‌‌‏ رسم آیین شهرها در ماه محرم

رسم «#طشت‌_گذاری» یا «طشت‌گردانی» منسوب به مردم اردبیل است که البته می‌توان آن را رسمی عام در میان مردم آذربایجان دانست. در این آیین «طشت» نماد مشک سقای کربلا، نماد آب و به صورت کلی نماد فرات است که به روی امام حسین علیه‌السلام و یارانش بسته شد. در اردبیل این رسم از ۲۷ ماه ذیحجه آغاز می‌شود. چرا که به روایتی در این روز امام حسین علیه‌السلام در رفتاری جوانمردانه در مقابل سپاه حر، آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریختند و تمام لشکر حر و اسبان آنها را سیراب کردند. در حقیقت این آیین مقدمه‌ای است برای هر چه بیشتر آماده شدن حسینیه‌ها و مساجد برای عزاداری ماه محرم.

 

از اماکن مخصوصی که این مراسم در آن برگزار می‌شود مسجد جامع و مسجد اعظم اشاره. به این صورت که دسته‌هاى زنجیرزنى و سینه‌زنى با نوحه­‌سرایی، نواختن طبل، شیپور و حمل عَلَم‌های عزاداری،  به یاد تشنگان کربلا، مشکى را پر از آب کرده و آن را به همراه طشت‌هایى از جنس برنز یا مس که بر دوش ریش سفیدان هر محله حمل مى‌شود، به مسجد می‌برند و بعد از طواف مسجد، طشت‌ها در جاى مخصوص خود قرار می‌دهند و با خواندن دعاى مخصوص طشت‌گذارى، طشت‌ها پر از آب می‌شود. پس از آن مردم به طشت و آب داخلش دست می‌زنند و به نوعی با #امام_حسین علیه‌السلام بیعتی دوباره می‌کنند. آب این طشت‌ها هم برای شفا و تبریک در شیشه‌هایی ریخته شده و مردم با خودشان می‌برند. در مواردی نیز طشت‌ها را در خانه‌ای که قبلا صاحب آن نذر کرده قرار می‌دهند که در این صورت دسته‌های عزاداری به آنجا رفته و عزاداری را از آنجا شروع می‌کنند. بعد طشت‌ها را برداشته و به طرف محل برگزاری مراسم راه می‌افتند.

 این آیین یکی از #قدیمی‌ترین سنت‌های ایرانی است که قدمت آن به دوران #صفویه بر می‌گردد. هر چند این آیین به صورت خاص ویژه مردم ترک زبان است اما در سال‌های اخیر میان مردم و استان‌های غیر ترک زبان نیز اجرا می‌شود.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil

‌‌‏ 💠رسم قلک شکنی در محرم💠

گفتنی است در بسیاری از شهرها و روستاهای استان مازندران  مراسمی سنتی به نام قلک شکنی با حضور مردم و محبان حسینی برگزارمی‌شود که ریشه‌ای عاشورایی و هدفی جز تحقق عدالت اجتماعی و کمک به نیازمندان ندارد.

آئین قلکشانی، ازجمله آداب و سنن مازندران در ایام محرم است که با شور و حال خاصی در هر گوشه از استان برگزار می‌شود
 زیادی از گوشه و کنار شهر، کوچک و بزرگ، پیر و جوان از سر ارادت به سرور و سالار شهیدان با اندک پس‌انداز خود به مسجد می‌آیند و هر شخصی حاجتی دارد و حاجاتشان را از جگرگوشه زهرا(س) می‌گیرند.

این سنت، رسم تجلی عشق و ارادت مردمانی است که دل درگرو اهل‌بیت دارند و در رثای سالار شهیدان، هرسال اول ماه محرم، این آیین سنتی را اجرا می‌کنند.
با پهن شدن پارچه سبز در وسط حسینیه، تمامی قلک‌هایی که از سال گذشته تحویل مردم شده بود، دورتادور پارچه چیده می‌شود و مراسم قلک شکنی همراه با آیین‌هایی عاشورایی آغاز می‌شود.

قلک شکنی رسم عاشورایی که اهالی بربری محله شهرستان قائم‌شهر که هرساله هم‌زمان با شب اول محرم در این شهرستان اجرا می‌شود.

این رسم از ۹ سال گذشته تاکنون رواج داشته و هرسال باشکوه‌تر از سال قبل با حضور مداحان، پیر غلامان و عزاداران حسینی برپا می‌شود.

مراسم با پهن کردن پارچه‌های سبز در وسط حسینیه، چیدن قلک‌ها و با نشستن افراد بزرگ و کوچک دور این پارچه شروع می‌شود که در ابتدای دو قلک سفالی توسط پیر غلامان شکسته و مابقی قلک پلاستیکی توسط مردم با چاقو پاره می‌شود و شروع به شمارش نذورات جمع‌آوری‌شده از سال گذشته که به حاجتمندان برای قرار دادن نذورات به آنان داده‌شده بود، می‌کنند.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil

‌‌‏ آیین بزرگ #نخل‌برداری ظهر عاشورا در یزد

این مراسم در ظهر روز عاشورا با نخلی عظیم و چوبی به نشانه تشییع امام حسین علیه‌السلام برگزار می‌شود. در روز عاشورا، ستمکاران به جای تشییع امام، بدن مطهر ایشان را زیر سم اسبان لگدکوب کردند. اما مردم عزادار یزد در این روز و به جبران آن روز نخلی عظیم را با گریه و روضه بر دوش می‌کشند.

