Şimdi biraz kaynak karıştıralım...

İsmail Hakkı Bursevi'nin meşhur ve baştacı edilmiş, çok övünülen eseri Ruhul Beyan aslında ne imiş, ona bakalım...

📎 İsmâil Hakkı’nın yetişme döneminde okuduğu kitapların Rûḥu’l-beyân’ın şekillenmesinde büyük tesiri olmuştur. Vaaz ve irşad faaliyetleri münasebetiyle başta tefsirler olmak üzere çeşitli kaynaklardan faydalanarak meydana getirdiği tefsir mecmuaları da bir tefsir yazma hususunda kendisine cesaret vermiştir. Zemahşerî’nin el-Keşşâf’ı, Râzî’nin Mefâtîḥu’l-ġayb’ı, Kurtubî’nin el-Câmiʿi, Kādî Beyzâvî’nin Envârü’t-tenzîl’i, Nesefî’nin Medârikü’t-tenzîl’i, Ebû Hayyân el-Endelüsî’nin el-Baḥrü’l-muḥîṭ’i, Alâeddin Semerkandî’nin Baḥrü’l-ʿulûm’u, Ebüssuûd Efendi’nin İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm’i gibi tefsirlerle Necmeddîn-i Dâye’nin Baḥrü’l-ḥaḳāʾiḳ ve’l-meʿânî’si, Kevâşî’nin Tebṣıratü’l-müteẕekkir’i, Abdürrezzâk el-Kâşânî’nin Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân’ı, Rûzbihân-ı Baklî’nin ʿArâʾisü’l-beyân’ı gibi tasavvufî tefsirler Rûḥu’l-beyân’ın en önemli kaynaklarıdır. Aziz Mahmud Hüdâyî’nin ve Osman Fazlı Efendi’nin eserleri de Rûḥu’l-beyân’a kaynaklık etmiştir.

Burada adı geçen kişilerden Kaşanı, Aziz Mahmud Hüdai, Ebussuud efendi kesinlikle muteber kişiler değillerdi. Diğerlerinin de tamamının kocaman sarı kartları var. Kesin bir şey söylemek için daha derin araştırma, inceleme yapılması gerekiyor. Bu yapılır da sonunda temiz çıkarlarsa da çok çok şaşarım

Ayrıca buradan şunu anlıyoruz ki İsmail Hakkı Bursevi, çok yüksek sayıda kaynaktan beslenerek, derleyerek Ruhul Beyanı yazdı.

Çünkü o da aslında gerçek bir alim değildi. Yeterli seviyede değildi. Tefsir ilminde hiç yeterli değildi.

130 ya da daha fazla kitap yazmış, bunları yazabilecek seviyesi de yoktu. O eserlerin de çoğunun derleme olması beklenir. Bu konular da iyice çalışılmalı.

Güya çok büyük ve çok muteber ehl-i sünnet alimi denilen Suyuti de aynı böyleydi. O da zaten Çingeneydi.

Ruhul Beyan'ın adını kopyalarcasına bir Ruhul Furkan tefsiri yazıldı.

Gizli Ermeni/Çingene tarikatı olan İsmailağa bunu yaptı. Seneler önce ben yazılar yazdım.

"Bırakın şu reklamları. Kimi kandırıyorsunuz? Mahmud Efendi hazretleri dediğiniz kişi on seneden fazladır adını bile bilemiyor. Kafası çoktan gitmiş. Neler neler yaşamış ve yaşıyor. Siz yalanlar anlatıyorsunuz. Mahmud Efendi ile beraber güya tefsir hazırlıyormuşsunuz. Bir de yüksek paraya satıyorsunuz. Bu yaptığınız sahtekarlık. Adını da Ruhul Beyan'dan kopya etmişsiniz" mealinde cümleler kurdum o yayınlarımda...

Hemen sonrasında İsmailağa denilen çukurdaki yobaz Çingeneler, aynı reklamlar yapamaz oldular. Aynı yalanları yazamaz, dillendiremez oldular, o Ruhul Furkan balonu o sene patladı, uçtu, gitti. Şimdi pek adını bile anmak istemiyorlar.

Aslında Ruhul Beyan da geçmişte bunun gibi yazılmış. İsmail Hakkı Bursevi ve çevresindeki Çingeneler, oradan buradan toplama ile güya tefsir hazırlamışlar. Önce Bursa Ulu camiinde İsmail bunları vaz etmiş. Sonra kitaplaştırılmış.

Sonra bu kadar sorunlu bir eser biz mutasavvıf müslümanların güya baş tacı olmuş. Hepsi oyun, hepsi tuzak...

Cübbeli'yi senelerdir tenkit ediyorum, bile bile uydurma hadisleri kullandığı, yaydığı için...

Kaç defa da suç üstü oldu, rezil oldu.

Lakin Osmanlı zamanında bunların dedeleri de böyleydi...

Şimdi kaynağa bakalım, İsmail Hakkı Bursevi Çingenesi ne yapmış...

