​​❗️ Tıxacsız şəhər istəyirsinizsə, yaxşı ictimai nəqliyyat və yaxşı alternativlər tələb edin.
⠀
Demək olar ki, hər gün müxtəlif qruplarda və sosial şəbəkələrdə yollardakı tıxaclara şikayət etməsinin şahidi oluruq.
⠀
Təbii haldır ki, hər kəs rahat şəkildə, sevdiyi musiqi və kondisionerlə şəxsi avtomobilində hərəkət etmək istəyir. Bu, insanın normal istəyidir. Amma yaranan eqoizm “ümumilərin faciəsi” adlandıran hala gətirib çıxarır. "Tragedy of the Commons" deyir ki, əgər bir sıra məsələlərdə hər kəs öz şəxsi maraqlarını düşünsə, o zaman bu ümumi olaraq bütün cəmiyyətə zərər gətirəcək. Hər kəs maşın alır ki, rahat hərəkət etsin, nəticədə hər kəs tıxacda qalası olur.
⠀
Siz növbəti dəfə məyus etmək istəyirəm. Bakı heç vaxt elə şəhər olmayacaq ki, burada hər kəs maşın alıb rahat sürsün. Necə ki, suya girib quru çıxmaq mümkün deyil, elə də avtomobillər üçün rahat və tıxacsız şəhər tikmək mümkün deyil. Bu urbanistikanın əsas postulatlardan biridir (buna dair video da hazırlamışdım).
⠀
Bu gün bizim soydaşlarımız əksər hallarda məhz yolların boş olmasını istəyir, tıxaclara şikayət edir. Çox nadir hallarda mən görürəm ki, kimsə avtobusların saat kimi işləməsini tələb etsin, şəhərə tramvayın gəlməsini, metronun sürətlə inkişafını istəsin. Belə müzakirələr yalnız ixtisaslaşmış qruplarda və səhifələrdə gedir.
⠀
Biz, bir cəmiyyət olaraq, dəyişməliyik, öz şəxsi maraqlarımızı deyil, ümumi olaraq "Necə edək ki, şəhərin nəqliyyat problemi kompleks şəklində həll olunsun?" sualları həm özümüzün, həm də dövlət qurumların qabağına qoymalıyıq.
⠀
Mən sizi əmin edirəm ki, əksəriyyətin düşüncəsi dəyişən kimi çoxlu müsbət nəqliyyat islahatların şahidi olacağıq.
⠀
Foto: Vahid Qasımov

🇦🇿 Deyəsən, Bakının öz dizayn-kodu olacaq, nəhayət ki.

Bakı Şəhər Memarlıq və Şəhərsalma İdarəsi məlumat yayıb ki, fasad reklamlarının vahid standartları hazırlanır.

Düzdür, hələ bilinmir nəticəsi necə olacaq, amma Bakının küçə lövhələri bəzən çox eybəcər və xaotikdir şəhərin estetik görünüşünü pozur. Buna əmin olmaq üçün Dəmiryolu vağzalı meydanının ətrafında və yaxud Şərifzadə prospektində gəzişmək kifayətdir.

Dizayn-kodu sadə dildə yuxarıdakı iki foto izah edir (əvvəl necə olub və dizayn-kod tətbiq ediləndən sonra).

#dizaynkod

Ortastatistik Azərbaycansayağı küçənin təmiri təxmini bu cür görsənir. 👆
⠀
Bu fotoda hər şey gözəldir:
- Səkidə parklanmış maşınlar
- Parklanma icazə verilən yerdə sarı xətlər
- Hərəkət zolaqlarını parkinq zolaqlarından ayrılmaması
- Asfalta "upakovka" olunan ağaclar
- (siz əlavə edin).
⠀
Əsas məsələ isə odur ki, burada yaşayan insanlardan soruşsanız, deyəcəklər "əladır, çox bəyəndik".

Necə olur ki, Bakıda həm Bəsti Bağırova küçəsi kimi əla bir küçə ortaya çıxır, həm də belə bir acınacaqlı mənzərənin şahidi oluruq?

