عصر سه‌شنبه‌های بخارا

بررسی و معرفی کتاب «آهنگ سرگذشت» (۹۱ سال از زندگی فهیمه اکبر با موسیقی و سیاست از گیلان تا واشنگتن) نوشته معصومه جوادی‌نسب که از سوی انتشارات ۲۷ منتشر شده است

با سخنرانی: حسین محجوبی، گلی اکبر، نظام منوچهری، تینا پاکروان، معصومه جوادی‌نسب و علی دهباشی


سه‌شنبه بیستم آذرماه ۱۴۰۳
باغ‌‌موزۀ نگارستان، تالار دکتر محمود روح‌الامینی

صبح جمعه‌های بخارا
‌
به مناسبت انتشار کتاب «بینش و روش در تاریخ‌نگاری معاصر» که به کوشش منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)، حامد فولادوند و نگین یاوری از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شده است، بیست و یکمین نشست از سلسله نشست‌های صبح جمعه‌های مجلۀ بخارا به نقد و بررسی این کتاب اختصاص یافته است.

این نشست در ساعت ده و نیم صبح جمعه بیست و سوم آذرماه ۱۴۰۳ با حضور منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)، حامد فولادوند، صادق سجادی، نگین یاوری و علی دهباشی در عمارت عین‌الدوله برگزار خواهد شد.
‌
بینش و روش در تاریخ‌نگاری معاصر کوششی است در جهت شناخت بینش‌ها و روش‌های نوین تاریخ‌نگاری و تلفیقی از تألیف و ترجمه. هم مکاتب جدید تاریخ‌نویسی را معرفی می‌کند و هم نمونه‌های بارزی از عملکرد این مبانی تئوریک در عرصهٔ تاریخ‌نگاری ایرانی و اسلامی.
‌
بخش اوّل کتاب به دست‌آوردهای مکتب آنال و تأکید آن بر جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی تحولات تاریخی می‌پردازد. در بخش دوّم جوانب گوناگون اندیشهٔ ماکس وبر، نواندیش آلمانی‌الأصل که در به‌روز کردن علم تاریخ‌نگاری نقش به‌سزایی ایفا کرد موضوع بحث و گفتگو است. بخش سوم کتاب که جدید است، اختصاص دارد به بازبینی سنت تاریخ‌نگاری قرون میانهٔ اسلامی.
‌
نشانی: میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی شرقی، شماره ۱۲، عمارت عین‌الدوله.

بخارای زمستانی منتشر شد

یکصد و شصت و پنجمین شمارۀ بخارا (آذر و دی ۱۴۰۳) با تصویری از استاد اکبر ثبوت بر روی جلد در ۴۴۸ صفحه منتشر شد و از صبح یکشنبه بیست و پنجم آذرماه ۱۴۰۳ در کتابفروشی‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی در دسترس است.

نویسندگان این شماره:
محمدرضا شفیعی کدکنی ـ نصرالله پورجوادی ـ ژاله آموزگار ـ حسن انوری ـ سیدمصطفی محقق داماد ـ سجّاد آیدنلو ـ بهاءالدّین خرّمشاهی ـ تورج دریایی ـ سیما سلطانی ـ میلاد عظیمی ـ عبدالحسین آذرنگ ـ رسول رئیس‌جعفری ـ‌ سعید پورعظیمی ـ‌ محمود آموزگار ـ رکسانا صادق‌زاده اردوبادی ـ‌ سمیه لطفی ـ‌ بهرام گرامی ـ مسعود میرشاهی ـ‌ محمود درگاهی ـ مسعود حسینی‌پور ـ دکتر سیدرضا ابوتراب ـ مسعود عرفانیان ـ مسعود جعفری جزی ـ نظام‌الدین زاهدی ـ ساجده سلیمی ـ‌ سهیلا ایمان‌خواه ـ‌ شهاب دهباشی

بخش جشن‌نامۀ استاد اکبر ثبوت با نوشته‌هایی از:
غلامحسین ابراهیمی دینانی ـ پویان پروین اردبیلی ـ اسماعیل باغستانی ـ محسن معینی ـ شهرام صحرایی ـ محسن دریابیگی ـ محمودرضا اسفندیار ـ رضا رضازاده لنگرودی ـ رضا مرادزاده



با هم مروری می‌کنیم بر مطالب این شماره:


