آغاز فروش عینک ویژن-پروی اپل در بازار؛
آیا این محصول ۳۵۰۰ دلاری دنیای واقعیت مجازی رو متحول می‌کند؟

گفت‌وگو با پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv

چشمان کاملا بازِ جمیز وب

اپیزود جدید چیستا را میتوانید در پادگیر های مختلف بشنوید، اگر از شنیدن  آن راضی هستید،به دوستان خود نیز توصیه کنید ✨

_ Spotify

_ Apple podcast

_ Google podcast

_ Cast box

  _ رادیو فردا

تلسکوپ فضایی جیمز، با آیینه‌ای با قطر نزدیک به شش متر در اعماق فضا، جایی در حدود یک و نیم میلیون کیلومتری زمین قرار گرفته و چشمان خیره‌اش را به ژرفای عالم دوخته است. در این قست از «چیستا»، داستان این تلسکوپ فضایی و اهمیت رصدخانه‌های فضایی و رصدهای اخیر جیمز وب و آینده رصدخانه‌های بزرگ فضایی را تعریف می‌کنیم.

برای اطلاعات بیشتر به لینکهای زیر مراجعه کنید:

- دیدن تصاویر بیشتر مقایسه کهکشان‌های مارپیچی از دید جیمز وب و هابل

- دیدن جدیدترین تصاویر جیمز وب

- گفتگو با دکتر آیرین شیوایی عضو تیم علمی تلسکوپ فضایی جیمز وب درباره اهمیت این ابزار (پیش از پرتاب)و نخستین تصاویر منتشر شده از این رصدخانه فضایی

نظرات و پیشنهادهای خود را از طریق روش‌های تماس زیر به ما منتقل کنید.
ایمیل:
 fardapodcasts@rferl.org
پشتیبانی تلگرام:
@fardagram

چیستا، پادکستی درباره علم، فناوری و آینده
تهیه و اجرا: پوریا ناظمی

گفتگو با یکی از بنیانگذاران ریترکشن واچ درباره مقالات علمی که مرجوع می‌شوند

🔻کنجکاوی حیوان قصه‌گو در جهان‌های بی‌پایان ‏
 
✍️ پوریا ناظمی
 
◾️بندها و ذهنیت‌ها را کنار بگذاریم، عقل و تن به جریان اندیشۀ دلیر و بی‌باکی دهیم که ما را با خود به قله‌های آینده و گذشته و زمان‌ها و فضاهای مختلف می‌برد تا با بهره‌گیری از اساسی‌ترین سنت انسانی، یعنی قصه‌گویی، جهان‌های تازه‌ای را پیش روی ما بگشاید و همزمان ما را از طریق آشنایی با دنیای گستردۀ امکانات انسان‌تر کند.

◾️ما با قصه‌گویی تجربه خود را با دیگران و نسل بعد در میان گذاشته‌ایم، جامعه را قوام داده‌ایم، آیین و ارزش ساخته‌ایم و به قیام و طغیان علیه ارزش‌ها و آیین‌ها برخاسته‌ایم. ما با قصه‌گویی توانایی شناختی‌مان را توسعه داده‌ایم، به مغزمان اجازه داده‌ایم فراتر از واقعیت صرف اطراف خود را ببیند و درک و حس کند و انسان را از موجودی که تنها باید به محیط اطراف واکنش نشان دهد به نیرویی فعال بدل کرده‌ایم.

📷 نمایی از فیلم «ای‌تی»، ۱۹۸۲
  
♦️متن کامل را در بازخورد ۳۲ بخوانید:

bazkhord.org/6677

مقاوم شدن گرگ‌های چرنوبیل در برابر سرطان

گفت‌وگو با پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv

مسئله رشد علم در ایران

اپیزود جدید چیستا را در پادگیر های مختلف بشنوید،اگر از شنیدن  آن راضی هستید به دوستان خود نیز توصیه کنید✨

_ Spotify

_ Apple podcast

_ Google podcast

_ Cast box

_ رادیو فردا

آیا ایران آن طور که مقام‌های سیاسی ادعا می‌کنند در حوزه علم، کشوری پیشرفته در منطقه و جهان  است؟ در قسمت پنجم چیستا به وضعیت علم در ایران پرداختیم و درباره ادعاهای مطرح شده در این باره صحبت کرده‌ایم.