 

نخل برداری یا نخل گردانی در یزد و به صورت کلی در شهرهای کویری ایران برگزار می‌شود. نخل در این مراسم نمادی از پیکر پاک حضرت امام حسین علیه‌السلام است و در زیر آن چوب‌هایی به صورت افقی برای حمل آن قرار داده شده است. نخل این مراسم در صبح هشتم ماه محرم و با تشریفاتی خاص، توسط خادمین حسینه‌ها با رنگ سیاه پوشانده می‌شود. علاوه بر این پارچه سیاه تزئینات دیگری هم روی این نخل قرار می‌گیرد که هر کدام نمادی از اشخاص و حوادث واقعه کربلا هستند؛ سرو نخل نمادی از قامت رشید حضرت علی اکبر علیه‌السلام است که در روز عاشورا بر خاک افتاد. آیینه نشانی از نور وجود مبارک امام حسین علیه‌السلام است. خنجر، نیزه و شمشیر نشانی از تیر و نیزه‌هایی هستند که بر بدن پاک امام حسین علیه‌السلام وارد شدند. پارچه‌های زینتی و ابریشمی، نمادی از حجله حضرت قاسم علیه‌السلام، شهید جوان کربلا و زنگ‌ها نمادی از زنگ‌های کاوان امام حسین‌اند. افراد برای حمل این نخل، کتف‌های خود را با دستمال‌های بزرگ، پنبه و پشم می‌بندند تا به شانه آنها آسیبی نرسد. بعد از آن به دستور شخصی ریش سفید که معمولا از سادات انتخاب می‌شود و بر اساس توانایی بدنی‌شان با پای برهنه دور تا دور و داخل چوب‌های حمال نخل تقسیم می‌شوند و در زمان مناسب به دستور آن فرد ریش سفید با ذکر «یا حسین، یا حسین» مسافتی که تعیین شده را طی می‌کنند و دوباره نخل را به جای اولیه‌اش بر می‌گردانند. در قدیم مرسوم بوده که حرکت جابه جایی چهارده دور به نیت چهارده معصوم علیه‌السلام صورت می‌گرفت اما در حال حاضر این حرکت سه دور انجام می‌شود.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil

‌‌‏ 💠 سنت چغچغه زنی :

سنت #چغچغه_زنی، رسم روستای انجدان، از روستاهای تاریخی استان مرکزی است که به تازگی در میراث آیین #عاشورایی کشور نیز به ثبت رسیده است. روستای انجدان دو محله دارد و مردم این دو محله در مشارکت با یکدیگر، رسم مذهبی چغچغه زنی را در ایام عزاداری ماه محرم اجرا می کنند.

چغچغه ابزاری چوبی و خراطی شده است که از به هم خوردن آن ها، آهنگی موزون ایجاد می شود. تاریخچه ی این رسم به زمانی باز می گردد که خبر #شهادت امام #حسین و یاران ایشان به اهالی روستا می رسد. آن ها از شدت ناراحتی با سنگ بر سر خود زده و برای ایشان عزاداری کردند. در گذشت زمان، سنگ ها جای خود را به دو قطعه ی چوبی داد که به جای اینکه بر سر فرود بیاید برهم زده می شد و نوای حزن انگیزی را در روستا طنین انداز می کرد.

صبح روز #نهم ماه محرم، #تاسوعای حسینی، افراد دسته دسته از جلوی حسینیه ی روستا حرکت کرده، کوچه ها و محله ها را زیر پا گذاشته و در مسیر سینه زنی، زنجیرزنی، نوحه خوانی و چغچغه زنی می کنند. شیوه ی اجرای این آیین به این شکل است که عزاداران یکبار با نوای نوحه خوان به جلو خم شده، چغچغه را در مقابل زانو به هم می زنند، سپس بلند شده و آن را بر بالای سر دوباره بر هم می کوبند.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil

‌‌‏ آیین دسته چوبی :

در گرگان نیز در این ماه آیین های خاص خودش را دارد که از جمله آنها می توان به دسته چوبی اشاره کرد. در شب دوازدهم ماه محرم که شب سوم شهادت امام حسین(ع) است، از بعضی محلات قدیم گرگان مانند سبزه مشهد، سر پیر، دباغان و میخچه گران دسته چوبی عازم محلات دیگر می شوند.

 
در آئین دسته چوبی، عزاداران یک چوب یا نی به طول یک متر را به طور عمودی به دست می گرفتند و بر بالای سر می بردند و آن را به بالا و پایین حرکت می دادند و با دست دیگر سینه می زدند و نوحه های خاصی را در مسیر راه می خواندند.