عبورِ گندم از زمستان/ محمدرضا شفیعی کدکنی   

بزرگترین وظایف هر ایرانی/ نصرالله پورجوادی   

ایران باستان
خانواده در ایران باستان/ ژاله آموزگار   

فرهنگ ایران
تساهل/ حسن انوری   

سعدی‌پژوهی
پرتو قرآن در کلمات سعدی (۱۷)/ سیدمصطفی محقق داماد   

شاهنامه‌پژوهی
نگارندۀ برشده گوهر است/ سجّاد آیدنلو   

کوته‌گویه (۲۲)/ بهاءالدّین خرّمشاهی   

جغد در ایران باستان
جغد در سنت زردشتی/ تورج دریایی/ سیما سلطانی   

آویزه‌ها (۶۵)/ میلاد عظیمی   

فرهنگ
در متن و حاشیۀ فرهنگ (۳۰)/ عبدالحسین آذرنگ   

جشن‌نامۀ استاد اکبر ثبوت
شرحی کوتاه از زندگی استاد ثبوت/ علی دهباشی   
سالشمار زندگی استاد اکبر ثبوت   
کتابشناسی آثار اکبر ثبوت   
کلام سکوت/ غلامحسین ابراهیمی دینانی   
استاد ثبوت و فلسفه/ پویان پروین اردبیلی   
حبّذا هند حبّذا شیراز/ اسماعیل باغستانی   
بحثی دربارۀ کتاب «حسن بصری»/ محسن معینی   
جایگاه رفیع استاد ثبوت/ شهرام صحرایی   
نُمودِ ثُبوت/ محسن دریابیگی   
نگاهی به مدخل «بودا»‌ نوشتۀ استاد اکبر ثبوت/ محمودرضا اسفندیار   
جنبش ابوسعید گناوه‌ای/ رضا رضازاده لنگرودی   
مروری بر زندگی و زمانۀ صالح دینگ بائوچن/ رضا مرادزاده   

حکایت‌های باستانی (۲۰)/ رسول رئیس‌جعفری   

ادبیات معاصر
شاعر لحظه‌های مهیبِ جدال/ سعید پورعظیمی   

در حواشی کتاب در ایران (۴۲)/ محمود آموزگار   

گفت‌وگو
گفت‌وگو با کیوکو ناکاجیما، نویسندۀ ژاپنی/ رکسانا صادق‌زاده ـ اردوبادی
گفت‌وگو با پروفسور مایکل بری/ سمیه لطفی   

پژوهش ادبی
رقیب/ بهرام گرامی   

یاد یار مهربان (۱۹)/ مسعود میرشاهی   

دیدگاه
سعدی در سیاست/ محمود درگاهی   

ورارود و یاران مهربان (۲۹)/ مسعود حسینی‌پور   

طبیبانه (۱)/ دکتر سیدرضا ابوتراب   

تاجیکستان
کتاب‌ها و نشریاتی از تاجیکستان (۳۶)/ مسعود عرفانیان   

معرفی کتاب
ابعاد قدسی زبان فارسی/ مسعود جعفری جزی   
نامه‌هایی ارزشمند از دو ادیب برومند/ نظام‌الدین زاهدی   
عصیان علیه قرن صنعتی/ ساجده سلیمی   
خلاف زمان/ سهیلا ایمان‌خواه   
کشتی فیلسوفان/ شهاب دهباشی   

یاد و یادبود
درگذشت علی‌اکبر یزدانسپاس، از ناشران قدیم تهران/ مسعود عرفانیان

شب عکاسی قاجار

هفتصدو نودمین شب از شب‌های بخارا به عکاسی قاجار اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعداز ظهر شنبه بیست و چهارم آذرماه ۱۴۰۳ با سخنرانی محمدرضا طهماسب‌پور، مهرداد اسکویی، بهاره الله‌دادی، سیامک دل‌زنده، دکتر کارمن پِرِز گونزالس، کیانوش معتقدی و علی دهباشی در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.