برای اطلاعات بیشتر به لینکهای زیر مراجعه کنید:
- درباره ماهیت علم‌سنجی و چیستی آن

- درباره اینکه چرا روش اتکا به مقالات برای ارزش‌‌‌گذاری رتبه‌بندی علم دچار نقص است

- گزارش خبرآنلاین از تعداد اساتید اخراج شده در دانشگاه‌ها

- سخنان ابراهیم رئیسی درباره وضعیت علم و مقالات علمی در ایران پس از انقلاب

- مصاحبه با دکتر رضا منصوری درباره وضعیت علم در ایران و چشم انداز آینده

- مصاحبه با ایوان اورانسکی درباره مسئله مرجع شدن مقالات

نظرات و پیشنهادهای خود را از طریق روش‌های تماس زیر به ما منتقل کنید.
ایمیل:
 fardapodcasts@rferl.org
پشتیبانی تلگرام:
@fardagram
چیستا، پادکستی درباره علم،فناوری و آینده
اجرا: پوریا ناظمی

▫️ چه شد که ایران بر کرسی آقایی علم منطقه نشست

این تیتر یک گفتگوی تفصیلی خبرگزاری فارس با جناب آقای دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که دیروز (21 بهمن 1402) منتشر شده است.

در ابتدای مصاحبه، خبرنگار فارس سوالی از ایشان در رابطه با پیشرفت‌های علمی ایران در بعد از انقلاب اسلامی می‌پرسد و دکتر صالحی چنین جواب می‌دهد:

نخستین آماری که از پایگاه اسکوپوس درباره ایران داریم از سال ۱۹۹۶ است چرا که نمایه سازی اسکوپوس ۲۶ سال است که کار خود را آغاز کرده، بر اساس آمار این پایگاه در سال ۱۹۹۶ تولیدات علمی که با آدرس ایران نمایه شده ۸۵۰ عدد بوده است، یعنی کشور ما با جمعیت چند ۱۰ میلیون نفر تنها ۸۵۰ نمایه داشته است و رتبه علمی ما هم در آن سال در سطح جهان ۵۴ بوده است.

دو اشتباه واضح در این جمله وجود دارد:

اسکوپوس به عنوان یک دیتابیس استنادی در اواخر سال 2004 توسط الزویر به وجود آمد. بنابراین از آغاز بکار آن، کمی بیش از 19 سال می‌گذرد نه 26 سال.

در زمانی که اسکوپوس شروع بکار کرد، استنادات منتشر شده از سال 1996 به بعد را نمایه می‌کرد و اتفاقاً یکی از محدودیت‌ها و نقاط ضعف آن نسبت به نمایه نامه‌های استنادی ISI آن موقع (وب آو ساینس متعلق به کلاریویت فعلی) همین پوشش زمانی ضعیف این دیتابیس بود.

اما اسکوپوس بعداً پوشش زمانی را بسیار گسترش داد، بطوری که از رقیبش هم جلوتر رفت. نمایه‌های استنادی علوم و نمایه استنادی علوم اجتماعی از سال 1900 به بعد را پوشش می‌دهند ولی در حال حاضر پوشش زمانی اسکوپوس به اواخر قرن 18 می‌رسد. تاریخ انتشار 25 میلیون و 415 هزار و 180 مدرک، قبل از سال 1996 است و در اسکوپوس قابل جستجو و تحلیل هستند.

بنابراین نه تنها از سال 1996 میلادی (1375 شمسی) رکوردهای متعلق به ایران وجود دارد، بلکه قبل از آن و کل دوره پهلوی و حتی بخشی از دوره قاجار را می‌توان بررسی کرد!

من قبلاً بطور مفصل رتبه علمی ایران را از سال 1354 شمسی تا سال 1401 بررسی کرده بودم که می‌توانید به اینجا مراجعه کنید. در آنجا هم نوشته بوده‌ام که:

بر اساس داده‌های اسکوپوس، ایران در سال 1356 دارای رتبه 39 بوده است (با 517 مدرک) و سال منجر به انقلاب به رتبه 40 می‌رسد. بعد از انقلاب بنا به دلایل زیاد از جمله انقلاب فرهنگی، خالص‌سازی دانشگاه‌ها و جنگ تحمیلی هم از لحاظ تعداد مدارک و هم از لحاظ رتبه بسیار افت پیدا می‌کنیم. بطوری که رتبه ایران در سال 1364 به 70 رسید (با تنها 120 مدرک!)