 

تشکیل دسته چوبی با روشن کردن چند مشعل و به دست گرفتن چوب انجام می شود، آن گاه با شعار «مدد یا علی» حرکت عزاداران به سمت محلات دیگر آغاز می شود.

 

بر سر هر چوب فلز یا قپه ای گرز مانند یا فلز برنجی شش پر (شش گوش) نصب میشد. افراد دسته چوبی غالبا در میدانگاهی محلات به عزاداری می پرداختند. تعدادی از آنها مشعل گیر بودند. آنها مشعل هایی را به دست می گرفتند تا فضای مراسم عزاداری را روشن نگه دارند."


شاه بیت مراسم دسته چوبی این است:«ما غلامان علی/ چوُ به دوران مِزَنیم/ تیر بر فرق یزید نامسلمان مِزَنیم.» سپس مشعل داران این مشعل ها را در محل می گردانند.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil

‌‌‏ 💠 رسم مذهبی #علم_بران :

علم بران رسمی دیگر در برپایی عزای ایام محرم در سرزمین ایران است. این مراسم به شیوه های گوناگون در شهرهای مختلف برگزار می شود اما رسمی که در تفرش استان مرکزی و روستای هزاوه اجرا می گردد بسیار مشهور است. به هنگام فرا رسیدن موعد برگزاری این مراسم، مردم یک محله به همراه سادات و بزرگان آن محل، علمی را که در تکیه ی روستا یا شهر وجود دارد، بیرون آورده و آن را با چاووش خوانی و خواندن نوحه کوچه به کوچه می گردانند. در هر محله، افرادی که نذری دارند پارچه ای به علم بسته و نذورات خود را تقدیم تکیه و علم کرده و آن هایی که در پی گرفتن حاجتی هستند پارچه ای از علم باز می کنند. این مراسم تا روز عاشورا ادامه پیدا می کند و علم هر روز در یک محله گردانده می شود. روز عاشورا علم بر بالای تپه ای برده شده و مردم در اطراف آن به عزاداری و سینه زنی می پردازند و در انتهای مراسم آن را به تکیه باز می گردانند. در شکل دیگر برگزاری این مراسم سادات هر محله به در خانه ی صاحبان علم رفته و شروع به چاووش خوانی و خواندن نوحه می کنند و از او می خواهند علم را به بیرون از منزل بیاورد. این کار منزل به منزل ادامه می یابد تا زمانی که کل علم های موجود در تکیه ی روستا یا شهر در یک مکان، عموما مسجد یا تکیه، جمع گردد. علم ها تا پایان ماه محرم در تکیه باقی مانده و در انتهای این ماه به صاحب علم بازگردانده می شوند. سابقه ی این مراسم به دوره ی قاجار باز می گردد.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil

‌‌‏ طبق ‌کشى :
مراسم خاص شهر قزوین است که در آن طبقى از چوب به ارتفاع حدود يک و نيم متر و قطر يک متر که بيشتر قسمت‌هاى آن آينه ‌کارى شده تهيه مى‌کنند که اين طبق استوانه‌اى شکل را بر سر گذاشته و حمل مى‌کنند.
 

تشییع نمادین شهدای کربلا هم از جمله آئین های زنانه در این استان است. سیزدهم محرم هرسال، بانوان قزوینی به یاد امام حسین(ع) و یاران با وفایش به صورت نمادین شهدای دشت کربلا را تشییع می کنند.

 

در این مراسم که از مسجد علی اکبر(ع) آغاز شده و با حرکت دسته های عزادارای به سمت امامزاده حسین(ع) قزوین برگزار می شود خیل باشکوه بانوان سوگوار قزوینی با عزادارای و سینه زنی در سوگ یاران با وفای سالار شهیدان امام حسین(ع) پیکرهای شهدای کربلا را به صورتی سمبلیک ونمادین تشییع می کنند.
 

در روز سيزدهم محرم، یک آئین دیگر هم برگزار می شود. در این آئین زنان قزوينى در مسجد على‌اکبر جمع مى‌شوند، عده‌اى با بيل و کلنگ و عده‌اى با دست گرفتن پيکرهاى پارچه‌اى بدون سر، به دور شهر مى‌چرخند و دوباره به مسجد برمى‌گردند و سينه‌ زنى و نوحه‌خوانى مى‌کنند. این آئین، اشاره ای به خاکسپاری اجساد مطهر شهدای کربلا توسط زنان قبیله بنی اسد دارد.

 

در روز سيزده محرم بعد از واقعه کربلا که کسى جرأت نمى‌کرد جنازه‌هاى ياران امام حسين(ع) را دفن کند، زنان طايفه بنى‌اسد جمع شدند و به‌خاک کردن جنازه‌ها پرداختند.
#آیین_و_رسوم_شهرهای_ایران_در_ماه_محرم
@Alamdarkomeil