O'zbekiston - ijtimoiy davlat?
O‘zbekistonda samarasiz foydalanilayotgan yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari xususiy sektorga DXSH asosida berilishi mumkin. Prezident qaroriga ko'ra, samarasiz foydalanib kelinayotgan respublikadagi yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlarini (shu jumladan, madaniyat saroylari, stadionlar, konsert zallari, istirohat bog‘lari) xatlovdan o‘tkazadi. Shundan so‘ng, ularni xususiy sektorga DXSH asosida o‘tkazish bo‘yicha hukumatga taklif kiritadi. Qarorda samarasiz foydalanish deganda aniq nima nazarda tutilgani ko‘rsatilmagan.
Bunday yondashuvning xavotirliligi nafaqat qarorqa "samarasiz"likning mezonlariga oydinlik kiritilmaganida emas. Darhaqiqat, "samarasizlik" deganda nima nazarda tutilmoqda? Bunday obyektlarning iqtisodiy foyda keltirmayotganimi? Lekin, shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari - ijtimoiy obyektlar. Ular soliq to'lovchilar hisobidan moliyalashtiriladi va "ayni damda va shu yerda", ko'zga ko'rinadigan iqtisodiy foyda keltirishini kutish mantiqsizlikdir. Masalan, Harvard universitetida iqtisodiyot bo'yicha doktorlikni yoqlagan Botir Qobilov istirohat bog‘lari va yashil maydonlarni qisqartirish aholi o‘rtasida tengsizlikni kuchaytirishi, aholini nosog‘lomroq, baxtsizroq va kambag‘alroq qilishi haqida yozgan edi.
Agar "samarasiz" deganda bunday obyektlar ko'rsatayotgan xizmat sifatining pastligi nazarda tutilgan bo'lsa ham ularni xususiy qo'llarga berish yechim emas. To'g'ri, investor bu obyektlardagi xizmat sifatini yaxshilashi mumkin, lekin har qanday investorning maqsadi - sarflangan sarmoyani qaytarish, demak, bu obyektlardan hamma ham foydalana olmaydi va yana o'sha - kambag'allik va tengsizlik muammosi,
Bunday yondashuvning menda xavotir uyg'otishiga yana bir sabab: davlat "samarasizlik" bahonasi bilan o'zining fuqarolar oldidagi majburiyatini zimmasidan soqit qilmoqchi. Yaqindagina as'asa-yu dabdaba bilan yangilgangan Konstitutsiyaning birinchi moddasida O'zbekiston ijtimoiy davlat ekanligi belgilab qo'yildi. Bu shunchaki chiroyli so'z emas, davlat bu bilan o'z zimmasiga kuchli majburiyatlarni oldi. Bu majburiyatlar bajarilishi kerak. Demak, ijtimoiy obyektlarni xususiy qo'llarga berib ulardan qutulish emas, ularni samarali ishlatish - davlatning fuqarolar, soliq to'lovchilar oldidagi majbriyati. Tasavvur qiling, bugun "samarasiz ishlayapti" bahonasi bilan kasalaxonalar, sport inshootlari va istirohat bog'larini sotvorsak, ertaga maktablar va bog'chalarni (axir ta'lim ham samarasiz ishlayapti-ku), ertaga madaniy meros obyektlarini ...
Qolaversa, ko'plab ijtimoiy obyektlarga, Bakiroo aytmoqchi, oligarxiyaning "tamshanib" turishi - bu obyektlarning ijtimoiy qiymatida emas, balki "yog'li" joylarda joylashganida ...
Asosiy vazifasi O'zbekistonda qabul qilinayotgan normativ-huquqiy hujjatlarning (qonun, qaror, farmonlar) O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligini aniqlash bo'lgan Konstitutsiyaviy sud nima deydi?
O‘zbekistonda samarasiz foydalanilayotgan yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari xususiy sektorga DXSH asosida berilishi mumkin. Prezident qaroriga ko'ra, samarasiz foydalanib kelinayotgan respublikadagi yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlarini (shu jumladan, madaniyat saroylari, stadionlar, konsert zallari, istirohat bog‘lari) xatlovdan o‘tkazadi. Shundan so‘ng, ularni xususiy sektorga DXSH asosida o‘tkazish bo‘yicha hukumatga taklif kiritadi. Qarorda samarasiz foydalanish deganda aniq nima nazarda tutilgani ko‘rsatilmagan.
Bunday yondashuvning xavotirliligi nafaqat qarorqa "samarasiz"likning mezonlariga oydinlik kiritilmaganida emas. Darhaqiqat, "samarasizlik" deganda nima nazarda tutilmoqda? Bunday obyektlarning iqtisodiy foyda keltirmayotganimi? Lekin, shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari - ijtimoiy obyektlar. Ular soliq to'lovchilar hisobidan moliyalashtiriladi va "ayni damda va shu yerda", ko'zga ko'rinadigan iqtisodiy foyda keltirishini kutish mantiqsizlikdir. Masalan, Harvard universitetida iqtisodiyot bo'yicha doktorlikni yoqlagan Botir Qobilov istirohat bog‘lari va yashil maydonlarni qisqartirish aholi o‘rtasida tengsizlikni kuchaytirishi, aholini nosog‘lomroq, baxtsizroq va kambag‘alroq qilishi haqida yozgan edi.
Agar "samarasiz" deganda bunday obyektlar ko'rsatayotgan xizmat sifatining pastligi nazarda tutilgan bo'lsa ham ularni xususiy qo'llarga berish yechim emas. To'g'ri, investor bu obyektlardagi xizmat sifatini yaxshilashi mumkin, lekin har qanday investorning maqsadi - sarflangan sarmoyani qaytarish, demak, bu obyektlardan hamma ham foydalana olmaydi va yana o'sha - kambag'allik va tengsizlik muammosi,
Bunday yondashuvning menda xavotir uyg'otishiga yana bir sabab: davlat "samarasizlik" bahonasi bilan o'zining fuqarolar oldidagi majburiyatini zimmasidan soqit qilmoqchi. Yaqindagina as'asa-yu dabdaba bilan yangilgangan Konstitutsiyaning birinchi moddasida O'zbekiston ijtimoiy davlat ekanligi belgilab qo'yildi. Bu shunchaki chiroyli so'z emas, davlat bu bilan o'z zimmasiga kuchli majburiyatlarni oldi. Bu majburiyatlar bajarilishi kerak. Demak, ijtimoiy obyektlarni xususiy qo'llarga berib ulardan qutulish emas, ularni samarali ishlatish - davlatning fuqarolar, soliq to'lovchilar oldidagi majbriyati. Tasavvur qiling, bugun "samarasiz ishlayapti" bahonasi bilan kasalaxonalar, sport inshootlari va istirohat bog'larini sotvorsak, ertaga maktablar va bog'chalarni (axir ta'lim ham samarasiz ishlayapti-ku), ertaga madaniy meros obyektlarini ...