Mənbə: AAYDA

Yazırlar ki, "Bravo" supermarketlərində parkinq artıq ödənişli olacaq. Yalnız ilk 2 saatı pulsuz olacaq.
⠀
Aydın məsələdir ki, bunun əsas səbəbi bəzi sürücülərin bu marketlərin dayanacaqlarını təyinatı üzrə istifadə etməməsi və orada daha çox marketə gələnlər yox, kənar sürücülər saxlayırdı.
⠀
Bunun ən yaxşı nümunəsi Babək prospektindəki filial idi. Həqiqətən, iş vaxtı bu "Bravo"ya gələn çətin ki maşın üçün yer tapa bilsin.
⠀
Market dayanacaqlarının daha səmərəli istifadəsi ilə mən bir neçə il əvvəl ABŞ-da rastlaşmışam. Deməli, böyük supermarketlərin (və yaxud alış-veriş mərkəzlərinin) dayanacaqları adətən ödənişlidir. Lakin siz həmin marketdən ən azı 30$-lıq alış-veriş etsəniz, kassada sizin parkinq çekinizi ödəyəcəklər və dayanacaq sizin üçün pulsuz olacaq.
⠀
Ümumi olaraq isə, "Bravo"nun pulsuz dayanacaqları göstərir ki, böyük şəhərdə parkinq yerlərinin səmərəli istfadəsi etməsi üçün tələb-təklifi idarə edən mexanizmlər olmalıdır. Bütün dünyada bunu ödəniş tətbiq etməklə həll etdilər. Biz kimi gözləyirik?

Bura Bakıdır? İlk saniyələrdən belə fikirləşə bilərsiniz.
⠀
Amma bura Parisdir. Kim bilmirdisə, Bakıya son illər gətirilən "Kiosk Press"-lərin görünüşü məhz bu şəhərdən götürülüb.
⠀
Lakin Bakıdan fərqli olaraq bu köşklərdə həqiqətən qəzet və jurnallar satılır (hərdən kiçik suvenirlər də olur).
⠀
Bu köşklərin dizaynı hələ 19-cu əsrdən dəyişmir və sırf Parisin o vaxtdakı arxitektur üslubuna uyğunlaşdırılıb (bu fotoda Parisin tipik köhnə evlərini görmək olar).
⠀
Bizim köşklərdə qəzetlərlə yanaşı siqaret, enerji içkilər, popkorn və az qala meyvə-tərəvəzlərin satışını qoyaq bir qırağa.
⠀
Ümumiyyətlə Bakıda bu cür yanaşma - "filan şəhərdə var, gəlin, bizdə də olsun" - özü bir səhvdir. Şəhərin öz üslubu olmalıdır, öz tarixi olmalıdır. Parisin köşklərini və Londonun telefon budkalarını Bakıya gətirilməsi ona heç bir halda gözəllik və unikallıq gətirmir.

​​Şəhərdəki problemi həll etmək üçün gərək hər kəs DJ.Tural olsun?

Bugün sosial şəbəkələrdə daha bir illüstrativ hadisə baş verib.

Deməli, bu səhər tanınmış aparıcı və bloger Tural Yusifov Xocalı prospektindəki svetofor və nişan ilə bağlı video paylaşıb. Üstündən bir neçə saat keçəndən sonra artıq əraziyə işçilər cəlb olunub və məsələ həllini tapıb.

Təbii ki, bu problemi işılqlandırmaq ilə Tural bu küçədən keçən minlərlə insanın işini asanlaşdırıb, sağ olsun!

Amma buradan, həmçinin, başqa nəticə çıxartmaq olar. Şəhərdə bir çox məsələləri, əslində, bir neçə saata həll etmək olar.

Facebook və Instagram səhifəmizin inboksu şikayətlərlə doludur, hər kəs öz küçəsində problemlərin işıqlandırmasını xahiş edir. Heç kim inciməsin, amma hamısını hər dəfə paylaşmaq olmur, əks halda səhifədə başqa məzmun üçün yer və vaxt tapılmaz.

Həmin inboks qutusunda "BNA-ya 3 dəfə yazmışam, tədbir görmürlər", "DYP deyir ki, bu bizlik deyil", "İcra hakimiyyəti cavab vermir" tipli mesajlar da var.

Yaxşı olardı ki, qurumlar tək minlərlə auditoriyası olan KİV və sosial media istifadəçilərinin deyil, bütün vətəndaşların müraciətlərinə belə çevik reaksiya versin.

P.S. Mən çox vaxt eşidirəm ki, gördüyüm işin faydası azdır, öz bildiklərini edəcəklər, cəmiyyətin fikiri "onlara" maraqlı deyil. Bugünki misal bir daha göstərdi ki, problemlərin gündəmda saxlanılması çox vacib bir məqamdır.

