✅#بیزیم_بیجار_کانالی

✍️#امیرافشار_افشاری
✔️بیجار گروس و ارتباط آن با حوزه تمدنی تورکان در قیزیل اوزن


✍️در خصوص انطباق قلمرو جغرافیایی بیجار گروس در عصر مادها و مانناها با قلمرو و تمدن ترکان در کرانه های رود قزل اوزن می توان به نوشته های دکتر خالقی مقدم ذیل عنوان" قوم افشار و حوزه تمدن قزل اوزن" استناد کرد که بر وجود تمدن و دولت های اقوام التصاقی زبان در مسیر رودخانه های قزل اوزن و تالوار[منطبق با بیجار گروس، تیکان تپه، منطقه افشارات و قیدار نبی، زنجان، ماهنشان،ابهر، خرمدره تا قزوین،قسمتی از همدان و... بعنوان سرزمین قوم افشار] تاکید داشته و بیجار گروس را جزوی از حوزه تمدنی تورکان تحت عنوان حوزه ی تمدنی قیزیل اوزن مورد مطالعه و تحقیق قرار داد.

✍️دکتر خالقی مقدم در کتاب ارزشمند خود تحت عنوان "زنگان؛ سرزمین اقوام افشار" در این خصوص می نویسد:"...خط الرأس شرقی کوههای چهل چشمه و مراتع آن متعلق به طوایف تورک افشار بود بعلاوه مراتع دهستان های تیله کوه و خورخوره در دامنه های شرقی ارتفاعات چهل چشمه جزو مراتع ییلاقی ایلات مختلف افشار بوده است و هنوز آبادی های ترک نشین آن که اغلب با نام های ترکی خوانده می شوند یادآور این مساله است و از جمله آبادی باش قشلاق[به معنای اولین قشلاق طایفه افشار] در دهستان گول تپه شمال غربی شهرستان ساق قیز و در شمال شهر دیواندره و یا در جنوب شهر تیکان تپه ، گروس و در سرمنشأ شاخه قزل اوزن قرار دارد(خالقی مقدم،1382: )

✍️وجود آثار باستانی و تاریخی فراوان و متعلق به عصر باشکوه تورکان در غرب ایران منجمله بیجار گروس مانند قلعه باستانی قمچوغای، گنبد اوشقون بابا ( اوشقون بابا یا اوشون بابا نام یکی از شخصیت های اصلی در داستان های کتاب ده ده قور قوت نیز می باشد)، شهر تاریخی یاسوکند و ابنیه های تاریخی آن ،وجود توپونیم و ائتنوتوپونیم های متعدد و متعلق به جهان تورک در بیجار گروس و همه و همه دلالت بر تعلق تاریخی و فرهنگی بیجار گروس به آذربایجان می باشد که متاسفانه بنا به دلایلی از پیکره آذربایجان جدا کرده و در استانی نامأنوس با فرهنگ و هویت اصلی گروس ادغام شده است.

✍️ معبد باستانی تخت سلیمان و همه قلعه هایی مانند قلاع موسولانلو، کورانلو، یاستی قلعه، قیز قلعه انگوران،قلعه گنزه،قلعه ارزه خواران و قلعه بهم در بالای کوه بلقیس[بالقیس – بالقیز] و دهها قلعه دیگر که در حاشیه این معبد تاریخی هستند و از آن محافظت می کنند همه آنها جزو حوزه ی زیستی و تمدنی قوم افشار بوده که از قدیم الایام منطبق با حوزه تمدنی مادآتروپاتگان[آذربایقان] بوده است؛ وجود روستای مادآباد در نزدیکی قیدار، شهرمادنشان(ماهنشان)و دهها شهر و روستا در حوزه تمدنی قیزیل اوزن و گروس بر وجود اشتراکات در مختصات فرهنگی ، جغرافیایی،سیاسی و فرهنگی مادآتروپاتن و اقوام افشار دلالت دارد."( همان،1382، : )

🔻منبع:
🔺خالقی مقدم،محمد،استان زنجان سرزمین اقوام افشار،انتشارات دانشگاه زنجان،سال 1382
✅https://t.me/Bizimbijar

✅#بیزیم_بیجار_کانالی

✍️خلیل مختاری نیا
✔️ از #اوشون_قوجای کتاب ده ده قورقوت تا گنبد #اوشقون_بابای بیجارگروس