Qolaversa, ko'plab ijtimoiy obyektlarga, Bakiroo aytmoqchi, oligarxiyaning "tamshanib" turishi - bu obyektlarning ijtimoiy qiymatida emas, balki "yog'li" joylarda joylashganida ...
Asosiy vazifasi O'zbekistonda qabul qilinayotgan normativ-huquqiy hujjatlarning (qonun, qaror, farmonlar) O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofiqligini aniqlash bo'lgan Konstitutsiyaviy sud nima deydi?
Газета.uz
Samarasiz foydalanilayotgan bog‘, shifoxona, madaniyat va sport saroylari DXSHga berilishi mumkin
O‘zbekistonda samarasiz foydalanilayotgan yirik shifoxonalar, madaniyat va sport inshootlari, istirohat bog‘lari xususiy sektorga DXSH asosida berilishi mumkin. Qolaversa, 'sotib olish yoki to‘lab berish' shartnomalarida davlat majburiyatlarining yuqori chegarasini…
🔥10😢3👍1
Oxirgi paytlarda ayrim ta'lim sohasi vakillari bilan gaplashib, shunday xulosaga kelyapman: umumiyat-la olganda bizning pedagogika, metodika haqidagi qarashlarimiz qandaydir subyektiv qarashlarga asoslangan. Aksar hollarda bu qarashlar shunchaki kimningdir hech qanday valid empirik tadqiqotga asoslanmagan fikri, lekin bu fikrni ilgari surgan yoki surayotganlarning "vazni" katta bo'lgani uchun unga e'tiroz bildirilmaydi, fikri savol ostiga qo'yilmaydi. Bu fikr kimningdir subyektiv fikri bo'lib qolsa-ku, mayli, lekin ba'zan bu fikrlar asosida ta'lim dasturlari tuziladi, darsliklar yaratiladi, o'qitish tizimi yo'lga qo'yiladi. Va eng yomoni - bu "vazni og'ir" kazolar butun dunyoda o'z isbotini topgan va pedagogik tafakkurda qabul qilingan tushunchalarni shunchaki "xorijning qarashlari bizga to'g'ri kelmaydi" deb inkor qilishadi. Keyin esa "nega o'quvchilarimiz oddiy narsalarni tushunmayapti" deb o'tiramiz. Axir, pedagogikaning oddiy ilmiy qonuniyatlari hisobga olinmagandan keyin, tuzilgan dasturlar yoki ilgari surilgan metodikalar ish bermasligi tayin-ku. Bu xuddi, deylik, fizikaning bazaviy qonuniyatlarini hisobga olmay yaratgan mashinangiz o'rnidan siljimasligiday bir gap.
Ilgariroq "sxemalar nazariyasi" haqida yozgandim. Undan keyin oldingi bilimlarning o'rganish jarayonidaghi ahamiyati haqida yozdim: yangi bilim samarali o'zlashtirilishi uchun mos, yetarli va to'g'ri oldingi bilimlar bo'lishi va ular faollashtirilishi kerak. Shunga o'xshash fikrni yana bir olim ilgari surgan: Amerika psixologi Devid Ozbel. "1000 kitob" loyihasi doirasiga tarjima qilinayotgan "Ways of Learning" kitobidan olingan parchaga e'tibor bering: ma'noli o'rganish hosil bo'lishi uchun biz yangi bilimlarni kognitiv strukturamizdagi (sxemalarimizdagi) mavjud bilimlar bilan bog'lay olishimiz kerak.
Bunday fikrlar, nazariyalar yo'q joydan paydo bo'lmagan - ular empirik tadqiqotlar natijasi bo'lib, insonning qanday o'rganishini tasvirlaydigan bazaviy qonuniyatlar sifatida qabul qilingan. Ularni "bu xorijniki, bizning kontekstga to'g'ri kelmaydi, bizning millliy pedagogikamiz (o'zimizga xos, o'zimizga mos yo'limiz) bor" deb inkor qilish mumkin, lekin bundan faqat o'zimiz va o'quvchilarimiz ziyon ko'ramiz, xolos.
Ilgariroq "sxemalar nazariyasi" haqida yozgandim. Undan keyin oldingi bilimlarning o'rganish jarayonidaghi ahamiyati haqida yozdim: yangi bilim samarali o'zlashtirilishi uchun mos, yetarli va to'g'ri oldingi bilimlar bo'lishi va ular faollashtirilishi kerak. Shunga o'xshash fikrni yana bir olim ilgari surgan: Amerika psixologi Devid Ozbel. "1000 kitob" loyihasi doirasiga tarjima qilinayotgan "Ways of Learning" kitobidan olingan parchaga e'tibor bering: ma'noli o'rganish hosil bo'lishi uchun biz yangi bilimlarni kognitiv strukturamizdagi (sxemalarimizdagi) mavjud bilimlar bilan bog'lay olishimiz kerak.
Bunday fikrlar, nazariyalar yo'q joydan paydo bo'lmagan - ular empirik tadqiqotlar natijasi bo'lib, insonning qanday o'rganishini tasvirlaydigan bazaviy qonuniyatlar sifatida qabul qilingan. Ularni "bu xorijniki, bizning kontekstga to'g'ri kelmaydi, bizning millliy pedagogikamiz (o'zimizga xos, o'zimizga mos yo'limiz) bor" deb inkor qilish mumkin, lekin bundan faqat o'zimiz va o'quvchilarimiz ziyon ko'ramiz, xolos.
