📣لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های سازماندهی برای «توقف جنگ» و «ترمیم و بازسازی جامعه مدنی»

گزارش تحلیلی داوطلب

مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که در کشورهای تحت حکومت‌های اقتدارگرا، جنگ همیشه هم به نفع فرآیند «تغییر» نیست و در کشورهایی که گروه‌های اجتماعی سازمان‌یافتگی ضعیفی دارند، اغلب بهانه‌ای برای سرکوب بیشتر، محدود کردن آزادی‌ها و تثبیت قدرت حاکم می‌شود. در چنین شرایطی، فشارهای سیاسی، امنیتی و اقتصادی، جامعه مدنی را ضعیف و پراکنده می‌کند و زمینه را برای افزایش نارضایتی و بحران‌های عمیق‌تر فراهم می‌آورد.

▫️جنگ باعث کاهش قدرت اعتراض و کنشگری می‌شود؛ مانند آنچه در همین روزهای اخیر و در جریان افزایش تنش و درگیری میان اسرائیل و ایران در جریان بوده و به دستور مقامات امنیتی و قضایی، بسیاری از اظهارنظرها «جرم‌انگاری» شده و فضای آزادی بیان بیش از پیش در معرض محدودیت قرار گرفته است.

▫️در چنین شرایطی، بسیاری از گروه‌ها و افراد ممکن است به سمت انفعال بروند یا چشم به دخالت‌های خارجی داشته باشند که این خود می‌تواند به پیچیدگی بحران‌ها و بی‌ثباتی بیشتر منجر شود. اما این پایان راه نیست.

📣ظرفیت‌های سازماندهی اجتماعی؛ نقطه امید در دل بحران
یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که جامعه مدنی و ظرفیت‌های سازماندهی اجتماعی، هرچند تحت فشار و سرکوب، به طور کامل از بین نمی‌روند. در واقع، ظرفیت‌های بالقوه‌ای وجود دارد که می‌تواند در قالب شبکه‌های کوچک، گروه‌های غیررسمی، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و حتی از طریق فضای مجازی فعال شود.

🧩 سازماندهی اجتماعی در شرایط سخت نیازمند انعطاف‌پذیری و خلاقیت است. گروه‌های کوچک می‌توانند با ایجاد همبستگی و همکاری، به تدریج یک نیروی اجتماعی قدرتمند شکل دهند که قادر است صدای خود را در برابر جنگ و خشونت بلند کند.

نه گفتن به جنگ، نه تنها یک واکنش انسانی و اخلاقی است، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای حفظ جامعه و ساختن آینده‌ای بهتر به شمار می‌آید.

در گزارش داوطلب با مرور ۴ رفتار حکومت ببینید که حاکمیت در پایان جنگ برای حفظ کنترل خود، چگونه از گفتمان تهدید خارجی بهره برده است.

✅ خبرها و مسائل کارگری را در تارنمای داوطلب دنبال کنید.
@davtalaborg  -  اینستاگرام -  توییتر

📣وزیر اقتصاد قرار بود با تبعات اقتصاد ناتراز روبرو شود
ولی حالا احتمالا اقتصاد جنگی را در دستور کار قرار می‌دهد

شرایط اقتصاد جنگی حالتی از اقتصاد یک کشور است که در آن اولویت‌ها، منابع و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی عمدتاً بر اساس نیازهای جنگ و دفاع از حاکمیت تنظیم می‌شود. در چنین شرایطی، اهداف نظامی بر اهداف اقتصادی معمول اولویت پیدا می‌کنند و مفاهیمی چون رشد، عدالت اجتماعی یا اشتغال‌زایی از اولویت حذف می شوند.

وزیر جدید و جوان اقتصاد که برخی به خاطر سوابق تحصیلی وی با مدال برنز المپیاد ریاضی ۲۵ سال پیش و سپس کارشناسی ارشد برق دانشگاه شریف و ارشد اقتصاد استنفورد و دکترای اقتصاد در شیکاگو منتظر بودند پاسخی برای اقتصاد ناتراز پیدا کند، حین حمله اسراییل رای اعتماد گرفت و کار خود را آغاز کرد.

ویژگی‌های اقتصاد جنگی
تخصیص منابع به سمت جنگ: مواد اولیه، بودجه دولتی و نیروی کار بیشتر به صنایع دفاعی، ارتش و پشتیبانی نظامی اختصاص می‌یابد.