✍️مقبره ی تاریخی"اوشقون بابا" یک اثر تاریخی مربوط به دوران امپراطوری #سلجوق_لار در بیجار گروس می باشد که آرامگاه پیری مرشد به نام" اوشقون بابا" بوده است؛ این اثر تاریخی منحصر به فرد با بیش از ۶ متر ارتفاع به صورت شش ضلعی بنا شده و عدد ۶ نیز یادآور اعداد و ارقام مقدس در نزد ترکان سلجوقی می باشد که در کتاب #ده_ده_قورقوت نیز به کار رفته است؛نوع معماری اوشقون بابا و برج سازی بر روی مقابر شخصیت های دینی و سیاسی دلیل محکمی بر ارتباط این مقبره به عصر سلاجقه و حتی قبل از آن می باشد( اینجی دنیزیم،1393، : )

✍️#اوشون_قوجا در داستان های ده ده قورقوت:

🔺در داستان دهم از کتاب ده ده قورقوت نام یکی از شخصیت های تورکان اوغوز به نام #اوشون_قوجا را مشاهده می کنیم که دارای دو پسر به نام های سغرق یا ساغراق و اگرق یا آگراق بوده است:" در روزگاران اوغوز مردی بود به نام #اوشون_قوجاUshun koja . اوشون قوجا دو پسر داشت. نام پسر بزرگش "اغرق Eghreq بود که جنگاوری شجاع و چالاک بود. او هر وقت دلش می خواست به بارگاه #باییندیر_خان می رفت. در بارگاه قازان(خان خانان)، هم راه هیچ خلوتگاهی به روی او بسته نبود.(ده ده قورقوت،داستان سغرق پسر اوشون قوجا،ترجمه عزبدفتری و حریری اکبری:250)

🔺روزی که سغرق مانند همیشه نجباء اوغوز را نادیده گرفته و در صدر بارگاه نشسته بود. دلاوری از از اوغوز به نام #ترس اوزامیشTers uzamish گفت:" هی! پسر اوشقون قوجا! مگر تا حالا گرسنه ای را سیر کرده ای یا برهنه ای را لباس داده ای؟ یا در جنگ ها دلاوری کرده ای و دشمنی را کشته ای که اکنون بر صدر نشسته ای؟."(همان:251-250)

🔺اغرق پسر اوشون قوجا شمشیرش را کشید و آن را بین خود و دختر گذاشت. دختر گفت:"شمشیر را بردار، مرا به آرزوی دلم برسان و خودت هم به آرزوی دلت برس! بیا همدیگر را در آغوش بکشیم!" پسر جواب داد:" دختر خیره سر! با شمشیر خود دوشقه شوم و هدف تیر خود و کمان خودم باشم، پسری نداشته باشم یا اگر داشته باشم بل از ده سالگی بمیرد. اگر قبل از این که برادرم سغرق را نجات بدهم به فکر مراد دلم باشم" (ده ده قورقوت،داستان دهم – سغرق – 255)

🔺در داستان مبارزه ی باسات با تپه گؤز نیز به نام #اوشون_قوجا برخورد می کنیم که شرح این مبارزه به صورت مفصل در کتاب ده ده قورقوت ذکر شده است :"... در این مبارزه دلاوری مانند آلپ روستم Alp Rustemپسر دوزن Duzan کشته شد؛ قاراگون برادر قازان خان دلاوری چون اوشون قوجاUshun koja به دست تپه گؤز به قتل رسید و دو بردار پاک نهاد وی در دست او نابود شدند.(ده ده قورقوت،ترجمه عزبدفتری و حریری اکبری،1395: 217)

✍️بنا بر مطالب ارائه شده و با استناد به حضور تاریخی طایفه ی #بایندور و #آوشار بعنوان یکی از شاخه های اصلی تورکان اوغوز در شهر بیجار، وجود مقبره ی تاریخی #اوشقون_بابا در شمال بیجار، وجود مقبره ی #باباگورگور در منطقه تورکنشین قروه [ با فاصله 90 کیلومتری از بیجار]، وجود ابنیه های تاریخی و مذهبی از عصر #سلجوقلار در شهر #یاسوکند و دیگر نقاط بیجار گروس ذهن هر مخاطب علاقمندی را به ارتباط هویتی #اوشقون_بابای بیجار با #شخصیتی به نام #اوشون_قوجا در کتاب ده ده قورقوت سوق می دهد که جای تحقیق و مطالعه عمیق را می طلبد.

🔹منبع:
1- عزبدفتری/فریبا، حریری اکبری/محمد، ترجمه ده ده قورقوت(باباقورقود)،نشر ابن سینا،تبریز،2535
✅https://t.me/Bizimbijar