در سال 1995 میلادی معادل با 1374 شمسی یعنی 17 سال بعد از انقلاب اسلامی، تعداد رکوردهای ثبت شده برای ایران در اسکوپوس برای اولین بار از سال 1356 فراتر می‌رود (545 رکورد).

بعد از آن به تدریج تعداد مدارک زیاد و زیادتر می‌شود، تا اینکه برای اولین بار در سال 2020 رتبه ایران به 15 جهان می‌رسد. این رتبه برای سال‌های 2021 و 2022 هم حفظ می‌شود. برای ایران، بالاترین تعداد مدارک در سال 2022 ثبت شده است (77 هزار و 864 مدرک). اما در سال 2023 ایران یک پله پایین‌تر رفته است و در رتبه 16 قرار گرفته است (ترکیه از ایران پیشی گرفته است.)


افزایش تعداد مقالات و مدارک منتشر شده، اتفاقاً کار خوب و ارزشمندی است. ولی بهتر است چند نکته را در نظر بگیریم:

🔘ایستادن بر شانه‌های غول جمله معروف نیوتن است. علم چنین ماهیتی دارد هیچ دولتی و حتی هیچ حکومتی نمی‌تواند بگوید من به تنهایی باعث رشد و بهبود این رتبه‌ها شدم.

🔘مقایسه رتبه علمی بدون در نظر گرفتن متغیرهایی مثل زمان، اندازه جمعیت، تحولات سیاسی، اقتصادی و ... صحیح نیست.

🔘تعداد مدارک و رتبه یک کشور لزوماً نشان دهنده پیشرفت و توسعه آن کشور نیست. ما نسبت به یک دهه گذشته بطور واضحی از لحاظ تولید مدارک علمی، خوب کار کرده‌ایم (دست پژوهشگران هم درد نکند)، اما وضع اقتصادی، اخلاقی و اعتقادی‌مان در این یک دهه عمیقاً آسیب دیده است.

🔘ما در رتبه چهارم دنیا از لحاظ تعداد مدارک ریترکت شده قرار داریم (بر اساس داده‌های اسکوپوس) که اصلاً اتفاق خوبی نیست.

🔘به اثرگذاری (Impact) پژوهش‌هایمان بیشتر فکر کنیم. Impact را فقط معادل استناد (Citation) نبینیم و بدتر از آن، استناد را معادل کیفیت نبینیم.

🔘در کنار پژوهش‌های کاربردی به علوم پایه هم توجه کنیم. توسعه کشور بدون توجه به علوم پایه، امکان پذیر نخواهد بود.

🔘مسئولین محترم ما باید آمارهای درست ارائه بدهند. تعداد مقاله و رتبه ایران در اسکوپوس یک سنجه کاملاً کمّی است و قابل مشاهده و راستی‌آزمایی برای همگان.

☑️به امید روزی که از تعداد مقاله و رتبه علمی و کمی‌گرایی افراطی اندکی فاصله بگیریم و شناخت دقیقی از ماهیت و روشمندی علمی کسب کنیم و افراد طرفدار شبه علم و ضد علم را به حاشیه بکشانیم. (خوش‌خیالی مزمن دارم!)

🆔 @irevidence

قرمه‌سبزی در فضا

امکان گرم کردن غذاهای کنسرو یا منجمد شده در ایستگاه فضایی بین‌المللی وجود دارد

گفت‌وگو با پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv

پدیده نگران کننده‌ی خرید و فروش پکیج گروهی و یا چندتایی ارجاع یا citation

گروهی از محققین در پیش‌مقاله ای با عنوان «Google Scholar is manipulatable» با بررسی Google Scholar متوجه الگوی عجیبی در دریافت ارجاع برای برخی محققین شده‌اند. برای مثال ۱۰۱۶ محقق را پیدا کرده‌اند که در عرض یکسال، تعداد ارجاعاتشان ۱۰ برابر شده است. یا ۱۱۴ محقق را پیدا کرده‌اند که بیش از ۱۸ ارجاع فقط از یک مقاله دریافت کرده‌اند. در بک مورد، ۹۰ درصد از منابع یک مقاله، مقالات یک محقق را رفرنس داده است. تعدادی از رفرنس‌ها حتی در متن اصلی مقاله استفاده نشده بوده و فقط به سادگی به انتهای لیست رفرنس‌ها اضافه شده بوده است.