👍7
Ko'kaldosh endi Registonda emas, Ichan qal'a endi Buxoroda emas. Lekin asosiy savol baribir dolzarbligicha qoladi
Oldinroq "Novda"ning ayrim darsliklari xatoliklar sabab qayta chop qilinayotgani, o'quvchilar esa o'quv yilini darsliklarsiz boshlashga majbur bo'layotgani haqida yozgan edim. Ta'limni rivojlantirish markazi shunday qayta chop etil(ayot)gan darsliklardan biri - ta'lim rus tilida olib borilayotgan maktablarning 3-sinfi uchun o'qish darsligining dastlabki bir nechta darslarini e'lon qilibdi. Bu darslik o'tgan yili O'zbekistondagi tarixiy obidalar nomlarini chalkashtirgani bilan mashhur bo'lgan edi. Darsliklarning bu yilgi, "2-chi, qayta ishlangan" nashridagi e'lon qilingan darslarni o'tgan yili e'lon qilingan darslar bilan solishtirib, metodika yoki mazmunda jiddiy o'zgarishlar ko'rmadim (obidalar nomlari tog'rilanganini hisobga olmasa). Masalan, darslikning boshidagi she'r - Abdulla Oripovning "O'zbekiston" she'ri tili va badiiy xususiyatlari jihatdan bu yoshdagi o'quvchiga umuman to'g'ri kelmaydi, she'rdan keyin (6-betda) berilgan savollarga javob berish uchun (masalan, "she'rda shoir qanday badiiy tasvir vositalarini ishlatgan?") o'quvchida oldingi bilimlar ("prior knowledge") yetishmaydi, lekin shunga qaramasdan she'r ham, savollar ham almashtirilmagan.
O'sha savol: o'tgan yili shundoq ham defitsitli byudjetdan 1,3 trln ajratilib chop etilgan darsliklarni (yoki ularning bir qismini) bir-yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlari kimning gardanida? "Novda"ningmi yoki soliq to'lovchilarning?
Oldinroq "Novda"ning ayrim darsliklari xatoliklar sabab qayta chop qilinayotgani, o'quvchilar esa o'quv yilini darsliklarsiz boshlashga majbur bo'layotgani haqida yozgan edim. Ta'limni rivojlantirish markazi shunday qayta chop etil(ayot)gan darsliklardan biri - ta'lim rus tilida olib borilayotgan maktablarning 3-sinfi uchun o'qish darsligining dastlabki bir nechta darslarini e'lon qilibdi. Bu darslik o'tgan yili O'zbekistondagi tarixiy obidalar nomlarini chalkashtirgani bilan mashhur bo'lgan edi. Darsliklarning bu yilgi, "2-chi, qayta ishlangan" nashridagi e'lon qilingan darslarni o'tgan yili e'lon qilingan darslar bilan solishtirib, metodika yoki mazmunda jiddiy o'zgarishlar ko'rmadim (obidalar nomlari tog'rilanganini hisobga olmasa). Masalan, darslikning boshidagi she'r - Abdulla Oripovning "O'zbekiston" she'ri tili va badiiy xususiyatlari jihatdan bu yoshdagi o'quvchiga umuman to'g'ri kelmaydi, she'rdan keyin (6-betda) berilgan savollarga javob berish uchun (masalan, "she'rda shoir qanday badiiy tasvir vositalarini ishlatgan?") o'quvchida oldingi bilimlar ("prior knowledge") yetishmaydi, lekin shunga qaramasdan she'r ham, savollar ham almashtirilmagan.
O'sha savol: o'tgan yili shundoq ham defitsitli byudjetdan 1,3 trln ajratilib chop etilgan darsliklarni (yoki ularning bir qismini) bir-yil o'tar-o'tmas qayta chop qilish xarajatlari kimning gardanida? "Novda"ningmi yoki soliq to'lovchilarning?
👍14😢8
O'zbekistonda jurnalist bo'lish qiyin. "Tepa"dagilar jurnalist "milliy kontent" yaratishi, "olamshumul islohotlar"ni yoritishi, "axborot siyosati" bo'yicha maxsus tayinlangan amaldor(lar)ning ma'ruzalarini tinglab, u(lar)ning yo'l-yo'rig'iga amal qilishi kerak deb hisoblashadi. Haqiqiy jurnalist esa o'z vazifasini jamiyatni qiynayotgan muammolar haqida signal berishda, rasmiylarni so'roqqa tutishda, jamiyatdagi jarayonlarni tahlil qilishda deb biladi. Mana shu bir-biriga mutlaqo qarama-qarshi qarashlar shundoq ham oson bo'lmagan ishni yanada qiyinlashtiradi: 404lar, anjumanlarda savol bermaslik iltimoslari yoki savol berilganda konkret javob ololmaslik, davlat organlari va amaldorlarining faqat "tanlangan" jurnalistlarga ma'lumot berishni xush ko'rishi ...
O'zbekistonda jurnalist bo'lishday qiyin ishni uddalayotganlar ham bor. Ko'p emas, lekin bor. Ular turli nashrlarda ishlashadi, lekin ularni shu jamiyat ertasi uchun qayg'urish birlashtirib turadi. Men shaxsan taniydigan, hurmat qiladigan va materiallarini kuzatib boradigan jurnalistlardan biri - kun.uz jurnalisti Dilshoda Shomirzayeva o'zining telegram kanalini yurita boshlabdi. Agar ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga qiziqsangiz, kanalni kuzatib borishni tavsiya qilaman. Umid qilamanki, unda o'ziga xos tahlilllar, rakurslar, kimlardir uchun "noqulay" savollar bo'ladi. Zero, turfa ovozlarning, "axborot siyosati"ning rasmiy chegaralaridan chiqadigan tahlillar, "noqulay" masalalarni ko'tara oladigan va "noqulay" savollarni bera oladigan ovozlarning kamdan ko'ra ko'proq bo'lgani yaxshi.