محدودیت در مصرف داخلی: دولت‌ها ممکن است مصرف کالاهای خاص را سهمیه‌بندی کنند (مثل بنزین، آرد، دارو، سوخت).

افزایش کنترل دولت بر اقتصاد: دخالت دولت در بازارها، قیمت‌گذاری کالاها، کنترل صادرات و واردات افزایش می‌یابد.

افزایش چاپ پول و تورم: برای تأمین هزینه‌های جنگ، دولت‌ها گاه دست به چاپ پول می‌زنند که می‌تواند تورم‌زا باشد.

بسته شدن اقتصاد به روی جهان: کاهش تجارت خارجی، تحریم‌های بین‌المللی یا محدود شدن دسترسی به بازارهای جهانی.

افزایش مالیات یا فروش اوراق قرضه دولتی: برای تأمین مالی جنگ، دولت ممکن است مالیات را افزایش دهد یا از مردم پول قرض بگیرد.

✅ نقش وزیر اقتصاد در شرایط اقتصاد جنگی
وزیر اقتصاد در این شرایط وظایفی حساس دارد:

تنظیم بودجه جنگی: اولویت‌دهی به هزینه‌های نظامی و کاهش هزینه‌های غیرضروری.

تأمین مالی جنگ: از طریق فروش اوراق، افزایش مالیات، جذب منابع داخلی.

مدیریت ارز و تجارت: کنترل نرخ ارز، جلوگیری از خروج سرمایه، محدود کردن واردات غیرضروری.

برنامه‌ریزی برای تداوم تأمین کالاهای ضروری: تنظیم بازار، کنترل قیمت، مقابله با احتکار.

ایجاد هماهنگی با وزارتخانه‌های دفاع، صمت، نفت و بانک مرکزی.

🔍 نمونه‌هایی از اقدامات وزرای اقتصاد در شرایط جنگ:

۱. ایران در دوران جنگ عراق (۱۳۵۹–۱۳۶۷):

راه‌اندازی سیستم کوپن برای کالاهای اساسی.

تأسیس ستاد بسیج اقتصادی.

کنترل شدید واردات و ذخیره‌سازی کالاها.

تعیین نرخ ارز رسمی برای واردات کالاهای استراتژیک.

۲. آلمان نازی در جنگ جهانی دوم:
دولت کنترل کامل بر تولید صنعتی و کشاورزی داشت.

کار اجباری و بسیج زنان در صنایع.

۳. ایالات متحده در جنگ جهانی دوم:
صدور اوراق قرضه جنگی برای تأمین مالی.

تعیین سقف قیمت برای کالاها.

محدود کردن مصرف سوخت، لاستیک و فلزات.

🔮 پیش‌بینی اقدامات وزیر اقتصاد ایران در شرایط جنگی کنونی
با توجه به وضعیت ژئوپلیتیک ایران در سال ۱۴۰۳–۱۴۰۴ و درگیری‌های احتمالی منطقه‌ای، ممکن است اقدامات زیر انجام شود:

۱. کنترل شدید واردات و ذخایر ارزی
محدود کردن واردات کالاهای غیرضروری برای حفظ ارز.

اولویت دادن به واردات دارو، تجهیزات نظامی، مواد غذایی و سوخت.

۲. افزایش سهمیه‌بندی کالاها
احتمال بازگشت به نظام کوپنی (برای کالاهایی مثل برنج، روغن، دارو).

تعیین قیمت دستوری برای کالاهای اساسی.

۳. تامین مالی از منابع داخلی
فروش اوراق قرضه به مردم برای تأمین هزینه‌های جنگ.

احتمال افزایش مالیات بر درآمدهای بالا یا شرکت‌های بزرگ.

۴. افزایش نقش شرکت‌های شبه‌دولتی و نظامی
تخصیص پروژه‌ها به نهادهای نظامی جهت سرعت اجرا و امنیت.

۵. بیشتر شدن دخالت در بازار ارز
کنترل نرخ دلار، افزایش نقش صرافی‌های دولتی، مسدودسازی معاملات غیررسمی.