از زمان برداشتن نخستين عكس، به شيوۀ داگرئوتيپ (صفحۀ‌ نقره اندود) در ايران، در سال ۱۸۴۲م/ اواسط ذيقعدۀ ۱۲۵۸ق/ پايان آذرماه ۱۲۲۱ خورشيدی تاكنون ۱۸۲ سال می‌گذرد. عکاسی در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار و با پشتیبانی او در سالهای بعد، رشد و گسترش شایانی یافت. آموزش عکاسی در دارالفنون زمینه‌ساز پیدایی و گسترش روشهای نو در عکس‌برداری، ظهور و چاپ‌عکس و گونه‌های نوظهور از جمله عکاسی گزارشی و مستند، ایجاد عکاس‌خانه در دربار، عکاسی از چهره، عکاسی از زنان، گسترش دانش نظری و فنی عکاسی با نگارش و ترجمۀ کتاب‌های عکاسی و ایجاد نخستین عکاس‌خانۀ همگانی در تهران شد. ظرفیت‌های پژوهشی در عکاسی دوران قاجار، در سال‌های اخیر، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران داخلی و خارجی قرار گرفته و از این رهگذر کتاب‌ها و مقالات بسیاری در این زمینه منتشر شده که به روشن‌تر شدن تاریخ پر فراز و نشیب این فن و هنر یاری رسانده است. در شب عکاسی قاجار، پژوهشگران این زمینه، برخی از تازه‌ترین یافته‌های خود را ارائه خواهند کرد. 

فرهنگسرای نیاوران، خیابان پاسداران، مقابل پارک نیاوران، سالن خلیج فارس

صبح جمعه‌های بخارا

به مناسبت انتشار کتاب «بینش و روش در تاریخ‌نگاری معاصر» که به کوشش منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)، حامد فولادوند و نگین یاوری از سوی نشر تاریخ ایران منتشر شده است

با حضور منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)، حامد فولادوند، صادق سجادی، نگین یاوری و علی دهباشی


جمعه بیست و سوم آذرماه ۱۴۰۳
عمارت عین‌الدوله

شب مجتبی کاشانی

هفتصد و نود و یکمین شب از شب‌های بخارا به یادبود مجتبی کاشانی، شخصیت فرهنگی، اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر یکشنبه بیست و پنجم آذرماه ۱۴۰۳ با حضور استاد شفیعی کدکنی و با سخنرانی یدالله کابلی خوانساری، سعیده قدس و علی دهباشی در تالار فردوسی خانۀ اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود. تکنوازی استاد کیوان ساکت از دیگر بخش‌های این نشست خواهد بود.

مجتبی کاشانی، درگذشتهٔ ۲۳ آذر‌ماه ۱۳۸۳ بنیان‌گذار جامعهٔ یاوری فرهنگی‌ست.
کاشانی پس از اخذ دیپلم جهت ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ اقتصاد وارد دانشگاه شیراز شد و در سال ۱۳۵۶ فوق لیسانس خود را از مرکز مطالعات مدیریت وابسته به دانشگاه هاروارد دریافت نمود.
ایشان در اوایل دههٔ ۶۰ با سفر‌های متعدد به خراسانی جنوبی و مشاهدهٔ فقر و محرومیت فرزندان آن دیار با همت دوستان خود همچون غلامحسین شافعی، همایون حاجی‌خانی و دیگران، اولین مدرسهٔ دو کلاسه را در پرویز آباد قائنات ساخت.
پس از آن، کاشانی با ساماندهی تشکیلات فرهنگی، تلاش کرد تا نیکوکاران و دغدغه‌مندان دیگری را با خود همراه سازد.
جامعهٔ یاوری فرهنگی همزمان با پروژه‌های مدرسه‌سازی دیگر بنیان نهاده شد و تا سال ۱۳۸۳ که سرطان، زندگی کاشانی را به خاموشی سپرد، ۲۰۰ مجتمع آموزشی در خراسان، فارس و  هرمزگان مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
جامعهٔ یاوری اکنون بیش از ۱۰۵۰ فضای آموزشی را در ۲۶ استان کشور به بهره‌برداری رسانده است و مدت‌هاست مدرسه‌سازی را پایان مأموریت خود تلقی نکرده و در جهت ارتقای کیفیت آموزشی کودکان و نوجوانان ایران طرح‌‌های متنوعی را به اجرا رسانده است.
مجتبی کاشانی علاوه بر این، به سرایش نیز می‌پرداخت و دفتر‌های شعر «باران عشق»، «روزنه»، «از خواف تا ابیانه»، «سفرنامهٔ خواف» و  «خویش را باور کن» از جملهٔ دفتر‌های شعری ایشان است.
آوای خاطره‌انگیز مهر‌ماهی «هم‌شاگردی سلام» در دههٔ ۶۰ و ۷۰ از سروده‌های ایشان است.