O'zbekistonda jurnalist bo'lishday qiyin ishni uddalayotganlar ham bor. Ko'p emas, lekin bor. Ular turli nashrlarda ishlashadi, lekin ularni shu jamiyat ertasi uchun qayg'urish birlashtirib turadi. Men shaxsan taniydigan, hurmat qiladigan va materiallarini kuzatib boradigan jurnalistlardan biri - kun.uz jurnalisti Dilshoda Shomirzayeva o'zining telegram kanalini yurita boshlabdi. Agar ijtimoiy-siyosiy jarayonlarga qiziqsangiz, kanalni kuzatib borishni tavsiya qilaman. Umid qilamanki, unda o'ziga xos tahlilllar, rakurslar, kimlardir uchun "noqulay" savollar bo'ladi. Zero, turfa ovozlarning, "axborot siyosati"ning rasmiy chegaralaridan chiqadigan tahlillar, "noqulay" masalalarni ko'tara oladigan va "noqulay" savollarni bera oladigan ovozlarning kamdan ko'ra ko'proq bo'lgani yaxshi.
Telegram
Dilshooda
Dilshoda Shomirzayeva – jurnalist.
Instagram: instagram.com/dshomirzayeva
Twitter: https://x.com/Dilshooda
Instagram: instagram.com/dshomirzayeva
Twitter: https://x.com/Dilshooda
👍8🔥3
Shimolliklar Oʻzbekistonni ham sanksiyalar girdobiga tortmoqchimi?
Rossiya Oʻzbekistonda dronlar yigʻishni yoʻlga qoʻymoqchi. Bu haqda Rossiyaning sanksiyalar ostidagi RT telekanali xabar bermoqda. Sanksiyalar ostida boshqalar bilan birga oʻtirish qiziqroqmi deyman ...
Rossiya Oʻzbekistonda dronlar yigʻishni yoʻlga qoʻymoqchi. Bu haqda Rossiyaning sanksiyalar ostidagi RT telekanali xabar bermoqda. Sanksiyalar ostida boshqalar bilan birga oʻtirish qiziqroqmi deyman ...
RT на русском
Мишустин: Россия может локализовать в Узбекистане выпуск гражданских БПЛА
Россия может локализовать в Узбекистане выпуск гражданских беспилотных авиационных систем и их компонентов, заявил российский премьер-министр Михаил Мишустин.
🤬16🔥3🤔3😱3👍2😢2👏1
Министерства энергетики Узбекистана и России договорились о присоединении российского «Системного оператора» к Объединенной энергосистеме (ОЭС) Центральной Азии. Новый партнер будет контролировать перетоки между странами, сообщает ТАСС.
Oʻsha "peretok"larni Markaziy Osiyo davlatlari oʻzlari Rossiyasiz nazorat qila olmaydimi?
Oʻsha "peretok"larni Markaziy Osiyo davlatlari oʻzlari Rossiyasiz nazorat qila olmaydimi?
Фергана
Узбекистан поддержал присоединение российского оператора к энергосистеме Центральной Азии
Министерства энергетики Узбекистана и России договорились о присоединении российского «Системного оператора» к Объединенной энергосистеме (ОЭС) Центральной Азии. Новый партнер будет контролировать перетоки между странами, сообщает ТАСС.
😢15👍1🤯1
Forwarded from Kanada orzusi
#таълим #мактаб
Нажот – таълимда
Болам 1-синфни Канада мактабларидан бирида бошлаганига хурсандман, рости. “Дарё”, gazeta.uz’да ишлаган пайтларим дарсликлар, ўзбек болалар адабиёти муаммоларини кўпроқ ёритардим, жонкуяр таълим эксперти Комил Жалилов, янги авлод дарсликлари муаллиф-муҳаррирлари билан суҳбатлар тайёрлагандим.
Вазият яхшиланаман деб турганида бирдан ўзгарганди: мактабларда таълим сифати тушишдан тўхтамади (ҳозирам ўнгланмаган), дарсликлар ёзиш-чиқариш “каттаконлар” қўлига ўтди, хатоларига кўз юмилиб ўқув дастурлари қабул қилинди, аввал Финландия, кейин Сингапур тажрибаси олинди, ўқитувчи ишига аралашадиганлар камаймади – ўртада ўқувчи сарсон, ота-оналар вазиятга ноилож кўнди, менимча.
Ривожланган давлатлар тажрибаси бизда ҳам иш берди, деган гапни эшитмадим шу чоққача. Аксинча, креатив (ижодий) фикрлашини баҳоловчи PISA-2022 халқаро тадқиқоти натижаларида Ўзбекистон энг охирги ўнталикдан жой олди. Бошқа рейтингларда ҳам қуйидамиз. Охиридан биринчи/ўнинчи дейди-ку...
------------------
Майли, яхши хабарларга ўтадиган бўлсам, бугун мактаб директоримиз имейл юборибди. 18 сентябрда Garneau мактаби жамоаси билан ота-оналар танишуви бўларкан. Болаларимиз синфхонасини кўздан кечириб, кейин актив залда директор, мактаб кенгаши, Garneau жамияти аъзолари, волонтёр ота-оналар билан саломлашарканмиз.
Менга энг ёққани: бу йил Эдмонтон давлат мактабларида янги провинциал ўқув дастури (new provincial curriculum) жорий этилибди. Илм-фан (science) билан, ижтимоий фанлар (пилот режимда) чуқурроқ ўқитиларкан.
Синов-тажриба сифатида олиб кирилаётган ижтимоий фанлар кейинги ўқув йилига тўлиқ жорий этилишидан аввал барча фикр-мулоҳаза, таклифлар кўриб чиқиларкан.
Шу хабарни ўқидиму, яқинда Комил Жалиловнинг: “Вазир Ҳилола Умарова бошчилигидаги иккинчи тўлиқ ўқув йили аниқ таълим мақсадларисиз ва аниқ curriculum’сиз бошланмоқда” деган пости эсимга тушди.
Болалар тақдири, таълими ўйин қилиниши ачинарли... Суриштирилса, тепадаги “каттаконлар”нинг боласи оддий мактабда ўқимайди: ё хусусий, ёки ихтисослашганда савод чиқаради. Аммо репетитор, хусусий мактаб, қўшимча дарс, махсус машғулотларга ҳаммадаям баравар имкон йўқ. Халқ болалари эса сифатли, асоси пухта ўрта таълимни олишга ҳақли.