Koroğlu Rəhimov küçəsindəki piyada keçidinin aqibəti necə oldu, kim bilir?
⠀
Keçən ilin may ayında burada yerüstü piyada keçidinin tikintisinə başlamışdılar, amma sonra mövcud zebraya düyməli svetofor quraşdırdılar və məsələ həll olundu.
⠀
Lakin üzərindən bir il keçməsinə baxmayaraq, keçidin konstruksiyaları hələ də sökülməyib, necə var hələ də qalır.
⠀
Bu isə belə bir məntiqə gətirib çıxarır ki, bu keçid əvvəl-axır tikiləcək və insanlar üçün daha rahat variant olan düyməli svetofor demontaj olunacaq.
⠀
Kimdə məlumat varsa, şərhlər bölməsində yaza bilər.

Xatırladım ki şəhərdə yeraltı və yerüstü piyada keçidlərin olması böyük təhlükədir, səbəbləri ətraflı olaraq bu məqalədə izah olunub.

Bakı, 2022-ci il...

Və bu paytaxt 1 aydan sonra "Formula-1" Qran-prisini qəbul edəcək.

İctimai nəqliyyatda çox təcili islahatlar lazımdır, yoxsa 90-cı illərə qayıdacağıq.

❗️ Əsas məsələ infrastrukturun təşkili və nəzarətdir.
⠀
İstər Bakıda, Masazırda, Xırdalanda ya da Nyu-Yorkda.
⠀
🇺🇸 Bu videonu paylaşan və şikayət edən Nyu-York sakinidir. Deyir, "Rəng vurmaqla iş bitməməlidir. Velozolaqlar fiziki olaraq yoldan ayrılmalıdır. Eyni zamanda, nəzarətin zəif olması belə bir xaosa gətirib çıxarır."
⠀
Odur ki, insanların davranışı aşağı-yuxarı bütün dünyada oxşardır. İnsanları tərbiyə edən qayda və qanunlardır. "Mentalitet"in isə buna heç bir aidiyyatı yoxdur.

Bugündən etibarən artıq Google Maps-də Bakının avtobus marşrutları görünmür.

BNA söz verib ki, bu məsələ həll olunacaq, gözləyək.

📺 İctimai TV bu gün yol qəzaları və davaları haqqında bir süjet hazırlayıb.

Reportajın ideyası yaxşı olsa da, əsas məqamlara, təəssüf ki, toxunulmayıb:

❌ Bizdə yol və küçə infrastrukturu insanları qayda pozmağı vadar edir (düzgün təşkil olunmayan yolayrıcıları, piyada keçidlərinin az olması və s.). Qəzaların sayını azaltmaq üçün küçələri layihələşdirərkən insan faktorunu nəzərə almaq lazımdır;

❌ Bizim hər gün evdən çıxıb gördüyümüz aqressiv və səsküylü küçələr, zövgsüz arxitektura və sükan arxasındakı yaşadığımız stress bizim gündəlik həyatımıza neqativ təsir edir (məhz belədir, əksinə deyil);

❌ Yol mədəniyyəti olmur. İnsanın mədəniyyəti yoxdursa, o nə yolda öz cərgəsini saxlaya biləcək, nə də ki aptekdə öz növbəsini gözləyə biləcək.

Urbanistika psixologiyaya çox bağlı olan bir sahədir.

Maraqlıdırsa, bu kitablarla tanış olmaq tövsiyə edirəm:

📗 Colin Ellard. Places of the Heart: The Psychogeography of Everyday Life;

📗Jan Gehl. Cities for People.

🗺️ Google Maps-dən daha yaxşı naviqasiya proqramı.
⠀
Bu mobil əlavəni Budapeştdə olanda aktiv istifadə edirdim, çox köməyimə gəlmişdir. Bu videonu elə orada çəkmişəm, tramvay gözləyərkən. Lakin reportajın son variantına düşməyib.
⠀
İndi görün biz Google Maps-in həsrətinə qalanda insanlar necə rahat və faydalı app-lar icad edir.
⠀
❗️Citymapper: ⤵️
https://citymapper.com/
⠀
📹 Budapeştdən ətraflı reportaj: ⤵️
https://youtu.be/tu9lu92SuZs

Şəhərlərdə velosiped infrastrukturuna sərmayə yatırmaq nə üçün önəmlidir? Şəhərsalma mövzuları üzrə müstəqil araşdırmaçı Bayram Axundov Kopenhagen şəhəri nümunəsi haqqında danışır.

Qonağımızın tam çıxışını həm YouTube kanalımızda izləyə, həm də Spotify və Apple Podcasts vasitəsilə dinləyə bilərsiniz.

@akinchiproject