Верховный Суд: суды республики обеспечили высокое качество отправления правосудия по итогам 2024 года
 
◾️ Состоялось расширенное совещание судейского корпуса по итогам отправления правосудия в 2024 году.

◾️ В его работе приняли участие помощник Президента РК по правовым вопросам Ержан Жиенбаев, председатель Высшего Судебного Совета РК Дмитрий Малахов, заведующий государственно-правовым отделом Администрации Президента РК Айдар Жарылганов, руководство коллегий ВС и Судебной администрации, областных и приравненных к ним судов.
 
◾️ В рамках своего выступления Асламбек Мергалиев остановился на реализации приоритетной задачи, поставленной Главой государства, по изменению судоустройства страны. Создаваемые с 1 июля 2025 года кассационные суды значительно расширят доступность правосудия для граждан, улучшат условия для инвестиций и ведения бизнеса.

◾️ Спикер также отметил важность экстерриториальной подсудности по административным делам по выбору истца, которая вводится с 1 марта следующего года. Новелла позволит частично уравнять нагрузку, устранить сомнения в беспристрастности местного суда, способствуя повышению доверия к правосудию.

◾️ Введенный в декабре т.г. по инициативе Верховного Суда институт микрофинансового омбудсмена бесплатно помогает в урегулировании судебных споров по просроченным задолженностям.

◾️ Председатель ВС, говоря об итогах деятельности судов, отметил растущие запросы общества на высокое качество правосудия. В текущем году местными судами оно обеспечено. На фоне роста общего количества дел на 19%, число отмененных и измененных судебных актов снизилось на 7%. Также на 17% уменьшилось число скорректированных Верховным Судом решений апелляции.

◾️ Всего судами вынесено более 1,7 млн судебных актов, 98,9% из них признаны законными и обоснованными.

◾️ ЖС азаматтық істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Нұрсерік Шәріпов өз сөзінде соттарға келіп түскен азаматтық істер мен материалдардың 2023 жылғы 915 мыңнан 2024 жылы 1,2 миллионға дейін өскенін атап өтті. Жүктеменің артуына байланысты соттар бұзылған құқықтарды қорғауда сот төрелігінің тиімділігін сақтап қалды. Жергілікті соттардың барлық шешімдері бойынша апелляцияда 1,5%, ал кассацияда - 0,1% ғана түзетілген.

◾️ Аяқталған медиативтік істердің 43,2%-дан астамы татуласу арқылы шешілді, 2023 жылы бұл көрсеткіш 42,3% болған.

◾️Эксаумақтық соттылық дамуда. Биыл 1977 іс эксаумақтық соттылық арқылы қаралды.

◾️ Жоғарғы Сот азаматтық даулардың әртүрлі санаттары бойынша сот практикасына 24 қорыту мен талдау жүргізіп, 38 нормативтік қаулыны мемлекеттік тілде жаңартты.

◾️ Председатель гражданской коллегии ВС Нурсерик Шарипов, выступая, отметил рост поступивших в суды гражданских дел и материалов с 915 тыс. в 2023-м до 1,2 млн в 2024-м. При возросшей нагрузке суды сохранили эффективность правосудия в защите нарушенных прав. В апелляции скорректированы всего 1,5%, а в кассации – 0,1% от всех решений местных судов.

◾️ Примирением разрешено свыше 43,2% споров от оконченных медиабельных исков против 42,3% в 2023-м.

◾️ Развивается экстерриториальная подсудность. В текущем году 1 977 дел рассмотрено экстерриториально.

◾️ ВС проведено 24 обобщений и анализов судебной практики по различным категориям гражданских споров, актуализированы 38 нормативных постановлений на государственном языке.

◾️ Кеңесте сөз алған ЖС қылмыстық істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Назгүл Рахметуллина биыл да қылмыстық істердің түсуі 5,9 пайызға артқанына тоқталды.

◾️ Осыған қарамастан, бұл бойынша сот төрелігін жүзеге асыру сапасы жақсарды: күші жойылған және өзгертілген сот актілерінің апелляциядағы үлесі - 4,8%, ал кассацияда – 1%.

◾️ Бас бостандығынан айыруға сотталғандардың үлесі 3,8%-ға өсті, бұл ретте айыппұл және қоғамдық жұмыстарға сотталғандар санының өсу үрдісі жақсы байқалады.

◾️ Соттармен қамауға алуды санкциялау туралы өтінішхаттар саны өткен жылғы 75,8%-бен салыстырғанда 74,5%-ға дейін азайды.  

◾️ Соттар үйқамаққа алуды, тергеу органдары бастамашыл болғаннан, 5 есеге, кепілді - 8 есеге көп қолданды.

◾️ 2024 жылы электронды бақылау құралдары үйқамақтағы адамдардың 60%-ында қолданылған (2021 жылы бұл көрсеткіш 3%-дан аспаған).

◾️ Ағымдағы жылы қылмыстық құқық және процестік мәселелері бойынша 12, әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнама бойынша 1 нормативтік қаулыға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

◾️ Выступая на совещании, председатель уголовной коллегии ВС Назгуль Рахметуллина озвучила, что в текущем году также отмечен рост поступления уголовных дел на 5,9%.

◾️ Несмотря на это качество отправления правосудия по ним улучшено: доля отмененных и измененных судебных актов в апелляции – 4,8%, в кассации – 1%.