@chnizomiddinova
Нажот – таълимда
Болам 1-синфни Канада мактабларидан бирида бошлаганига хурсандман, рости. “Дарё”, gazeta.uz’да ишлаган пайтларим дарсликлар, ўзбек болалар адабиёти муаммоларини кўпроқ ёритардим, жонкуяр таълим эксперти Комил Жалилов, янги авлод дарсликлари муаллиф-муҳаррирлари билан суҳбатлар тайёрлагандим.
Вазият яхшиланаман деб турганида бирдан ўзгарганди: мактабларда таълим сифати тушишдан тўхтамади (ҳозирам ўнгланмаган), дарсликлар ёзиш-чиқариш “каттаконлар” қўлига ўтди, хатоларига кўз юмилиб ўқув дастурлари қабул қилинди, аввал Финландия, кейин Сингапур тажрибаси олинди, ўқитувчи ишига аралашадиганлар камаймади – ўртада ўқувчи сарсон, ота-оналар вазиятга ноилож кўнди, менимча.
Ривожланган давлатлар тажрибаси бизда ҳам иш берди, деган гапни эшитмадим шу чоққача. Аксинча, креатив (ижодий) фикрлашини баҳоловчи PISA-2022 халқаро тадқиқоти натижаларида Ўзбекистон энг охирги ўнталикдан жой олди. Бошқа рейтингларда ҳам қуйидамиз. Охиридан биринчи/ўнинчи дейди-ку...
------------------
Майли, яхши хабарларга ўтадиган бўлсам, бугун мактаб директоримиз имейл юборибди. 18 сентябрда Garneau мактаби жамоаси билан ота-оналар танишуви бўларкан. Болаларимиз синфхонасини кўздан кечириб, кейин актив залда директор, мактаб кенгаши, Garneau жамияти аъзолари, волонтёр ота-оналар билан саломлашарканмиз.
Менга энг ёққани: бу йил Эдмонтон давлат мактабларида янги провинциал ўқув дастури (new provincial curriculum) жорий этилибди. Илм-фан (science) билан, ижтимоий фанлар (пилот режимда) чуқурроқ ўқитиларкан.
Синов-тажриба сифатида олиб кирилаётган ижтимоий фанлар кейинги ўқув йилига тўлиқ жорий этилишидан аввал барча фикр-мулоҳаза, таклифлар кўриб чиқиларкан.
Шу хабарни ўқидиму, яқинда Комил Жалиловнинг: “Вазир Ҳилола Умарова бошчилигидаги иккинчи тўлиқ ўқув йили аниқ таълим мақсадларисиз ва аниқ curriculum’сиз бошланмоқда” деган пости эсимга тушди.
Болалар тақдири, таълими ўйин қилиниши ачинарли... Суриштирилса, тепадаги “каттаконлар”нинг боласи оддий мактабда ўқимайди: ё хусусий, ёки ихтисослашганда савод чиқаради. Аммо репетитор, хусусий мактаб, қўшимча дарс, махсус машғулотларга ҳаммадаям баравар имкон йўқ. Халқ болалари эса сифатли, асоси пухта ўрта таълимни олишга ҳақли.
@chnizomiddinova
👍21🔥5
Gazeta.uz dan Uchinchi Renessansga qadam qoʻygan Yangi Oʻzbekistonda inson qadri haqida reportaj.
"Rahbarlar Boysunning xalqi to‘g‘risida qiziqmayapti. Mayli, biz yoshimizni yashaganmiz, lekin bolalar-chi?"
"Kofirunga yaqin Rabot degan shaharchada ahvol juda yomon. Aholi evakuatsiya qilinmagan, qanday himoyalanish kerakligi haqida ham ogohlantirilmagan".
"Kofirundan 10 kilometr uzoqda turamiz. Ahvol yomon. Ko‘chib ketaylik desak, sharoitimiz yo‘q. Davlat hali odamlar bilan qiziqqani yo‘q. Umuman, ekologiya buzilib ketgan, sog‘lig‘imizga jiddiy zarar yetkazyapti".
"Davlat tomondan hech qanday choralar ko‘rilgani yo‘q. “Mana bunday ehtiyot choralarini ko‘ringlar, mana bu dorilarni ichinglar, niqob taqinglar”, degan tavsiyalar, ogohlantirishlar ham berilmadi".
"Rahbarlar Boysunning xalqi to‘g‘risida qiziqmayapti. Mayli, biz yoshimizni yashaganmiz, lekin bolalar-chi?"
"Kofirunga yaqin Rabot degan shaharchada ahvol juda yomon. Aholi evakuatsiya qilinmagan, qanday himoyalanish kerakligi haqida ham ogohlantirilmagan".
"Kofirundan 10 kilometr uzoqda turamiz. Ahvol yomon. Ko‘chib ketaylik desak, sharoitimiz yo‘q. Davlat hali odamlar bilan qiziqqani yo‘q. Umuman, ekologiya buzilib ketgan, sog‘lig‘imizga jiddiy zarar yetkazyapti".
"Davlat tomondan hech qanday choralar ko‘rilgani yo‘q. “Mana bunday ehtiyot choralarini ko‘ringlar, mana bu dorilarni ichinglar, niqob taqinglar”, degan tavsiyalar, ogohlantirishlar ham berilmadi".
Газета.uz
“Ahvol yaxshi emas”. Boysunliklar — gaz konidagi portlashdan keyingi vaziyat haqida – O‘zbekiston yangiliklari – Gazeta.uz
Boysundagi 'Mustaqillikning 25 yilligi' koniga qarashli quduqda 1-sentabr kuni avariya bo‘lib, atrofga oltingugurt gazi tarqalishi boshlangan edi. Ma’lum bo‘lishicha, gaz hidi anqishi hali to‘xtamagan va odamlar salomatligiga ta’sir qilyapti. Aholi vaziyat…
😢11🔥6👍2
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati "O‘zbekiston Respublikasi uchun ustuvor bo‘lgan xalqaro reyting va indekslar ro‘yxati"ni tasdiqladi hamda mazkur reyting va indekslarda mamlakatimizning o‘rnini yaxshilash bo‘yicha maqsadli ko‘rsatkichlarga erishish uchun mas'ul idoralarni belgiladi. Ro'yxatdan 15ta reyting o'rin olgan.
