آموزشی‌اش را در راس برنامه‌هایش قرار داد و با سلام و صلوات (با اینکه توده‌ای ها بعدا نمازخوان شدند اما آن زمان صلوات نمی‌فرستاند) موانع تشکیلاتی جلوی نوشین را برداشتند.

🔸 بخت با نوشین یار بود چرا که دو نفر از تجار ثروتمند بازار به نام وثیقی و عبدالکریم عمویی برای ساختن یک تئاتر مدرن زیر نظر نوشین اعلام آمادگی کردند. اولین شرط نوشین عدم دخالت صاحبان تئاتر در کار هنری تئاتر بود که مورد قبول قرار گرفت و کلیه اختیارات و مسئولیت‌ها از قبیل انتخاب نمایشنامه، هنرپیشه و تنظیم برنامه‌ها بر عهده‌ی خود نوشین افتاد. به این ترتیب اولین تئاتر ایران با صحنه‌ی گردان، در کوچه ملی بین خیابان #لاله‌زار و فردوسی، کمی بالاتر از حزب توده ساخته شد.

🔸 هم زمان نوشین کلاس تئاتری برای پیدا کردن استعداد‌های جوان و پرورش تکنیک هنرپیشگان همکار، تشکیل داد. نوشین زبان مخصوصی برای تئاتر انتخاب کرد. قبل از آن تئاتر‌های جدی در گراند هتل و غیره با زبان کتابی دیالوگ می‌گفتند و تئاتر‌های معروف به روحوضی با زبان کوچه و بازار و به اصطلاح عامیانه. زبان نوشین زبان عامیانه‌ی دور از ابتذال بود. نوشین به رفتار فردی، اجتماعی و درک هنری و اطلاعات عمومی هنرمندان اهمیت می‌داد اما هیچکدام برای او به اندازه‌ی دانش ادبی هنرمند مهم نبود. به همین خاطر کلاسی با تدریس استاد بزرگ ادبیات، پرویز ناتل خانلری برگزار کرد تا متنهای ادبی را به شاگردان بیاموزد. جالب اینجاست نوشین شرکت در کلاس‌های دکتر خانلری را – به قول امروزی‌ها – سفت و سخت‌تر میگرفت و وای به حال هنرمندی که در آن کلاس‌ها شرکت نمی‌کرد.

🔸 نوشین نام فردوسی را برای تئاتر جدیدالتاسیس انتخاب کرد که با اعتراض رفقای حزبی رو به رو شد. توده ای‌ها فردوسی را متهم به افکار شوونیستی و بی‌توجهی به ارزش‌های انقلابی توده‌های محروم می‌کردند. نوشین اما زیر بار نمی‌رفت چرا که می‌دانست فردوسی بزرگترین حماسه سرا و شاهنامه بزرگترین اثر ادبی و دراماتیک ایران است و روی این حرف خود پافشاری و سماجت می‌کرد تا جایی که کاملا کلافه شد و با حالتی عصبی گفت: «کم کم حرفهایی زده می‌شود که آدم از شرکت در چنین جلسه‌ای خجالت می‌کشد.» سپس جلسه را ترک گفت و تابلو فردوسی را بر سر در تئاتر نصب کرد.

#لاله‌زار_گردی | @ecowat

965 viewsedited 06:17