خانۀ اندیشمندان علوم انسانی: خیابان استاد نجات‌الهی (ویلا)، چهارراه ورشو، تالار فردوسی

عصر دوشنبه‌های بخارا

به مناسبت انتشار کتاب «اطلس تاریخی آسیای مرکزی» سی و چهارمین عصر دوشنبه‌های بخارا با همکاری مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه به رونمایی و معرفی این کتاب اختصاص یافته است.
این نشست در ساعت پنج بعدازظهر دوشنبه بیست و ششم آذرماه ۱۴۰۳ با حضور منصور صفت‌گل، روزبه زرین‌کوب، شهرام یوسفی‌فر،جواد مرشدلو، گودرز رشتیانی و علی دهباشی برگزار می‌شود.

کتاب اطلس تاریخی آسیای مرکزی تالیف یوری برگل از انتشارات بریل است که توسط گودرز رشتیانی به فارسی ترجمه و انتشارات سمت آن را منتشر کرده است. علاوه بر توضیحات نسبتاً مفصل، این کتاب همراه با نقشه‌های دقیق از همه ادوار پیشین این منطقه است که با استفاده گسترده از منابع محلی، فارسی، روسی، انگلیسی و چینی روایت منسجم و روشمندی از تحولات تاریخی، جابجایی اقوام، تغییر نام‌های جغرافیایی، جابجایی سلسله‌ها و خاندان‌های حکومتگر و تغییرات جمعیتی در آن ارايه می‌شود. همچنین جزييات مربوط به مسیرهای تجاری، آثار تمدنی شهرهای مختلف، حصارها، دروازه‌ها ، باغ‌ها، مساجد ، محله‌ها ، آبراه‌ها، مزارات، قلعه‌ها، مقابر، کاروانسراها و ساختمان‌های مهم در آن بیان یا به تصویر کشیده شده است. کار مهم نویسنده جانمایی واحدهایی جغرافیایی، توجه به تغییر و دگرگونی نام مکان‌های مختلف، ریشه‌شناسی بسیاری از نام‌ها، یکسان‌سازی و تبدیل همه تقویم‌ها به تقویم میلادی و نیز شرح رویدادهای این منطقه به تفکیک حوزه‌های جغرافیایی است که برای اولین بار ارايه می‌شود. مترجم علاوه بر ترجمه متن همه نقشه ها را نیز به فارسی برگردانده و با ارجاع به متون مختلف ضبط درست اسامی جغرافیایی را در نقشه‌ها آورده و برای روانی بیشتر متن معادل تاریخ قمری رویدادها را نیز ذکر کرده است. با انتشار این کتاب به زبان فارسی مرجع مهمی برای توسعه مطالعات آسیای مرکزی در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد.

این نشست روز دوشنبه بیست و ششم آذرماه ۱۴۰۳ ساعت ۱۷ در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار می‌شود و حضور علاقه‌مندان در آن بلامانع است.

مرکز مطالعات خاورمیانه: تهران، بلوار کشاورز ، خ نادری، پلاک هشت.

شب عکاسی قاجار

با سخنرانی محمدرضا طهماسب‌پور، مهرداد اسکویی، بهاره الله‌دادی، سیامک دل‌زنده، دکتر کارمن پِرِز گونزالس، کیانوش معتقدی و علی دهباشی