Qizig'i, ro'yxatdan demokratiya, qonun ustivorligi, hukumatning aholiga hisobdorligi, fuqarolarning mamlakat boshqaruvidagi ishtiroki bilan bog'liq reytinglarga ko'zim tushmadi. Masalan, turli mamlakatlarda siyosiy va fuqarolik erkinliklari holatini tadqiq qiladigan Freedom House tashkilotining reytingida O'zbekiston 100dan 12 ball bilan "erkin bo'lmagan" mamlakatlar qatoridan o'rin egallaydi. Buyuk Britaniyaning The Economist Intelligence Unit (EIU) tadqiqot tashkiloti reytingida O'zbekiston 10dan 2,12 ball bilan "avtoritar" davlatlar qatorida qolmoqda. Demokratiya va saylovlarga ko'maklashish xalqaro instituti (International IDEA) reytingida O'zbekiston 0,297 ball bilan dunyodagi demokratik ko'rsatkichlari eng yomon bo'lgan 25% davlatlar qatoridan o'rin olgan.
Demokratiya, haqiqiy saylovlar (imitatsiya emas), ijroiya hukumatning xalq oldidagi hisobdorligi, so'z erkinligi bo'lmas ekan, iqtisodiy rivojanish bo'lmaydi. YAIMning o'sishi singari chiroyli ko'rsatkichlar yoki "islohot" degan balandparvoz gaplar faqat bir hovuch "elita"ning cho'ntagini qappaytiradigan chiroyli shirmaga aylanadi, xolos.
Qizig'i, ro'yxatdan demokratiya, qonun ustivorligi, hukumatning aholiga hisobdorligi, fuqarolarning mamlakat boshqaruvidagi ishtiroki bilan bog'liq reytinglarga ko'zim tushmadi. Masalan, turli mamlakatlarda siyosiy va fuqarolik erkinliklari holatini tadqiq qiladigan Freedom House tashkilotining reytingida O'zbekiston 100dan 12 ball bilan "erkin bo'lmagan" mamlakatlar qatoridan o'rin egallaydi. Buyuk Britaniyaning The Economist Intelligence Unit (EIU) tadqiqot tashkiloti reytingida O'zbekiston 10dan 2,12 ball bilan "avtoritar" davlatlar qatorida qolmoqda. Demokratiya va saylovlarga ko'maklashish xalqaro instituti (International IDEA) reytingida O'zbekiston 0,297 ball bilan dunyodagi demokratik ko'rsatkichlari eng yomon bo'lgan 25% davlatlar qatoridan o'rin olgan.
Demokratiya, haqiqiy saylovlar (imitatsiya emas), ijroiya hukumatning xalq oldidagi hisobdorligi, so'z erkinligi bo'lmas ekan, iqtisodiy rivojanish bo'lmaydi. YAIMning o'sishi singari chiroyli ko'rsatkichlar yoki "islohot" degan balandparvoz gaplar faqat bir hovuch "elita"ning cho'ntagini qappaytiradigan chiroyli shirmaga aylanadi, xolos.
🔥16👍7
"Muammo bilan emas, muammo haqida xabar berganlar bilan shugʻullanamiz". Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi.
Kun.uz
Samarqandda o‘qituvchilar maktabdagi obodonlashtirish ishlariga “o‘z ixtiyori bilan” qatnashgani aytildi
Viloyat Maktabgacha va maktab ta’limi boshqarmasi o‘qituvchilar o‘z ixtiyori bilan ishlaganini aytib, hozirda holatni videoga olib internetda tarqatganlarga qonun doirasida (!) chora ko‘rish yuzasidan o‘rganish ishlari olib borilayotganini ma’lum qildi.
😢10🔥2🤯2
Xabar berishlaricha, Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat oʻzbek tili va adabiyoti universiteti huzuridagi Davlat tilida ish yuritish asoslarini oʻrgatish va malaka oshirish markazi oʻzbek tilini oʻrganmoqchi boʻlgan oʻzga millat vakillari uchun oʻzbek tili kurslarini taklif qilmoqda. Kurslar kichik guruhlarda maxsus dastur asosida olib boriladi. Kurslar mutlaqo bepul.
Mana endi oʻzbek tilini oʻrganmaslik uchun bahona qolmadi ....
Mana endi oʻzbek tilini oʻrganmaslik uchun bahona qolmadi ....
👍44
«Aeroportda ekanimda Moskvadagi O‘zbekiston elchixonasiga telefon qildim. Dastlab bir xodim ko‘tardi, unga vaziyatni tushuntirdim. U «biz hal qilolmaymiz, qo‘limizdan hech narsa kelmaydi», dedi. Keyin yana bir necha marta telefon qildim, ular endi telefonni olmay qo‘ydi».
Pasportida "ushbu pasport egasi Oʻzbekiston Respublikasi himoyasidadir" deb yozilgan, lekin boshqa davlatda sababsiz, aybsiz xor boʻlganida himoya qilishi kerak boʻlgan Oʻzbekiston Respublikasi hech narsa qila olmagan fuqaro hikoyasi.
Shimoldagi ogʻadan qoʻrqish shu darajadagi, aeroportga borib nima boʻlayotgani bilan qiziqish, surishtirish u yoqda tursin, boshqa qoʻshni davlatlarga oʻxshab hech boʻlmaganda "maslahatimiz - u yerga bormay turinglar" deb bayonot chiqarib qoʻyish ham yoʻq.
Pasportida "ushbu pasport egasi Oʻzbekiston Respublikasi himoyasidadir" deb yozilgan, lekin boshqa davlatda sababsiz, aybsiz xor boʻlganida himoya qilishi kerak boʻlgan Oʻzbekiston Respublikasi hech narsa qila olmagan fuqaro hikoyasi.
Shimoldagi ogʻadan qoʻrqish shu darajadagi, aeroportga borib nima boʻlayotgani bilan qiziqish, surishtirish u yoqda tursin, boshqa qoʻshni davlatlarga oʻxshab hech boʻlmaganda "maslahatimiz - u yerga bormay turinglar" deb bayonot chiqarib qoʻyish ham yoʻq.