📎 Rûḥu’l-beyân’da nakledilen hadislerin önemli bir kısmı sahih olmakla birlikte zayıf ve mevzû kabul edilen rivayetlere de rastlanmaktadır. Bu yönüyle eser özellikle hadis âlimleri tarafından eleştirilmiştir. Abdülfettâh Ebû Gudde hadisleri çok defa senedsiz zikreden Zemahşerî, Beyzâvî ve Ebüssuûd gibi müfessirlerin tefsirlerinde zayıf, münker veya mevzû hadisler olduğunu belirttikten sonra İsmâil Hakkı’nın da hadis ilmine âşina olmadığını ifade eder

___

Mevzu hadis: Hadis diye uydurulan sözleri ifade eden terim.

📎 Rûḥu’l-beyân nakil ve derleme yönü ağır basan bir tefsir olup İsmâil Hakkı da bunun farkındadır. Nitekim birkaç yerde eserin “derleme” (cem‘), kendisinin de “derleyen” (câmi‘) olduğunu söyler (I, 370, 409; III, 549; IV, 3). Tefsirin tutulmasının bir sebebi de yapılan nakillerin iyi bir kompozisyonla sunulmasıdır.

📎 1129/1717 de tekrar Bursa’ya dönen İsmail Hakkı aynı yıl, eserlerinde kendisine büyük hürmet duyduğunu belirttiği Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin (ö. 638/1240) kabrini ziyaret amacıyla, Şam seyahatine çıkmış burada eşi ve çocuklarıyla birlikte üç sene kadar kalmış, bu süre içersinde ilim adamlarıyla fikir alış-verişinde bulunmuştur.26 Bu bağlamda İbnü’l-Arabî başta olmak Anadolu topraklarında da vahdet-i vücud fikriyatını benimseyen
tasavvuf büyüklerine karşı aşırı hayranlık beslediği anlaşılan Bursevî’nin27 bu durumu, dünya görüşünün temelleri bağlamında dikkat çekici bir husus olarak kaydedilmelidir.

___

26 Bursevî, Mecmuâi Hakkı, Süleymaniye Ktp., Âtıf Efendi, no. 1504, vrk.
186 a; Aynî, a.g.e, s. 70-75; Mehmet Şemseddîn, a.g.e, s. 176.

27 Benzer bir değerlendirme ve geniş bilgi için bkz., Namlı, a.g.m., s. 103.

📎 Bursevî, tarikatın Hüdâyî sonrası üçüncü kuşak şeyhlerinden olup, Celvetiyye’nin “Hakkıyye” kolunun şeyhi olarak tasavvuf
tarihine geçmiş bir müelliftir.

Tarikatın temel esasları şu üç kavrama sınırlandırılabilir:

1- Tezkiye: “La maksûde illallah” formuyla özdeşleştirilen

kavram, terk-i dünya ile nefsi mâsivâdan arındırmak mefhumunu ifade eder.

2- Tasfiye: “La mahbûbe illallah” formunda ifadesini bulan bu kavram ise, kalbin her türlü mülevvesattan arındırılmasını,

3- Telciye: “La mevcûde illallah” formuyla özdeşleştirilen bu son kavram da, Allah’la bütünleşebilme safhasını işaret etmekte-
dir.

Evet... Allah'tan başka hiçbir şey yoktu ama Allah sonra alemleri, insanları, cinleri, hayvanları, bitkileri, her şeyi yarattı, var etti ve varlıkta duruyor. Bunlar madde, bunlar cisim, bunlar yaratıldı, şu anda varlar ve hayal değiller.

Bunlar hayal değil, simülasyon değil. Bunlara hayal/simülasyon diyen kişi müslümanlardan bilinemez, namazı kılınamaz. Müslüman kabristanına gömülemez. Nikahı da sahih olmaz.

Kafalarına, keyiflerine göre tarikat kurdular, sonra onun bir de farklı kollarını kurdular.

📎 Bursevî, Silsile-i Celvetiyye isimli eserinde tarikatın oluşum sürecini sembolik bir anlatımla şu şekilde tasnif etmektedir:

Celvetiyye İbrahim Zâhidî Geylânî (ö: 690) devrinde “hilal”, Muhyiddîn Üftâde (ö: 988) zamanında “ay”, Aziz Mahmud Hüdâyî (ö: 1628) döneminde de “dolunay” sürecini yaşamıştır.

Bursevî’nin bu tasnifi benimsemiş olmasına rağmen tasavvuf tarihi kaynakları tarikatın Aziz Mahmud Hüdâyi döneminde kurumsallaştığını ve özel bir tarikat halini aldığını iddia etmektedirler.31

📎 “Bu güzel eserde bulunan bir kısım zayıf hadisler, bazı lüzumsuz yazılar, tutanaksız hikayeler de olmasaydı, cidden bu eser kendi tarzında eşsiz bir tefsir olurdu.”50 şeklinde değerlendirmelere konu olan Rûhu’l Beyân, yüzyılımızda da çeşitli çalışmaların ilham kaynağı olmuştur.

___

50 Bilmen, a.g.e, s. 174; Ateş, a.g.e, s. 244.

Putin'in yakın çevresiyle bağlantıları olduğu iddia edilen Yamaha Müzik üst yöneticisi Moskova'da bir otelde ölü bulundu.

Ya kurşundan hızlı koşun ya da ...

İsmail Hakkı Bursevi, Ruhul Beyan, TDV İslam ansiklopedisi

Akademisyenler, gazeteciler, siyasetçiler, hukukçular, hepsi mi çöp...