◾️ Доля осужденных к лишению свободы выросла на 3,8%, при этом имеется хорошая динамика роста количества осужденных к штрафу и общественным работам.

◾️ Число удовлетворенных судами ходатайств о санкционировании содержания под стражей снизилось до 74,5 % против 75,8 % за прошлый год.  

◾️ Суды в 5 раз больше применили домашний арест, чем инициировали органы следствия, залог - в 8 раз.

◾️ В 2024-м средства электронного слежения применены уже к 60% лиц, взятых под домашний арест (в 2021-м этот показатель не превышал 3%).

◾️ В текущем году внесены изменения и дополнения в 12 нормативных постановлений по вопросам уголовного права и процесса, 1 – по законодательству об административных правонарушениях.

◾️ ЖС әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Аслан Түкиев 2023 жылмен салыстырғанда, 2024 жылы талап қоюлар 5 пайызға артқанын атап өтті.

◾️ Жұмыс көлемінің артуы жағдайында әкімшілік соттар мемлекеттік органдармен даулар бойынша азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын қорғаудың жоғары деңгейін қамтамасыз етті. Мемлекеттік органдарға қойылған талап қоюлардың 58 пайызы қанағаттандырылды, даулардың 52 пайызы бизнес пайдасына шешілді.

◾️ Сот актілерінің 13 пайызы апелляцияда, 19 пайызы кассацияда түзетілген. Көбінесе даулар тұрғын үй, салық және жерге қатысты болды.

◾️ ӘРПК бойынша «Әкімшілік істер бойынша сот шешімдері туралы» Жоғарғы Соттың бірінші нормативтік қаулысы қабылданды.

◾️ А.Түкиев біртұтас әкімшілік практиканы қалыптастыру міндетін, сондай-ақ әкімшілік рәсімдер мен актілердің біркелкілігі қағидасын заңнамалық тұрғыдан бекітудің маңыздылығын атап өтті. Бұл түзетулер мемлекеттік органдардың әкімшілік рәсімдерді сақтауын қамтамасыз етуге және олар шығаратын актілердің сапасын арттыруға бағытталған.

◾️ Председатель административной коллегии ВС Аслан Тукиев отметил рост исков в 2024-м на 5% по сравнению с 2023-м.

◾️ В условиях возросшей нагрузки административные суды обеспечили высокий уровень защиты прав граждан и организаций в спорах с госструктурами. 58% исков против госорганов удовлетворены, разрешены в пользу бизнеса 52% споров.

◾️ В апелляции скорректированы 13% судебных актов, в кассации – 19%. Чаще всего споры касались жилья, налогов и земли.

◾️ Принято первое нормативное решение ВС по линии АППК «О судебном решении по административным делам».

◾️ А.Тукиев подчеркнул важность законодательного закрепления задачи по формированию единообразной административной практики, а также принципа единообразия административных процедур и актов. Эти поправки направлены на обеспечение соблюдения госорганами адмпроцедур и повышение качества выносимых ими актов.

◾️ ҚР Сот әкімшілігінің басшысы Наиль Ахметзакиров атқарылған қызмет нәтижелеріне тоқтала келе, ел Президентінің тапсырмасы бойынша 2023 жылы енгізілген соттарды қаржыландырудың жаңа жүйесі іс жүзінде сот реформасын табысты жүзеге асыруға берік негіз қалағанын атап өтті.

◾️ Бұл ағымдағы жылы инфрақұрылымды жақсарту ауқымын арттыруға мүмкіндік берді: 8 жаңа ғимарат пайдалануға берілді, 100 ғимарат жөндеуден өтті (төртінші бөлігі). Бұл жобаларды жүзеге асыру жалға алу құнын екі есеге жуық қысқартты.

◾️ Бірегей IT-өнімдері белсенді түрде әзірленуде және енгізілуде: «Төрелік 2.0» АЖ, «Сот практикасы» аналитикалық модулі, азаматтық істің нәтижесін болжауға арналған ЖИ негізіндегі сервистер, сот актілерін дербестендіру, сөзді мәтінге автоматты түрде түрлендіру, отырыстар барысында мәтінді визуализациялау үшін модуль.
Сот отырыстарын онлайн режимде өткізуге арналған портал тестілеуден өтуде.

◾️ 2025 жылы Сот әкімшілігі халықтың сот төрелігіне кедергісіз қол жеткізуі үшін жағдай жасау бойынша жүйелі жобаларды іске асыруды жалғастырады.

◾️ Руководитель Судебной администрации РК Наиль Ахметзакиров, освещая итоги деятельности, отметил, что внедренная в 2023 году по поручению Президента страны новая система финансирования судов фактически заложила прочный фундамент успешной реализации судебных реформ.  

◾️ Это позволило в текущем году увеличить масштабы инфраструктурных улучшений: введены в эксплуатацию 8 новых зданий, произведен ремонт 100 зданий (четвертая часть). Реализация этих проектов почти вдвое сократила расходы на аренду.

◾️ Активно разрабатываются и внедряются уникальные IT-продукты: ИС «Төрелік 2.0», аналитический модуль «Судебная практика», сервисы на основе ИИ для прогнозирования исхода гражданского дела, для деперсонификации судебных актов, автоматического преобразования речи в текст, модуль для визуализации текста в ходе заседаний. Тестируется портал для проведения судебных заседаний в онлайн-режиме.

◾️ В 2025 году Судебная администрация продолжит реализацию системных проектов по созданию условий для беспрепятственного доступа населения к правосудию.