Kun.uz
«Hech kim yordam berolmaydi» – Moskva aeroportida Rossiya fuqaroligini rad etgani uchun qaytarilgan migrant hikoyasi
8-10 sentabr kunlari Toshkentdan Moskvaga bir nechta aviareysda borgan 300 ga yaqin mehnat migrantlari Sheremetevo aeroportida ushlab qolingan. Qariyb ikki kun «tutqunlikdan» so‘ng chegarachilar O‘zbekiston va tojikistonlik migrantlar, talabalarga Rossiya…
👍25👎2
Bizning ta'lim tizimimizda o'rganish - bu ma'lumotni xotiraga joylash va kerakli paytda bu ma'lumotni xotiradan chiqarib olish, degan qarash qabul qilingan. To'g'ri, bunday qarash hech qaysi rasmiy hujjatda belgilanmagan bo'lishi mumkin, lekin aksar darsliklarning tuzilishi, o'qituvchilarning dars o'tish uslubi va baholash tizimi asaosan ma'lumotlarni yodlatish va eslatishga qaratilgan.
Konstruktivizm va kognitiv psixologiya nuqtayi nazaridan, o'rganish - bu yangi bilimlarning sxemadagi mavjud bilimlarga assimilyatsiya qilinishi ("sxemalar nazariyasi" haqida oldin ham yozgandim, masalan, qarang: 1, 2, 3). Ya'ni, bizdagi bilimlar, tassavvurlar, tajribalar yig'indisi, aniqrog'i, shu asosidagi dunyoni tushunishimiz sxemamizni tashkil qiladi. Sxema har bir inson uchun individiual bo'ladi: hatto bir oilada o'sgan ikki egizakning sxemasi - bilimi, dunyoqarashi, tasavvurlari bir xil bo'lmaydi. Shu bilan birga, albatta, ma'lum bir yoshdagi o'rganuvchilar guruhi biladigan, tushunadigan va bilmaydigan, tushuna olmaydigan tushunchalar ham bor. Biz yangi narsa o'rganayotganimizda, yangi bilimlar sxemamizga assimilyatsiya qilinadi - yangi bilimni shu sxemamizdagi bilim va tasavvurlarimiz asosida "qayta qurib" chiqamiz. O'rganish jarayoni samarali bo'lishi uchun, sxemamizda yangi bilimni assimiliyatsiya qilish, "qayta qurish"ga yordam beradigan "eski" (oldindan mavjud) bilimlar ("prior knowledge") bo'lishi juda muhim. Agar bunday bilimlar bo'lmasa-chi?
Richard Mayerning "Applying the Science of Learning" ("O'rganish haqidagi ilmni tadbiq qilish") kitobida shunday misol keltiriladi: Britaniyalik psixolog, Kembrij universitetining eksperimental psixologiya bo'yicha birinchi professori, zamonaviy kognitiv psixologiyaning asoschilaridan biri Ferederik Barlett bir tajriba o'tkazgan. U Britaniyalik kollej talabalariga Amerikaning tub aholisi xalq og'zaki ijodidan olingan bir hikoyani o'qitgan va bir oz vaqt o'tib bu hikoyani qayta so'zlab berishni so'ragan. Talabalar hikoyani qayta so'zlab berishganida Amerikaning tub aholisi madaniyatiga xos bo'lgan g'oyalar, motivlar, detallar tushirib qoldirilgan va hikoya mazmuniga begona, lekin Britaniyalik talabalar uchun tanish va tushunarli detallar kiritilgan. Hikoyaning mazmuni, g'oyasi o'zgarib ketgan.
Demak, agar yangi bilimni qabul qilish va assimilyatsiya qilish uchun o'rganuvchida (o'quvchida, talabada) yetarlicha "oldingi bilim" ("prior knowledge") bo'lmasa, o'rganish "buziladi" ("impaired") - o'quvchi yangi bilimni o'z sxemasiga moslab "qayta quradi" va noto'g'ri xulosalar, noto'g'ri tushunchalar shakllanadi. O'quv dasturlarini tuzishda, ta'lim mazmunini belgilashda, darsliklar yozishda, dars o'tishda buni hisobga olish lozim.
Konstruktivizm va kognitiv psixologiya nuqtayi nazaridan, o'rganish - bu yangi bilimlarning sxemadagi mavjud bilimlarga assimilyatsiya qilinishi ("sxemalar nazariyasi" haqida oldin ham yozgandim, masalan, qarang: 1, 2, 3). Ya'ni, bizdagi bilimlar, tassavvurlar, tajribalar yig'indisi, aniqrog'i, shu asosidagi dunyoni tushunishimiz sxemamizni tashkil qiladi. Sxema har bir inson uchun individiual bo'ladi: hatto bir oilada o'sgan ikki egizakning sxemasi - bilimi, dunyoqarashi, tasavvurlari bir xil bo'lmaydi. Shu bilan birga, albatta, ma'lum bir yoshdagi o'rganuvchilar guruhi biladigan, tushunadigan va bilmaydigan, tushuna olmaydigan tushunchalar ham bor. Biz yangi narsa o'rganayotganimizda, yangi bilimlar sxemamizga assimilyatsiya qilinadi - yangi bilimni shu sxemamizdagi bilim va tasavvurlarimiz asosida "qayta qurib" chiqamiz. O'rganish jarayoni samarali bo'lishi uchun, sxemamizda yangi bilimni assimiliyatsiya qilish, "qayta qurish"ga yordam beradigan "eski" (oldindan mavjud) bilimlar ("prior knowledge") bo'lishi juda muhim. Agar bunday bilimlar bo'lmasa-chi?
Richard Mayerning "Applying the Science of Learning" ("O'rganish haqidagi ilmni tadbiq qilish") kitobida shunday misol keltiriladi: Britaniyalik psixolog, Kembrij universitetining eksperimental psixologiya bo'yicha birinchi professori, zamonaviy kognitiv psixologiyaning asoschilaridan biri Ferederik Barlett bir tajriba o'tkazgan. U Britaniyalik kollej talabalariga Amerikaning tub aholisi xalq og'zaki ijodidan olingan bir hikoyani o'qitgan va bir oz vaqt o'tib bu hikoyani qayta so'zlab berishni so'ragan. Talabalar hikoyani qayta so'zlab berishganida Amerikaning tub aholisi madaniyatiga xos bo'lgan g'oyalar, motivlar, detallar tushirib qoldirilgan va hikoya mazmuniga begona, lekin Britaniyalik talabalar uchun tanish va tushunarli detallar kiritilgan. Hikoyaning mazmuni, g'oyasi o'zgarib ketgan.