✅ خبرها و مسائل کارگری را در تارنمای داوطلب دنبال کنید.
@davtalaborg  -  اینستاگرام -  توییتر

📣 درک زمان طلایی در بحران، به نجات چند جان زنده خواهد انجامید؟


اگر صلح یک واژه باشد، راهکار و برنامه آن را می‌توان یک کتابخانه، یک انتشارات، یک مدرسه یا فرهنگسرا دانست.

بحران همچنین آزمایشی برای فعالان و تشکل‌هاست که تا چه اندازه در بازتولید فرهنگ توانایی شنیدن صداهای مختلف و مخالف توانسته‌اند موفق عمل کنند.

چگونه می‌توان در میانه جنگ، و مردمی که یکدیگر را به دلیل استیصال، واکنش متفاوت به بحران یا تصمیم میان مرگ یا چگونگی آن متهم می‌کنند، صداهای مشترکی یافت که بگوید ما «شایسته زندگی هستیم» و انسجام را به مردم برگرداند و کشور را با از دست دادن کمترین جان‌های زنده به نقطه امن بعدی برساند؟

صلح، اگر وظیفه و تکلیف انسانی باشد، گفتن از صلح رفع تکلیف نمی‌کند.

گروه‌ها و تشکل‌ها می‌توانند با تعریف مکانیسم‌هایی که به صلح می‌انجامد، زمان طلایی را دریابند و صلح را به واقعیت جمعی تبدیل کنند.

در این ویدیوی داوطلب ببینید چگونه می‌توان یک کارزار جمعی کم‌هزینه مجازی به راه انداخت و البته که این تنها نمونه‌ کوچکی از اقداماتی‌ست که می‌توان انجام داد.

✅ خبرها و مسائل کارگری را در تارنمای داوطلب دنبال کنید.
@davtalaborg  -  اینستاگرام -  توییتر

📣فعالان و نهادهای مدنی نگران معیشت کارگران روزمزد، مردم را به کمک طلبیده‌اند

یک مخاطب داوطلب:
«می‌بینید چه طور لطمه جنگ آسیب‌پذیرترین افراد را هدف می‌گیرد؟ هیچ‌کس ساخت‌وساز نمی‌کند و اضافه می‌کند:
«کار نباشد، کار نیست!»
این جمله به آن معناست که در میانه جنگ و تخریب، نیروی سازنده بیکار می‌ماند، به ویژه اگر روزمزد باشد.

پیش از این در این مطلب کوتاه، درباره تغییر فضای اقتصاد در زمان جنگ نوشتیم و تخصیص منابع اقتصادی در زمان جنگ را مرور کردیم.

🧩چه می‌توان کرد؟

در شرایطی که دولت پیش از این با چند موج موقتی‌سازی نیروی کار، بخش عظیمی از نیروی کار کشور را در برهه پیش از جنگ از چتر پوشش حمایتی بیمه خارج کرده است، مردم و نهادهای مدنی تلاش می‌کنند گروه‌های آسیب‌پذیر را به مردم نشان بدهند تا به ورطه فقر مطلق نیفتند.

در کنار پروژه بلند مدت قانع کردن دولت برای پایان موقتی سازی نیروی کار، در کوتاه‌مدت، نهادهای مدنی می‌توانند از چند راه به کارگران روزمزد کمک کنند:

▫️در پروژه‌های کوچک بازسازی یا تولید محلی با هر مقدار دستمزد برای آنان کار پیدا کنند.
▫️به عنوان واسطه‌ای شفاف میان مردم، خیرین و گروه‌های نیازمند عمل کنند تا منابع محدود به‌درستی و بدون فساد توزیع شوند.
▫️صندوق‌های حمایتی تشکیل بدهند.
▫️ شهروندان عادی را تشویق کنند که با اقدام‌های کوچک ولی مؤثر، از سقوط این قشر به ورطه فقر مطلق جلوگیری کنند.

تجربه‌های بین‌المللی نشان داده‌اند که وقتی جامعه به مسئولیت خود آگاه است، می‌تواند با همبستگی از دردهای جنگ بکاهد.

چند نمونه از کمک سازمان‌دهی‌شده به کارگران روزمزد در برهه‌های مختلف را در مطلب بعد ببینید.

✅ خبرها و مسائل کارگری را در تارنمای داوطلب دنبال کنید.
@davtalaborg  -  اینستاگرام -  توییتر