شنبه بیست و چهارم آذرماه ۱۴۰۳
فرهنگسرای نیاوران، سالن خلیج فارس

از «سانسوری که ابدی نیست» تا «تاب‌آوری با هنر»
در تجربه آذر
.
شماره‌ی سی و ششم دوره‌ی جدید مجله‌ی «تجربه» با گفت‌وگویی تفصیلی با بهرام دبیری، نقاش، صفحاتی درباره‌ی «تاب‌آوری با هنر» و گفت‌وگوهایی با مهدی مصیبی سینماگر پیشکسوت، فریدون علا بنیان‌گذار سازمان اتقال خون و حسن کیائیان بنیان‌گذار نشر چشمه ‌منتشر شد.
در این شماره می‌خوانید:
.
چهره‌ی ماه: گفت‌وگویی تفصیلی با بهرام دبیری، نقاش درباره‌ی این روزهایش و این روزهای ایران با عنوان اصلی «سانسور ابدی نیست».
.
ادبیات: گفت‌و‌گوی منتشر نشده‌ی حامد داراب با یدالله مفتون‌امینی با عنوان اصلی «باید راه شاه‌اسماعیل را برویم»/ بخش تازه‌ی تجربه با موضوع زبان‌شناسی با آثار و گفتاری از علی مسعودی‌نیا، رضا بهرامی و گفت‌وگوی الهام احمدپور با هومن عباس‌پور/ سروده‌خوانی و قصه‌گویی احمد شاملو در آثار شنیداری‌اش به قلم محمدمهدی فراهانی/ اندوه سال‌های کرونا به قلم سیامک صدیقی/ شعری از آدا لیمون با ترجمه‌ی محسن کریمی راه‌جردی/ معرفی کتاب‌های روز حوزه‌ی ادبیات و ...
.
کتابخانه: صفحاتی درباره‌ی کارنامه‌ی چهل‌ساله‌ی نشر چشمه به همراه گفت‌وگویی با حسن کیائیان بنیان‌گذار این نشر/ گفت‌وگو با علی بزرگیان درباره‌ی کتاب تازه‌اش درباره‌ی شاهرخ مسکوب/ گفت‌وگو با سوزان کوپر نویسنده‌ی رمان «به سوی دریا»/ معرفی پادکست‌ها و کتاب‌فروشی‌های مهمِ ایران و کتاب‌خانه‌های مهم جهان/ نقد و بررسی کتاب‌های روز فلسفه، جامعه‌شناسی و...
.
سینما: گفتگوی امیر ابراهیم جلالیان با مهدی مصیبی سینما‌گر پیشکسوت و تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار آثاری چون طوقی، دشنه، ممل آمریکایی، کندو و ...با عنوان اصلی «واقعا این چه سینمایی است؟»/ نقدی درباره‌ی سریالِ «بازنده» به قلم امید جوان‌بخت/ نگاهی به وضعیت رئالیتی‌شوها به بهانه‌ی اعتراضات به جوکر زنانه به قلم مازیار معاونی/ نقد همایون امامی بر فیلم «ماست سیاه است» ساخته‌ی فرشاد اکتسابی/ نگاهی به تئاتر «بونکر» به قلم ایلیاد موسوی و ...
.
معماری: صفحاتی به مناسبت روز اصفهان با آثار و گفتاری از محمدرضا حائری مازندرانی و امیررضا پوررضا و ...
.
پوشه: پرونده‌ای درباره‌ی «تاب‌آوری با هنر» با آثار و گفتاری از حسین جنتی، سمیرامیس بابایی، علی حسینی، امید توشه، آوا گودرزی، امین شاهد، شکیبا شخصیان، احمد غلامی مهرابادی، مهدی شادکام، سارا کریمان، الهامه کاغذچی، مه‌سیما شکریان و صالح تسبیحی و یادداشت‌هایی از سپهر دانش‌اشراقی، عبدالحسین قاسم‌نژاد و آیدین باقری.
.
مطالعات ایرانی: صفحاتی به مناسبت پنجاهمین سال تاسیس سازمان انتقال خون ایران با آثاری از سعید مروتی، مجید بجنوردی، ماندانا ملاعلی، امین آریان‌راد و شیما طاهری‌پارسا و گفتگوی حمیدرضا محمدی و فریبا خان‌احمدی با فریدون علا بنیان‌گذار سازمان انتقال خون/ گفتگو با محمدحسن سمسار موزه‌دار پیشکسوت و یادداشتی از فریبا افتخار در شادباش ۹۰ سالگی او/ خاطره‌بازی با ورامین به ‌قلم سیدنوید کلهرودی/ یادداشتی از اسماعیل مظلومی درباره‌ی مجسمه‌ی داریوش و مرجان صائبی درباره‌ی خشونت و آزادی/ زبان جنسیت به قلم نیما خرم‌روز/ وارثان زعفران و نمک به قلم علی اتحاد
.
عمق میدان: نگاهی به جهان طنزآلود الیوت ارویت
.
‏‌‎مدیر مسئول تجربه کتایون بناساز است و پژمان موسوی سردبیری آن را بر عهده دارد. سما بابایی هم دبیر تحریریه‌ی «تجربه» است. عکس جلد از مهدی حسنی است.