Demak, agar yangi bilimni qabul qilish va assimilyatsiya qilish uchun o'rganuvchida (o'quvchida, talabada) yetarlicha "oldingi bilim" ("prior knowledge") bo'lmasa, o'rganish "buziladi" ("impaired") - o'quvchi yangi bilimni o'z sxemasiga moslab "qayta quradi" va noto'g'ri xulosalar, noto'g'ri tushunchalar shakllanadi. O'quv dasturlarini tuzishda, ta'lim mazmunini belgilashda, darsliklar yozishda, dars o'tishda buni hisobga olish lozim.
👍9
Yuqoridagi postda aytilgan narsa - yangi bilimlarning sxemadagi mavjud bilimlarga assimilyatsiya qilinishi hamda o'rgatish va o'rganish jarayonida oldingi bilimlarni ("prior knowledge") hisobga olish zarurati oddiy narsadek (common sense) ko'rinadi va darhaqiqat, kognitiv psixologiyada, metodikada, pedagogikada qandaydir aksioma sifatida qabul qilingan. Lekin biz har doim ham ta'lim mazmunini rejalashtirishda bu narsani hisobga olmaymiz yoki nazardan qochiramiz. Masalan, 5-sinf o'quvchisida "Gulliverning sayohatlari"ni tushunish yetarlicha "oldingi bilim" yo'qligi haqida oldin yozgandim.
Boshqa bir misol. Agar mana bu tarqalib ketgan surat haqiqatdan ham yangi 5-sinf adabiyot darsligining mundarijasi bo'lsa, nazarimda, bu yerda ham yuqoridagi tamoyil buzilgan. Mundarijadagi ayrim asarlarni tushunish va tahlil qilish uchun 5-sinf o'quvchilarida yetarlicha "oldingi bilim" ("prior knowledge") mavjud emas. Masalan, "Tilla baliqcha" she'rini.
5-sinfda adabiyot fan (o'quv predmeti) sifatida endi boshlanadi. To'g'ri, boshlang'ich sinflarda ham o'quvchi badiiy asarlar - ertaklar, she'rlar, hikoyalar, kattaroq hajmdagi asarlardan parchalar o'qigan bo'ladi. Lekin boshlang'ich sinflarda asosan she'rlar yodlab qayta aytib beriladi, ertak va hikoyalarning syujeti bo'yicha savollarga javob beriladi. Badiiy matnning o'ziga xos xususiyatlari, muallifning bir narsa, tushuncha orqali boshqa narsani, tushunchani ifodalashi (ramz, metafora) boshlang'ich sinflarda o'tilmaydi. 5-sinfga endi o'tgan bolada badiiy asardagi ramzlarni, implitsit g'oyalarni tushunish va tahlil qilish haqida yetarlicha bilim mavjud bo'lmaydi. Qolaversa, "Tilla baliqcha" she'rining konteksti haqida ham bilimlar mavjud emas - o'quvchi she'r yaratilgan davr va muhitda yashab ko'rmagan yoki tarix darslarida o'rganmagan (tarix ham 5-sinfda endi boshlanadi). Shunday ekan, katta ehtimol bilan, o'quvchi she'rni tahlil qila olmaydi yoki yuqoridagi postda misol keltirilgan tajribada bo'lganidek, o'z sxemasi asosida buzilgan holda "qayta quradi". Yoki o'qituvchi aytib bergan (yoxud darslikda berilgan - agar berilgan bo'lsa) tahlilni shunchaki tushunmasdan yodlab olib qaytaradi. Har ikkala holda ham maqsadga (agar bolaga badiiy matnni tahlil qilishni o'rgatish bo'lsa) erishilmaydi.
Boshqa bir misol. Agar mana bu tarqalib ketgan surat haqiqatdan ham yangi 5-sinf adabiyot darsligining mundarijasi bo'lsa, nazarimda, bu yerda ham yuqoridagi tamoyil buzilgan. Mundarijadagi ayrim asarlarni tushunish va tahlil qilish uchun 5-sinf o'quvchilarida yetarlicha "oldingi bilim" ("prior knowledge") mavjud emas. Masalan, "Tilla baliqcha" she'rini.
5-sinfda adabiyot fan (o'quv predmeti) sifatida endi boshlanadi. To'g'ri, boshlang'ich sinflarda ham o'quvchi badiiy asarlar - ertaklar, she'rlar, hikoyalar, kattaroq hajmdagi asarlardan parchalar o'qigan bo'ladi. Lekin boshlang'ich sinflarda asosan she'rlar yodlab qayta aytib beriladi, ertak va hikoyalarning syujeti bo'yicha savollarga javob beriladi. Badiiy matnning o'ziga xos xususiyatlari, muallifning bir narsa, tushuncha orqali boshqa narsani, tushunchani ifodalashi (ramz, metafora) boshlang'ich sinflarda o'tilmaydi. 5-sinfga endi o'tgan bolada badiiy asardagi ramzlarni, implitsit g'oyalarni tushunish va tahlil qilish haqida yetarlicha bilim mavjud bo'lmaydi. Qolaversa, "Tilla baliqcha" she'rining konteksti haqida ham bilimlar mavjud emas - o'quvchi she'r yaratilgan davr va muhitda yashab ko'rmagan yoki tarix darslarida o'rganmagan (tarix ham 5-sinfda endi boshlanadi). Shunday ekan, katta ehtimol bilan, o'quvchi she'rni tahlil qila olmaydi yoki yuqoridagi postda misol keltirilgan tajribada bo'lganidek, o'z sxemasi asosida buzilgan holda "qayta quradi". Yoki o'qituvchi aytib bergan (yoxud darslikda berilgan - agar berilgan bo'lsa) tahlilni shunchaki tushunmasdan yodlab olib qaytaradi. Har ikkala holda ham maqsadga (agar bolaga badiiy matnni tahlil qilishni o'rgatish bo'lsa) erishilmaydi.
👍7👎1