خوابانیدن یکی از روش‌های تکثیر غیرجنسی برای برخی از گیاهان است که مشکلات قلمه‌گیری را ندارد و از طریق آن می‌توان به گیاهان بزرگ‌تری دست یافت.
در این روش از تکثیر، ریشه‌های نابه‌جا روی ساقه‌ای که به گیاه مادری متصل است، تشکیل می‌شوند.
عوامل زیادی در موفقیت تکثیر به روش خوابانیدن مؤثر هستند که در ادامه به شرح این عوامل پرداخته می‌شود.
تغذیه گیاه مادری:
از آن‌جایی که شاخه خوابانیده‌شده به گیاه مادری متصل خواهد بود، بنابراین تغذیه و تقویت گیاه مادری در موفقیت تکثیر بسیار تأثیرگذار می‌باشد.
معمولاً در این روش در نقطه خمیده‌شده تجمع مواد کربوهیدرات صورت می‌گیرد.پس تغذیه گیاه مادری با کودهای مناسب و همچنین محلول‌پاشی عناصر غذایی ضروری است.
دوری کردن از شرایط تنش‌زا:
برای محافظت گیاه مادری از شرایط تنش‌زا باید رطوبت و دمای هوا و بستر ریشه مناسب بوده و به خوبی از آن مراقبت شود.
میزان رطوبت خاک در زمان خوابانیدن ساقه در خاک در ریشه‌زایی نقش مهمی دارد؛ به‌طوری‌که می‌توان گفت ساقه‌های خوابانیده‌شده در خاک خشک ریشه‌دار نمی‌شوند.
بهبود ریشه‌زایی:
با اعمال تیمارهایی مانند استفاده از هورمون‌ها و یا خم کردن شاخه و... می‌توان شرایط را برای ریشه‌زایی تسهیل کرد.
زمان خوابانیدن:
خوابانیدن ساقه به‌طور معمول در اواخر زمستان یا اوایل بهار صورت می‌گیرد، اما شاخه بعضی از درختان در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز نیز خوابانیده می‌شوند.
مدت زمان لازم برای خوابانیدن شاخه، یک فصل رشد است.
زمان خاک‌دهی شاخه جوان:
شاخه‌های جوان باید در زمان مناسب با بستر ریشه‌زایی پوشیده شوند و این زمان اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که اگر زودتر انجام گیرد، به شاخه‌های جوان آسیب می‌رسد؛ خصوصاً اگر خاک بستر نرم باشد. همچنین نباید انجام آن را به تأخیر انداخت.
جلوگیری از تابش نور به انتهای شاخه:
حذف نور از ساقه گیاه مادری در قسمت ریشه‌زایی ضروری است.
این کار می‌تواند به روش اتیوله کردن (افزایش ارتفاع شاخ‌وبرگ و زرد شدن رنگ برگ در غیاب نور) انجام گیرد.
در فرآیند اتیوله کردن مواد کمتری در دیواره سلول انباشته شده، سلول‌ها حالت پارانشیمی گرفته و منجر به تحریک ریشه‌زایی می‌گردد.
رقم یا گونه:
ارقام و گونه‌های مختلف گیاهی، واکنش متفاوتی نسبت به ریشه‌زایی دارند.
تنوع ارقام در موفقیت تکثیر به روش خوابانیدن مؤثر است.
بستر کشت:
بستر کشت نه‌تنها در درصد ریشه‌زایی مؤثر است، بلکه تعداد و طول ریشه در هر شاخه را نیز تعیین می‌کند
در این روش از تکثیر، ریشه‌های نابه‌جا روی ساقه‌ای که به گیاه مادری متصل است، تشکیل می‌شوند.
عوامل زیادی در موفقیت تکثیر به روش خوابانیدن مؤثر هستند که در ادامه به شرح این عوامل پرداخته می‌شود.
تغذیه گیاه مادری:
از آن‌جایی که شاخه خوابانیده‌شده به گیاه مادری متصل خواهد بود، بنابراین تغذیه و تقویت گیاه مادری در موفقیت تکثیر بسیار تأثیرگذار می‌باشد.
معمولاً در این روش در نقطه خمیده‌شده تجمع مواد کربوهیدرات صورت می‌گیرد.پس تغذیه گیاه مادری با کودهای مناسب و همچنین محلول‌پاشی عناصر غذایی ضروری است.
دوری کردن از شرایط تنش‌زا:
برای محافظت گیاه مادری از شرایط تنش‌زا باید رطوبت و دمای هوا و بستر ریشه مناسب بوده و به خوبی از آن مراقبت شود.
میزان رطوبت خاک در زمان خوابانیدن ساقه در خاک در ریشه‌زایی نقش مهمی دارد؛ به‌طوری‌که می‌توان گفت ساقه‌های خوابانیده‌شده در خاک خشک ریشه‌دار نمی‌شوند.
بهبود ریشه‌زایی:
با اعمال تیمارهایی مانند استفاده از هورمون‌ها و یا خم کردن شاخه و... می‌توان شرایط را برای ریشه‌زایی تسهیل کرد.
زمان خوابانیدن:
خوابانیدن ساقه به‌طور معمول در اواخر زمستان یا اوایل بهار صورت می‌گیرد، اما شاخه بعضی از درختان در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز نیز خوابانیده می‌شوند.
مدت زمان لازم برای خوابانیدن شاخه، یک فصل رشد است.
زمان خاک‌دهی شاخه جوان:
شاخه‌های جوان باید در زمان مناسب با بستر ریشه‌زایی پوشیده شوند و این زمان اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که اگر زودتر انجام گیرد، به شاخه‌های جوان آسیب می‌رسد؛ خصوصاً اگر خاک بستر نرم باشد. همچنین نباید انجام آن را به تأخیر انداخت.
جلوگیری از تابش نور به انتهای شاخه:
حذف نور از ساقه گیاه مادری در قسمت ریشه‌زایی ضروری است.
این کار می‌تواند به روش اتیوله کردن (افزایش ارتفاع شاخ‌وبرگ و زرد شدن رنگ برگ در غیاب نور) انجام گیرد.
در فرآیند اتیوله کردن مواد کمتری در دیواره سلول انباشته شده، سلول‌ها حالت پارانشیمی گرفته و منجر به تحریک ریشه‌زایی می‌گردد.
رقم یا گونه:
ارقام و گونه‌های مختلف گیاهی، واکنش متفاوتی نسبت به ریشه‌زایی دارند.
تنوع ارقام در موفقیت تکثیر به روش خوابانیدن مؤثر است.
بستر کشت:
بستر کشت نه‌تنها در درصد ریشه‌زایی مؤثر است، بلکه تعداد و طول ریشه در هر شاخه را نیز تعیین می‌کند