بعد از این محققین تصمیم می‌گیرند تا خرید ارجاع را بررسی و آزمایش کنند. آنها ابتدا برای یک محقق فرضی در Google Scholar تعداد ۲۰ مقاله با ChatGPT می‌نویسند و سپس مقالات را در سرورهای پیش مقاله منتشر می‌کنند و Google Scholar هم آنها را به پروفایل محقق فرضی اضافه می‌کند.
محقق فرضی با این مقالات ۳۸۰ ارجاع (self-citation) می‌گیرد. سپس محققین به سراغ خرید دسته جمعی ارجاع برای این محقق فرضی می‌روند. این کار از طریق تماس با یک شرکت از طریق واتس اَپ صورت گرفته است و پکیج پنجاه تایی ارجاع خریده شده است.
در عرض ۴۰ روز، تعداد پنج مقاله منتشر می‌شود. هر کدام حاوی ۱۰ ارجاع به محقق فرضی بوده‌اند. چهار مورد از این مقالات، در یک مجله شیمی منتشر شده بوده است. در حالی که حوزه پژوهش محقق فرضی اصلا شیمی نیوده است.

شیوع این موارد نگران کننده دستکاری در ارجاعات که در اینجا فقط اشکال خاص و عجیب آن بررسی شده، در سال‌های اخیر (۱۰ تا ۱۵ سال) رو به افزایش بوده است. احتمالا این دادگان‌ها مثل Google Scholar و … توانایی شناسایی این موارد و مقابله با آنها را دارند که باید پیگیری شود. در مورد google scholar، حتی بعد از حذف مقاله از سرور‌ پیش مقاله، باز هم ارجاع برای محقق باقی خواهند ماند.
محققین برای بررسی این سبک از الگوهای نادرست دریافت ارجاع، به معرفی یک شاخص جدید به نام citation concentration index (c2-index) هم پرداخته‌اند. برای مثال، در یک نمونه واقعی، یک محقق شاخص C2 برابر با ۴۵ داشته است، این یعنی ۴۵ مقاله وجود دارد که هر کدام حداقل ۴۵ بار به محقق ارجاع داده‌اند.

گزارش مجله ساینس در این مورد: اینجا

لینک پیش مقاله اصلی در این مورد: اینجا

@Scientometric

آینده جهان بعد از ظهور هوش مصنوعی

گفت‌وگو با پوریا نظامی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv

همکاری پلیس برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان؛
پلیس اطلاعات مربوط به ورود و خروج نخبگان را به صورت آنلاین در اختیار بنیاد ملی نخبگان قرار می‌دهد

گفت‌وگو با پوریا ناظمی، روزنامه‌نگار علمی
@iranintltv

در مورد واریانت جدید کووید که در ایران شناسایی شده چه می دانیم؟

از گزارش ماه قبل مجله جاما (لینک)

این واریانت جدید JN.1 نام دارد و از خانواده BA.2.86 می باشد.

اگر چه سرعت انتقال آن بالاست اما خوشبختانه میزان بستری و مرگ آن در مقایسه با آن چه در مدت مشابه در سال قبل گزارش شده بوده، کمتر است.

بیستم نوامبر سال قبل بود که سازمان بهداشت جهانی BA.2.86 و تمام زیرسویه هایش را به عنوان Variant of Interest اعلام کرد تا مورد بررسی بیشتر قرار بگیرد.

در مقایسه با BA.2، اما BA.2.86 بیش از 30 جهش جدید در پروتئین اسپایک خود داشت. اما حتی این هم باعث نشد تا BA.2.86 بتواند به واریانت غالب در آمریکا تبدیل شود.

حالا اما نوع جدید از خانواده BA.2.86 با نام JN.1 با داشتن فقط یک جهش جدید توانسته تا به واریانت غالب در آمریکا تدبل شود.
سهم این واریانت از عوامل ایجاد کووید در آمریکا در اوایل ژانویه، برابر 61.6 درصد بوده و این برای دو هفته قبلش برابر با 38.8 درصد بوده است. که این سرعت بالای انتقال این واریانت را نشان می دهد.

جهش اضافه تری که این واریانت دارد یعنی L455S، باعث افزایش توانایی اش در اتصال به گیرنده ACE-2 می شود.

در حال حاضر، به نظر می رسد که واریانت JN.1 مسری ترین نوع از خانواده امیکرون باشد. اما اگر چه سرعت انتقال بالایی دارد، ولی خوشبختانه شواهدی از شدیدتر بودن بیماری ناشی از آن وجود ندارد و شاخص های دیگر مثل ویزیت اورژانس و میزان مرگ در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل در آمریکا، بیشتر نشده است.

با توجه به سرعت بالای انتقال این ویروس، احتمالا الان باید هر نوع بیماری با علائم مشابه سرماخوردگی را ابتلا به این بیماری فرض کنیم و از حضور در تجمعات و ...خودداری کنیم.

گفته می شود که احتمالا JN.1 یکی از انواع با بیشترین توانایی در فرار از سیستم ایمنی است. با این وجود فعلا کسی به به روزرسانی واکسن برای این نوع فکر نمی کند.آخرین نسخه از واکسن که برای کوید به روز رسانی شده است مربوط به واریانت XBB.1.5 می باشد که دیگر در آمریکا گردشی ندارد. اما خوشبختانه مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که اگر چه تیتر آنتی بادی خنثی کننده در برابر JN.1 با این واکسن 3 تا 5 برابر به نسبت کاهش داشته اما باز هم در حد محافظت کننده باقی مانده و محققین از این نظر نگران نیستند و اگر چه احتمالا این واکسن نمی تواند از ابتلا جلوگیری کند ولی می تواند در برابر بیماری شدید جلوگیری کند.

در مورد وضعیت ایران در ماههای اخیر چه می دانیم؟

ما بر خلاف بسیاری کشور ها، واکسن به روز شده برای کووید-19 و همین طور داروهای خوراکی درمان کووید-19 را نداریم. وارد هم نمی شود.

احتمال این وجود دارد که قبلا هم این واریانت در ایران در گردش بوده ولی تازه وجود آن شناسایی شده است.

در ایران بنابر تجربه پزشکان مختلف، ماههاست که حداقل تعداد افراد سرپایی مبتلا به علائم شبیه سرماخوردگی (کووید یا آنفولانزا) بسیار زیاد است و بسیاری هم از ابتلای مکرر طی مدت زمان کوتاه و یا نوسان در علائمشان شکایت دارند. در این مورد من قسمت هایی از صحبت های دکتر هادی یزدانی در گفتگو با انتخاب را اینجا قرار می دهم: (لینک)

"الان با مخلوطی از ویروس‌ها مواجه هستیم.... در چین چند ماه گذشته بحث باکتری های مایکوپلاسمایی بود که شاید بین بیماران داخل کشور ما هم وجود داشته باشند."

"زنجیره اصلی انتقال ما در این دوره کودکان بودند. در پاییز و زمستان امسال باید چند هفته مدارس تعطیل می‌شد، اما این کار اصلا انجام نشد. کشور درگیر مسائلی است که سلامت دغدغه حکومت و بخشی از مردم نیست. ترس از مرگ کرونا مقداری مسئله را مدیریت کرد، اما الان اینطور نیست. "

"اقدامات برای عدم ابتلا همان دوری از فرد بیمار و رعایت اصول بهداشتی کلی از جمله شستن دست و زدن ماسک و دوری از مکان‌های شلوغ است. »

" در صورت ابتلا به هرکدام از این بیماری‌ها، اصل مسئله که مردم گاهی به آن توجه ندارند استراحت است. استراحت و مصرف مایعات بخش اعظمی از روند درمان است. برای کرونا و آنفولانزا در دنیا درمان‌های اختصاصی مختلفی وجود دارد مثل پکسلووید، رمدسیویر و تامی فلو. در ایران ما برای بیماران اغلب درمان علامتی انجام می‌دهیم و نسبت به علائم بیمار دارو‌های مرسوم را تجویز می‌کنیم. نکته مهم این است که آنتی بیوتیک‌ها هیچ جایگاهی در درمان این بیماری‌ها ندارند.»

@Scientoemtric